Historisch Archief 1877-1940
l
DE AMSTERDAMMER W EEKBLAD VOO R NEDERLAND.
No. 1291
In elk geval cal ook nw afkeuring mij niet beletten
met oprechte hoogachting te zijn -.;.
(W.G.) Uw. dw. Dienaar
J. VAN LBNMKP. j
8. 'Hoe kwaamt gij op 't idee, uw recensie aan
den Spectator te zenden ? Dacht gij, dat NUHO
een ongunstige rescenie zon opnemen over een werk,
dat hy uitgeeft? Dat is wat al te naiëf. 4
Uit bescheidenheid is de naam van den
oud-student, aan wien de brief gericht werd,
weggelaten.
===== J' H< B'
Een onderboni met Mr Jacob r, LenneB,
Ik kan een jaar of tien of elf zy n geweest
geheel juist kan ik mg dat niet meer herin
neren toen ik met mijn vader in den Sta
isschouwburg De stichting van Bataria" door
Mr. Jaeob va» Lennep, zag vartoonen.
Met gloeiende wangen, opgewonden, leefde ik de
toestanden op het -ooneel mede. Ciitiek oefende
rk op dien leeftijd nog niet ik genoot met
herinner me eensklaps een goedige burgerdame
naast m\j wq zaten in den bak (parterre),,
die m\j zure peerdrupjes gaf uit een zilveren
doosje en verzoenend zei; Och laat de jon
geheer zjjn gang maar gaan; ik heb ook jongens
thuis;... 't is ook zoo mooi, hè?
Ja l de Stichting van Bitaria" vond ik
wonderly'k mooi, spannend, heerlijk! £ a telkens als
het scherm viel bejammerde ik het dat er nu
nog maar zus of zooveel beiryven over waren.
In de pauze kreeg ik een kop van de beroemde
slemp van juffrouw Bjggia; ik gunde mg
nauwIjjks den tg d ze te gebruiken, en vroeg tusschen
het blazen en drinken door: Hoe zou 't nu
afloopen ? Zou die valsche broer niet ontmaskerd
worden? Denkt U dat die man zgn vrouw nog
terugkrijgt, komt Teeuwis nog weer in een ander
karakter op?" enz. enz, tot dat het vader
begon te vervelen en hg, terwijl we onze
plaatsen weer innamen, op een heer in 't balkon
wijzend, zachtjes aan mgn oor zei: .Dat zou
die meneer daar je kunnen zeggen; dat's meneer
van Lennep die 't stuk gemaakt heeft."
Ik deed mgn best hem te zien en ik zag
hem met eerbied en bewondering aai, totdat
Het dorp aan de grenzen. 1830?31.
In die dagen was da Sociëteit Bellevne en
Concordia een sport van borger-litteraire soci
teit waar schrijvers, musici, tooneelspelers en
kooplieden lid waren, 's Zomers kwamen de
leden bijeen ia het gebouw en den tuin Bellavne
op de Schans (later Maison Stroncken aan de
LMdache Kade) en 's winters in het gebouw
Concordia in de S1". Luciensteeg (nu het Bureau
van het N. Blad voor Nederland. Daar zaten
's middags TAK LENNEP, JAN HILMAN, VAN DBK
STAR, HOFDIJK, de acteurs TJASINK en ALBBECHT,
PBTKBS en anderen, gesellig bgeen, dronken
hun bittertje of madera en speelden biljart,
kaart of domino. VAN LKNNBP was een lief
hebber van domino, hg speelde fijn, mgn vader
insgelijks en dikwijls maakten zg samen een
pa r tg'tj e; 200 ook op dien voor mg
gedenkwaardigen middag.
Ik kwam, deftig aangediend door den
buffetknecht binnen en zag mgn vader zitten tegen
over een lang, mager heer met wit haar
en min of meer slappe lippen en wangen, die
hg nu en dai eventjes opblies.
Zonderling, nu zou ik er niet op durven
zweren dat van Lannep er toen al precies zóó
Ie B e d> g f 7e t o o n e e 1.
. n'Eoi ANTIBRS : Zeg waor zgn we toch gebleven,
Eind hoe goat t, schrijft ge recht.
Moua: Wel, ik heb nog niets geschreven,
Want ge hebt m\j niets gezegd.
D'EGLANTIERS : Schrijf: onze erm zoo zeer te vreezen,
Won zes derpen in een dag....
NICOLAAS : Dat zal wel geen wonder wezen
Daar hg nergens vijand zag ! ....
volle teugen en klapte in mgi handen, zoo
hard ik maar kon, telkens als ik den leuken,
trouwen bootsman Teeuwis, door Albregt uit
muntend voorgesteld, weer in een andere ver
momming zag.. en herkende, mg verwonderend,
dat die Sabandar, Javaansche ryksgrooten en
heeren van de kompenie" minder leep waren
dan ik. Vol spontane vaderland diefde juichte
ik luid toen de gevangen Hollandache kapitein,
met den strop reeds om den hals, door de
trawanten van den Sabandar van Bantam voor
de Banting der Hollanders geroerd, om zgn
landgenooten tot overgave aan te sporen, don
dood trotseerend uitriep: Houdt moed kame
raden, kt niet op my, maar houdt vol, geeft
niet over; de redding is nabij! Ik huiverde
toen ik dien edelen kapitein za» wegvoeren en
de woorden des Sabanders: Voert hem wig; hij
tterve! hoorde
Terwg'l ik schrijf komt mg dien avond vol
sterk geroeid genot weer voor den geest, dui
delijk en klaar. Myn geheugen is altijd ean
trouw vrie id voor my geweest en komt soms
onverwacht met een of andere bgzoiderheid,
die ik reedilan; vergeten waande, te voorschijn.
Zoo hoor ik nu plotseling weer de kalms,
ernstige stem van m\jn vader my zachtjes toe
voegend: Ventje blgf zitten, s t u niet zoo
telkens op, je hindert andere meisctien; en ik
het scherm weer omhoog ging en ik verder
alleen oogen en ooren voor zgn werk had.
Thuis had ik een klein tooneel met zelf
gemaakte poppen, die mgn moeder netjes voor
mij aankleedde. Ik voerde daarop 's Zondags,
voor vriendjes en geduldige familieleden de
Stichting van Bitavia" op, ik kreeg de Pleeg
zoon", de Roos van Dekema", en Oaze voor
ouders" in handen en Mr. Jacob van Lennep
telde een vurig bewonderaar meer. Later las
ik eerst Ferdinand Hug'ck, en nog niet lang ge
leden heb ik dat boek met groot genot herlezen.
Ik geloof dat ik in dien tgd voor mgn familie
vrg wel vervelend was, want ik leefde geheel
in die boeken, ik citeerde er onophoudelijk
uit en nam stilletjes eindjes kaars van de pianino
af om 's avonds heimelijk op mijn kamertje
nog wat ia van Lennep te kunnen lezen.
Op een keer zei ik tot mgn vader, 'k had
juist een deel van Oase voorouisrs" uit
gelezen: Ik wou hem toch zoograag nog
eens zien en hem zeggen hoe mooi ik zgn
boekei vind."
Moeder lachte: Malle jangen 't zalmoneer
van Lsnnep wat kunnen schelen", maar vader
zei: Nu dat kan wel gebeuren, 't is morgen
Woensdag dan heb je geen school, kom dan
maar, na de Biurs te»en vier uur, in Concordia,
daar zit hg alle middagen."
uitzag als ik hem nu beschrijf, want ik heb
hem nog jaren lang daarna door de Kalveratraat
zien wandelen, altijd even blazend met slappe lip
pen, zijn lange, witte haren min of meer verwaaid
langs de slapen hangend; misschien verwar ik
in mgn herinnering die twee beelden.
Kom maar hier, zei vader en toen ik
naderde:
Daar is mgn jongen, meneer van Lennep,
een van je grootste bewonderaars. Hg verslindt
je boeken en wou u zoo graag even de hand
drukken om u te bedanken voor uw mooie
werken niet waar?
Ik knikte, en ik geloof dat ik ook wel iets
heb gezegd, maar zeker weet ik dat niet
alleen herinner ik my nog, dat ik een paar
scherpe, maar toch vriendelijke oogen op mg
gericht zag, echter zeer kort, want dadelijk
zagen ze weer naar de dominosteenen op tafel.
Ik kreeg een hand van mr. van Lennep en
ik hoorde zgn min of meer heescbe stem, die
vriendelijk zei: Wel zoo knaapie, ben j g
een van mgn lezers, dat doet me pleizier....
Aannemen! breng eris een kleintje advocaat
voor dit jonge mensch l ... Meneer van Maurik
je moet aanzetten; asjeblieft, vg'f om blank ..."
Zóó was het eenige onderhoud, dat ik in
mijn leven met mr. Jacob van Lennep heb gehad.
JÜSTUS VAN MAURIK.
inilMlillMliimmiimnillMiiiimMiiiMimii
Het aanst. Derde Merlantt)
PMioloien
CoDgres,
Een woord aan onze philologen.
^|lk ben eigenlijk esn slecht philoloo». Want
ik heb, ronduit gesproken, weinig sympathie
voor philob^en en p'iilolo*ie, althans in den
Alexandrijnsehen en (wat den tegen woordisjen
tijd betreft) m den Duitschen zin vaa het
woord. »Em Pdilologe", de voorlaatste letter
greep lan^erekt, is voor mij, in Duitschland
vooral, zelfs een voorwerp van tekeren schrik.
Ik deuk terstoud aan iemanl met een bril, met
deftige gebaren, zeer bijsiende natuurlijk, altijd
gedoken over een haud-ichrift, en die geen oog
heeft .voor de wereld rondom hem. Vanwaar
toch dat schrikbeeld ?
De geseiiedanis der philologie kan dit
verklaren. Ik wil er maar i episode uit aanhalen.
Na het Atheenseie btoeitijdperk kwam de
Aleiandrijnsc'ie tijd. Ni hst proiuceerea kwam
het reproduceeren. Ni het scheppen kwitm de
kritiek. Verstaat msn wat dit ze^en wil?
Het wil zegden dat na dat onvergelijkelijke
bloeitijdperk der Grieksche letterkunde, vooral
te Athene, waarin de kunst hare triomfen
vierde, waarin het blijspel ea het trearspel zijn
hoogten top bereikte, wi*rin de zuivere
wijsbsgeerte geboren werd, waarin de
welsprekeadbeid opgevoerd werd tot den hoogsten trap
dat na die pariole er te Alcxa idriëeen tijd
perk is ingetreden van geleerdheid, van verza
meling, van schifting, vaa kritiek, maar dus ook
van verslapping, van rust, van georek aan
scheppingskracht.
Die laa'ste periode is de periode geworden
vau een Aristofanes van Byzantium, als uitgever
en criticus beroemd; van een
Aristarchus,vaststeller van den tekst der Him^risctie gezangen ;
eu van zoovele andere geleerde verzamelaars,
aan wier ijver en eruditie het voor een goed
deel te danken is dat wij nog zoovele meester
werken uit de oudheid bszitten. Een tijdperk,
in alles de tegenhanger van het voorgaande,
evenals op actie in natunr en leven steeds de
reactie volgt.
Ba dit is, mutatis mutandis, alzao gebleven
tot op den huidigen dag.
Vaidaar dat ik een slecht philoloog ben.
Want van tweeën n: of de plilologie moet
een algeheele hervorming ondergaan, moet een
scheppend karakter aannemen, moet levend
worden en leven wekkend, moet iets meer zij a
dan reproductie van oude modellen, of zij moet,
evenals in Alexandnë, juist hare kracht oakea
ia kritiek en reproductie. Ia het eerste geval
heeft zij mijn volle sympathie. In het tweede
geval en dat komt meer overeen met den
tegenwoordigen toestand l ben ik slechts op
zekeren afstand haar vriead. Ik kan het niet
helpen, m»»r ik denk altijl aai dea
oadeugenden Timple du Gjüt van Voltaire, een vers dat
men zelf miar eeas moet nalez;u.
Neen, in dei gisvoaen, in den banalen zin
des woards, kan ik 't niet helpen, ma»r ik ben
een slecht piüoloog.
Om bij ons klein landje, bij Nederland te
blijven, mijn sympathie is bij Vondel, die't volle
leven van zijn tij l meemaakte, die vaak kromme
sprongen deei, die leed en streed, die dachten
die dichtte, zij 't ook later in eenaijiig-kerksche
richting. Meer dan bij de Vossiussen, bij de
Barlaeuisea, en andere -ussen, wier werkea ttiaas
voor 't meerendeet vergeten zij a. Mijn sympathie
is bij Hugo de Groot, die ook doorkneed was
in Grieksch en Latijn, al bekleedde hij hier
geen professorszetel; maar die in den stroom
des tijds leefde en werkte, die veel mér was
dan een vertaler der klassieken, die den grond
slag heeft gelegd van het volkenrecht, helaas!
nog heden ten dage geschonden in den
Transvaalsohen Oorlog. Meer dan bij de Sjaligers,
bij de Heinsiussen, hij de Salmasiussen, en zoo
vele andere boekengeleerden en kamerplanten
uit dien tijd.
Mijn sympathie, schoon natuurlijk niet onver
deeld, is by Bilderdijk, dichter en geleerde,
philoloog, taalkeaner ea gesohiedvorscher, wien
het kleingeestige Nederland geen leerstoel gegund
heeft. Meer dan bij JValckenaer, diens vriend,
sc'ierpsianig Hellenist, maar laag niet zoo breed
en veelzijdig als de veelomvattende Bilderdijk.
On het mat andere woorden ta zeggen: ik
schat de klassieken hoog, ik wil ze breagen tot
het volk, ik dweep met Griekschen kunstzin,
Grieksche wijsoegeerte, en Helleeasche poëzie,
met Romeinsche recatsontwikkeling en met
Huratiaan«;h vernuft nwar altijd slechts als
middel, nooit als uitsluitend levensdoel! Wij
kunnen de vertaling van Homerus door Voss
bewonderen, maar wij moeten ter sohool gaan
bij Goethd! Wij moeten kinderen zijn van onzen
tijd. Wij moeten een open oog en oor hebben
voor het volle en rijke menschenleven, wij
moeten de natuur volgen en niet het stof der
manuscripten, de levende maatschappij en niet
het stof der p-ipyrusseu. Wij avietea trachten
te scheppen, te i>roluceerea, eu niet alleen te
reproduceeren. Wij moeten de oudheid niet
oeschouwen als een reusenkoek, waarop wij als
vliegen kunnen gaan zitten azeu neen als
een levend voorbeeld, als een onsterfelijk model,
als gids. Een xrtjfto, ^ ctei zon Thucydides
zeggen. Ia dien laatsten zin, maar ook in dien
zin alleen, schaar ik mij van gaoscher harte bij
de philologen.
Utrecht. H. C. Mum».
(Slot volgt.)
Inhoud van Tijdschriften.
Den Gulden Winckel. Maandschrift voor de
boeken vrienden in Groot-Nederland. No. 3:
Jnlins Pieter VuyIsteke, door dr. Marten
Rudelsheim. Portret van mr. Jacob van Lennep
(ter herdenking aan 24 Maart 1802.) Keur,
door Ida Haakman. Parvns, G. van Eekeren
en mr. Jan ten Brink. W. F. Gonwe, Bintang
Djoeh en Buleé. Winckelhout, door Felix
Ortt en dr. Edw. B. Koster. Fragmenten uit
Nacht-Silene, door Marie Marx-Koning.
Leliane, door Henri Borel.
De Natuur, aft. 3. Levende barometers
(vervolg en elot) door dr. A. J. C. Snijders.
Onderzeesche schepen. De tegenwoordige en
toekomstige onderzeebooten door dr. A., van
Hennekeler. De Geschiedenis van het foto
grafisch objectief (vervolg) door dr. R. G.
R\jkens. De nienwe vorderingen der
draadlooze Telegraphie, door dr. L. Bleekrode.
Het zingen der vogels, door A. Weissman.
Sterreknudige opgaven en mededeelingen door
Ant Pannekoek.
De Arbeid. No. 3: Oud, Ina Bakker. De
Molen, Victor de Meyere. Verzen, J. J.
Thomson. Vlaamsche kronieken, Victor de
Meüere.
Tijdschrift voor toegepaste Scheikunde en
Hygiëne. Febr. 1902. Deel V. No. 6:
Schoolhygiëne, door C. A. van Hees, arts. Opspo
ring en aproximatieve bepaling van zeer kleine
hoeveelheden artseen en bier.
Brouwmaterialen, voedingsmiddelen en brandstoffen. De
Aluminothermie, door dr. L. Th. R. Refe
raten, Industrieële mededeelingen enz., door
prof. Adolf Msyer.
Jong Holland, afl. 18: Nelly Mees. Ora pro
nobis. Andrea, Verdriet. Arnold Huis
man, de Letterkundige. W. Estor. De Dage
raad (slot). Joh. Vorrink, Tuscchen twee haak
jes. Annie Salomons, Voor haar die eenzaam
is. Mercator, Sonnetten. Mei, Ontwaking.
Openbaring, Loutering.
Cosmos, Mars 1902: Octave Justice, Victor
Hugo. Alice Greeven, The Tower of London.
M. Tobler, Eine Nacht im Concertsaal.
Gaston Jollivet, Les Mohicans de Paris.
M. R. Uiysses at, Her Majesty's theatre.
Adolphe BrisBon, Billet a ma Cousine, Ie livre
du dessin. Frans Hulleman. Schoolschets.
Paul Chaumot, Bureau de poste féminisé.
Maia Pettus, When she Smiles. Gritiques litt
raires. J. G. Cramer, Adriaan Brouwer,
Een verhaal uit het 17 eeuwsche
Schildersleven. L Bückmann. NOS collaborateurs.
Adolphe Brisson. Variété» internationale»: De
tout un peu. Supplement artistique. (Pieter da
Hoogh, Intérieur).
Eigen Haard, No. 12. Gelijkvloers, door
Louise B. B., XII. Het Klooster
Frenswegen, door C. N. Wybrands, met af b. (Slot).
Mr. Jacob van Lennep en zgn geslacht,
door J. H. Röising, met portretten en af b.
naar teekeningen van Jozef Israëls, Jacob van
Lennep en F. H. Weissenbruch, III. »Happy".
Isaac Dignus Fransen van de Putte, door
jhr. mr. H. van der Wyck, met portretten.
De Linoleumfabriek te Krommenie, door D.
v. V., met af b., I. Feuilleton.
La Revue. No. 6: L'empire des mers, par
M. Alfred Duquet. Piéce lyrique en l'honneur
d'Auguste Comte, par M. Jean Canora.
Pourquoi pleure-t-on ? (Psychologie des
larmes), par M. Camille Mélinand. A la
France (poésie), par M. Alfred Austin, poe
telauréat de l'Angleterre. Giovanni Pascoli,
par M. Jean Dormis. A qnoi rêvent les
tudiants Allemands, par M. Ernest Tissot.
L'héritage intellectuel d'Auguste Comte (suite
et fin), par M. Louis de Busne. MeaYering
(conte cambodgien), 18 gravures, par M A.
Pavie, ministra plénipotentiaire. La guérison
de la folie par la chirurgie, par dr. Cabanes.
Mouvement littéraire et scientifique en France,
I, Romans, par Gaorge Pellissier et A. Alballet,
II, Sciences par les collaborateurs de la Revue.
Analyse des Revues d'art frarciises, allemandes,
espagnoles, japonaises, neêrlandaises et
sudaméricaines. Caricatures politiques (11
gravures.)
NIEUWE UITGAVEN.
Zeven-en-dertigate Jaarverslag van bet
EmmaKinder-Ziekenhuis te Amsterdam 1901.
Brokstukken uit den Holo-Mattheüs. Eene
reductio ad absurd u m van dr. L. A, BamBB,
schryver van »De Messiaansche
heilsverwaehting en het Israelietisch koningschap "
L'Amériqiie & La France, par l'Auteur de
«Canada-Transvaal" extraits d'un volume »les
deux républiques soeurs" publiéen 1885, par
Calmann Lévy a Paris et par Thompson et
Moreau a New-York, procédés d'une lettre
d'Eliézer Kilon et suivis d'une lettre adressée
par Ie comte Boni de Castellane au New-York
Herald. Publication fate a l'occasion du
Centenaire de Victor Hugo. Librairie Jenkin & Cie.
Bagneux (Seine.)
Het Maanmannetje, door J. A. BEUINS Jr.
met teekeningen van mej. A. A. VANPBOOIJEN.
J. Kuiken Jz , St. Anna-Parochie.
De Krach', der Vrouw, fragmentarisch
tooneelspel in drie bedreven door A. B. BARKBY.
Rotterdam, B. van de Watering.
Ora et Labora, het tooneelwerk van H.
HEIJEEMANS Jr., een pleidooi voor
staatspensionneering door PEBIO. Arnhem, Van Mastrigt en
Verhoeven.
Uit de Remonstrantsche broederschap, onder
redactie van dr. J. A. BEYEBMAN. ISejaargang.
08 afl. Leiden, A. H. Adriani.
liiiiMiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiMiiiHimiHiiiiiiiiiiimiiiiiiuHimmiiiiiiiiti
40 cents per regel.
wiiiiimiiiiigiiiimiiiitiiiiiiimtiimitiiiiiiiiiiitiHiiiiimiiMiiiHiii
GRAND MARMER.
Cordon Jaune & Rouge.
LIQUEUK ROY4LE.
Agents-GenerauxB.A.RIPPING&Co.,Amsterd
TRADEMARK
MARTELL'S COGNAC,
Dit beroemde merk is verkrijg
baar bg alle Wjjnhandelaars ei
bfj de vertegenwoordigers
KOOPMANS A BRUINIER,
Wynhandelaars te Amsterdam.
Corset
Margaine-Lacroix,
Brevetéen France et en tous Pays. l
Madame MARGAINE LACROIX,
19, Boulevard Hausmann a PARIS,
informe toutes les Dames qu'elle a vendu, par
traite di l" Mars 1902 a M M KIRSCH & Cie
d'Amsterdam Ie droit exclusif de reproduction
de ges Corsets, brevetéa en France et dans
tous les Pays. Elle fait part en même temps
qu'elle sera personnellement a Amsterdam a
partir de Lundi prochain 24 Mars» jusqu'a
Samedi soir 29 Ivlars.
lille se tiendra a la disposition des Dames
dans les Salons de Robes de la Maison.
HIRSCH & Cie.
K AM ST R A's Matrassen-, Bedden- n
Slaapkamer-Meubelfabriek, S n e e k.
BED DER TOEKOMST met 10 jaar garan
tie. Leverde sedert 1896 pi. m. 7OOO
stellen. Geïllustreerde Prijscourant gratit*
Honderden bewijzen van tevredenheid. ?
Specialiteit in ENGELSCHE LEDIKANTEN
Piano- en Muziekhandel
H. RAHR, te Utrecht.
Opgericht 1835.
Telephoon No. 443.
Amerikaansche, Duitsche en
Fransche
PIANINO'S en ORGELS.
Groote keuze in:
HlJIJHPIJLÏtfO'S.
Oude instrumenten worden ingeruild.
Reparatiën worden in de Fabriek ten spoedigst*
uitgevoerd. Gelegenheid tot stemmen in «?
buiten abonnement.
Hoofd-Depöt
VAN
Dr. JAEGER'S ORIG,
Boroaal-WfllartMei
K. F. DBUSOHLE-BBNGBB,
Amsterdam, Kalverstr. 157.
Eenig specialiteit in deze
artikelen in geheel NederL
ECHT
VICTORIAWATER.
Piano-, Orpl- en
MEYROOS & KALSHOVElff,
Arnhem, Koningsplein.
VLEUGELS en PIANINO'S in Koop en in Hnur
Repareeren Stemmen Ruilen.
J. H. DE WIT.
Boekhandelaar.
Utrechtschestraat 54, Amst.
VOORHANDEN BOEKEN
gescbikt voor bet
a. s. IP a ti s c li