DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1268 over de tweehonderd nummers omvattende col lectie ei n, der volledigheid waarschijnlijk ieer nabijkomend, overzicht, van wat Spanje in de geschiedenis der schilderkunst, beteekent heeft en thai s beteekent. EQ wel is de afstand groot, tusschen de zalen waar een veertigtal Velaequez' en een dozijn Murillo's met hunne tijdgenouten den bezotker voortdurend de woorden in her innering brengen, die ergens in de National Gallerie gegrift staan: /,Zij, w er werk de eeuwen heeft doorstaan, hebben recht op die eerbied en vsreerin», waarop geen modern werk aanspraak maken kan"; en die waar Mariano Fortui y a Carbo met de geheele huidige Spaansche bent, de oogen van het op voorstelling, op illustratie beluste deel van de aanschouwere in beslag neemt en ze doet schitteren van bewondering voor zooveel exactheid, zooveel knapheid; want raaf een enkele maal op een onzer jaarlijksche tentoonstellingen verzeild raakt. En al leidde nvi en dan zn'k een kennismaking van aange zicht tot aangezicht alleen tot meerdere appre ciatie van het eigen nationaal kunnen, dit zou er slechts door gebaat worden. Op die zdóceeljaarlijksche tentoonstellingen is zooveel afge geven, dat er misschien reeds gevonden worden die raar iets beters omzien. En allicht zal voor diverse ijverige commissies, besturen, jury's e. d, dankbaarder werk gevonden kunnen wor den, dan wanneer zij zie ti genoodzaakt zien, om, willen zij eenige belangrijkheid geven aan een tentoonstelling van levende meesters, door de doodeii er het leven te laten inblazen. Dit jaar gaf de Corpora'ion een tentooEstelliig van Spaatsche kunst. In twee grofpen, oude en hedendaagsche kunst, ingedeeld, gaf deze, dit is de algeuieene karaktertrek van de geheele moderne Spaansche school: het illustratieve. Ook bij Furtui y is het illustratieve hoofdzaak, hier en bij no^ eenige anderen echter hoog, zeer hoog opgevoerd. Zij bereiken de hoogte waarop Meissoiüer stond, die onder de jongere Spiansche artisten-leerlingeu vormde en met Fortuny be vriend was. Mariano Fortuny, dien wij, wanneer wij Goya wiens meeste werk vóór't begin der negentiende eeuw ontstond, uitzonderen, wel den meest belangwekkenden Spaanschen artist vai dezen tijd kun nen noeraen, werd in 1838 geboren, in een kleine stad in Catalon e, waar bij op vrij jeugdigen leeftijd een kunstbeschermer zou vinden, om hem in staat te stellen de academies te Barcelona en Madrid te bezoeken. Op zijn twintigste jaar vertok hij, als overwinnaar in den strijd om den yprx de Rome'', naar [Uliëen hetft, sedert tot aan zijn dood, in '74, in Ital.ëverblijf gehouden wanneer men ten minste zijn kort verblijf in Parijs, Tu. h en Algiers buiten reke ning laat. Zeer waarschijnlijk zou in Holland, vooral thaus, Fortuty's werk nitt zoo onverdee de bewondering wekken, als het bij zijne landgenooten vond. Ik vermoed dat Bakker Korf en David Bles veel met zijn kunst opge had htbben, zoo deze tenminste in de gelegen heid waren, ze te zien. Van het vrij groote aantal werken van Fortui y hier aanwea^, werd het meest bewonderd een Spaansche huwelijks voltrekking, een scuilderij van niet te grooten omvang, waarop een twintigtal menschen die de plechtigheid bijwonen; allen met het .geheelen-al-af" van miniatuur portretten, en met den rijkdom van kleur die de zuiderlingen aan hun werk geven plegen te geven; wat wij voor ons bij het beschouwen daarvan missen ik meen hier alleen dat moderne werk is echter d kwijls het rijpe, het van verf tot ge dachten ixpressie geworden?, waaraan onze eigen kunstenaars ons gewend hebben. En waar wij dit gemis aan rijpheid niet voelen, daar wordt door de samenwerking van hun kleurenrijkdom niet hun zeer groote technische vaardigheid, iets verkregen van hetzelfde mcoi wat een zeer compleet werk van Meissonier heeft. Het spreekt bijna vanzelf dat bij een zoo overheerschende zucht naar het illustratieve figuur- en historieschilders verreweg in de meerdeiheid zijn. Van een vijftal aanwez:ge landschappen, waarvan n, heel mooi, alweer van FortuLy, was er behalve dit, slechts een werk van de Beruet te. een nog levend Madridsch kunstenaar, hetwelk onze, aan het prachtig Hollandsen landschap gewende, oogen, zou vermogen te streelen. De kleur en bouw van dit schilderij, omstreken van Toledo, deden een weinig aan Daubigny denken. Wat ten opzichte van Fortuny gezegd is, geldt min of meer, al naar de mate hunner voortriffelijkheid, van de meeste zijner mede standers : Praiilla, die reesachtige historiestuk ken, vooral uit de geschiedenis der Mooren, schilderde, maar tegelijkertijd hier met een drietal kleinere, fchiiterei,de werkjes naar aanleiding van een Romeinsch carnaval vertegenwoordigd was; Carbonero, de dikwijls hoogst artistieke interpretator van Don Qaichots heldendaden; Sorolla y Bastida, Fortuny, de zoon, en misschien nog een enkele w eas werk voor onsopbelatgstelling aanspraak maken mag. Eene belangrijke plaats nam de man in, wiens werk, chronologisch tenminste, s'aat tusschen deze heeren en de 17e eeuwen», hoewel de afstatd tusschen hem en de laatsten minder groot is dan die, welke er ligt tusschen zijn werk en dat van Fortui y c. s. Goya. Zeer tot mijn spijt was hier maar een enkel stierengevecht van hem aanwezig, een heel mooie schets. Des te interessanter echter een twaalftal portretten van dezen meester wiens oeuvre zoo nauw voeling houdt met de bet omgevende prachtdingen van zijn reusachtige landgenooten R:bern, El Grrco, Coello, Murillo. Z eb. aansluitend bij het beste wat in het portret gepresteerd werd is b.v. een zelfportret uit de colli ctie Leon Bonrat of dat van een zekeren doktor Peral eveneens u'.t eene Fransche verzameling. Van de z g. modernen was G< va, dii n wij daartoe toch te rekenen hebben (hij siieif in 1824) misichun de eerste die wederom zelf etsLaald en lithographiscb. krijt ter hand nam. Een enkele ets was hier aan wezig. Voor hen i ie belang in deze kunstenaar stellen is het misschien van nut te weten, dat zijn litho-ets etsoeuvre ongeveer compleet te vinden is in het South Kensington Museum. Dat in de stad, waar de schatten van een National Galleiy voor ieders belangstellend oog een bron van genot zijn, zooveel interesse be toond werd voor deze Guildhall tentoonstelling, pleit wel voor haar meer, dan eene opsomming van hoe schitterende namen ook zou ver mogen te dcen. Toch mogen hier tenslotte nog eenige meer bijzondere appreciaties uit al het schoons, den bezoekers voorgezet, eene plaais vin den, en even herdacht worden n van de mooiste, zoo niet de mooiste Muriilo uit deze tijdelijke verzameling, een portret van den H. Franciscus, (collectie Colnaghi) dat u door de wel dadige rust die er van uitgaat in een verheven soberheid van doen, voortdurend bij blijft of een ander, tusschen twee levensgroote portret ten van de H. Maagd inhangend stuk »'t Kind Jezus in slaap" waarvan de deftige toon die in het geheel heerscht, Munllo's meesterschsp ver laadt. Welk een interessante figuur is de man hoof-zakelijk onder den naam van EI Greco bekend (Domenico Theotocopuli, blijkens zijn bijtaam Uriek van geboorte'. Een maand geleden zijn werk in het Louvre gezien hebbend, trof mij oi>k hier weer onmiddellijk 's mans rijk palet eu iet wat bizarre en toch zoo expressievol'e teekeaing. Een zeer mooi werk van hem was hier aanwezig, een Cüristu?, de kooplieden uit den Tempel verdrijvende. Van Ribera, van wiens werk wij in Holland wel eens iets te zien kte^en, meen ik, en Ccëilo, wiens werk met:r Italiaan-'eh dan Spaanse!) lijkt, was van den eerste een Simeon met het kind Christus" (colltc'ie markies van Bristol) van den laatsten o. a. een prachtig damesportret aanwezig. En eindelijk de Velasqu(z-zaal. Het spreekt van zelf dat door een f-peciaal Vela1 q tez-keuner alleen over deze, bij de veertig nummers om vattende, colltctic-apart, eene serie van artikelen geschreven zou kunnen worden. AUeen die van den hertog van Wellington geleende t xemplaren, zouden de moeiten eener expositie loonen. Hieronder toch bevinden zich de waterdrager van Sevilla en het portret van paus Innocen-tius III, om maar twee van de vijf aan zijne Hoog heid totbehoorende stukken te noemen. Zoo iets, dan zal dit laatste u een beeld van dtn ontegenzeggelijk eminenten staatsman en kfrkvorst geven, die gedacht, gewerkt en genoten heeft. Voor notitie over deze keuze-tentoonstelling echter genoeg. Het zou tooh niet, zóó heel oniardi? zijn als wij in Holland, als was het maar ans in de paar jaar, een dergelijke onderneming zouden kunnen zien op touw gezet; er is nog zooveel wat men in Holland zelf nooit, te zien kreeg, Tufner, eu de moderne Engelsche sct.ool b.v. of om een levend artist te noemen Fritz Thanlow. En als wtllicit a of andere corporatie tot zoo 'ets overgin?, dan zou het te hopen zijn dat zij zich niet in het riet zou laten tturen met wat eenig buitenlandsch kuustkooper a's goed genoeg wel zou willen af-taan; daar deze zelf soms niet inziet dat bij dusdoende n zichzelf n de artisten wier werk of wier nagedachtenis bij in eere te houden heeft, benadeelt. D H, Bs. «Meesterstukken der klassieke Hollandsche Schilderschool." By J. M. Sohalekamp, uitgever, BuikslootAmsterdam, verschynt eene plaat-uitgaaf, setiteld: De Meesterstukken der Klassieke HollandfcJie Schilderschool. Dit werk zal bevatten copieën in kopergravure naar schilderyen van de voornaamste Hollandsche meesters der 17e eeuw in de Musea te Amsterdam, den Haag, Brussel, Parijs, Berly'n, Petersburg, Dresden, Londen enz. enz. aanwezig. De uitgaaf zal geschieden in series van 24 platen, verdeeld in afleveringen, elk van 2 platen, zoodat elke serie in 12 afleveringen compleet is, waarvan er ieder jaar 4 6 verschenen. De Ie Sarie zal bevatten: Rambrandt, Het Korporaalschap van den Kapitein Frans Banning Cock, (De Nachtwacht), De S taal meesters, De Joodsche Bruid, Portret van Eiisabeth Jacobs Basch, weduwe van dan Admiraal S«rartenhout, Rijksmuseum Amsterdam; Simeon in den Tem pel, De anatomische les van Professor Nicolaes Pietersz. Tulp, Portret van den Schilder, in fantastischekleedine (De Offisier), Jonge Vrouw, zich kleedende, Homerus, Mauritsbuis den Haag; Frans Hals, De Nar, Een vroolyk man, R'jksmuseum Amsterdam; Portret van Jacob Pietersz Olycan, Portret van Aletta Hanemanss, echtgenoote van O'ycan, Mauritshuis den Haag; Gerard Dou, De jonge Moeder, Mauritshuis den Haag; Gerard Dou, Dd Avondschool ; Anthonie v. Dyek, Portret ?an Willem II van Orarje en van zyn bruid Maria Stuart dochter van Karel I, Koning van Engeland; Bartholomeus v. d. Haht, De Schuttersmaaltyd; Pieter de Hoogh, Binnenshuis; Jan Steen, De Papegaaiskooi; Jacob van Ituysdaal, Landschap, Ryksmuseum Amsterdam; Adriaan v. Ostade, Bjeren in een herberg. Da Vioolspeler; Paulus Potter, De jonge Stier; Johannea Vermeer, Gezicht op Delft van de zijde van de Rotterdatnsche vaart, Mauritshuis den Haag. De eerste aflevering, bevattende Het Kor poraalschap van den Kapitein Frans Bannirg Cocq (De Nachtwacht), De Staalmeesters, De Ontleedkundige les van Dr. Tulp; De Jonge Stier van Paulus Potter, bewyst dat aan de uitgave de meeste zorg wordt besteed, zoodat het inderdaad een prachtwerk belooft te worden. By B. L. Voskuil Jr. wordt gedurende de maand October in de kunstzaal o/h Spui 15-19 een tentoonstelling van bronzen, vervaardigd door Ch. van Wy'k, gehouden. wutiiiiiiiimuiitiltiiiiiitiuiiimiiimmiimmiiitiiiiiilimiummiiiitiit WALTUEK VAX WEIDE. Dolóre. v. d. Haar en v. Ketel, 's Gravenhage. Van Weide, ach hij meent 't zoo goed, hoor 'm z'n droevig Dolóre-bundeltje be motto-ën : De schoonheid (mul.: zijn, v. W's aetlirhten) daagt lnt-t stralen om de siiipru Ka al \vut ktiii.-lru kan valt haar te vui't'', de stumpert, en dan beginnen die stakkeriije verzen, die allemaal even belachelijk zijn. Wat ervan te «eggfin, wat er uit aan te halen 'l Die begin-hymne al. met z'n als forsch klinkenden aantang: Werken Heer1', sterk en teer", blijkbaar zoo rijk-rijmig bedoeld, en verioopeml m porere assinnauties als gaaf staart", zoeken" begroeten": de zoetelijkgezw<.llen dichtsels van den niet uit roeping, maar vanzelf, uit sleur, daarvoor studeerenden, mediokeren a. s. domii : i) Gij srhonkt aan 't vo^t;Uv'/« tien /attir, de macht Uw Liel'd' te loven; uit zijn ziel in blijden drang ontwaakt een stil gelooven". (bl. 7). Versies eens letterlievenden proponents, niet b.v. van een rijmend onderwijzer, daar de heer van Weide, blijkens z'n absoluut ontbreken van ook maar het geiing-,te zelfs gramma tische taaibegrip, met dien alweer-te-weinig overeenkomst zou vertoonen. Wie 't kan, mag b.v. uitleggen, wat beteekenen moet: Tranen dooi' smart gevloeid Is vrwht in 't gemoed ; I. /t Lijden eef/x ijnjett'/t zal Li Liefde schuim blodt." (??) (bl. 9). Welk niet-al te achterlijk schoolkind zal de flater begaan, bij een nieuw werkwoord, het oude onderwerp, daarvan in persoon en getal verschillend, te laten staan : 'k '/eiulw u't mijn binnenst opeen zaehte u indeslroom, En zullen op do srlioouste wolken- leven", (bl. 10). 'k Rie/j de lentedagen weer. Doch .... laten op zich wachten, (bl. 20) (schonder[ophalend). Elden is weer 't voorwerp zoek: O! draag; naar d'Kenwigheid in uwen ^oet O, "\volkcnbeir, 'k wil nn op aaid niet blijven", (bl. 72). Zoo op bl. 83 regel 10 blz. 86 ivgel 4. Wie kent. ten slotte, deze constructie: Al druppelt liaot door Ei'mciy 's u-i:r,li!s Loop En Vmle-kicin zich ziel als Lelie aiel." (!?} (bl. 9^). Waar hij nu niet direct stijl fouten maakt, is overigens zijn school&ch-correcte woord schikking b.v. van de volgende cierlykheid : ..Reikt niet een vader 't glas aan 't kind wiens lip is [droog?" (bl. SU). * * # Hooren wij nu dus des gezegden, niet geheel toerekenbaren proponents bevindelijk" leuteren ;, De wil ie troosten en te slfmai n, In 't hart des wand laars vast te klemmen 't Geloof dat overwinnend schoon Eens den Vrede hrc;t tot lom", ibl. 10) maar dat per slot-van-r. kenir.g neerkomt op niets-zeggend zalvei.d galmen als: Ik buig, omilit ik /ie allen di>: mij dierbaar zijn, Omdat ik liel'iieb bloemen, die door U zijn ontstaan ; Omdat ik hoor de stormen, die wil l door 't luchtruim [gaan, Omdat m zon en maan tuv geest ik zie, n\v schijn ! ' [(bl. 11). Als hy God wa?, dan zou je nog 'ns andeie toestanden zien: ,,'k Wensck te zijn de Godheid («i!) .Met Goddelijke .Macht; 'k Strooid' in mensi-henharten Veel liefdekiemen, zacht", (bl. 17). Hij kan dan ook on Ier de bestaande omstan digheden met Christus, dien luj zeer singulierlijk B-eld" blieft te noemen, niet wel op streek komen : Ik zie u sleehJs in stille droomen, Dan lig ik aan uw voet. Doch als [k uil den droom ontw;uik, Dan gaat gij ijlings heen!" (!!) bl. 23). Zoo geelti 't dan eindelijk maar op, en ver maant : O! val O[> kiitiï'i-)/ ni<'! itt sch'ijnd^iui /i er'. Lig nu ni.t bi Idend in uw angst gebogen ! Ifüe (j>j d;'n ^'c!i 'jij>i'/- denkt, 'f is <t.Ues Loye,*. De S /tr'/jpff s/jii'yrll in iialm'.r slechts in-éf'. (bl. Sfi). Heimelijk voedt" onderwijl de snaak onbe hoorlijke gedachten als : Blank door 't wcbbe lijn gewaad Kosi' vlccsehkleur si hijnen gaat, 't Kunde lichaam pronkt 'k Zie de vormen wonder fijn /..ciitc i'un,l ing-lijnen ; Op den boezem rozeknop". (bl. 58). En in z'n hemel fantasie komt dan ook de aap uit den mou*, dat hij eigenlijk meer speciaal iets als te cabaret du wel1' op Montmartre beoogt: Data' wordt, zetru'en mcnschcn, in Vreugd gij f/pluist!" "(aha!) Vul. 63). * * * Vin je me harteloos 1 maar beste j ingen, wou je dan, dat we onder je vervelend j ser moenen nog met lange gezichte i gingen zitten ? Ea zóó kwaad bedoel je 't ook niet, wees maar gerust, dat begrijpen we wel. Je hebt alleen niet veel van d^n ernst der dingen, waarover je praat, gevoeld. Doch, noe vervelend ook, en d^or hun slappe gemakkelijkheid ergerend deze verzen luuimelea nog gemoedeiyk verder. Waar echter deze altyd voorhanden en voor eeuwige variatie vatbare stof ontbreekt, loopt de boel heelemaal t-paak. Dan komt er 'n onzin te voorschün, als alleen verklaard kan worden uit de nu-heerschende volslagen bandeloosbeid in zake literaire kunst, mogelijk gemaakt door een Nieuwen Gids, die, hoewel aanvankelyk in vele opzichten voortrtiïelijk gewerkt hebbende, toch te weinig ? ook voor zichzelve de grenzen der vrrjis kunst heeft bepaald. En zie nu 't gevolg: De grauwe luchte zwijgt En wacht Onheilspellend "\Volkbtvrarht, Kn dreigt -hln di\iu't en gromt En tlikkcrlichtl. . 1) Evenmin als ik zou kunnen weten, wat de heer v. WeiJe al dan niet is of worden wil, begrypt men, dat ik geenszins op 't oog heb, den ernatigen predikant, veel minder eenig waar achtig geloof men kan 't weten uit mijn elders gepubliceerde werk te tnffen. Maar het geloof dezer verzen (menzie slecnts de aan gehaalde regelen) is on-echt en on-eerli/jk. En dit dient niet verzwegen. Toen zeilde hel miiiie-schccpje mauc-zacht! .'' (bl. 51). Vóór tachtig schreef de middelmatige ry'mer wei is waar ondoordacht en onzinnig vaak in z'n onmogelijke rhetorische beelden en conventioneele dichterlijke taal", niet echter zóó stuipacutig-iiiioot, als men 't nu en dikwijls straffeloos beslaan durft. En van d t tijdperk, waarin de ver»kunst een verval beleeft als nimmer te voren, is van Weide het or.bewusie type. Zie hein van de eene artihtikerigheid in de andere vervallen, zich werpen op de aanstellerige manie, door Couperus ingevoerd, z'n gebrek aan holland--cbe taaiüunst aan te vullen met den-klank-bedervende transigbeden en mythologische gemeenplaatsen: ...Muziek als harpe-spel \ au ~'y//r-zachte winde Door xi/!/i/ieu-\\ ick gcsluv. il langs itt/unrtnr'.i pad. O! aanbiddend >v,/</cw<W-jong ik st.i !" ibl. 7'J). dan weer op volkomen redelooze wijze een herhalin^s-taalmuziek in toepatsitg brengen als dtze : F,u hakkend hakt de Do,)d''. Kn kuchend kucht de borst", (bl. 82). Gorteriaar.sche rarigheden als: Oe luchte zingt, '/,' liliturij-uil ,/,'lilalin-de'. (bl. S2). Hoor 'in op zijn beurt uit nacht-liederen gaan : ..Ik ga, ik g", eu mud wel heen Ku moet \vel heen Hoor mijn zoo donker leven" enz. .Maar toch, maar toch ik zal wel gaan Ik zal wél ga;in Door mijn zoo donker leven. Ik vraag, ik vraag, en weet niet hoe! De blik met hope naar u toe, Doch vraag, waarom" zóó leven", (bl. 21). En eindelijk, kijk hoe i, natuurlijk alweer zonder blyk te geven, de inwendige noodzakelykheid van een bepaalde denkbeelden-soort en de eigenaardige rhythme-wending van het klinkdicht te beseffen, ten tlotte het vereischt aantal Bonnetten fabriceert, zonder't welkeen bundel vtrzen tegenwoordig als niet comme il faut' 3cb\)nt te worden beschouwd Een verluchting is het, hier en daar in den dorren bundel als 'n oase de aanwezig heid van Duittche poëzie te bemerken. En wer kelijk, deze blokt beter dan de Hollandsche, hoewel wie denken mocht, nu poëzie" of ook maar- Duitsch" onder de oogen te zullen krygen, zich in z'n verwachtingen teleurgesteld zou zien. Aller-weldadigst echter komen dan, by'na op 't eind, dé^e tenminste van zelfkennis getui gende regelen, die ons in hunne ten toppunt gestegene dwaasheid, en het ineens Duirschhikkende slotwoord, in slaat stellen, van dezen droei'igen dichter een duidehjk beeld te krygen : ,,'k Ben d'onmacht'g', biddend blik omhoog! Bazuin de wreedheid van dit aardsche leven: Maar als ik plots'ling zie het zonnehemcloog Dan buig ik diep de worm -?voor dezen blik; En kniel, nii t ken ik 't fjrootscbe Leven! En prijs d'Almacht, 't Onbekende muiii Geschick"!! [ (bl. 97), Maar zoo erg is 't nou nog niet! altyd maar moed houden ! net als-tie zelf nog zeit: (bl. 14) Licfd' en arbeid Godgeboren Gaan op Aarde «iel verloren! Net-zoo ! En daarom : En Walthertjc van Weide gaat no'óit verloren, [falderalderiere ! Nou mot i niet nijdig op me wezen. Want i zal m'n lankmoedigheid moeten prijzen, dat ik, na me een heele lieve mi-idag door /ijn tergendvalsch verzen draaiorgel'je te hebben laten be derven, : og i óó goedertieren over 'm heb willen redeneeren. Laat ik hél goedig zyn : er staan vier een zame regelijes in deze honderd bladzyden, die er net e^en mee door kunnen; het zijn deze: Zachte waaier-koelte wuivend Wolken-rozen samenkuhend. Wolken in de luchte-zee Kusten stil aaii kimme-ree". En, wie wét, ware hier ot daar iöj wel een schappelyke woord-of-vier op te duikelen. C. SCH. BOEKAANKONDIGING Kraamvrouw en kind. Wenken voor jonge moeders en voor baar die het hopen te worden, door dr. ZIKOELROÏH, vertaald ot der toezicht van A GOKTEE, arts. Uiigevers Masereeuw & Bouten, Rotterd. Een boekje van 98 bladzyden, waar men allerlei uitstekende, doch veelal overbekende hygiënische raadgevingen ten behoeve van zwangeren, barenden en zuigelingen kan aan treffen ; een boekje, in tamelijk plat-nederlandscb geschreven vn vrij slecht vertaald. Ean zin b.v. als: »Als die stoffen niet voldoende worden afgescheiden, dan bly'ien deze giffen (!) in 't licharm en vergiftigen het, dr. Labmann verzwakken het organisme enz." (bl. 52) zal wel voor iedereen onverstaanbaar zyn. >EIet bedje van den zuigeling moet van yjer zyn" (b1. 55). Arme zuigeling! Deze en dergelyke uitlatingen wettigen de vraag: waarin bestond eigenlijk des heeren A. Gorter's toezicht by het vertalen van dit boekje ? Ik spreek nu niet over de 01 nauwkeurige correctie. De vorm echter daargelaten, vroeg ik mij zelf, toen ik begon te lezen, at: bestaat er een diepgevoelde behoefte aan een nieuwe leid draad op dit gebied V Zijn de talryke uitste kende werken van Nederlandsche schrijvers niet meer voldoende, om leergierige personen de zoozeer gewer.schte inlichtingen te ver schaffen V Al spoedig echter bleek mij, dat de hygiënische vlag hier de lading kwam dekken vuor een tweetal, inderdaad in ons land op dit gebied nog niet ter sprake gebrachte zaken, nl. eenige vegetarische «principes" en de Lahmannsche artikelen. Tusschen allerlei veelal zeer goede hygiënische wenken en raad gevingen, vindt uien waar dit te pas komt eene vegetarische voedingawyze aan de hand gedaan en op verschillende welbekende gronden aan bevolen. Wie lust heeft in vegetarianisme kan hier zijn hart ophalen ! Iets anders is het echter met de schier doorloopende, reclame-achtige aanbevelingen van Lahmann's Niihrsalz, Lahmann's vegetabiele melk, Lahmann's reformkleedingstcffen en van de gansche Lahmannsche theoretische en practische kraam. Waar door sommigen aan vele dezer zaken de titel van kwakzalversmiddelen wordt toegekend, daar zal men het toch wel wat opvallend vinden, deze zóó te zien aangeprezen als in deze bladzijden geschiedt, waar trouwens van den naam des meesters (!) op zulk een ongekende wyze gebruik wordt gemaakt, dat zelfs diens eigen kinderen (bl. 97) als uithangbord moeten dienst doen en de ervarirg zy'ner echtgenoote tot getuigenis wordt aangevoerd (bl. 57). In dit kader past misschien ook de antivaccinatieleer op ril. 87. Ooi al deze redenen verdient dit boekje, dat voor het overige het goede bedoelde en werkelijk, zooals gezegd, in hygiënisch opzicht zeer veel behartenswaardigs bevat, geen aanbeveling. Dr. K. Inhoud van Tijdschriften. ll'jons (Jiïllustreerd Magazijn, No. 28 Prachtig bal op cle zaal van het Stadhuis te Amsterdam, 2 Juni 17t>8 Het Stadhuis op den Dam door F. A. Buis. Ue Rsformkleeding door J. H. In Arti-i, door jhr. mr. H. Smissaert (geïllustreerd naar foto's). Waar Long Torn werd gemaakt. Pharos, de Egyptenaar. Een roman van tiuy Boothiy (vervolg). Gun c 10 door Macco. TeleFotographie. Eoii schuldeloos slachttffer. Schets uit den Zuid-Afnkaanschen oorlog van F. van der Loo. Barnum en zyn millioenen door Louise Stratenus. De waaier, naar Hermann Sudermaim. Voor het tooneel. (Verzen, Monologen, Dialogen en Stukken). l)e Advocaat, bly'spel in n bedryf door Jan Arend. De Vlaamfche School, XVIe jaarg. Xo. 10: Losse nota's over Benoits'werk. (Slot). dr. M. Sabbe en dr. K. Sabiy, Quasi una Fantasia. Edward B. Koster. Ken blik in de schildery'enverzameling van den Keer de Malander door L. Lambrechts. Boekbeoordeelingen. Platen: Peter Benoit den oorlog dirigeerende (naar een caricatuur in het bezit van den heer F. Jos. van den Branden) H. Schaefels. Peter Peter Benoit als Lucifer (caricatuur. Delcroix.) Peter Benoit de Rubenscantate dirigeerende (caricatuur) .,.% Quasi una fantasia. Edm. van ffel Bacchanaal. Holl. Sch. XVII eeuw. Boetende Magdalena VI. Sch. XVI eeuw. Man in Oostersche kleedy. Rambrandt. Zeven platen uit Jurjgbrunnen. Europa, tfl. 10: Met z' tweeën door M. van Waldrichem. Wat zij kwam doen naar het Zweedsch van Anna Wahlenberg. Liefde door Elisa Asedeyff Het onderbroken tes tament door Masson Foreotier. Twee kykjes in het gruweljaar door Joh. H. Baen. ? Een boeken.praatje door Cenatos. Teekenen de* tijd* Tydschrift in godsdiengtigen geest. Afl 5: Hoe hebben wy' te oordeelen over het plichtbesef, door J. G. Voorduin. De kolonie der Internationale Broederschap te Blaricum, een daad van christelijk socialisme, door G. Heringa. Een woord vau verweer, door J. J. Bleeker. Boekaankondiging, door P. en C J. N. Kroniek. De godsdienst en de verkiezingen. De Ned. Herv. kerk en het werk aarer synode. Het congres voor crimineele anthropologie, door C. J. N. Niemeyer. Woord en Beeld, Oct. 1901: Smokkelen, door G. Simons. Illustratien van J. H. Jurres. Mr. R. Mei vil baron van Ly'nden, portret van Haveman, bijschrift van jhr. mr. J. H. Hora Siecama Twee sonnetten door Carel Siharten. - Van twee Moorsche paleizen door Maurits Wagenvoort. Illustratien van Gerard Muller. Herbstlerche, Muziek van Toos Hoog. Eigen Haard. No. 41 De Waterwolf, een dorpsvertelling uit den ty'd der droogmaking van het Haarlemmermeer, door J. Eigenhuis, X. Een grafmonument (van Luit. H. M. Vis) op Pe'jiet, met afbeeldingen. Een regen achtige Zondagmiddag. Herfst, door Edw. B Koster. De Rykslandbouwschool te Wageningen, 1876?1901, door dr. H. Bof, met afb. en portrpt. (Slot). Hollanders en Engelschen, door M. W. Maclaine Pont. (Slot). Aan Zee, door Fabiane. Verscheiden heid. Feuilleton. NIEUWE UITGAVEN. Etn kwaal bij de wei ken van openbaar nut in Indiëen een eerlijk middel tot betering. E. GERST, Ingenieur van den Waterstaat in Ned.-Indië. Amsterdam, J. H. de Bussy. Invallen en uitvallen, van MEESTER CONfTANTUN Tweede vermeerderde druk. Den Haag, G. C. Visstr. CORELLI. Ware Christen. Afl. 10/11. Am sterdam, L. J. Veen. Sound Currency. A quarterly pnblication, devoted to the Discussion of Currei cy Questions. Published by the reform club, sound eurrpnry committee, New-York. Vol. VIII, March 1901, No. 1. MartinusNyhoff, Verlag. Haag (Holland). De Depecherijder van De Wet, door F. J. MIJNSSBN, ten voordeele der concentratie kampen in Zuid-Afrika. Utrecht, W. dellaan. De waarheid in de Kleian zaak, door VBRITAS. Batavia, H. M. van Dorp & Co. De genezing van alle teringlijders of de Nordrach-kuur. Met toestemming van de Uit gevers vertaald uit The Nineteenth Centu.-y, door C. en J. W. K. Amsterdam, C L G. Veld'. De tekst vnn de Liturgie der Nederlandsche Gereformeerde kerken. Op- en aanmerkingen naar aanleiding van Dr. H. H. Knyper's geschrift: »De authentieke tekst der liturgische geschriften," gehandhaafj tegen Prof. Dr. M. A. Gooszen, door Dr. L A VAN LANQERAAD, met een naschrift van Dr. M. A. GOOSZEN. Leider, Boekhandel en drnkkery, voorheen E J. Brill. Vijf en twintigjarig bestaan der Industrieschool roor Mi-isjes te VGravenhage, op 2 October 1901. Gedrukt bij Da Ssvart & Zoon. Etsevier's g ilustreerd I\[aand?chrift, E'fda jaargang, No. 10, Oct. 1901. Amsterdam, Uit gevers- Maatschappü«Elsevier." MARIE CORELLI. Bob. Naar het Engelsch, bewerkt door CATH. A. VISSER Uitgave van Boekhandel-Drukkery, voorheen E. J. Brill te Leiden. * Mannen en wonwen van beteekenis in onze dagen, sfl 2. Dr. C. Snouck Hurgronje, door Mr. Dr. Th. W. JUYNBOLL. Haarlem, II. D. Tjeenk Willink & Zoon. Uit, over en voor de school. Voor leeken en ingewyden, door J. B. MEEBKERK. Haarlem, De Erven F. Bohn. D^ Ploerten, door MAURITS WAGENVOORT, 2 deelen. Amsterdam, H. J. W. Beent. VICTOR CHAHBONNEL, De Islam en de Je zuïeten. Leiden, A. H. Adriani. Multattili. Fürstenschule. Schauspiel in 5 Aufiüzen, Uebertragen aus dem Ilol'iindischen, von WILHELM SPOUR. Minden i. W. J. C. C. Bruns, Verlag. HIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIHIII1IIIIIIIIIIIIIHIIIIII1 40 cents per r eg si. iiiiiiiiMliiiiMiiiiiMiininuiiiiiiiiiiHMiiiiiiiiitiiitiiiiiiiiiitiil n c.30 en hooger 14 Meter! Franco en vrij van invoerrechten toegezonden ! Stalen omme^aam! ; even<oo van zwarte, wit'e en gekleurde Heniieberjj-Ziyde" vtn 4öet. tot H I1.1O ppr M«ter. G. Henneberg, Zijde-Fabr. (k. & k. Hofl.), Zürich. K AM S TRA's Matrassen-, Bedden- en Slaapkamer-Meubelfabriek, Sneek. BED DER TOEKOMST niet 10 jaar garan tie. Leverde se-lert 'lS9(i pi. m. 7OOO stellen. Geïllustreerde Prijscourant gratü. Honderden bewijzen van tevredenheid. Specialiteit in ENGELSCHE LEDIKANTEN. Piano- en Muziekhandel H. RAHR, te Utrecht. Opgericht 1835. Tdephoon No. 443. Amerikaansche, Duitsche en Fransche PIANINO'S en ORGELS. Groote keuze in: HUUR P I AUTO'S. Oude instrumenten worden ingeruild. Reparatiën worden in de Fabriek ten spoedigste uitgevoerd. Gelegenheid tot stemmen in en buiten abonnement. Raio-, OrielKE1TROOS & Arnhem, Zoningsplein. VLEUGELS en PIANINO'S In Koop en in HO Bepueeran Stemmen Builen.