Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD Y O O R N E D E R L A N D.
No. 1276
zichte van den prijs van de lichtende vloei
stof geldt: L'tJnion fait la force. Voor de
Koninklijke, zoowel als voor de
SumatraPalembang heeft de volgende vergelijking
der productiecijfers, ten bate van de vele
belangstellende lezers, een bemoedigende
be teekenis.
Productie van de Koninklijke:
1901 19ÓJ 1899
Unils. Units. Units.
Januari 2'J3,(IÓO K!7,000 2!)5,UOO
Febnuiïi 2i3,000 KJü.öOO 170,90)
Maart 2?;>,OM) 111,000 171.000
April 25i,0i)0 lO'J.OOi) IfiO.OOO
Mei 2S'),000 lOli.OO'J 149,500
Juni 2^'2,'M) 11)0,000 137,001
Juli 283,000 !)J,0.)0 127,500
Augustus 2S5,000 «2,500 129,000
September 2S3.500 82,500 133,500
Octobcr 302,300 Sb.500 129,000
November 307,00:) 143,000 128,500
December 185.500 1(H,500
T,taal.... l
Da Samatra Palembang
cijfers:
1901
Units.
Januari 70,000
Februari ' 42,001
Maart 41,000
April 35,01)0
Mi-i 43,000
Juni 50,U 10
Juli 70,00')
Augustus 96.500
September 56,500
Ot-tober 82,500
November 91,000
December
,350,400 1,805,000
heeft de volgende
1900
Units.
9C,ö()0
81,000
90,100
73.500
79,000
7'.>,000
59,000
54,000
47,000
88,000
4kO.)0
50,000
1893
Units.
43.500
49,000
31,000
5S.OOO
50,000
49.000
42,000
75,000
(i S.000
07.1)0.0
63,0 10
92,500
Tota'il 7-97,000 694,000
Den aandeelhouders van de Russian
Petroleum wordt de onaangename bood
schap gebracht dat het dividend op de
Commons van 50 tot 30 pet. is verminderd,
vooral onder den druk van den marktprijs
der olie.
Enkele dagen geleden werd in de
algemeene vergadering van de internationale
Ham. petroleum mpij. meegedeeld dat het
credit-saldo van de winstrekening voor
het dienstjaar l Juli 1900 tot 30 Juli 1901
f 65 000 bijna bedraagt. Dit voordeelig
resultaat leidt evenwel niet tot voor de
aa a deel houders klinkende gevolgen om
de te hooge taxities van vroeger af te
schrijven. De raad van bestuur brengt,
als troost, de boodschap dat de uitkomst
der twee boekjaren te zamen genomen, een
a vans van ruim 2% ton aanwijst.
Voor de mvjnbouw-mpijen was echter de
afgeloopen week niet gunstig. De
RedjangLebong kon de rijzing van de vorige week,
waarvoor de reden toen is medegedeeld,
niet behouden. Eu het goede geloof in de
toekomst van de Guyana Goud PJacer en
in die van Mindrinetli verzwakte wat.
Dd koers der ia de laatste weken meer
malen besproken aandeelen Wagons-lits
bleef, onder den druk der lagere ont
vangstcijfers, op het gedaalde niveau van
de vorige week.
Ia deze groep der diversen ontmoet ik
in de Amer. aideeling de Arkansas
C)nstruction op f 125 geprijsd. Dd noteering
van f 1£7 voor de Kans. City Terminal,
CynstructionComp ,geeft me aanleiding, den
lezers mee te deelen dat het Amsterdamsen
Trustee's kantoor opgedragen is ? 3 par
certificaat en 08 cent pir _winstbewijs uit te
keeren. De commissie uit de leden van
het syndicaat heeft een circulaire verkrijg
baar gesteld, waarin door den voorzitter
wordt medegedeeld dat een compensatie
voor een mogelijke teleurstelling betreffende
het arbitrage-geschil, waarschijnlijk zou ver
kregen kunnen worden door verruiling van
de bewijzen van deelneming in het syndi
caat, tegen die in het Internationaal
Landsyndicaat.
Dd verbeterde koperprijzen, waarschijnlijk
verkregen door de erkenning, dat ook voor
de koperproducteurs samenwerking
voordoelig is, kwam ojk den koers van de pref'.
aand. Steel-Cjmpany ten go 3.1e.
Dat was ook het geval met de noteering
der Amer. Spww zoo dit naeenije ups en
downs, de verbeterde noteeringen van den
vorigen keer gehandhaafd konden blijven.
Enkele stukken vind ik zelfs hooger, als:
CHev. Akron C!, v. a. Miss. Kans. Texaa pref.
Keadiug 2.1e pref. en Wabash. Voor de
overige soorten is de verandering onbedui
dend. Voor Ciev. Akron zoowel als voor
de Kans. City South, was weder goede
vraag. Hiertoe werkten de ontvangcijfers
over Out. niet weinig mede.
Voor de Nirfolk was in New-York veel
kooplust. naar aanleiding van het gerucht,
dat zij de controle had bemachtigd van de
Pdcahonta's koleavelden, al worden de
oificieele berichten hieromtrent ucliter
gehouden.
Dd c. v. a. Bilt'more .v O'.iio verbeter
den, boven de verhoogde vorige iioteeriug,
nog een kw.irt percent. Djze Mpij zou
binnen korten ttjd een nieuwe afdeeling
vormen, die genoemd zal worden: »De
Pittsburgh, Lake View A.- West Virgiuia
Divisie". B3halve d-_>, da vorige week aan
gekondigde, nieuwe aandeelen, zal een be
drag van 30000000 cloll. (J)llateral
Trustbonds hiervoor worden uitgegeven.
Aan de houiers van depot certificaten
Mexicau lliilroad d>rnpany li^adjunment
wordt uitbetaald: 20 doll. per obli?. van
1000 doll. ter Voldoening van de rente van
l Juni 1901 tot l O J t. litOl eri 15 doll.
psr oblig. van 1000 doll. als bonus voor
de toetreding tot de sc'iuidregeüng.
Onder de Europeesche Siaatsfonasen ont
moet ik hoofere noteering voor da 4.'A rCcs.
Poriu,?eezen en vojr de kleine Spaansche
exterieurs. Van beide buurlui komen gun
stige geruchten aangaande de rente-betaling j
en verbetering in het papier-disagio. j
O .ik voor Brazilianen en (Jnineezen is
wat vaste noteeriiig te cjastateeren.
DO huisvaders, die na de dure S:. Nic.
dagen, verlangen naar solide belegging
van de beschikbaar gebleven gelden, wordt
daart>e /len 19 jn dezer gelegenheid gegeven
door de mpij. tot exploit. van S S. Op
dien dag is de inscArijvins; tearen 10>)'A
pet. opengesteld op / 7 OJ'J.O'JO -l pets.
ob'.igatiën. A'in aandeelhouders en
oprichters wordt dan voorkeur toegekend.
Z3 kunnen dit uitoefenen door inschrijving
van 15 tot 18 dezer.
Waarschijnlijk zal ook no* in djze maand
door de Fransche republiek een gelegen
heid tot solide, geldbelegging worden ge
geven en wil tot een bedrag van G5.000.00J !
francs.
Da houders van Rotterdamjche schouw
burgloten en van Turksche loten mogen
hun nummers wel eens met de laatste
uitlotingen vergelijken. Portuna heeft
voor hen haar grillige uitspraken pas ge
daan.
Di Turksche hoofdprijs van 600 000 francs
is gevallen op no. 1653262. Wie is de
gelukkige?
D. STIGTER.
Bussum, Sinter Klaasavond 1901.
BOEKAANKONDIGING
De XX? Fewa, Maandschrift voor Letteren,
Kunst, Wetenschap en Politiek. (Nieuwe
reeks van het Tweemaandelyksch
Tydschrift.) Hoofdredacteuren: L VAN DK
SSEL en ALBERT VEBWEY.
Da Radactie van bovengenoemd ty Ischrift
kondigt de nieuwe uitgave als volgt aan:
»Ds nieuwe reeks van het Tweemaandelyjksch
Tijdscfnift die l Januari a.s begint, zal in
maandelyksche nummers verschenen, en onder
anderen naam.
Voorraad van goede 'oydragen maakte uit
breiding wenschelyk: met uitbreiding was de
gelegenheid gegeven de belangrijkheid van het
Tijdschrift te verhoogen door maandelyksche
uitgave.
Indien een tweemaandelyksche uitgave de
deugd heeft zich niet te kunnen inlaten met
al te snel voorbijgaande verschijnselen, die
deugd zelf wordt een fjut waar juist'in de
kortstondige tijlsomstandigheden een kracht
ligt die boeit, en met recht boeit omdat ze
zwaar van gevolgen is.
Zulk een tijd nu belevan wy.
Mochten vóór een aantal j»ren letterkunde
en schilderkunst de bijna onverdeelde belang
stelling vergen van al wie een krachtig en
oorspronkelyk leven liefhad en bewonderde,
sints geruimen tijd zyn kracht en
oorspronkelykheid, dikwyls niet minder boeiend, elders:
in maatschappy-leven en staatkunde, in de
lotgevallen van da volken, in" den strijd met
geschriften en wapenen, in de kunst aargepast
aan zede en samenleving.
Bater dan ean tweeinaandelyksch tijdschrift
is een Maandschrift in staat dit tyds-leven
in zijn bladen vast te houden.
E m Algemeen Tij Ischrift. Hat
Tweamaandelyksch wilde het zyn, maar kon het niet
altyd, juist omdat het door zijn schaarache
verschynen zulk een groote sfaer van alge
meen léven, alles wat zoogenaamd a\tueel
was, buiten sloot.
Earst nu zal het mogelyk waarlyk algemeen
te zyn.
E111 alsemeen tyMsebrift van de beginselen
van het Tweemaandelykseh.
Ean algemeen tij Ischrift dus dat vóór alles
vraagt naar kracht en oorspronkelijkheid, van
gedachte zoowel als uitdrukking. Dat partij
zucht niet voor een deugd aanziet, maar de
scherpste uitingen van ? den partyzanger niet
weert, mits zy oorspronkelijk en krachtig zijn.
Ja, dat scherpte van uiting, waar het gaat
om beginselen, zelfs wanscht.
De XX', Eeuw wordt het door ons genoemd.
B j maandelijks verschynen kon de oude, naam
niet behoudan blyven. Da nieuwe naam zij een
eenvoudige aanduiding van weiken tij l wy' de
vertegenwoordigers wenschen te zyn.
Gedurende de ruim zeven jaren van zyn
bestaan heeft het Taeemiandeli/jksclt, Tgdichrift
het geluk gehad.de beste sehrrj vers en dichters
van Noord- en Zuid-Nederland rondom zich
te vereenigen. Tarwijl hun hulp ons verze
kerd bly'ft hopen wij dat zich nieuwe krachten
zullen opdoen voor de nieuwe onderwerpen.
Da redactie is er diap van doordrongen dat
alleen door aaneensluiting van krachtsinspan
ning van de meest verscheiden talenten het
doel dat zij zich voorstelt kan worden bereikt.
Zij hoopt dat de wenschelijkheid van een
tydsehrift als het hier aangekondigde door
zulke talenten zal wordan ingezien, dat da
gelegenheid tot openbaarmaking van hun denk
beelden, hier aangeoodan, door hen i.al worden
gewaardeerd''
Door het gronter aantal vellen dat thans een
jiargang zal bevatten moet echter de abonne
mentsprijs verhoogd worden tot / 12 per
jaargang,"
»In den nieuwan jiargang zullen o. m. de
volgende bijdragen wordan opgenomen: A.
Aletrino, S'.ills Uren; K. P. C. de Bazel, O/er
Bouwkunit; dr. J. D. B.erens de Haan, Da
zin der menschelijke aktie; dr. P. C Bmtens,
Uit Piatoons Drii ksjelag; G. Busken Huëf,
Miilden-eeuwjche Renaissance; Cyriel B ijMse,
Hat Gaztn van Paemel, Tooneelspel; F. Coenen
Jr., Byündig Spel; L. van D-jMsel, liet
T.joneelspel >0p hoop van Z^gen"; dr. F. van
E >den, Woornkunsi; F. van der >as,
Loonarb i i van Vronwen; Jic. van Looy, De.
\Vorderly'ke Avonturen van Zabedeus; Jjh. da
Meester. M >noloog van den Molenaar; Ary
P.'ins, Da Heilige Tioht; S;ijn S:reuvels,
Minnehandel; P. L Tak, Internationale
1>3schermir.g van den Arbeid; Albert Verwi-y,
Da Brieven van Huet aan Van Vloten; G. van
Vloten, Da Wal-levendheid van ASlallah
ibnal-Mogatta; Is. P. de Vooyi, Kuist eri S
imenleving; verder gedichten van F red vaiE^len,
AidréJolles, W. L l'inning Jr., en anderen."
Van Deyss^ls verzamelde Opstellen.
Hoe VAX DKÏSSELS pittige en geestige op
stellen", het gemeengoed der beschasfJan zijn
geworden, blijkt het best uit het korte tijdsbestek
waarin zij, nu reeds in vijf deelen, het tot een af
zonderlijke uitgaven hebben gebracht. Van den ,
tweeden bundel verscheen de/,er dagen, bij de |
lirma Sjhelteaia & Holkema, een tweede druk.
Marx vertaald.
In de iternatiomlo Bibliotheek, uitgave S. L
v. fjioy, is, oniVr no. l 7 opgenomen KAKI. MAC.K ?
Jld k'ipit'inl JL'jof/l^tuk I en IX. Vertaling ean
Yijm der Cr;e.s,
P) deze dagen zal fsen groot deel van hetlezend
publiek, dat belang stelt in da sociale vraagstuk
ken, zich zeer verplicht rekenen aa i uitgever en
vertalar, nu daze hun de «elegenheid openen met
Marx wereldberoemd werk kennis te maken. Dit
eerste deel bevat, behalve de voorrede voorde
eerste en da tweede uitgave:!, de hoofdstukken :
Waren, waarde, ruilproces, geld. waren circula
tie, kapitaal, arbeidskracht, raaerwaarle,
konstant en veranderlijk kapitaal, meerwaarde-voet,
de arbeidsdag (Ie grenzen vanden arbeidersdag).
A in het uitgaven vun het geh^ele boek op
eens, zoo lezen wij in een voorbericht van
den vertaler, zijn bezwaren verbanden, welke
door het splitsen van D.;el l in eenigij stukken
van den Internationalen Bibliotheek vermeden
kunnen worden; terwyl het nauwelijks noodig
is te zeggen, dat uitgever en vertaler de vol
ledige vertaling zoo sposdlg mogelijk hopen
te kunnen aanbieden.
Dat Nederland op een vollelige vertaHng
van M.ux' hoofJwerk, door een zoo bekwaam !
focialiat en talentvol schryver als de heer
v. d. Gnes, na niet al te langan tijd zal mogen
bogen, ziedaar een wensch, die ook met het
oog op den ondernemenden uitgever door velen
zal worden gekoesterd.
Inhoud van Tijdschriften.
Di Gidi, Dec. 1901: Da zelfkant der
samenleving, De man uit de Slop, door G.
van Hulzen. Middeleeuwsche liefdadigheid,
door mr. S. Muiier Fz ? Jacobus Ballamy
als criticus, door dr. J. Aleida Kyiand.
Hat congres van crimineele anthropologie te
Amsterdam, door prof. D Simons. Toe
vluchtsoorden en bewaarplaatsen, door dr. A.
R Offjrhaus. Verzen, door Héle ie
LapidothSwarth. Herfst, door dr. P. C. Bjutens.
L-Uterkundige kroniek: Miurits VVagenvoort,
De ploerten 23 dl. Muzikaal overzicht,
door mr. Hanri Viotta. Richard Henberger,
Muzikaliache Siizzen. B jiteulandsch O
/erzicht. Bibliographie. Aucass:n et
Nicolette chantefable, misa en Frarciis
moderne par Gjatave Michaut. Cnarles M.
van Deventer, Hjllandache Ballettrie van den
dag.
O.ize E-MW. Dac. 1901 : Gjuden bruiloft,
door II: de Buschere. .ize verhouding tot
Djam )i, door E. B. Kielstra. Herziening
der Vestingwet- urgent, door W. F. Pjp.
Lind en volk omstreeks 1660, door P. J Blok.
O ize L'eve Vrouwe van Michel Angelo, door
G. F. Haspels. Verzen van U. V. E
Vredesrecepten voor Z.- Afrika, door dr. F. V. E
igelenburg. Ejn Trio, door G F. Hispels.
Klsecier's Maandschrift, afl. 12. Birbara van
Hauten, door Philip Zilcken. Darden
illuatratiën. Louis Bjuwmeester, door Hanri
Dekking. Tien illustratie.!. Vacantie in
drukken uit Noord-Brabant, door J. Eigenhuis
Elf illustratiën, naar teekeningen van J. J.
Damme. De Hollandsehe meesters in de
Ertnitagete S;. Patersaurg, door Max Rooses.
E)n illustratie. Santina, door J. Clant v. d.
Mrjll. Piepers (tlilda), (-do;). Van de
Ridactie. Twee iliustratiëa
Nederland, No. 12: Bjrnard Canter, Racht
op liefde. I. A. H. Ia de zolderkamer.
Is. Q lerido, Moderne werkars(K). W. F.
Gjuwa, Teleurstelling. S elia Mare, Ont
waakt. Kroniek. Mtrie Mirx -Koning,
Verzen. Anna van G jgh-Kaulbacb, Tragedie.
DjrotheéA. van Walree, Djrine. Jah.
W. Broedelet, Opstand. El. Verburgh, DJ
weelden des harten. Nehaaiia van
R-figersberg, Ejn uit velen. Poëzy: W. Graadt
van R iggen, Verlangen. W. Maialester
L-)up, Die Ferne. W. Graadt van Roggen,
Maditatie. J. Tarsteeg, Sjhertssounet.
Eigen Haard, Nu 4'J Pastor P.cardts Biek,
door L E, II. O.is dagelijksch brood, door
dr. J. E. K iklaar, met afo. van de
Tarwemeelfabrick Noury & v. d. Lande te Deventer, II.
Juhannes Masschaert, door Julius Röitgen, met
portret. De afsluiting en gedeeltelyke droog
making der Zuiderzee, duor R. A. van
Sandick, I. Uit ean hoekja van Drenthe en
O/erijssal, door F., met afo. naar toto's van
den schryver, I. Verscheidenheid.
Fauilleton.
Europa, afl. 12 Torenpoëzie door Bslfried.
Wedergeboreu. naar R. Misch. Twee
Kerstvertellingen, I. Storm, door W. C.
Tangaler, II. De Non, naar Rast R >est,
(Sjphie Ellan). Zuidvruchten, door J. F. A.
urbaan.
lioon's Gtïllustreerd Muqazi/jn, No. 30. Win
ter, (frontispice), Passiespelen te Zalzach, door
G. van Hulzen. Louis Bouwmeester, door C.
Ninnes Gmer. Merkwaardigheden uit het
i\jk der levende natuur. Hat paradijs van de
hengelaars in CiliforniëI haros de Egyp
tenaar, een roman van Gjy Boothby, (-dot)
Het africhten en trainen van wilde dieren Een
k^jkja in de inrichting van Carl Hagenbeck te
Htmburg, geïlustreerd naar foto's. IiArtis,
door jhr. mr. II. S tiissaert, geïllustreerd naar
foto's, (-dot). ll'je de inbreker hulp
verleenda met Sf. Nicolaas. Ean voorval ds t
niemand zou verwachten, bewerkt door Holda,
voor het tooneel (verzen, monologen, dialogen
en stukken). Da mannen zijn monstars.
Oorspronkslyk blijspel in een bedrijf door Adriaan
Ilsen.
Hoofd en Hart, No, 5. Pieter Corneliszoon
Hoofd op 't Muiderslot, door J. E terGjuw.
Hat oude klooster in de Birkt, door T. Puürn.
Avond in de stad, d<>or J. H. de Veer. Da
laacste leerling, uit het Duitsch van Harmine
Villinger. Bjek en Tijdschrift. Nieuwe
boeken. Waaiende halmen, door A F. Dudok
van Il^el. In het Duin, door A. F. Dudok
van Hael. Da oule viool, een verhaal uit
het (i joi, (-ilot), door Joh. W. Broedeiet.
Ttj<lfcki'i/t run de ^ederlandifche Vcreenii/'nfl
tot l> 'i'oi'deriHff der b'ldtxfen c<tn, Ver]>lr//'.i'3
en \'er]ilef()st:-rs X:>. 2: i-its over de voeding,
door dr. A. N. Nolst frinilé. De besmet
telijkheid van buik-typhus, door dr. B
>rntraeger. E)nige opmerkingen over
».Vos')komos" en den Bjrij, door J. Aletrino. Van
Stockum, Bjrichten en M-idedeelingen.
Nederland en Kolo'.icn. O.?er het interna
tionale verpl'-egster-congres te B u ft' il o, dojr
llflena SJbölïir.
Bijdriijien tot de stntlatieh i'/i», yededunil.
l il ei iing. Krrata. T.ibel 1. Aantal kiezar-s
volgen» de kiezerslijst van 1!K)1 voar de Tweede
Kimer der Staten- Generaal, Provinciale S 'Aten
en Gaineenterade.i in elke gemeente des Rijks,
onderscheiden naar de kiesbevoegdheid.
Tabal 11. Aantal kiezers volgens de kiezerslijst
van 1IH)1 voor de Tweede Kamer dsr
StatenGaneraal, Provinciale S;aten en (j jrneenterajen
in elke provincie en in elk der vijf groepen
1U(),001 en
meer zielen), met volledige onderscheiding naar
de kieshevoegdhei J. 11 i Aintal kiezers
volgens de kiezerslijst van !!)()! voor de Tweede
Kamer der S:aten-G meraal in elk kiesdistrict.
IV. Aantal kiezars volgens de kiezerslijst
van 11)01 voor de Provinciale Staten in elk
kiesdistrict
L-i Rem?, ( Ancienne revue des revues) Nu. 23,
l Dec. 1H01 : I, a Justice pour les enfants
dits r.aturels par M M Paul Lagrange et
.lacq'ies de Novion. Psychologie de 1'Allemand
du Njrd, par M. Caarle^i Bonnefjn. Sur les
hauteurs, par M. Hendrik Ibser*. L'art (les
lummes peintres et sculpteurs en France (10
gravures) par M. Gimille Miuclair. Le sen
timent (ie la peur, par M Cimille Ménans.
li:\ serothérapie de la fièvre tynhcïIe, par Ie
Dr. J Iléricourt Vers la corq'iê.e de l air. I.
Jj^s ho/nmes volants (!S gravures), par M. G.
R inx. L^ uiri(^éible de M S jvero (?> gravures),
par M. GjorgosCiye. L"! mouvement féniniste
a travers Ie monde, par Mr. Kiethe Schirmacher.
U'vue des derniers livres. I'rar c liies, par
MM. Paul et Vi.;tor Margueritte, Frederic
Loliéet ** . Vmgt six et une, par M.M.
Garki. Cnroniqua artistiq'ie et littéraire.
Analyse des Revues frai i; lises aoglaises et
van gemeenten (MIOO en minier, ">001 - IfjOOO; l
américaines, italiennes et sud-américaines.
Caricitures politiqaes (10 grarnrea).
Cosmos, Nov. 1901. G.i'ton Jollivet, Ui con
cours de beauté, Nic. H >wen. Lettre de
Patersboug, Wilhelm Haacke Jagd u. Kü;he
in N. Gainea. Adolphe B.-isson, L«>s ours de
la coméjie. P. M A man overhoard.
Gaorges Daniel, Ls portrait parlé. C. C. Tae
blind boy. Mix de Njnsou'y. La cuisine
lectriqie.
Chronique dramatique. Ledevoir professione),
(Hanry Fouqiier). Adalbert Matkowsky,
(C. C. C.), Cntiqiies littéraires. Marie Mirx
Koning, Het beeld op de rots. (L. Binkmann).
? II Nirwana letteraris, (Fr. (ia Torlay).
Cirrespondance publique, q lesticns, den'anles
de renseignements. Réonses
comnunications. A nos collaborateurs et Ou' es de
Sarvice. Pcaces vacantes Variétés i
ternationales. De tout un pou.
MEÜWE
UITGAVEKPeronne, doftr ANNA EKKKR. Dan Haag,
Martinus Ny'hoff
Scheurkalender Voor h.t Jonge Volkje. Uit
gave van W. Hilarius Wzn. te Alkmaar.
SELMA LAGEBLÖI', De Koninginnen van Kunqa ?
hiilla. Vertaling van MARGAKETIIA MEYÜOOM
Tweede druk. Uitgave van H. J. \V. Bacht te
AcQtterdain.
niltllltltllHllllllltllMIIHIIIMHIIIIIIIIIIIHIIIflIIIIIIIKIU
Eeii
ze:fferd3iliiiiii,
»Een kunstwerk verdedige zichzelf". Dit
is een heel mooi woord, do^h niet steeds van
toepassing in ean tijd, waarin zoo menigeen,
die over eenige pennevaardighaid beschikt,
zich geroepan acht, een dikwerf gansch onge
motiveerde critiek over alles en nog wat de
wereld in te zenden. E.i dan moge het al
waar zyn, dat het publiek by' slot van rekening
zijn eigen oordeel volgt en veel critiek alzoo
van weinig waarde bly'kt te zyn, een feit blijft
het tojh ook, dat bij de zoogenaamde
boekaankondigingen, waaraan, vooral tegen den
winter, de couranten zoovele kolommen wijden,
het met of zonder opzet geven eener valsche
voorstelling van een nieuw boek den auteur
van dit laatste een jdelijkan, onverdienden
knak bezorgt. Zaer wijs handelt daze dan,
althans iri de meeste gevalle.1, wanneer hij
eene dergelyke behandeling stilzwijgend aan
zich laat voorbijgaan, in de overtuiging, dat
de ty'd hem wel recht zal verschaften. Doch
waar die behandeling, welke hij ondargaat, van
dien 'aard is, dat zijn goede naam erin zekeren
zin mee gemoeid is, is hij toch zeker wel
gerechtigd, voor dien aen kaer uit zijn
schuilhoek te treden en voor zichzelf te spreken,
hoe dit laatste hem misschien ojk den schiji
zal bezorgen, een in zijn wiek geschoten auteur
te zijn, die niet in staat was, zijn gakreikta
ydelheid onder stilzwijgen te verbargen. Daza
korte inleiding diene ter verdediging mijner
verdediging, waartoe ik mij door het volgende
genoodzaakt zie:
De Nieuwe Courant bespreekt in einige,
weinige alinea's mijn rocoan »0pstand", of liever,
bespreekt dien niè;, want: «Laten we over da
behandeling van 't gegeven, de compositie,
enz. maar niet uitweiden." Zij gaat echter nog
verder, wijlt niet alleen niet uit, doch zegt
er heelemaal niets van, vindt het echter wel
noodig, het te laten voorkomen, alsof het boek
byna uitsluitend toestanden baschrüft, die men
in het dagelijksch leven liefst zoo weinig
mogelijk aanraakt: »tingeltangels, waarvan da
schrijver zoo graa^ vertelt. O, die B:oedelet
kent het Aasterdamsche leven zoo goed ! H.j
is thuis »op de vlakte1'. 't Ontbreekt hen
niet aan »iurf' om ons te brergen, waar
narhtbrakers alleen op hun gemak zijn". Waar
men, behoudens het aanhalen van enkale
beelden, die De Xieuwe Courant, zonder het
te motiveeren, minder juist schyrt te vinden,
niets anders dan dit over een boek zegt, moet
het publiek, welke die aankondiging leest, wel
gaan gelooven, dat de roman een roman »;an
de vlakte" is en velen worden hierdoor
waerhouden, het te lezen. E'i tegen die valsche
voorstelling moet ik protesteeren, te meer daar
Di Nieuwe Courant niet aan mijn verzoek
heeft willen voldoen, haar lezers in elk geval
een juister bagrip (lesnoois in een hoogst
ongunstige heoordeeling) van het werk te geven.
Van de negen hoofdstukken, waaruit het boek
bestaat, beschrijft slejhts het eerste een gro.it
café-chantant, het vierde (in een klein gideelte
daarvan) een cafémet damesbidienin?, terw.jl
het achtste, een Bil-Masquéin 't Paleis voor
Volksvlijt gevend, dan misschien ook nog
door De Xieuia Courant aangeduid kan worden
als »van de vlakta". Waar blijft nu echter
het overige (ongeveer 7 !l van 't boek) ? Waar
handelt dat over? D,: Nieuwe Courant vindt
het niet noodig, daarover te reppan. En dit is
eene zeer onloyala handelwijze, vooral waar
juist da strekking van het boek een opsta m
is (vandaar da titel «Opstand") tegen allerlei
beroerdigheid in het leven, waaronder ik dan
ook de toestanden rangschik »waarvan de
schrijver zoo gaarne vertelt1'.
Ei, om nog even een sterker bewijs van de
kwaadwilligheid van De Ni^utce Courant te
geven, diene het volgende staaltje: van het
door mij aange luide 7 D van 't boek rept zij
twaemaal Do.:h hoer Ik wijd 80 bladzij leu
aan de beschrijving eener generale repetitie
in een schouwburg. Wat zegt da N. C. hiervan ?
Dat het hooflstiik goed of slecht geschreven is ?
Naen, enkel: »van acteurs kan hij net zoo goad
vertellen als van tingeltangel-meiden". Is dit
critiek? Neen, bijkans een latt'i beleediging!
Verder vergelijk ik ergens de M -u- maand
bij een coq-iatteerend msiBJ? en wel mat de
volgende woorden: »M « 'i Mai? Hoe kwaoi
die j rmkn-otrwalijkste aller maanden haar zoo
in eens in de gedachten, de maand Mai, die in
haar nukkan, haar liefelijkheid, haar grillen en
bekoring zoo zeer de achttienjarige jonkvrouw
gelijkt, dia aantrekt als men niet naar haar kijkt,
als inen haar niet telt of bijkans over het hoofd
ziet, en die van zich afstoot, zich plotseling om
draait, wanneer men haar schoonheid geëerbie
digd heeft, wanneer men haar reeds lief is gaan
krijgen en slechts met moeite afstand var. haar
kan doen? Ja. de Mei is een ccq'ietteerend
inei?j'!, dat vliedt als man haar grijpen wil
(Ie drukfout »vliet" was over 't hoofd gezien)
en zich opdringt, wanneer men haar van geen
waarde acht." Nu staat het ieder natuurlijk
vrij, die vergelijking mooi of leelijk te vinder,
doch ieder zal moeten erkennen, dat zij vol
komen kuisch is.
De .A' Ct. echter haalt er den laatsten zin
van aan, cursiveert de woorden »van geen
waarde" en zet er dan, zonder iets moer,
tusschen haakjes achter: »Nes-taxatie !" Deze
haadelwijze is van dien aard, dat ik haar,
zonder eenig voorbehoud, met Asmodégedoe
durf vergelijken.
; Tot zoover my'ne verdediging, waarvoor ik
aan een veelgelezen periodiek gastvrijheid moet
verzoeken, opdat mij gelegenheid worde ver
schaft, in het openbaar te protesteeren tpg<m een
ongamotiveerde critiek, die zeer veel overeen
komst met eene aar tyging vertoont, waardoor
en ook alleen daardoor het schijnbaar
zichop-den-voorgrond-willen-dringen van een
auteur gerechtvaardigd wordt.
JOH. W. BROEDELET.
Jacpes Perl.
Toen wij in De A mater dammer van 31 Maart
van dit jaar vroegen. («Volledige Werken" door
X. Y. Z ) waarom Park's Nagelaten Verzen, nu
ze toch waren uitgegeven, in De Nieuwe Gids
1894, dl. I, niet waren op jenomen in de
Pi-achtuitgave en in den goedkoopen druk, en of dat
was gedaan om den lezer te verzoeken twee
Parken geheel .afgescheiden van elkaar te zien,
dea mooie van hei bundeltje en den
mindermooie van Da Nieuwe Gids hadden we niet
kunnen denken dat reeds een half jaar later
die vraag bijna overbodig zou zijn geworden;
waardoor dus de uitgever, wetens of onwetens,
de vraag, toen gedaan, zeer gerechtvaardigd
dost zy'n.
K oos noamt dan nieuwen (vierden) druk
een dtfi itieve uitgave, maar compleet is ze
nog niet. Van de veertig gedichten die in De
Nieuwe Gnls onder da r.agelaten
Mathildeverzen zyn gerangschikt, zijn een vy'ftal
v/eggelaten, wiaronder twee (éi in het fransen)
aan Monsieur X de R-sul (Mathilde's vader);
terwvl van de 28 af^onderlyke (niet tot de
Mathilde behaorende) sonnetten geen enksl is
opgenomen. Die wachten zeker op een nog
dtfi litiever uitgaaf.
De Inleiding van Kloos uit de vroegere druk
ken is weggelaten en ook da Voorrede van
Vosmaer. Dat het tot dit laatsts is gekomen, zal
niemand verwonderen die Kloos' stuk over
Vosmaer's aandeel in de uitgave van P^rk's gedich
ten hoeft gelezen. Inplaats van de vroegere krijgen
we nu een nieuwe Inleiding van Kloos. Die ver
andering is geen verbetering. Dat geleerde stuk
met dien wijzen en weidschen titel : Jarq'ies
Perk's kunst, historisch en aesthetisch be
schouwd, past la"g zoo goed niet bij de ge
dichten van den j ing gestorven, natuurlijken
dichter als de vroegere laleiding, kort na
Park'a dood geschreven.
Die een vorigen druk bezit benevens De
Nieuwe Gids van '91 hoeft zich deza uitgave niet
aan te schaftVi. ot het mocht z\jn om de nieuwe
Inleiding van Kloos en de mooie versieringen
van Veldhesr. Oai den prys hoeft men het
niet te laten, want desa druk, vermeerderd
en versierd, is slechts vijftig cent duurder
dan de gozdkoope.
Daze uitgave bevat nu byna alle gedichten
van Park. Maar al was zij volledig, het blijft
een klein bundeltje. E'i toch wijst Park »m
ds verre toekomst aan de jingeren dan weg''
En dan heeft hij nog eenige opstellen ge
schreven, die verspreid zyn in weekbladen. We
kennen er slechts enkele van, doch het zijn
er, meenen we, toch ook maar zoo weinig, dat
er niet eens een fatsoanlijk bundeltje van te
maken is.... Doch.... over een paar maand
verschijnt er een hoek over J.ioqies Park
door zijn tante mejuffrouw Batfy Park.
Niar wij in aankondigingen hebben gelezen
zal dit boek achter de biografi 3 eenige by lagen
geven, waaronder n rubriek met verzen ge
schreven bij Park's dood. Nu is het wel aardig
om die verzen bij elkaar te hebben; zou het
echter niet veel aardiger wezen als we voor
die rubriek er een kregen met ds prozastukjes
van Pjrk ? Eo. misschien hoeft er niet eers
een andere voor opgeoffard te worden.
Djch of er wat opgeofferd moet worden of
niat, we meenen dat een rubriek als d>or or.s
bedoeld wel als Hjofl-bijlage eeo plaatèja ge
geven mag worden. Daze meaning wordt
mejuff'ouw Park, zoo het niet te laat is, eerbie
dig in overweging gegeven.
Zwolle. IC.
Aan de redactie van hat Waekblad
De A ni'tterdamiiier.
Naar aanleiding van het Gidsartikel (Juni)
van dr. F. J. de Boer en het artikel van de
heer A. J. vai Huffsl in de P-ragen des Ti/jdf
(Aug.) kan het misschien van nut zijn de
persoonlijke ervaring te hooren over eenige
»public ibraries' en vooral over die te
Birmingham, die in beide artikelen het uitvoerigst
beschreven en het meeste geprezen wordt.
Van de openbare boekerijen en leeszalen die
ik bezichtigd heb ia Engeland staat die van
B rmingham vooraar, zoowel in volledigheid
van boeken als in praktische inrichting voor
den bezoeker, maar vooral door hare gunstige
ligging, 3 minuten vsn het centraalstation, op
i plein met het stadhuis, postkantoor, uni
versiteit en stedelijk concert- en vergader
gebouw (Town Hall). Natuurlijk heeft zij niet
de omvang of volledigheid van de biblotheeken
in het British museum of South Kensington
museum, doch zij is grooter en praktischer dan
die bijv te Liverpool, die anders prachtig is
gelegen tegenover het hoofdstation.
Zy is verdeeld in 3 afJeelingen n.l. de groote
zaal boven, waar men boeken en tijdschriften
komt raadplegen of lezen en waar alle
Engtlsche, vele Aoierikaansche en andere
buitenkndsche vakbladen en tij Ischriften ter lezing
liggen; dan baneden aan de linkerzijde van den
hoofdingang een kleinere zaal, waar de boeken
voor óé.i week ter leen gegeven worde;: en die
als leeszaal is ingericht met tijdschriften spe
ciaal voor vrouwen en j jngelieden, en daaraan
verbonden de groote nieuwszaal, waar het
grootste gadesite der E:igelaehe dagbladen en
weekbladen ter lezing ligt of tegen de muur
hangt.
Deze laatste zaal is de groote arbeidsbeurs
voor de stad geworden, daar hier al de adver
tenties van alle locale en bijna alle nationale
couranten gelezen kunnen worden ; doch daar
door ziet men hier ook dikwijls vereenigd de
groote ellende en zwarte armoade van een
groote industrie-stad, daar deze zaal dagelijks
bezocht wordt door de groote schare
werkloozen en werkzoekenden, die dan hier meteen
een oogenblik een warm lokaal tegen de felle
koude of een dak tegen . de brandende zon
vinden en een stoel om uit te rusten van het
slenteren over straat en langs de fabriekswyken
om werk.
Door hare gunstige ligging bij het station
is de bibliotheek ook van groot gemak voor de
pi. m. 40000 »forensen" die dagelijks allen
aan het hoofdstation aankomen en nu hier een
oogenblik kunnen zitten zonder gedwongen te
zijn, dien tijd in een caféte moeten door
brengen.
Haar ligging is 't beste te vergelijken met
dia der oude JSiun, welke mij dunkt voor
Amsterdam ook da aangewezen plaats voor dit
doel zou zijn.
Amersfoort, 19 Nov.'01. D.H MJDDELBL'EG.