De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1901 8 september pagina 8

8 september 1901 – pagina 8

Dit is een ingescande tekst.

8 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1263 I 'r zien dat er voor de commons nog zoo goed als niets beschikbaar is al kon het geheele surplus voor dividendnitkeering besteed worden. Om deze reden komt my de koers der commons die sedert 14 dagen van 39 tot 44 steeg, veel te hoog voor. M\j dankt dat moeten de houders op grond ?van de intrinsieke waarde met mij eens zij D. Een vergelijking van den pry's der Erie com mons met dien der Norfolk waarvan 4 a 5 percent beschikbaar is leidt niet tot een gunstig oordeel voor de hooge noteering der bedoelde Erie's. De ijzing voor de Denver Rio zal wellicht in verband staan met geruchten aangaande ee a fusie met de Miss. Paciflo; wellicht ook met vermoedens omtrent dividend- uitkeering. De uitkomsten toch van het laatste dienstjaar laten 2 pCt. dividend op de commons beschikbaar. Niettemin komt my, ook op dezen grond, de noteering te hoog voor. De gewone en preferente aandeelen van de Kansas City Southern gaan kalmpjes vooruit. De netto- ontvangsten van deze Maatschy'. over 1900/01 zijn ruim 1.2 millioen dollars tegen bgna 7 honderd duizend dollars over het vorige dienstjaar. Daarbij komen nog de netto-ontvangsten van den Belt spoorweg die op minstens D». 200 000. zjjn te schatten, zpodat vermoedelyk Ds. 1.550000,?netto, niet te hoog geraamd is. Onder het plan van reorganisatie werden da vaste lasten, volgens de Chronide, aange nomen op Ds. 813 450. , waarbij komt de rente der Car Trust wanneer die nog niet z\jn inge trokken. Maar meer dan Ds. 950000.?zullen de vaste lasten wel niet bedragen. Er zou der halve een overschot zy'n, van gesteld : rond Ds. 600000.?, d.i. circa 3 pCt. op de prefe rente aandeelen. De toestand is beduidend beter en de ontvangsten beloven, ook door de belangrijke petroleumbronnen te Beaumont, nog gestadig te zullen toenemen. Onder deze omstandigheden schy'nt het niet gewaagd te veronderstellen dat voor de 3 pCt. 1ste byp. Kansas City Southern op den duur nog een. beduidende gunstige verandering is te verwachten Een overzicht van de geheele lyst maakt ook voor de staatsfondsen, over het algemeen, een gunstigen indruk. De toestand van de geld markt is dan ook gunstig zoowel als die van de groote Europeesche Centrale Banken. liedenen voor bizondere bespreking bestaan er niet. In den hoek van de premie- en loteryleeningen vind ik een aangename koersver andering voor de 5 pCts. loten Rvjks-AdelsAgrar-Bank die in den loop der laatste week van 151 tot 155% avanceerden. De voriga week waren ze reeds van 148% tot 151 ge stegen. Der Groene is dit bizonder aangenaam omdat in deze rubriek meermalen de attentie voor deze loten is gevraagd. Ten slottevoor liefhebbers van Pandbriever. een mededeeling van de Atnsterdamsche Hyp. Waarborg-Mpij. alhier. De . directie der Maatschappij stelt op 19 September a. s, tot den koers van 98 % pCt. de inschryving open op ? 500,000 gewaarborgde 4 pCt. hypothecaire obligatiën, welke deel uit maken van verschillende hypothecaire leeningen ten behoeve van obligatiehouders en ten laste jan derden gesloten. Be obligatiën zy'n, volgens den prospectus van uitgifte, gewaarborgd door het zakelijk onderpand dier leeningen, dat hiervoor speciaal is verbonden, en bovendien door de bezittingen der Maatschappij. De coupons zijn halfjaarlijks betaalbaar op l Mei en l November. De hypothecaire obli gatiën worden verkrijgbaar gesteld in stukken van ? 1000, ? 500 en ? 100. Zij zijn niet aan 'uitlotingen onderhevig, en aflosbaar, overeenkomstig het bepaalde bij de respectieve hypothefk-acten, doch niet voor l Noyember 1925. Ter vervanging dier uitloting, en tot meerdere zekerheid voor deze hypothecaire obligatiën is de verplichting opgelegd, jaarlyks overeenkomstig het bepaalde by' genoemde hypotheek-acten, het onderpand te vergrooten. De storting op de toegewezen hypothecaire obligatiën moet geschieden ten kantore der Mpüte Amsterdam, naar keuze van den inschry'ver van 1?14 October 1901, met bijbetalirg van rer.te k 4 pCt. van l Mei 1901 af tot den dag van storting. HE.TSJELS BÜtu'm, 1901' D' SIIGTEB' SNUIFJES. Ik heb maar zelden in een minder opge wekte feeststemming op H. M.'s verjaardag verkeerd, dan nu, den 31en Augustus. Of, om geheel juist te spreken, dan op den mond van H. M.'s geboortefeest. Gewoon mijn Oprechte Haarlemmer te lezen, die ik altijd bij 't Persoverzicht be gin, wilde ik vóór ik nog uitging, me ook dien avond van mijn plicht kwijten, en sloeg het blad open. Maar wat vond ik daar? Iets wat me mijn heele leven, dat ik me met journalistische Haarlemmer halletjes voed, nog nooit is oveikomen... een Leader! Zoo Waar een hoofdartikel, met een inteilinie gedrukt, een hoofdartikel met een geschrift, als ware het in een gewone politieke krant, Koninginnedag'... wat, hoe kon het anders, den indruk op mij maakte alsof geheel bij vergissing een stuk Onze grappige kapelmeester is ter ziele. Niet dat hij dood is. Maar hij is ernstig geworden. En DU is voor de meeste lui de aardigheid er af. Vroeger ja, toen amuseerde men zied nog eens, maar nu ? Een dooie boel! Enfin, we pra ten maar des te harder. Want wie gaat er nu naar een openluclit-concert om naar de muziek te luisteren? Bij den grappigen kape'meester luisterden we wel. Maar die liai ook altijd wat bijzondere. Iets dat de aandacht trok. Iets dat het publiek tot luitteren dwoi.g. Al bij 't begin van. het concert spitsten we ons er op, wat er nu weer zou komen. En zelden gingen we onvoldaan naar huis. Dat was niet altijd zoo geweest. Dat had 'hij er zoo ingebracht. Ik denk, dat bij een vijand was ran sleur. Ja, dat was het: hij wou breken met den sleur. 't Begon met de gewone aardigheidjrs, de aardigheidjes, die er bij bebooren; die de com ponisten er zelf bij gemaakt hebhen. lu de Postillon de Longjutneau liet hij lustig de zweep knallen. In de Cloclies de Cornevüle de klok luiden. In de Egyptische marscli van Strauss werd natuurlijk het trio door de helft vau het korps gezongen. Daarbij luisterden ook de hard nekkigste babbelaars. Dat was voor den kapel meester een viagerwijzii)g. En daar Lij gaaine een luisterend publiek had en wat applau.% wist hij nu hoe hij het moest aanleggen. Hij liet toen successievelijk spe.'en: »Das Müblrad", waaria je een molentje duidelijk hoort malen; ,die Post iin Walde"' waarin de echo werd geblazen door een cornet a piston, die op een scliiereilandje in dea vijver ging slaan; »die Lustigen B'.üler" waarin het kraaien vaa een haan door ui ddel van een kermis-instrument bedriegelijk wordt nagebootst. (Het spreekt vau zelf, dat we den haan in SaiutSaens' Danse Macabre z> en aandacht ge'chonken hadden. Wat was dat ook vooreen liaan? Welke hnan kreait er nu een quiut en een terts?) Toen kregen we Cbampagner-Galop", waarin de kurken vau de fl.essch.en. vlo»eu en klok klok in de glazen, alsjeblieft hoor i E:i toen kregen we een stuk, waarin een pistool werd afgeschoten en hip, hip, hip, hoerah! geroepen werd. Zoo werd zoetjes aan ons kunstgevoel ontwikkeld en werden we veioibeieid op de dui gen die komen zouden. Er was in lang niet gezongen, dus kregeu we voor de variatie de aust marsch met gezang! En toen volgde das Bienenhaus" van zelf! Dat was wel een bee'js dameskapelacbtig, maar iedereen mout toegeven, dat de tekst van dit referein toch veel beter past in den mond vau een gezelschap hecren, en nrg wel militairen dan vau dames. Men zou BU deuken, dat het repertoire van aardigheidjes uitgeput was; maar wie dat denkt, is van alle fantasie ontbloot en verdient den dood, in 's aardrijks schoof Het begon pas. Wij kregen e<n fantasie: Wald-IdyUen, waarin alles wat maar nut bosch of woud, of jacbr, of beek in betrekking slaat, te pas kwam. VV.r h at dich, du scl aer Wald aufgebaut.... Mendelssolm, Weber, Wagner, die Müiile im Sc'iwarzwald, enz. en?., te veel oin te normen, alles ging als in een kaieidoscoop aan onrc oogen *) voorbij; het effect verhoogd door een paar hoorns Imks van de tent, een. paar andere rechts, een paar op het schiereiland; zoodat het publiek zich telkens moest afvragen: Wfar komt dat geluid vandaan ? Een andere potpourri, getiteld »Ouze Lieve lingen." kwam daarna de aandacht vragen. »Er zaait, die Hiiupter seiner Lieben" en komt tot het respectabel getal van 47. H'eronder waren er uit liet klassiek en romantische repertoire, maar de meerderheid behoorde tcch lot lut lullige repertoire of te wel: de hop-mariannekcmuz ek. Wat ook bij een grappigen kapel meester niet te verwonderen was. Het mooie van dit s'uk nu lag niet in de muziek zelf, noch in de uitvoering, maar in de bonte volg orde, ia de contrasten. Jammer, dat ten gevolge van dit laiga nummer een werkstaking onder de muzikanten uitbrak. Zij eisciitea vrij soupeeren na fcfloop van elk concert; diie n aaudi n zomervacantie; loousverhoogii g en geen stukken, die langer dati 20 minuten duurden. Het bestuur der vereeniging tot betcherming van .. . muzikanten steunde den laatsten eisch ; en de geneeskundige raad gaf ook een wenk. Dat kwam toen weer gauw in orde. £n onze grappige kapelmeester wist spoedig weder al zijn hoorders te boeien met een pastorale waarin kikkers kwaakten, eenden snaterden, koeien loeiden, schapen blaatten, ezels balkten en paarden hinnikten. Ieder muzikant had behalve zijn gewone instrument nog een kermisinftru *) Lees : ooren, en vervang dan het instru ment ook maar. niiitimtniiiiiMiiiMiiiiiiiiiiiimmi! Haarlemmer peperkoek tusschen de Flaarlemsche halletjes was verdwaald. Ei,fin, ik begon te lezen : De vlaggen waaien en het Wilhelmus" schalt op uit een joelende menigte, met OrAt/j2 onderscheiden. En een regen van andere onderden, idingen daililo gisteren met da Staatscourant op Nederland neer: It rains nobles, hy llea?en, thry He on the grass as thick as tiew drops. De oude kleuren, Je oude klanken, het oul gebruik! Maar in i v-uwen trant uit zich de vreugde en op andere wijs dau vroeger spreken wij onzen feeotwersch u:r. Zoowel voor o:u-.; Koningin als voor ons land heeft dit jaar ec.'i ontzaglijke verandering gebracht. Zij voerde een gemaal naar het altaar, een prins die de genegenheid van ons volk weet te winnen. Kn het land kr^og een nieuw bewind, dat vermoetleliik een gewichtigen inv'oed zal otfsneu op zijn 'ot. De verkiezingen van 1901 brachten een omkeer in onze poli'iek. Zij bewezen, naar de erkentenis van lib.-ialen zelven, dat de liberale beginselen volgens welke zoosele jaren geregeerd was, meer en moer zijn zoek ge raakt". Welke gevaren liggen hierin voor ons land? In een artikel Politieke vooruitzien'en." in Onze Eeuw, dat juist dezen dag verschijnt, schrijft de heer U C. K. Hoetink dat hij er geene ducht voor het onderwijs dat rtertigjaren geleden door zulk een errstigen aanval bedreigd werd. Dien tijd zijn wij z. i. ont wassen. We' vreest hij voor de gevolgen op economisch en sociaal terrein. Kn hij is over tuigd, dat, wanneer het nieuwe ministerie n:et zy'ne prot< ctionistische plannen mocht slagen, daardoor het socialisme zal worden gekweekt. Zullen wij clmirna schrijft hij op het einde van socialistische proeftochten, mentje. In de artistenwereld heet dat: doubleeren. Door sommigen werd de kapelmeester toen met Hsydn op een lijn gesteld. Die had immers in zijn kirder-sympuonie ook zooveel tepas gebracht! Bij een volgende uitvoering begon het concert met n men. Die ving aan maar dapper alleen te b'.aien. Een tweede kwam binnen, keek ver wonderd rond, toen op zijn horloge en begon vlug mee te blazen. Een derde en vierde idem. En zoo voorts, tot tegen het einde van het nummer het korps compleet was Men denke zich de oogen, die het publiek opze'te! Maar het was een succes fou ! Bij gelegenheid van de luisterrijke herdenking van den vrede tusschen Nederland en Bfilg.ëwerden het Wien Neerlandsch Bloed en de Brabatcanne om (Jen anderen regel gespeeld. Het publiek juichte. Zoo trtffend was de verbroedering tusscben twee natiën nog nooit tot uitdrukking gebracht. Er rest mij nog te vermelden die onver getelijke avond in de verkiezingsdsgen. In cavolginng vau <rde Verwarring in den Schouw burg" heette dit muziekstuk: »de Verwarring in bet Orkest." Na een paar accoorden verliep de harmonie: de trompetten begonnen te manifesteeren met lange tonen; een contra-manifest der hoorns liet zich niet wachten. De klarinctte >, in twee strijd, stemden nu eens met de eene, dan weer m>t de andere partij in. De piston liet een helklinkende leuze hoorep, die door de fluit met, allerlei fiorituren in een belachelijk liclit gesteld werd. sx-hoorn en hoboe trachtten de tuba in 't gevlei te komen. In ondertor en murmelden fagot en saxophone verdachtmaking en kwade p'aktijker. Toen de groote trom geroerd werd, kwam er in de rechterzijde wat meer eenheid, maar de linkerzijde bleef verdeeld, terwijl het centrum te zwak was om den boven toon te voeren. Sehriji.ender werden de dissonaten; heftiger de inteirupties. De verwarring werd steeds grooter en to?a ook kleine trom, triaiigel ea bekkens zich in den partijstrijd mengden, stond de kapelmeester als wanhop:g, met. de handen in het haar. Hij wist geen raad meer en wilde z:c!i de ooren toestoppen met zijn zakdoek ! Hij haalde er een uit zijn zak en vouwde hem uit. Het is een Grapje zakdoek! Op dit gezicht bedaart de storm oogenblikb'lijk : alle partijen wedijveren in hulde aan dit symbool: de baciuouie keert terug en gaat over in een Jang aangehouden unisono, beeld van wat allen vereenigt; een oraujs boven, beurtelings door verschillende stommen aangeheven, lost, zich op in een gloedvolle hymne aan de oranjevaap, gediriftuer l met den zakdoek als vlag aan de punt vau don stok. Een onbeschrijfelijke emotie rioorsiiideit het publiek : men juicht, men lacht, men snikt! Dien avond werd de kapelmeester op de handen den tuin uitgedragen! Onze grappige kapelmeester is niet meer. Hij ernstig gt-worden. Nu zij a eitkele kunstvrienden in isun schik. Maar 't E-roote publiek vindt het wel jammer, zoo //au !ÓYiei:x" genomen te worden', Rotterdam, A.ug. 1001. Men schrijft ons: In «w nommer van 11 Augustus j.l. is ge plaatst eene bede om hulp ten behoeve van de werklieden, die door den brand te Schiedam broodeloos zijn geworden, omdat nu de zaken, waarin zij werkten, moeten stilstaan. Het is te hoper, dat deze bede om hulp effect heeft gehad, armoede lijden valt vooral hem zwaar die graag voor zijn brood wl werken en er de macht toe zou hebben maar, dit neemt niet weg, dat de patroons hadden kun nen zorgen, dat de stilstand der zaak door brand, niet zou medebrengen : «broodsloosheid der arbeiders". Vele patroon?, die hart voor hun personeel hebben, werden reeds tegen deze risico ver zekerd, groote fabrikanten zoowel als kleine, en verder: caféhouders, winkeliers, drukkers enz. Het zijn toch niet alleen de fabrieken. deze vallen het meest in het oog, omdat daar zulke groote slagen worden uitgedeeld, maar ook de cafés, waar tal van kellners hun brood ontleenen aan het bestaan der zaak, de icinkels, waarin boekhouders, klerken en bedienden werken, de drulcke.ri^en met hun letterzetters en drukkers, zij alle kunnen verbranden en dan komt het personeel in denzelfden toe stand, als nu de beklagenswaardige arbeiders aan de fabrieken te Sehiedacn. Wanneer men erkent, dat het de plicht is wedrr worden teruggeslingerd in de armen der reactie? En zullen wij dan eindelijk op die wijze rijp worden voor een werkelijk clericale politiek?" .... ,, Dwa«e wijsheden om op Koninginnedag te verkondigen! - - zal men zegden. Vieren wij liever onbezorgd feest en juichen wij uit onbc.k'.emlc borst", vertrouwend dat ile rnenschheid, door de woestijn van moeilijkheden en ge varen, t,<ch ten siotie i-teeds voorwaarts trekt in do richting der ev-en snel voortijlenda luchtsp:egeling van volmaaktheid." Nu ben ik, al zeg ik het zelf, niet zoo heel spoedig veraltereerd; ik weet te gotd dat er van al die proieteu-praaljea die de mensehen houden de mijne _uitgezonder<l maar heel zelden iets uitkomt en dat beschouwingen en redeneeringen zonder voorspellingen de moeite van het lezen meestal riiet waard zijn, omdat iedereen die w<;l kauopdisschen ; open vraagstukken, waarvan je nooit, zooals bij de prof'etiën dan toch regel is, te eeniger tijd de juistheid van het beweren kunt constateeren. Maar al ietwat nerveus in de feeststemming zelfs de Haarlemmer thuis te krijgen niet diep zinnige overleggingen en dan niet beschou wingen, aanwijzingen van waarscliij n lijk heden, ja zelfs van zekerheden van Hoetink, die alles behalve malsch waren mij bracht het van streek evengoed ais de Haarlemmer zelf' er geheel uit den koers door was gekomen. Ik las het artikel, ten deele omdat het zoo iets exceptioneels was, zoo'n opstel inde Haarlemmer te vindan, maar voor een grooter deel nog, om hetgeen er in verteld werd, herhaaldelijk over en met het begin kon ik mij zeer goed yereenigen. Jawel, dacht ik, dat is alles juist gezien. De vlag gen, het schallen en de lintjesregen, ze zijn er precies, zooals de Oprechte het zegt. Van den patroon, z^jne arbeiders tegen onge lukken te verzekeren, zal men moeten toe geven dat bet dubbel z\jn plicht is te zorgen, geassureerd te zyn tegen de gevolgen van eene ramp, die die plotseling alle werklieden gebrek sal doen lijden. Herinneringen van een Impresario. Tot de meest bekende impresario's van theatrale en muziekale beroemdheden behoort Marcus M. Mayer. Evenals onze landgenoot Scbürmann, beoogt M&yer, nu by zich uit 's werelds rumoer in de stilte gaat terugtrekken 1 een uitgave zijner «Mémoires". Deze gedenk! schriften kunnen niet anders dan belang wekkend z\jn. Wie het geluk had, als «Manager" op te treden van een Charles Kaan en Ellen Tree, Sarasate, Hewy Irving en Ellen Terry, , Sarah Bernoardt en Coquelin, Christine Nillson, ! Albani, Mr?. Langtry, Josef Hoffmann, Jane i Hading en Adeline Patü, heeft meer te ver| tellen dan een ander, mér zelfs dan een grootsteedsche Figaro. Onder een paar aardige trekjes van Sarah Bernhardt, vermeldt Msyer de volgende: Te Pailadelphia zou Corneillb's Horace »gaan". Marie Colombier, dezelfde die voor eenige jaren een smakeloos pa0>flet over »la divine Sarah" publiceerde, was niet op tijd aanwezig. Ean sneeuwstorm weerhield haar. Sarah liet het entreegeld teruggeven, deed voor den volgenden avond »Phèdre" aankon digen en beboette de weerbarstige Colombier voor 1000 franken. Een Atnerikaansche sneeuwstorm is niet zóó verwoed, of het aplomb van een Franscha tooneelspeelster moet hem weten te overwin nen, meende de onverschrokken Sarah. De tweede maal dat Sarah geheel onverwachts het tooneel-gordijn liet zakken, was ooktePh adelphi». Eén van Sarah's duizend-er;-én grillen. Men was aan de heift van het eerste bedrijf van »Frou-Frou". Sarah liep haastig op den heer Mayer toe: »Het is te koud om komedie te spelen. Brr l ik ril van top tot tepn ! als ik verkleumd ben, kan ik geen gloed in mijn spel brengen. Laat het gordijn zakken en geef het geld terug. Bor.soir! ik ga naar uiyn hotel en kruip onder de woi". En wég was ze. Aan haar besluit viel niet te tornen. Volgens Marcus Mayer waren de verwenschingen, die Sarah dien avond van het teleur gestelde publiek naar het hoofd kreef, niet j tnalsch. Een dure ridderorde. Het te Chrisüania verschijnar\de blad Ver- J (lens Gang deelt, onder meer herinneringen j aan den onlangs ocerleden «Poolreiziger" j Korder.sk ld, de volgende anecdote mede. j Björnstjerne Björnson is een fel tegenstander j van alle decoratiën met ridderorden eu heeft > eene vereeniging gesticht, welker leden zich j verbinden, geen orden aan te nemen. Ook . Nordensk:ö!d was lid van. desa vereeniging. j Toen hij zijn beroemde reia langs de noordkust j van Siberiëhad volbracht, verheugden ?4jn i medeleden van de vereeniging zich bij voorbaat j op al de ridderorden, die Nordensk'ö.d zou j moeten wtigeren. Maar het ging anders dan. ; zy hadden gedacht. Op Oylon kreeg Norden- i sk'ülj. een telegram van een zeer hoog geplaatst persoon, waarin hem om 's hemels wil werd verzocht, toch vooral eene zekere hooge orde aan te nemen, en wel niet ter wille van hem zeif, maar omdat men op gaen andere wijze . den grooten Maecenas, di-i de expeditie had i uitgerust, kon beloonen. Ten slotte gaf Nor- ; densk ld toe en nam de orde aan. Toen hij j te huis kwam, verrastte hem een zijner vrienden j met de mededeeling: i »Wat waicn de Russen blij, dat gij toch ,' besloten hebt de orde aan te nemen ! Ze wilden u volstrekt een onderscheiding geven, en daar ; ze wisten, hoe ge over orden denkt, wilden ; ze u 000,000 roebels ten geschenke geven. Nu ! gij die orde hebt aangenomen, kunnen zij de '. 300000 roebels in den zak houden !" j mitmmitiimmtiiimiuiniiiiilliiuiiiuiliMiuilinMMiHiHiiiiiniiMMitiit itgzzcn 0 niiiiniiiuinmniiiliinniiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimniiMiminiiimH | Nijmegen, l September 1S01. Beleefl verzoek ik u eenige plaatsruimte te willen afstaan voor onderstaande regeler), waarvoor ik u bij voorbaat mijn dank betuig. Voor eenigen tijd geleden las ik in een nieuwsb'afl een. bericht over bovengenoemd ! korps, waarin de zit snede voorkwam: hoe zou 't toch komen dat de koloniale-icserve dit Dat dit jaar der Koningin een «ontzaglijke" verandering heeft gebracht... het moet erkend worden, want»zij voerde een gemaal naar het altaar". Hier had ik in mijn eigenwijsheid een kleine correctie voorge steld, als mij de eer ware beschoren geweest aan de zetterij van Enschedéverhouden te zijn. »Zij voerde", dit dacht me, maakte ({en Prins, die volgens de ivet, hoofd dea gezir.s i«, wel wat heel lijdelijk. Voor den vorm, geheel voor den vorm, om opmerkin gen te voorkomen, had ik liever geschreven gezien : Prins Hendrik trouwde Haar. Ook heeft, 't is alweder waar, dit jaar een onh,aylijke verandering voor ons land ge bracht, dat een nieuw bewind kreeg. Hier l was m.i. niets te veel gezegd; die verandeI ring is onlwjlijk. Ieder die aan politiek doet, gevoelt het, en zelfs de ongevoeligsten zullen het ondervinden, als het kerkelijk kabinet maar een poosje aan 't bewind is. Heel veel minder dan een revolutie kan het in de praktijk niet zijn. Daarom had ik liever misschien nog een krasser woord gebruikt. Ontzag is iets, ontvetting echter ?: K meer, en zou tiet dan bij zidk een ommej keer, als wij thans beleefd hebben, niet gepast zijn te spreken van een ontzaylijke verandering voor de Koningin en van een ontzettende, een alleronlvettendste voor het lard? Edoch, mijn genoegen heeft de Haar lemmer vergald, waar hij doorging met een verkondiging van Hoetink's 'voor uitzichten". Te vernemen, dat de school geen gevaar loopt, en iemand als Hoelink daarvoor in staat, troostte mij; maar dat het nieuwe ministerie protectionistische plannen kan koesteren, het was mij als een onverhoedsche stoot in de ribben, want, j natuurlijk,dat kweekt socialisme, het spreekt ' als een boek ... dan krijgen wij socialisti sche proeftochten, daarna weer clericale jaar maar twee transporten kan verzender,. terwijl dit by vorige jaren vier bedroeg". Deza vraag is tot nog toe steeds onbeantwoord gebleven, en be*loot ik eenigszins te trachten een antwoord samen te stellen. Als eerste vraag stel ik: Hoe gaat 't met een' persoon die aldaar dienst komt nemen zulks betreffende 't handgeld?" Waarop ik 't volgend-j kan. antwoorden. Het handgeld zijnde 300 gulden wordt den soldaat in gedeelten uitbetaald. Bij 't aangaan van zijn verbintenis ontvangt hij f O guldsn en a s hij drie maanden goed dient, dan mag hij verzoeken nogmaals 50 gulden te mogen ontvangen en de verdere som blijft dan vastgehouden tot a?n zijn ver trek naar Indië, alsdan ontvangt hij nogmaals t O gulden. Wil deze persoon nu daarna nog eens een klein bedrag aanvragen, t an moet hem dit geweigerd worden tenzij hij 't ten behoeve van ouders of andere familieleden of andere aan gelegenheden noodig heeft en dan moet 't nog blijken of 't een en ander noodig is ; om kort te gaan de man is niet baas over zijn geld, over zijn blocdqeld"'. Hy dient zes jaren «n wanneer deze geëindigd zijn, en wordt hem gevraagd of hij zich wil reëngageeren, dan zegt hij neen en waarom zegt hij neen t" Omdit hij volgecs zijn inz en te kinderachtig wordt behandeld. Hy wil en dat vind ik ten rechte, ten allen ty'de over 't handgell kunnen beschikken. Waarom dan ook tiiet dat handgeld in eens aan hem uitbetaald ? 't Zou voor zijn superieuren veel adminis latie en tyd inwinnen en 't is, en dat wél 't voornaamste, voor hem zelf beter. Is 't handgejd verteerd, dan zal de man minder gevaar loopen telken male gestr&ft te worden voor buitensporigheden en ontvangt tiij .'t bij gedeelten, zooals dit nu 't geval is, dan zal hij ineermiien in de gele genheid zijn gesteld zich te buiten te gaan, wat op 't moreele van den soldaat veel at breuk doet. Wat geschiedt ook veel ? Hij gaat schul den maken, hij rekent al uit dat hy over zoo en zooveel weken weer geld kan ontvangen van 't spaarbankboekje, zijn schuldeischcrs gelooven hem, naderhand kan de man 't ge d niet krijgen en de schuldeischer gaat naar zijn commaudai.t, die in den regel de man zal moeten straffen. Dus 't ware beter dat bet handgeld bij z'n indiensttreden werd uitbotaall. Mijn tweede vraag is; Hoe is 't met de kleeding gesteld ? De kleeding is neljes doch. er zijn uitzonderingen op. No. l de kapotjas. die in 't geheel ge;en beschuttirg geeit teben koude en regen en waarvan de stof «en kleur heeft, zóó i.t'schuwelijk, dat elk militair, die 't kkedingstuk moet dragen en hiermede met verlof moet, dit in eene of andere ir,richtii g ter bewaring geeft, 't Is een jas waaraan geeu snit is te ontdekken. Ook dit is een i,uiit waarop gelet dient te worden en dan r.og die O! mishare halsdas dat zoo miserabel boven 't met oraije biezen afgezette kraagje van de attila uitsteekt en de uniform eea leelfk aan zien geeit. Wat ,'okt mt'er dan geld en kleedir/g? Als 3a vraag stel ik: Hoe is de huisvesving T' Een ieder die in Nymegen de kazerne der koloniale reserve heeft gezier>; zal -wel ge vraagd hebben is dat de kazerne of een pak huis ? Is 't dan ook veel meer ? Sonmige kamers zijn zoo laag zoodat men op moet'etten met geen builen aan 't hoofd deze te verlaten. Ook hierin moest verandering komen en schrikt velen at hun naam voor zes jaren aan 't korps te verbinden. Wanneer zulk persoon in de kazerne komt yi hij ziet die vunzige kamers, dan krijgt hij al tegenzin en gaat weg en teekent niet. Van. de nueste soldaten, met dienste xpiratie uit Ind.'ëhii r aangekomen, gaat 't grootste gedeelte met paspoort om te Harderwijk zich. weer aan te melden. Sommige verliezen dan 't verhoogd soldij waarop zij recht zouden ge had hebben, doch dat geven zij prijs. Hun leus is: ik wil niet by de reserve dienen. De oiflcieren zijn uitstt kend, zij maken 'c den mindere niet lastig. De korpscommandant doet al wat in zijn vern.ogen 13 om 't zijn minderen zoo aangenaam mogelijk te maken, doch hij kan hun geen traktement meer geven en hun 't handgeld in eens uitbetalen, hiervtor dienen andere autoriteiten de oo>,en eeïs te openen en hoop ik dat dit ingezonden stuk eenige aanleiding mag zijn geweest dat er veranderingen worden aangebracht. Veel animo tot dienstneming is er niet. De recrutep com pagnie is sterk 70 man tegen vroeger 100 150' ja soms nog meer soldaten. De tijden veran deren en hiermede ook het meEschJom. Hoogachtend, uiiiimiminmntmtmtmmmttiUMmmiimmumiuimiiiiumiiiuiiiti reactie... en zullen wij dan op die wijs niet rijp worden vooreen werkelijk clericale politiek ? Ah, wat een duivelsche vraag ! Eerst komt de Haarlemmer .zelf met ele mededeeling, dat »onze", d. i. zijn eigen politiek veranderd is, dan laat hij daarop volgen, dat onze of zijn eigen «liberale beginselen" meer en meer zoek zijn. En daarop komt die afschuwelijke Hoetink vetklaren, dat hij zelf met de Haarlemmer wordt voorbereid voor een clericale reactie; ... en van de liberalen .. . spreekt zoo'n Hoefick in 't geheel niet meer. Had v. Gilse, de Louter of v. d. Vlugt, of een minder begaafde onzer groote poli tieke horoscooptrekkers dat gezegd... twijfel zou nog mogelijk wezen maar Hoetink en de Haarlemmer Courant \\ Behoef ik het nog te zeggen, dat ik me heeiemaal niet meer vereenden kon met de opwekking van Enschedé's orgaan : «Vieren wij liever onbezorgd feest eu juichen wij »uit onbeklemde borst", ver trouwend dat de menschheid, door de woestijn van moeilijkheden en gevaren, toch tm slotte steeds voorwaarts trekt in de richting der even snel yoortijlende luchtspiegeling van volmaaktheid." De puf was er uit, ? ik kon me, wat ik deed, niet genoeg opwinden om een Wilhelmusje aan te li< ffenof :,Te Mecklenburg daar woont een vorst".., ik zag telkens ?weer voor me die troostelooze woestijn, waar ik met mijn heele partij als zondebok was ingejaagd om krijgertje te spelen de -luchtspiegeling van volmaaktheid" achter na. Foei, om je zoo iets te leveren op 31 Aug.!

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl