Historisch Archief 1877-1940
i:No. 1282
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
'.twintig dozijn borden en schotels schoon
maken en afdrogen I Bergplaats voor
provitie en watchkeuken, welke laatste
na^tuurijjk alweer voorzien moet z\jn van
zelf werkende waschumchinei?, zij u daar
onmiddellijk bij. Evenzoo een groote eet
zaal, die tegelijkertijd ala gezelschapslocaal
en over dag als speelplaats voor de kinderen
kan dienen. Een klem e leeszaal kan
daar'Beven ingericht worden. Deze geneele
eenIraaliBrichtLng staat onder toezicht een er
«rvaren vrouw, die als zoodanig bezoldigd
wordt, eenige keukenmeiden of vrouweu
staan onder haar toezicht. D« woningen dezer
yrouwenbeambten zgn op dezelfde verdie
ping als de bovengenoemde huishoud in
richtingen, terwijl ook de woning der vrouw
die met het toezicht op de kinderen is
'belast, gelijkvloers daarmee behoort te zij n.
.Alle deze beambten moeten door alle be
woners gezamenlijk worden aangesteld, e
maaltijden worden dan, naar wenech, in de
gemeenschappelijk eetzaal genuttigd, of mt t
liften naar boven gevoerd en in de wo
ningen gebracht. De verwarming der wo
ningen geschiedt door centraal verwarming,
ioodat ook in dit geval 50 of 60 kachels
4oor n centraal-verwarmingstoestel ver
vangen kunnen worden. Tijdene de moeders
Aldus aan den arbeid ziju, spelen de kin
deren, onder toezicht, in de zaal, of in den
tuin, waar gyrnnastrek-materiaal,
zatdhoo?pen e. d. aanwezig kunnen zijn. 's Avonds,
wanneer de moeder hen te slapen heeft
j>elegd, en de oudeis met de buren en
vrienden willen converseeren, of willen
lezen, gaan zij beneden in de gemeenschap
pelijke zalen, waar zij hun gezellig samen
zijn niet door alcoholgebruik behoeven te
vergiften, wanneer zij daaraan geen behoefte
iebben.
Dit plan if, desnoodigof gewenscht, voor
inkrimping of uitbreiding vatbaar. B. v.
kan men zich de leeszaal wegdenkeu, en
ook de liften voor het opvoeren der
tnaaltüden. Anderzijds kan men het zich ook
meer uitgebreid voorstellen, door
electii«cheveilichting, meerdere vertrekken voor
gezellig sameiiZijn, enz. Dat alles zal
zich naar de behoeften en de draagkracht
van de bewoutrs moeten regelen die dit
is een voorwaarde voor elk complex
alle ten naasten bij eenzelfde maatschappe
lijke putitie innemen. Systematische gelijk
heid tchler ware ook hier niet door te
voeren, er zelfs niet gewemcht.
Dit plan is volstrekt niet zoo nieuw, als
het wel schijten mag. Zoo leven in Ame
rika reeds vele gezinnen, tengevolge van
den dien&tbodennood, in pensions of hotels.
In n der voorsteden van Oaicago hebben
reeds een aantal iainilieën een
gemeenschappelijke huishouding gesticht. Nog kort
geleden werd in Manchester een maat
schappij gesticht, zich ten doel stellende, op
verschillende punten dtr stad groote keu
kens op te richten van waaruit aan zeer
vele gezinnen goede warme spijs verstrekt
kan worden. Ook hier is het 't gebrek aan
keuken meisjes, wat deze inrichtingen in 't
leven roept. Maar daarom ook zijn alle
deze inrichtingen bestemd voor burgerge
zinnen ; niet voor werklieden.
Het schijnt ook, op den eersten kijk,
bijna onmogelijk, dat arbeidersgezinnen,
. met hun gering inkomen, coöperatieve
huishoud-inrichtingen stichten. Zij, die niet
bg machte zijn, eene helpster aan te stellen
in het gezin, zouden plotseling kunnen
beschikken over een huishoudster, een
oppasseres over de kinderen, enz. enz.? En
toch is het niet onmogelijk. Want niet
slechts, dat de kosten hiervoor ovtr 50 a
60 familiën worden verdeeld, maar zij
genielen ook de voordeelen vau den
gezanier lijken inkoop, de besparing aan vuur,
licht, enz. Nemen wij, als voorbeeld, tens aan,
dat 50 f amilieen, 3 personen met 1'25 mai k
per maand bezoldigen; schatten wij de
kosten voor woning en kost voor dit per
soneel op 156 mark, dan zou elke familie
5 62 mark per maand daarvoor hebben uit
te geven, die gemakkelijk door besparirgen
van anderen aard gedekt worden.
Dit, de kosten, is het geringste bezwaar.
Hoofdzaak is, hoe zulk een plan in de
werkelijkheid kan worden uitgevoerd. De
jpniiHIllllliaililiHlllllin
iiiiiiiiHiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniitiiMiiiiiiiiiiiiiK
MAUD BURTON.
Kaar 't l ransch.
VAN
C. DE VARIGNY.
?«*»»»
Van alle legerplaatsen der gcudzoekers, die
verspreid lagen langs de oevers van de
AmericanRiver, was er geen schilderachtiger dan die
van Lis Angeles, en in heel Lis-Argeles was
er geen flinker werkman en braver kameraad
dan Frank Morgan. Daar tegenover staat,
dat men tevergeefs Californiëzou
doerzoeken om een n,eer hartttcchtel^k fpeler eu
een, bij gelegenheid, sterker drkkebroer te
vinden. Hou 't ook zy, niettegenstaande zijn
gebreken wtrd hij door zijn kameraden
bewondeid, misschien zelfs ever zeer om zijn
gebrtken als om zijn goed* hoedanighedf n ; zijn
?wil was wet. Brewer, eigetaar van de eenige
kroeg van 't plaatje, dacht, er niet Han hem
crediet te weigerer, waarin hy gelijk had, daar
Morgan altijd eindigde met vrywillig, hoewel
onregelmatig, zyn schulden te betalen. Palmer
en Dtxtir, twee atdere fUiike kc-rels uit het
kamp, schikten zich gewoonlijk raar den raad
van Morgan, of vermeden ten minste hem.
aanstoot te geven. Er heerscbfe dus rust en
vrede te Los-Angele1, totdat het kamp in op
schudding weri gebracht door een on erwachte
gebeurtenis. Op zekeren Zondag zag men te
Los-Angeles een klein, mager, ziekelnk
mar.reije aankomen, gekleed in een lange, zwarte
versleten overjas Hij kwam van 't Eaburige
kamp Mormon HUI, en droeg aan 't uiteinde
van een sttk een pakje kleeren, heel zijn bagage.
Verlegen bleet hij staan bij de deur van
Brewer, vroeg hem een stukje brood en een
g'as water; at en dronk als iemand, die lang
gevast heeft, betaalde zijn gelagen ii formeer ie
of hij geen werk zou kannen vinden in
LesAr gele?.
Brewer ketk hem eens aan en haalde de
schouders op; maar daar hy er liefst buiten
wilde blijven, riep hij Frank Morgan, Palmtr,
Dtxter en v\,f of «es anderen.
Toen zy de vraag van dan nit uw-aangekomene
hoorder, stonden zij verbtasi o\ er zijn aanmati
ging. Zy namen slechts mannen op die geha d
waren in den arVeid, sterke, htevige kerels,
geen onderkruipsel zooais dez\ Maar men
kon hem in ieder geval eens aauhooreu; Zondags
werd er r it-t gewerkf, dan zou zijn gatidiiedems
den tyd koiten.
Hij heet e Burton, was geboren te New-Yjrk
en had zijn ouders vroeg v.;rioren;
actiterecnvolgers was hy klwk, landincter en schoolmeester
geweest; hij was laat getrouwd, in een van
zijn zeldzame perioden van betrekkelijke wel
vaart. Daarna was da armee hem. we<;r
overvillen, evenals de kat weer aanvalt op de
muis, die hij een oogenblik met rust Het om
op adem te komen. Om zijn vrouw, de ook
al tengtr en zieke ijk was en zijn dochtertje
van 't roodige te voorzien, had hij alles be
proefd. Zijn vrouw was omgekomen van gebrek,
gebukt als zij ging oLder den last, die te
zwaar was voor haar krachten. In zijn wan
hoop hierover was hij naar San-Francisco ver
trekker, nadat zijn bchi_orizuster er in toege
stemd hal 't kind in huis te nemer, totdat
bij haar bij zich zou kunr.en la';en komen.
Acht maanden larg dwaalde bij reeds door
Galifon.ië, hier t n daar eer.ige piasters verdienende;
goeden moed houdend, n.aar net weinig kracbt.
Hij kwam van Morinor. -jiili waar goen werk
voor hsm was. Men ha^ hem weggestuurd,
zonder hem zelfs te willen aanhooren. Hier .. .
misschien... V Meen, hij zag wel dat men
hem niet zou opntinen.. . Et fin... hij zou
elders gaan zoeken." Waar r1"... hij wi^t het
niet. Hy was moe, doodmoe. Wilde men hem
toestaan den nacht in 't kamp door te brengen?
Hij zou niemand tot last zgn. Hij bezat r,og
eenige piasters om avondmaal en slaapplaats
te betaler.
En terwijl hij met be.-ende hand 't weinige
dat bij bezat, uit zijn leeren beurs nam, viel
er een klein portret op den grond, dat bij
haastig opraapte.
Is dat uw portret," vroeg Frank Morgan,
'Netn, dat is van... mijn kleine Maud."
Laat eer.s zien." Hij reikte 't hun over u,et
de aarzeling van een gierigaard, die afstand
doet vin zijn schat, 't Was 't partrat van een
klein meii-je, blond en bliek, me! krulhaar;
een peinzend gezich!ju, dat verhelderd werd
door ten paar groote oogcn met droomerigen
diepen blik.
Zonder een woord te "°ggen, lieten zij het
van hand tot hand -;-..*n. Hun ruwe
eeltvingers raakten heel soorz'chtig dit kinderpor
tret aan, en hun ocgen, beurtelings gericht op
deze (rekken en die van den vader, vonden er
particuliere ondernemers zullen het niet
doen ; mogelijk voor burgergezinnen, maar
niet voor arbeider?. Derhalve kan het alleen
de «operatieve bouwonderneming zijn, die
hier de aibeiders kan helpen, waardoor
tevens aan de schrikkelijke gevolgen van
den woningnood, en daarmede aan het
uitmergeletde winstbtjag en de willekeur
der huiseigenaren kan worden ontkomen.
En toch blijft een arbeider altijd vrij, in
dien zijn werkzaamheden hem er toe nopen,
zulk een woning te verlaten. De
arbeiderscoöperatie, die toch zulk een grooten vlucht
neemt, heeft zich juist in de richting van
de coöperatieve huishouding het geringst
ontwikkeld. Dat is begrijpelijk, want juist
op dat gebied ontmoet z\\ vele
mneielijkheden, waar, door de huizen-woeker, de
grondprijzen enorm hoog zijn. En zeker zal
er van geen ficale oplossing van het
wonirgvraagstuk eprake kunnen zijn, zoolang
nitt grond en bodem, vooral in groote
steden, in gemeenschapsbezit zijn gebracht.
Maar toch bewijzen reeds de et operatieve
bpuwvereenigirjgen, c"at het niet onmoge
lijk is.
Tut zoover, vrij en hier en daar beknopt
weergegeven, het plan van de schrijfster,
over wat zij rneent dat de uitkomste kan
zijn uit den socialen, bygiünischen en
lichamelijken nood der arbeiders-vrouwen. Zij
schelst meer gedetailleerd hoe het plan in
de Duilsche groote steden, tot uitvoering
zou kunnen komen; maar slaande pp toe
standen en gegevens, die anders zijn dan
hier, en dus niet nocdig zijn, te beschrijven.
De resultaten, van deze hervorming in
de huishouding, meett zy, zullen zeer be
langrijk zijn. Aan de dilettanterie in de
keuken want dat is, veeltijds, de met
zooveel sentimentaliteit vastgehouden bezig
heid der huisvrouw zal een einde komen ;
zeker niet tot schade van de gezondheid
van haar zei ven en de haren. Voor de
arbeiderskinderen ware zulk een gemeen
schappelijk gezin van groot voordeel. Zij
zouden aan den slechten invloed der open
bare straat onttrokken zijn, zonder tot een
zaam kamertje-leven veroordeeld te worden.
De misselijke vroeg-rijpheid der stads
kinderen zou verdwijnen en gevoelens van
broederschap en gemeenschapszin reeds
vroeg in het jonge gemoed ontwikkeld
worden.
Voor de vrouwen z.èlf echter is deze her
vorming een eerste en onmisbare stap voor
hare bevrijdirg. »De vrouw bevrijden, wil
niet zeggen: de poorten der universiteit,
van 't gerechtshof en het parlement voor
haar te openen" zegt Peter Kropotkine;
«allereerst dient zij te worden vrijgemaakt
van keuken, kpokhaard en was'chtobbe,
optlat zij hare kinderen kan opvoeden, en
aan het openbare leven kan deelnemen."
In den strijd voor emancipatie, zpoals de
vrouwen dien thans voeren, zullen zijnimmer
kunnen zegevieren, wanneer zij niet vooraf
tijj en rust voor haar lichaam, harmonie
tusschen haar arbeid eu. haar streven heeft
verkregen. Eerst wanneer de vrouw niet
meer over belast is met een dubbele taak,
waarbij ze lichamelijk ten otder gaat, zullen
hare bekwaamheden, aanleg en kracht zich
kunnen ontwikkelen. Zooals de toestand
thans is, moet de arbeidersvrouw steeds bij
den man ten achter blijven, wijl haar'zelis
de rusttijden ontbreken om krachten te ver
zamelen.
Maar naar andere zijden zou zulk eene
hervc rming in het wezen des gezin s goede
gevolgen hebben. De schrijfster verwacht
o. a., dat, wanneer niet meer de vrouw
door hare huiselijke bezigheden genood
zaakt is, 's daags thuis te zijn, de huis
industrie gemakkelijker bestreden kan wor
den, wijl dan htt hoofdbezwaar ttgen een
wettelijk ingrijpen is opgeheven.
lieteekent dit alles nu omverwerping van
het geziiis-leven, oplieiting der familie?
Geenszins. In do geschieden is is dat gezins
leven immers voortdurend aan hervorming
onderhevig geweest, wat zijn uiterlijke vor
men aangaat. In elk geval staat ut' valt
dat gezinsleven ttch niet met vuurhaard
en keuken. Ware dat zoi', dan verdiende
het, ten onder te gaai. Maar het zit elders.
Het onverwoestbare in dat gezinsleven is
de verhouding van innigheid en liefde
tusschen man, vrouw en kind. Maar daarom
behoeft de vrouw nog volstrekt niet des
mar.s huis-slavin te zijn, allén goed om
hem een genoeglijk thuis te verschaffen!
Is dus dit plan de oplossing der
familiebandeen? In geerden deele! Veeleer lost het
op den tegen woordigen toestand, die de
werksters dwingt, zich naar lichaam eu
geest te gronde !e richten, die d_er man in
de kroeg, de kinderen op straat "brengt!
Zeker, vele bezwaren zijn er. De vrou
wen, zegt men, zullen eikanker niet ver
dragen. Eu toegestemd moet worden, dat
de vrouwen, die immer onder de tegen
woordige situatie geleefd hebber, zich
voorloopig moeilijk aan een zoo nieuwen
toestand kunnen gewennen. De beginners
laden zeker een ernstige taak en veel ver
antwoording op zich. Maar juist in die
nieuwe verhoudirg is veel oorzaak van
nijd, buurpraat enz. weggenomen, en zij
zal opvoetiend werken op wie zich aan haar
onderwerpen
Voor aibeiders die aan werkloosheid
onderhevig zijn, is het moeilijk. Zeker.
Aanvankelijk zal het plan dan ook slechts
in toepassing te brengen zijn door arbeiders
met een eenigszins stabiel inkomen. En
wanceer er mar.nen ziju, die zeïgen : wat
zal de vrouw dan doen a's zij niet heeft
te kooken of te wasschen ? kan bet ant
woord zijn dat immers het plan allereerst
is bedoeld voor vrouwen die, behalve hun
gezir, nog fabrieksarbeid hebben te ver
richten.
Vele andere bezwaren kunren worden
opgesomd. Eu or>k zij is overtuig! daar
voor is zij aanhargster van de
sociaaldemocratische begir stlen dat een
algeheele oplossing vau dit vraagstuk ciet te
verkrijgen is in de tegenwoordige maat
schappij. Miar het is voor de arbeiders
beweging, wél het meest, maar niet minder
voor de he^eletociale beweging onzer elagen,
van het ho >gste belang, dat de vrouwen
voor den socialen strijd te winnen, en met
de maatschappelijke idealen begeesterd
worden. Want anders zou de massa vrou
welijke arbeiders, die met den dag ver
meerdert, achterlijk en reac ionair blijvende,
een blok aan het been van den
maatschappelijken vooruitgang kunnen worden. Om
dat te verhinderen, daarvoor is ook noodig,
haar te ontlasten, zooveel. mogelijk, van
wat het best wordt aangeduid rnet
huisslaven, ij.
Het cewperatieve huishoudings-leven zal
de gevoelens brengen van broederlijkheid
en ware gemeenechapszin, zonder welke
geen vpüruiigang der.kbaar is. Het zal n
steen ziju aan het toekomstgebouw, waarin
eens een gelukkige menschheid wonen zal
Ziedaar, lezeres en lezer, de rieuweidée
van de ce.operaties huishouding1, van welker
verwezenlijking L^vv Brauii voor de ge
huwde werkers zó /eel vt:rwacht, voor u
ontwikkeld. Ik w*.ag het ciet, voorloopig,
mij a eigen meening hierover te zeggen, te
minder, wijl ons misschien spoedig de
gelegeLheid wordt gegeven, de zaak niet
alleen in theorie, maar ook in practijk te
beoordeelen.
Naar tcch eenige dagen geleden het Volk
meldde, is thans te B.'riijn een vereemging
voor dit doel gesticht, met LUy Braun als
presidente1, d.e in deze maat.d hare werk
zaamheden begint.
Geen geroep dus nog van onmogelijkheid
of utopie. Indien hierdoor aan de guhuwde
werksters hulpe en stt-un kan worden ge
boden, indien zij, de over-bclasten. werkelijk
kunnen worden ontlast:, wure hel slechts
ten deel?, waai om zouden we dan lïiet dit
icée der moedige jonge vrouw totjuichen
en haar pogen steunen ?
llllllllllllMllliillllllllllUtW»
dezelfde uitdrukking op van droefheid en geduldig
wacWen.
Eéa ding is zeker ... we zijn niet van steen,"
zei eii.deiijk Morgan, zich tt>t de kameraden
wendend, en 'k zie niet i» waarom we darton
zouden weigeren, hier den nacht door te bren
gen ... Gy zijt niet rijk, kameraad," voegds hij
er bij, met een blik op de weinige geldstukken,
die de nieuw aangekochte op zija deken had
uitgespreid, en van harte graag biel ik je
gastvrijheid aan onder mijn dak, als niemand
er wat op tegen heeft."
't Aanbod van Morgan werd met een verward
maar goedkeurend gemompel begroet, (n
William falmer zelf voegda er na e<:nige
ongenblikken van aarzeling bij: Los-Angeies isgeen
wespennest zooals Mormon-liül, en er zal niot
van gezegd kunnen worden, dat men er een
slaapplaats, een maal en werk heeft gewei
gerd aan eenonge'ukkigen mijnwerker. Brewer,
een rondje wbskcy, ik betaal! ' L>2 mijnwer
kers wiüs, lilen een blik vaa vcrra?sing. Onder
de gebruiken in het kamp was een rondje
wbi-key op de g^zoniheid van een nieuweling
gelijk aan eeu definitieve toelatirg
Varaf dat oogenblsk werd bij burger van
Loï-Angele-J, «net het richt van kawpeering in
den placer" en van voo-koop.
Morgan begreep z'n vriend ; bij ttond op en
terwijl hij i'alnur de hand reikte: Palmer
heeft gelijk... Wij zijn 't allen met hem eens.
Burton, je b'.hooit tot e?o onzen. Morgen ?al
men je j ! claim" aanwijzen en ... veel geluk
er mee! De groni is goed en de duivel
speelt er mee, als je er niet een paar ons
uithaalt voor ja kleine Maud, Go,l zegene
haar ! ... En nu kameraden, op degezondneil
van den nieuweling en van Maud Burton !
Deze toespraak werd met een blij hoera !
begro.t en staande herhaalden de mijnwerkers:
Burton en Maud Burtor, op hun gezondheid !''
Burton keek hem aan, verras', ontroerd, als
iemand, die verlegen wordt bij een wel»iLende
behandeling, die van de wijs raakt bij een
onverhoopte gunstige oplossing. Twee tranen
rolden over zijn gerimpelde wangen. Hij be
dankte, btak zijn weinige piasters en het porire.t
weer in zijn zak, riet zondt-r een teedere blik
te hebben geworpen op 't lieve gelaat van
zijn kind.
Het kamp te Los-Angeles behoefds geen
berouw te hebben van zijn edelmoedige daad.
In korten tijd werd Burton er algemeen ben isd,
voor zoover een eenvoudig, beschcijer,
verMaxiniilian Harden orer Bouwmeester
Rayaait.
B{j al het goede van bet Hollar.dsch type
bezit ons volk twee eigenschappen, die de
bekoring der samenleving geenszins verhoogen.
De Hollander is dikwyls ontevreden «et zich
zelf en met zijne omgeving. Niets is er goed.
In overdrachteiyken zin zijn wy allen meer of
minder kleine Nurksen. Ongetwijfeld is deze
stemming voor een deel vergeeflijk, daar zy'
misschien geboren wordt door het moeilyk te
dragen klimaat. Maar die af brekers- manie blijft
een te laken karaktertrek, die niets gemeen
heeft met te zijn karig in lof en stil in
waardeerirg. Dat afbreken van ware grootte bederft
meiiig aangenaam oogenbliken ontstemt oprecht
gevoeld enthousiasme.
In de laatste weken was voor die plagers stof
voor 't grijpen. Louis Bjuwmeester behaalde
te Parfs als S'.ylock een groot succes en zijne
or.geineene gaven overwonnen de wanklanken
die onze taal op het gevoel en het oor van een
vdk van het romaansehe ras ongetwijfeld maken.
Outstemd over menige niet verkwikkelijke
g«dachtenwisseling over Bouwmeesters grootte en
beteekenis als artiest in een tijdperk van verval
der tooneelspeelkanst, verkwikt het, het oordeel
over hem te vernemen van Mj-ximilian Harden
te Bsrlijn, den bevoegdsten tooneelkriticus, die
ook te Londen, Parys en Weenen de planken
kent. Hrj schrijft my onder datum van 9 dezer:
»Sehr geehrter Herr,
sGalegeiitlich nur habe ich Louis Bouwmeester
ernühnt; ich halte ihn für einen ders'arksrea
Spieier Earopa'?, einen prachtvoll individuell
gestellenden. Sjin Richard, Sbylock, besoaders
auch sein Autolykus sind mir unvergesslich.
Das Grausig-Grotaske R;chards hat selbbt Rossi
nicht so gelrilÏ3n."
Misschien maken deze regelen indruk en zal
bij menigten de overtuiging versterken nopens
het eminente talent van onzen landgenoot. Mij
was het niet mogelijk de mopperaars tot zwijgen
te brengen. Als men hen wees op de meje&teit
van Bouwmeester's gebaar, dat zelfs in
oogenblikkea van uiter)yk spel altijd in de schoonste
lynen zich beweegt, vonden zij onraiddelijk
een ander puLt van aanval. Dat afbreken is
tot manie geworden; deze ongracieuse eigen
schap wortelt diep in het volkskarakter.
Als getuige ge',en wij nogmaals Harden het
woord. In zijn uitstekend tijdschrift Die Zitkunft,
dat zich van de meeste bladen daardoor
ondersciieidt, dat het pennenvruchten van de grootste
mannen der wetenschap en der literatuur,
publiceert, schreef Harden in de nfl nering
van 24 April 1897 oyer onze tooneelspelers,
tijdens Iloyaarda optreden te Berlijn als Svengali
in Trilly, ais volgt:
»... Es tr'fft sich gut, dass dieso Holle den
besten Darsteller gefunden hat: den
hol'i'ndischen Schauspieler Iloyaards, der zwar
Beerbohm-Tree kopirt und in rnanchem Zuge
zeigt, dass er seinen grossen Kollflgen Louis
Bouwmeester mit ErfoJg gesehen hat, unter der
fremden Ilüe uber ein uitgeicohnhches Tem
perament und eine aus der Phantasie frei
gestaltende Kraft ahnen 'fust, die au f unseren
Bunnen selten geworden ist."
Voor vijf jaar ca lange afwezigheid
terugkeererid, had ik den moed en de opgewektheid
om te gawageu van R .yaards temperament
en van zijne interessante verschijning; van
de ongemeenc gaven van eeu Bouwmeester,
van wien elke spierbeweging betc-ekenis heeft;
van het natuurlijke vau het toomelfpel der
Hollanders van de kleinsten tot de
grootsten .. . Maar langzamerhand betrap ik mij
zelf op zwijgen en op stomme waardeering.
Houdt het klimaat rr.y met zynen vochtigen
arm omkneld of legt de samenleving mij het
zwijgen op ?
De afbrekers zy'n het, die steeds het hooge
woord hebben en den oprechten enihousiast
het zich uiten beletten. Zy snoeren u de keel
dicht, zachtzinnig, maar volhardend.
J. H. SOHOEEK.
Laatste yoorteüten ?an Willem T, Znylen,
IIIIIIIIIIIIMIIIIIIEIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIIIII
legen man dat zijn tan. Vioeg uit de veeren,
laat naar bed, zoo «erkte bij hard, en vulde
door ijver aan wat hem ontbrak aan kracht en
ervaring; maar toen Dtxtir zijübeen brak,
wierp Burton zich. op tot zijn verpleger, bracht
de nactiten wakende bij hem door, en wijdde
overdag zijn rusturen aan hem. uen Morgan
ten gevolge van mUbruik van sterken drank,
koortsen kreeg, verzorgde Button hem als een
kind, intusi.cb.eii met aarzelende en een weinig
gedempte stem, op bedeesde wy'ze raadgevin
gen wagenJe om hem van den drank af U
krijgen en aan te s, oren to* minder ver
kwisting en etn beter leven.
Men iict hem praten, maar er bleef toch
altijd iets hangen van wat hij zei; dat erkende
Morgan later zelf, toe.i hij lierstellende was.
Burton," voegde hij er bij, laat ons Ma\d's
geziclrje eens zien."
In ie acht maanden dat Burton bij hen
woonde ging er bijna geen week voorbij of,
onder 't eea of auder voorwendsel, vroeg men
hem 't portret van Maud te zien. Zija kame
raden konden nitt genoeg kijken naar de iijne,
teedere trekken van hec mei>-J3. Die groote,
zachte, droeve oogen, die 't kindergt-la&t ver
helderde;', spraken tot deze eenvoudige en
ruive r.atureu ten taal die ty verstondeu ; 't
beroep dat zwakheid doet op kracht.
Dt dagen verliepen kalm, totdat er ten on
ver Dichte gebeurtenis plaats greep. Burton
ontving uit New York een rjuwbnei.
Zijn schoonzuster was gestorven en zijn zwager
deelde hem medo, dat hij van plan was naar
Australiëte vertrekken ; nu had hij van een
familie vai landverhuizers, die ich nair Sin
Fraucitco bega,-en, gedaaa gekregen, dat zy
zich met Maud belastten om haar i.aar haar
vader te voere i. Maui zou vertrekken a&a
noord vau de Oceania" en 14 dagen ua
verzending van den brief scheep gaan. Hij
maikte vele v rontschuldigingeu vo.r dize
handelwijze, u;R.>.r Jo tyd drong.
's Avonds deelde Burton, met ontsteld gelaat,
deze nieuwstijding aan z'n vrienden intè.
B^decsi v.egde hij er bij, dat bij den volgenden
dag op weg ging naar San-Franci^co; daar
wilde ij zijn kleine Maud in o: tvangst nem.-n.
Misschien vond hij in die groote stad een be
trekking ah boekhouder of klerk. Hy en Maud
hadden niet veel noodig om van te leven;
alkbf-i ha'iden ze weinig eetlutt en weinig
behoeften.
Daarin zou God wel voorzien.
Zij lui. ter Jen toe en keken elkaar verslagen
bij . Bolle te Rollertir m),
D. Bolle moet zich vergenoegd in de hat den
hebben gewreven den dag, dat hij een bundel
voordrachten van Wiilem van Zuylen, den titel
gaf: Een reiziger in vroolijkheid.
Met dien titel kwam Inj volgens zijn devits:
^Delvende. . . Bergopwaarts".
Want, »Een reiziger in vroolijk'"eid" is Wi l^m
van Zuylen geweest al de jaren dat bij het land
doorreisde, monologen zig^fiide.
De komst »an Wiüeni van Zuylen was op
de kleiLere plaatsen eene gebcur'ea s. Van Zuylen
kwam de eentonia;hfiJ vtrbnkei1, den zumig
bewaarden licb bij de eenzelvige dorpsbewoners
weer eens te voorschijn toovtrrn, eu na de
voordrachten, met de betren van hit hts'uur
nog eeu kle,neu «?f.u*esBOfptrs6voDa" houder.
Van Zuyltn's komst gaf er evenveel afwisseling
en stof tot gespnk als een .begra'eriis.
Wiilem van Zuylen is voor wie t r van
houden ȏl de man geweest voor He mo
nologen. Zijn uiterlijk, ziju overmoedige en
tcoh inuemeude laca, de groote vrijmoedigheid
van zijn optreden, de levens)u(.t in het, v.
ordragen, de groote stem, die zoo blij klikken eu
over het voetlicht gaan kon, de koddige oof. ops 'a?,
de b'.zondere opw pp ng vau de neu«, bel ror.de
eu hartelijke in taal en-doeu namen in. Wiilem
van Znylen kon met htt publiek doen wat hij
wilde. A les wcu van hem gedaan zijn.
Ii der jaar kwam bij, de reiz:gtr iu vror
lijkheid, terug met nieuwe mono' o. er, die vr,< uden
voor hem gemaakt haddin. Zoo let ft hij het
jaren kunnen volhouden. EU al i»oct:t, men
litm in het voordragen, corretti'r,
gewenscht Lebber, zijn suciès i el aaliie hi] juitt
omdat hij zich gaf zooals hij «as. Hr.dle- hij
willen zijn als Ciquflin of De Mt y, let liad
hem niet gelukt en luj sou niet bereikt hebben,
wat hij thans tewikt meft.
Mea moet Wiilem vau Zuylen beu'ou.'erm
dat hij zco vele jaren htcft kui.ni n behagen met
het toch wel ietwat vervelende der monologen.
Want... een mijnheer iede:e 5 of 10 mu uten
achter een schei m te zien verdwijnen eu dan weer
terugkomen om, e ven kort, opnieuw een \oordra c'., t
te houder... 'tlstsa1...! En c'aii .. vele mono
logen maken iemund wee door htt opjetteüjke,
door Let voortri ffelijke, docr het gezoch'g e.tige.
Pet is decadente kuns*. .. en. bij hoe weinigen
is van l unit sprake!
Verener,... Gcorge Veieuet...! rau (ie
Koninklijke Vcreeniging: het Nederland: eh Tooueel
het ft goed begrepsn l 03 vervelend zoo'a
alleenopkomeiid en alleivorit:ciTelijkst mono'oogheertje
is. Toen hij aaoi het menolog'u-zrcg< u ginf,
heeft luj de goede gedachte ge.'aad de plaats
van waar hij sprak, mooi en bijzoider gezellig
te meub.lteren, geheel in nieuwe.i stijl, en tot
inleiding en vullii g van rustpoojtn miu'ek te
laten klinken uit een electruche pian<\ Alhoewel
alïeen pratende, had hij (en kiek e mist,-en secLe.
D.t en zijae manier vau doen oc k om de
kius dtr moi ol gen eii zijre vermomm'ng ?
h eld het midden tt ssehtn bet U: btrbre \'l'h> a'er
en het speeiali'ei'ei.ih ater, ttrwijl htt
Uebcrbrettltheatt-r, voor een dee', het midden hoiu 11u
seh.iii liet oude c;tféchantptit en littSp;c=a i
eitentooneel. George Verei.et is vo; r »!e mouveu.eut",
en dat is goed van l omgezien. Hij bedenkt r cbter:
hoe keuriger en vqartamer de dii.kog zij en
boveral het zeggeir er van hoe grootcr de vol
doening zal blijken. Stretg were de voo:drag(r
het banale en trivia'e en liet ekwnaehtige.
Dan 'acht het publ ek we'. , . mair het is
uitLclie.n.
Voordragers ah de lu-er Vereijet zij
ta;b:vole-n voordrachten te kiezen a's vooikomen
in den laatste" bundel van Wiilen i a-j Ztyler.
't Is een der beste bui de's die in Hol'and/ijn
ve.'scheien. Dese voordrachten zijn n.eercndetla
gemaakt do:ir menschen aan of dwa'eul om
het tooneel. Vele voon'rach'en als d;e vaa J. C.
v. d. To', Marceilus E.uants, JoLan G-am, Jan
C. de VOP, enz. onderscheiden zich door voor.
u aamheid.
De orderwerp-n dezer monologen slaan vee-lul
op d';n nieuwen tijd, op zoogenaamde
oude en tieuwe kunst., op het kroningi-,ficsf,
flllllllllllllllllllllllllHIHIIIIIIIIIIIIIHIIIIlllHllllnlllllllltllllllllHMIItlll^l
aan, alscf er een groot onh.il 't kamp be
dreigde.
Ik weet niet hoe jullie er over dei kt,
kameraden, maar mijn meeLing is, dat Barton
verkeerd doet met ors te verlaten. In de eerste
plaats geloof ik niet, dat 't kamy er in
zal toestemmen om terug te nemen wat het
vrijwillig en van harts heeft gegeven. De
claim" behoort aan Barton, hij heeft hem
bewerkt; en als hij bij zyn p!ai mocht blijven
en ons verlaat:, dan koop ik den grond van
hem en geef hem 50 ons van de opbrengst
bovendien."
Goed zoo, Morgan," viel Dexter in. En
verder", ging Morgan vooit, !o<n tij steun
vond bij zijn vrier.d, waf>r zal bij Let beter
krijgen dan hier? San- Krat cisco? Jiwel, praat
er me niet van, een bandi ten hof, waar ze
elkander vermoorden midden overdag, een
plaats van samenkomst voor a!le ver-bekte
zeeroovers uit de heele wereld !"
Daar een kind heenbrengen.. . nooit vaa
me leven!
Morgan heeft gelijk," z< i Dexter weer.
Daar is Maud niet op haar p'ai.ts. Laat
Barton de kleine tegemoet reizen en haar
hier brengen en de duivel hale me, a's we
niet goed voor haar zullen zorgen, als..."
Maud . .. hier T' vroeg Bur;on.
Wel ja", hernam Morgan. Hier waar ze
't beter zal hebben dan ergens anders; waar
we haar kennen en liefhebben. Luiste; r, ka
meraden, daar krijg 'k een goeden inval Late n
we Maud een claim" geven. Taa verbinden
we ons verder, om er twee uren in de week
aan te besteden ; de opbrengst zal voor 't kind
zijn. Zoo kunnen we een potje maken voor 't
kl'-ine ding; wat beteekent nu voor ieder
onzer twee uur in de week'? Laten we 't ineisja
tot de onzen rekenen; Los Angeles moet haar
opnemen! Zij Is de dochter van Burtor, zn
zal ook de onze zijn. Maar bedenkt we1,
voegde hij er bij, een eind makend aan 't
goedkeurend gemompel: als weiets doen
moeten we 't goed doen. Laat ons Mau
aannemen I
Er gingen zooveel kreten op, dat zijn geluid
er door overstemd w, rd; al de mijnwerkers
jachten hem toe, zoodat iemand hooren en
zien verging.
Burton, ontroerd, kon geen antwoord vinden;
toen voegde Morgan erbij: Dat 's dus afge
handeld, geen woord meer hisrover."
(Wordt vervo'gd).