De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1902 19 januari pagina 3

19 januari 1902 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

i:No. 1282 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. '.twintig dozijn borden en schotels schoon maken en afdrogen I Bergplaats voor provitie en watchkeuken, welke laatste na^tuurijjk alweer voorzien moet z\jn van zelf werkende waschumchinei?, zij u daar onmiddellijk bij. Evenzoo een groote eet zaal, die tegelijkertijd ala gezelschapslocaal en over dag als speelplaats voor de kinderen kan dienen. Een klem e leeszaal kan daar'Beven ingericht worden. Deze geneele eenIraaliBrichtLng staat onder toezicht een er «rvaren vrouw, die als zoodanig bezoldigd wordt, eenige keukenmeiden of vrouweu staan onder haar toezicht. D« woningen dezer yrouwenbeambten zgn op dezelfde verdie ping als de bovengenoemde huishoud in richtingen, terwijl ook de woning der vrouw die met het toezicht op de kinderen is 'belast, gelijkvloers daarmee behoort te zij n. .Alle deze beambten moeten door alle be woners gezamenlijk worden aangesteld, e maaltijden worden dan, naar wenech, in de gemeenschappelijk eetzaal genuttigd, of mt t liften naar boven gevoerd en in de wo ningen gebracht. De verwarming der wo ningen geschiedt door centraal verwarming, ioodat ook in dit geval 50 of 60 kachels 4oor n centraal-verwarmingstoestel ver vangen kunnen worden. Tijdene de moeders Aldus aan den arbeid ziju, spelen de kin deren, onder toezicht, in de zaal, of in den tuin, waar gyrnnastrek-materiaal, zatdhoo?pen e. d. aanwezig kunnen zijn. 's Avonds, wanneer de moeder hen te slapen heeft j>elegd, en de oudeis met de buren en vrienden willen converseeren, of willen lezen, gaan zij beneden in de gemeenschap pelijke zalen, waar zij hun gezellig samen zijn niet door alcoholgebruik behoeven te vergiften, wanneer zij daaraan geen behoefte iebben. Dit plan if, desnoodigof gewenscht, voor inkrimping of uitbreiding vatbaar. B. v. kan men zich de leeszaal wegdenkeu, en ook de liften voor het opvoeren der tnaaltüden. Anderzijds kan men het zich ook meer uitgebreid voorstellen, door electii«cheveilichting, meerdere vertrekken voor gezellig sameiiZijn, enz. Dat alles zal zich naar de behoeften en de draagkracht van de bewoutrs moeten regelen die dit is een voorwaarde voor elk complex alle ten naasten bij eenzelfde maatschappe lijke putitie innemen. Systematische gelijk heid tchler ware ook hier niet door te voeren, er zelfs niet gewemcht. Dit plan is volstrekt niet zoo nieuw, als het wel schijten mag. Zoo leven in Ame rika reeds vele gezinnen, tengevolge van den dien&tbodennood, in pensions of hotels. In n der voorsteden van Oaicago hebben reeds een aantal iainilieën een gemeenschappelijke huishouding gesticht. Nog kort geleden werd in Manchester een maat schappij gesticht, zich ten doel stellende, op verschillende punten dtr stad groote keu kens op te richten van waaruit aan zeer vele gezinnen goede warme spijs verstrekt kan worden. Ook hier is het 't gebrek aan keuken meisjes, wat deze inrichtingen in 't leven roept. Maar daarom ook zijn alle deze inrichtingen bestemd voor burgerge zinnen ; niet voor werklieden. Het schijnt ook, op den eersten kijk, bijna onmogelijk, dat arbeidersgezinnen, . met hun gering inkomen, coöperatieve huishoud-inrichtingen stichten. Zij, die niet bg machte zijn, eene helpster aan te stellen in het gezin, zouden plotseling kunnen beschikken over een huishoudster, een oppasseres over de kinderen, enz. enz.? En toch is het niet onmogelijk. Want niet slechts, dat de kosten hiervoor ovtr 50 a 60 familiën worden verdeeld, maar zij genielen ook de voordeelen vau den gezanier lijken inkoop, de besparing aan vuur, licht, enz. Nemen wij, als voorbeeld, tens aan, dat 50 f amilieen, 3 personen met 1'25 mai k per maand bezoldigen; schatten wij de kosten voor woning en kost voor dit per soneel op 156 mark, dan zou elke familie 5 62 mark per maand daarvoor hebben uit te geven, die gemakkelijk door besparirgen van anderen aard gedekt worden. Dit, de kosten, is het geringste bezwaar. Hoofdzaak is, hoe zulk een plan in de werkelijkheid kan worden uitgevoerd. De jpniiHIllllliaililiHlllllin iiiiiiiiHiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniitiiMiiiiiiiiiiiiiK MAUD BURTON. Kaar 't l ransch. VAN C. DE VARIGNY. ?«*»»» Van alle legerplaatsen der gcudzoekers, die verspreid lagen langs de oevers van de AmericanRiver, was er geen schilderachtiger dan die van Lis Angeles, en in heel Lis-Argeles was er geen flinker werkman en braver kameraad dan Frank Morgan. Daar tegenover staat, dat men tevergeefs Californiëzou doerzoeken om een n,eer hartttcchtel^k fpeler eu een, bij gelegenheid, sterker drkkebroer te vinden. Hou 't ook zy, niettegenstaande zijn gebreken wtrd hij door zijn kameraden bewondeid, misschien zelfs ever zeer om zijn gebrtken als om zijn goed* hoedanighedf n ; zijn ?wil was wet. Brewer, eigetaar van de eenige kroeg van 't plaatje, dacht, er niet Han hem crediet te weigerer, waarin hy gelijk had, daar Morgan altijd eindigde met vrywillig, hoewel onregelmatig, zyn schulden te betalen. Palmer en Dtxtir, twee atdere fUiike kc-rels uit het kamp, schikten zich gewoonlijk raar den raad van Morgan, of vermeden ten minste hem. aanstoot te geven. Er heerscbfe dus rust en vrede te Los-Angele1, totdat het kamp in op schudding weri gebracht door een on erwachte gebeurtenis. Op zekeren Zondag zag men te Los-Angeles een klein, mager, ziekelnk mar.reije aankomen, gekleed in een lange, zwarte versleten overjas Hij kwam van 't Eaburige kamp Mormon HUI, en droeg aan 't uiteinde van een sttk een pakje kleeren, heel zijn bagage. Verlegen bleet hij staan bij de deur van Brewer, vroeg hem een stukje brood en een g'as water; at en dronk als iemand, die lang gevast heeft, betaalde zijn gelagen ii formeer ie of hij geen werk zou kannen vinden in LesAr gele?. Brewer ketk hem eens aan en haalde de schouders op; maar daar hy er liefst buiten wilde blijven, riep hij Frank Morgan, Palmtr, Dtxter en v\,f of «es anderen. Toen zy de vraag van dan nit uw-aangekomene hoorder, stonden zij verbtasi o\ er zijn aanmati ging. Zy namen slechts mannen op die geha d waren in den arVeid, sterke, htevige kerels, geen onderkruipsel zooais dez\ Maar men kon hem in ieder geval eens aauhooreu; Zondags werd er r it-t gewerkf, dan zou zijn gatidiiedems den tyd koiten. Hij heet e Burton, was geboren te New-Yjrk en had zijn ouders vroeg v.;rioren; actiterecnvolgers was hy klwk, landincter en schoolmeester geweest; hij was laat getrouwd, in een van zijn zeldzame perioden van betrekkelijke wel vaart. Daarna was da armee hem. we<;r overvillen, evenals de kat weer aanvalt op de muis, die hij een oogenblik met rust Het om op adem te komen. Om zijn vrouw, de ook al tengtr en zieke ijk was en zijn dochtertje van 't roodige te voorzien, had hij alles be proefd. Zijn vrouw was omgekomen van gebrek, gebukt als zij ging oLder den last, die te zwaar was voor haar krachten. In zijn wan hoop hierover was hij naar San-Francisco ver trekker, nadat zijn bchi_orizuster er in toege stemd hal 't kind in huis te nemer, totdat bij haar bij zich zou kunr.en la';en komen. Acht maanden larg dwaalde bij reeds door Galifon.ië, hier t n daar eer.ige piasters verdienende; goeden moed houdend, n.aar net weinig kracbt. Hij kwam van Morinor. -jiili waar goen werk voor hsm was. Men ha^ hem weggestuurd, zonder hem zelfs te willen aanhooren. Hier .. . misschien... V Meen, hij zag wel dat men hem niet zou opntinen.. . Et fin... hij zou elders gaan zoeken." Waar r1"... hij wi^t het niet. Hy was moe, doodmoe. Wilde men hem toestaan den nacht in 't kamp door te brengen? Hij zou niemand tot last zgn. Hij bezat r,og eenige piasters om avondmaal en slaapplaats te betaler. En terwijl hij met be.-ende hand 't weinige dat bij bezat, uit zijn leeren beurs nam, viel er een klein portret op den grond, dat bij haastig opraapte. Is dat uw portret," vroeg Frank Morgan, 'Netn, dat is van... mijn kleine Maud." Laat eer.s zien." Hij reikte 't hun over u,et de aarzeling van een gierigaard, die afstand doet vin zijn schat, 't Was 't partrat van een klein meii-je, blond en bliek, me! krulhaar; een peinzend gezich!ju, dat verhelderd werd door ten paar groote oogcn met droomerigen diepen blik. Zonder een woord te "°ggen, lieten zij het van hand tot hand -;-..*n. Hun ruwe eeltvingers raakten heel soorz'chtig dit kinderpor tret aan, en hun ocgen, beurtelings gericht op deze (rekken en die van den vader, vonden er particuliere ondernemers zullen het niet doen ; mogelijk voor burgergezinnen, maar niet voor arbeider?. Derhalve kan het alleen de «operatieve bouwonderneming zijn, die hier de aibeiders kan helpen, waardoor tevens aan de schrikkelijke gevolgen van den woningnood, en daarmede aan het uitmergeletde winstbtjag en de willekeur der huiseigenaren kan worden ontkomen. En toch blijft een arbeider altijd vrij, in dien zijn werkzaamheden hem er toe nopen, zulk een woning te verlaten. De arbeiderscoöperatie, die toch zulk een grooten vlucht neemt, heeft zich juist in de richting van de coöperatieve huishouding het geringst ontwikkeld. Dat is begrijpelijk, want juist op dat gebied ontmoet z\\ vele mneielijkheden, waar, door de huizen-woeker, de grondprijzen enorm hoog zijn. En zeker zal er van geen ficale oplossing van het wonirgvraagstuk eprake kunnen zijn, zoolang nitt grond en bodem, vooral in groote steden, in gemeenschapsbezit zijn gebracht. Maar toch bewijzen reeds de et operatieve bpuwvereenigirjgen, c"at het niet onmoge lijk is. Tut zoover, vrij en hier en daar beknopt weergegeven, het plan van de schrijfster, over wat zij rneent dat de uitkomste kan zijn uit den socialen, bygiünischen en lichamelijken nood der arbeiders-vrouwen. Zij schelst meer gedetailleerd hoe het plan in de Duilsche groote steden, tot uitvoering zou kunnen komen; maar slaande pp toe standen en gegevens, die anders zijn dan hier, en dus niet nocdig zijn, te beschrijven. De resultaten, van deze hervorming in de huishouding, meett zy, zullen zeer be langrijk zijn. Aan de dilettanterie in de keuken want dat is, veeltijds, de met zooveel sentimentaliteit vastgehouden bezig heid der huisvrouw zal een einde komen ; zeker niet tot schade van de gezondheid van haar zei ven en de haren. Voor de arbeiderskinderen ware zulk een gemeen schappelijk gezin van groot voordeel. Zij zouden aan den slechten invloed der open bare straat onttrokken zijn, zonder tot een zaam kamertje-leven veroordeeld te worden. De misselijke vroeg-rijpheid der stads kinderen zou verdwijnen en gevoelens van broederschap en gemeenschapszin reeds vroeg in het jonge gemoed ontwikkeld worden. Voor de vrouwen z.èlf echter is deze her vorming een eerste en onmisbare stap voor hare bevrijdirg. »De vrouw bevrijden, wil niet zeggen: de poorten der universiteit, van 't gerechtshof en het parlement voor haar te openen" zegt Peter Kropotkine; «allereerst dient zij te worden vrijgemaakt van keuken, kpokhaard en was'chtobbe, optlat zij hare kinderen kan opvoeden, en aan het openbare leven kan deelnemen." In den strijd voor emancipatie, zpoals de vrouwen dien thans voeren, zullen zijnimmer kunnen zegevieren, wanneer zij niet vooraf tijj en rust voor haar lichaam, harmonie tusschen haar arbeid eu. haar streven heeft verkregen. Eerst wanneer de vrouw niet meer over belast is met een dubbele taak, waarbij ze lichamelijk ten otder gaat, zullen hare bekwaamheden, aanleg en kracht zich kunnen ontwikkelen. Zooals de toestand thans is, moet de arbeidersvrouw steeds bij den man ten achter blijven, wijl haar'zelis de rusttijden ontbreken om krachten te ver zamelen. Maar naar andere zijden zou zulk eene hervc rming in het wezen des gezin s goede gevolgen hebben. De schrijfster verwacht o. a., dat, wanneer niet meer de vrouw door hare huiselijke bezigheden genood zaakt is, 's daags thuis te zijn, de huis industrie gemakkelijker bestreden kan wor den, wijl dan htt hoofdbezwaar ttgen een wettelijk ingrijpen is opgeheven. lieteekent dit alles nu omverwerping van het geziiis-leven, oplieiting der familie? Geenszins. In do geschieden is is dat gezins leven immers voortdurend aan hervorming onderhevig geweest, wat zijn uiterlijke vor men aangaat. In elk geval staat ut' valt dat gezinsleven ttch niet met vuurhaard en keuken. Ware dat zoi', dan verdiende het, ten onder te gaai. Maar het zit elders. Het onverwoestbare in dat gezinsleven is de verhouding van innigheid en liefde tusschen man, vrouw en kind. Maar daarom behoeft de vrouw nog volstrekt niet des mar.s huis-slavin te zijn, allén goed om hem een genoeglijk thuis te verschaffen! Is dus dit plan de oplossing der familiebandeen? In geerden deele! Veeleer lost het op den tegen woordigen toestand, die de werksters dwingt, zich naar lichaam eu geest te gronde !e richten, die d_er man in de kroeg, de kinderen op straat "brengt! Zeker, vele bezwaren zijn er. De vrou wen, zegt men, zullen eikanker niet ver dragen. Eu toegestemd moet worden, dat de vrouwen, die immer onder de tegen woordige situatie geleefd hebber, zich voorloopig moeilijk aan een zoo nieuwen toestand kunnen gewennen. De beginners laden zeker een ernstige taak en veel ver antwoording op zich. Maar juist in die nieuwe verhoudirg is veel oorzaak van nijd, buurpraat enz. weggenomen, en zij zal opvoetiend werken op wie zich aan haar onderwerpen Voor aibeiders die aan werkloosheid onderhevig zijn, is het moeilijk. Zeker. Aanvankelijk zal het plan dan ook slechts in toepassing te brengen zijn door arbeiders met een eenigszins stabiel inkomen. En wanceer er mar.nen ziju, die zeïgen : wat zal de vrouw dan doen a's zij niet heeft te kooken of te wasschen ? kan bet ant woord zijn dat immers het plan allereerst is bedoeld voor vrouwen die, behalve hun gezir, nog fabrieksarbeid hebben te ver richten. Vele andere bezwaren kunren worden opgesomd. Eu or>k zij is overtuig! daar voor is zij aanhargster van de sociaaldemocratische begir stlen dat een algeheele oplossing vau dit vraagstuk ciet te verkrijgen is in de tegenwoordige maat schappij. Miar het is voor de arbeiders beweging, wél het meest, maar niet minder voor de he^eletociale beweging onzer elagen, van het ho >gste belang, dat de vrouwen voor den socialen strijd te winnen, en met de maatschappelijke idealen begeesterd worden. Want anders zou de massa vrou welijke arbeiders, die met den dag ver meerdert, achterlijk en reac ionair blijvende, een blok aan het been van den maatschappelijken vooruitgang kunnen worden. Om dat te verhinderen, daarvoor is ook noodig, haar te ontlasten, zooveel. mogelijk, van wat het best wordt aangeduid rnet huisslaven, ij. Het cewperatieve huishoudings-leven zal de gevoelens brengen van broederlijkheid en ware gemeenechapszin, zonder welke geen vpüruiigang der.kbaar is. Het zal n steen ziju aan het toekomstgebouw, waarin eens een gelukkige menschheid wonen zal Ziedaar, lezeres en lezer, de rieuweidée van de ce.operaties huishouding1, van welker verwezenlijking L^vv Brauii voor de ge huwde werkers zó /eel vt:rwacht, voor u ontwikkeld. Ik w*.ag het ciet, voorloopig, mij a eigen meening hierover te zeggen, te minder, wijl ons misschien spoedig de gelegeLheid wordt gegeven, de zaak niet alleen in theorie, maar ook in practijk te beoordeelen. Naar tcch eenige dagen geleden het Volk meldde, is thans te B.'riijn een vereemging voor dit doel gesticht, met LUy Braun als presidente1, d.e in deze maat.d hare werk zaamheden begint. Geen geroep dus nog van onmogelijkheid of utopie. Indien hierdoor aan de guhuwde werksters hulpe en stt-un kan worden ge boden, indien zij, de over-bclasten. werkelijk kunnen worden ontlast:, wure hel slechts ten deel?, waai om zouden we dan lïiet dit icée der moedige jonge vrouw totjuichen en haar pogen steunen ? llllllllllllMllliillllllllllUtW» dezelfde uitdrukking op van droefheid en geduldig wacWen. Eéa ding is zeker ... we zijn niet van steen," zei eii.deiijk Morgan, zich tt>t de kameraden wendend, en 'k zie niet i» waarom we darton zouden weigeren, hier den nacht door te bren gen ... Gy zijt niet rijk, kameraad," voegds hij er bij, met een blik op de weinige geldstukken, die de nieuw aangekochte op zija deken had uitgespreid, en van harte graag biel ik je gastvrijheid aan onder mijn dak, als niemand er wat op tegen heeft." 't Aanbod van Morgan werd met een verward maar goedkeurend gemompel begroet, (n William falmer zelf voegda er na e<:nige ongenblikken van aarzeling bij: Los-Angeies isgeen wespennest zooals Mormon-liül, en er zal niot van gezegd kunnen worden, dat men er een slaapplaats, een maal en werk heeft gewei gerd aan eenonge'ukkigen mijnwerker. Brewer, een rondje wbskcy, ik betaal! ' L>2 mijnwer kers wiüs, lilen een blik vaa vcrra?sing. Onder de gebruiken in het kamp was een rondje wbi-key op de g^zoniheid van een nieuweling gelijk aan eeu definitieve toelatirg Varaf dat oogenblsk werd bij burger van Loï-Angele-J, «net het richt van kawpeering in den placer" en van voo-koop. Morgan begreep z'n vriend ; bij ttond op en terwijl hij i'alnur de hand reikte: Palmer heeft gelijk... Wij zijn 't allen met hem eens. Burton, je b'.hooit tot e?o onzen. Morgen ?al men je j ! claim" aanwijzen en ... veel geluk er mee! De groni is goed en de duivel speelt er mee, als je er niet een paar ons uithaalt voor ja kleine Maud, Go,l zegene haar ! ... En nu kameraden, op degezondneil van den nieuweling en van Maud Burton ! Deze toespraak werd met een blij hoera ! begro.t en staande herhaalden de mijnwerkers: Burton en Maud Burtor, op hun gezondheid !'' Burton keek hem aan, verras', ontroerd, als iemand, die verlegen wordt bij een wel»iLende behandeling, die van de wijs raakt bij een onverhoopte gunstige oplossing. Twee tranen rolden over zijn gerimpelde wangen. Hij be dankte, btak zijn weinige piasters en het porire.t weer in zijn zak, riet zondt-r een teedere blik te hebben geworpen op 't lieve gelaat van zijn kind. Het kamp te Los-Angeles behoefds geen berouw te hebben van zijn edelmoedige daad. In korten tijd werd Burton er algemeen ben isd, voor zoover een eenvoudig, beschcijer, verMaxiniilian Harden orer Bouwmeester Rayaait. B{j al het goede van bet Hollar.dsch type bezit ons volk twee eigenschappen, die de bekoring der samenleving geenszins verhoogen. De Hollander is dikwyls ontevreden «et zich zelf en met zijne omgeving. Niets is er goed. In overdrachteiyken zin zijn wy allen meer of minder kleine Nurksen. Ongetwijfeld is deze stemming voor een deel vergeeflijk, daar zy' misschien geboren wordt door het moeilyk te dragen klimaat. Maar die af brekers- manie blijft een te laken karaktertrek, die niets gemeen heeft met te zijn karig in lof en stil in waardeerirg. Dat afbreken van ware grootte bederft meiiig aangenaam oogenbliken ontstemt oprecht gevoeld enthousiasme. In de laatste weken was voor die plagers stof voor 't grijpen. Louis Bjuwmeester behaalde te Parfs als S'.ylock een groot succes en zijne or.geineene gaven overwonnen de wanklanken die onze taal op het gevoel en het oor van een vdk van het romaansehe ras ongetwijfeld maken. Outstemd over menige niet verkwikkelijke g«dachtenwisseling over Bouwmeesters grootte en beteekenis als artiest in een tijdperk van verval der tooneelspeelkanst, verkwikt het, het oordeel over hem te vernemen van Mj-ximilian Harden te Bsrlijn, den bevoegdsten tooneelkriticus, die ook te Londen, Parys en Weenen de planken kent. Hrj schrijft my onder datum van 9 dezer: »Sehr geehrter Herr, sGalegeiitlich nur habe ich Louis Bouwmeester ernühnt; ich halte ihn für einen ders'arksrea Spieier Earopa'?, einen prachtvoll individuell gestellenden. Sjin Richard, Sbylock, besoaders auch sein Autolykus sind mir unvergesslich. Das Grausig-Grotaske R;chards hat selbbt Rossi nicht so gelrilÏ3n." Misschien maken deze regelen indruk en zal bij menigten de overtuiging versterken nopens het eminente talent van onzen landgenoot. Mij was het niet mogelijk de mopperaars tot zwijgen te brengen. Als men hen wees op de meje&teit van Bouwmeester's gebaar, dat zelfs in oogenblikkea van uiter)yk spel altijd in de schoonste lynen zich beweegt, vonden zij onraiddelijk een ander puLt van aanval. Dat afbreken is tot manie geworden; deze ongracieuse eigen schap wortelt diep in het volkskarakter. Als getuige ge',en wij nogmaals Harden het woord. In zijn uitstekend tijdschrift Die Zitkunft, dat zich van de meeste bladen daardoor ondersciieidt, dat het pennenvruchten van de grootste mannen der wetenschap en der literatuur, publiceert, schreef Harden in de nfl nering van 24 April 1897 oyer onze tooneelspelers, tijdens Iloyaarda optreden te Berlijn als Svengali in Trilly, ais volgt: »... Es tr'fft sich gut, dass dieso Holle den besten Darsteller gefunden hat: den hol'i'ndischen Schauspieler Iloyaards, der zwar Beerbohm-Tree kopirt und in rnanchem Zuge zeigt, dass er seinen grossen Kollflgen Louis Bouwmeester mit ErfoJg gesehen hat, unter der fremden Ilüe uber ein uitgeicohnhches Tem perament und eine aus der Phantasie frei gestaltende Kraft ahnen 'fust, die au f unseren Bunnen selten geworden ist." Voor vijf jaar ca lange afwezigheid terugkeererid, had ik den moed en de opgewektheid om te gawageu van R .yaards temperament en van zijne interessante verschijning; van de ongemeenc gaven van eeu Bouwmeester, van wien elke spierbeweging betc-ekenis heeft; van het natuurlijke vau het toomelfpel der Hollanders van de kleinsten tot de grootsten .. . Maar langzamerhand betrap ik mij zelf op zwijgen en op stomme waardeering. Houdt het klimaat rr.y met zynen vochtigen arm omkneld of legt de samenleving mij het zwijgen op ? De afbrekers zy'n het, die steeds het hooge woord hebben en den oprechten enihousiast het zich uiten beletten. Zy snoeren u de keel dicht, zachtzinnig, maar volhardend. J. H. SOHOEEK. Laatste yoorteüten ?an Willem T, Znylen, IIIIIIIIIIIIMIIIIIIEIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIIIII legen man dat zijn tan. Vioeg uit de veeren, laat naar bed, zoo «erkte bij hard, en vulde door ijver aan wat hem ontbrak aan kracht en ervaring; maar toen Dtxtir zijübeen brak, wierp Burton zich. op tot zijn verpleger, bracht de nactiten wakende bij hem door, en wijdde overdag zijn rusturen aan hem. uen Morgan ten gevolge van mUbruik van sterken drank, koortsen kreeg, verzorgde Button hem als een kind, intusi.cb.eii met aarzelende en een weinig gedempte stem, op bedeesde wy'ze raadgevin gen wagenJe om hem van den drank af U krijgen en aan te s, oren to* minder ver kwisting en etn beter leven. Men iict hem praten, maar er bleef toch altijd iets hangen van wat hij zei; dat erkende Morgan later zelf, toe.i hij lierstellende was. Burton," voegde hij er bij, laat ons Ma\d's geziclrje eens zien." In ie acht maanden dat Burton bij hen woonde ging er bijna geen week voorbij of, onder 't eea of auder voorwendsel, vroeg men hem 't portret van Maud te zien. Zija kame raden konden nitt genoeg kijken naar de iijne, teedere trekken van hec mei>-J3. Die groote, zachte, droeve oogen, die 't kindergt-la&t ver helderde;', spraken tot deze eenvoudige en ruive r.atureu ten taal die ty verstondeu ; 't beroep dat zwakheid doet op kracht. Dt dagen verliepen kalm, totdat er ten on ver Dichte gebeurtenis plaats greep. Burton ontving uit New York een rjuwbnei. Zijn schoonzuster was gestorven en zijn zwager deelde hem medo, dat hij van plan was naar Australiëte vertrekken ; nu had hij van een familie vai landverhuizers, die ich nair Sin Fraucitco bega,-en, gedaaa gekregen, dat zy zich met Maud belastten om haar i.aar haar vader te voere i. Maui zou vertrekken a&a noord vau de Oceania" en 14 dagen ua verzending van den brief scheep gaan. Hij maikte vele v rontschuldigingeu vo.r dize handelwijze, u;R.>.r Jo tyd drong. 's Avonds deelde Burton, met ontsteld gelaat, deze nieuwstijding aan z'n vrienden intè. B^decsi v.egde hij er bij, dat bij den volgenden dag op weg ging naar San-Franci^co; daar wilde ij zijn kleine Maud in o: tvangst nem.-n. Misschien vond hij in die groote stad een be trekking ah boekhouder of klerk. Hy en Maud hadden niet veel noodig om van te leven; alkbf-i ha'iden ze weinig eetlutt en weinig behoeften. Daarin zou God wel voorzien. Zij lui. ter Jen toe en keken elkaar verslagen bij . Bolle te Rollertir m), D. Bolle moet zich vergenoegd in de hat den hebben gewreven den dag, dat hij een bundel voordrachten van Wiilem van Zuylen, den titel gaf: Een reiziger in vroolijkheid. Met dien titel kwam Inj volgens zijn devits: ^Delvende. . . Bergopwaarts". Want, »Een reiziger in vroolijk'"eid" is Wi l^m van Zuylen geweest al de jaren dat bij het land doorreisde, monologen zig^fiide. De komst »an Wiüeni van Zuylen was op de kleiLere plaatsen eene gebcur'ea s. Van Zuylen kwam de eentonia;hfiJ vtrbnkei1, den zumig bewaarden licb bij de eenzelvige dorpsbewoners weer eens te voorschijn toovtrrn, eu na de voordrachten, met de betren van hit hts'uur nog eeu kle,neu «?f.u*esBOfptrs6voDa" houder. Van Zuyltn's komst gaf er evenveel afwisseling en stof tot gespnk als een .begra'eriis. Wiilem van Zuylen is voor wie t r van houden »èl de man geweest voor He mo nologen. Zijn uiterlijk, ziju overmoedige en tcoh inuemeude laca, de groote vrijmoedigheid van zijn optreden, de levens)u(.t in het, v. ordragen, de groote stem, die zoo blij klikken eu over het voetlicht gaan kon, de koddige oof. ops 'a?, de b'.zondere opw pp ng vau de neu«, bel ror.de eu hartelijke in taal en-doeu namen in. Wiilem van Znylen kon met htt publiek doen wat hij wilde. A les wcu van hem gedaan zijn. Ii der jaar kwam bij, de reiz:gtr iu vror lijkheid, terug met nieuwe mono' o. er, die vr,< uden voor hem gemaakt haddin. Zoo let ft hij het jaren kunnen volhouden. EU al i»oct:t, men litm in het voordragen, corretti'r, gewenscht Lebber, zijn suciès i el aaliie hi] juitt omdat hij zich gaf zooals hij «as. Hr.dle- hij willen zijn als Ciquflin of De Mt y, let liad hem niet gelukt en luj sou niet bereikt hebben, wat hij thans tewikt meft. Mea moet Wiilem vau Zuylen beu'ou.'erm dat hij zco vele jaren htcft kui.ni n behagen met het toch wel ietwat vervelende der monologen. Want... een mijnheer iede:e 5 of 10 mu uten achter een schei m te zien verdwijnen eu dan weer terugkomen om, e ven kort, opnieuw een \oordra c'., t te houder... 'tlstsa1...! En c'aii .. vele mono logen maken iemund wee door htt opjetteüjke, door Let voortri ffelijke, docr het gezoch'g e.tige. Pet is decadente kuns*. .. en. bij hoe weinigen is van l unit sprake! Verener,... Gcorge Veieuet...! rau (ie Koninklijke Vcreeniging: het Nederland: eh Tooueel het ft goed begrepsn l 03 vervelend zoo'a alleenopkomeiid en alleivorit:ciTelijkst mono'oogheertje is. Toen hij aaoi het menolog'u-zrcg< u ginf, heeft luj de goede gedachte ge.'aad de plaats van waar hij sprak, mooi en bijzoider gezellig te meub.lteren, geheel in nieuwe.i stijl, en tot inleiding en vullii g van rustpoojtn miu'ek te laten klinken uit een electruche pian<\ Alhoewel alïeen pratende, had hij (en kiek e mist,-en secLe. D.t en zijae manier vau doen oc k om de kius dtr moi ol gen eii zijre vermomm'ng ? h eld het midden tt ssehtn bet U: btrbre \'l'h> a'er en het speeiali'ei'ei.ih ater, ttrwijl htt Uebcrbrettltheatt-r, voor een dee', het midden hoiu 11u seh.iii liet oude c;tféchantptit en littSp;c=a i eitentooneel. George Verei.et is vo; r »!e mouveu.eut", en dat is goed van l omgezien. Hij bedenkt r cbter: hoe keuriger en vqartamer de dii.kog zij en boveral het zeggeir er van hoe grootcr de vol doening zal blijken. Stretg were de voo:drag(r het banale en trivia'e en liet ekwnaehtige. Dan 'acht het publ ek we'. , . mair het is uitLclie.n. Voordragers ah de lu-er Vereijet zij ta;b:vole-n voordrachten te kiezen a's vooikomen in den laatste" bundel van Wiilen i a-j Ztyler. 't Is een der beste bui de's die in Hol'and/ijn ve.'scheien. Dese voordrachten zijn n.eercndetla gemaakt do:ir menschen aan of dwa'eul om het tooneel. Vele voon'rach'en als d;e vaa J. C. v. d. To', Marceilus E.uants, JoLan G-am, Jan C. de VOP, enz. onderscheiden zich door voor. u aamheid. De orderwerp-n dezer monologen slaan vee-lul op d';n nieuwen tijd, op zoogenaamde oude en tieuwe kunst., op het kroningi-,ficsf, flllllllllllllllllllllllllHIHIIIIIIIIIIIIIHIIIIlllHllllnlllllllltllllllllHMIItlll^l aan, alscf er een groot onh.il 't kamp be dreigde. Ik weet niet hoe jullie er over dei kt, kameraden, maar mijn meeLing is, dat Barton verkeerd doet met ors te verlaten. In de eerste plaats geloof ik niet, dat 't kamy er in zal toestemmen om terug te nemen wat het vrijwillig en van harts heeft gegeven. De claim" behoort aan Barton, hij heeft hem bewerkt; en als hij bij zyn p!ai mocht blijven en ons verlaat:, dan koop ik den grond van hem en geef hem 50 ons van de opbrengst bovendien." Goed zoo, Morgan," viel Dexter in. En verder", ging Morgan vooit, !o<n tij steun vond bij zijn vrier.d, waf>r zal bij Let beter krijgen dan hier? San- Krat cisco? Jiwel, praat er me niet van, een bandi ten hof, waar ze elkander vermoorden midden overdag, een plaats van samenkomst voor a!le ver-bekte zeeroovers uit de heele wereld !" Daar een kind heenbrengen.. . nooit vaa me leven! Morgan heeft gelijk," z< i Dexter weer. Daar is Maud niet op haar p'ai.ts. Laat Barton de kleine tegemoet reizen en haar hier brengen en de duivel hale me, a's we niet goed voor haar zullen zorgen, als..." Maud . .. hier T' vroeg Bur;on. Wel ja", hernam Morgan. Hier waar ze 't beter zal hebben dan ergens anders; waar we haar kennen en liefhebben. Luiste; r, ka meraden, daar krijg 'k een goeden inval Late n we Maud een claim" geven. Taa verbinden we ons verder, om er twee uren in de week aan te besteden ; de opbrengst zal voor 't kind zijn. Zoo kunnen we een potje maken voor 't kl'-ine ding; wat beteekent nu voor ieder onzer twee uur in de week'? Laten we 't ineisja tot de onzen rekenen; Los Angeles moet haar opnemen! Zij Is de dochter van Burtor, zn zal ook de onze zijn. Maar bedenkt we1, voegde hij er bij, een eind makend aan 't goedkeurend gemompel: als weiets doen moeten we 't goed doen. Laat ons Mau aannemen I Er gingen zooveel kreten op, dat zijn geluid er door overstemd w, rd; al de mijnwerkers jachten hem toe, zoodat iemand hooren en zien verging. Burton, ontroerd, kon geen antwoord vinden; toen voegde Morgan erbij: Dat 's dus afge handeld, geen woord meer hisrover." (Wordt vervo'gd).

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl