Historisch Archief 1877-1940
r
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No, 1293
en omvangrijk waren als ie het afgeloopen
dienstjaar. Een goede tijding.
* *
*
E. E. S. te Petere berg 66 Fontanka.
Bedankt, 'k Houd me aanbevolen.
1902'
luniiHiHHHHiniinuiiiiii miiiiiinniiimi
BOEKAANKONDIGING.
Uit Zonneland. Land- en volkenkundige
schetsen voor de jeugd in sprookjes en
vertellingen, door TH J. A HILGEBS.
Deventer, Klnwer.
Als er in de kinderzielen ooit beelden ge
schapen zullen worden van wat de school aan
aardrijkskunde geeft, dan zul het moeten zijn
als in dit boekje. Deze schrijver vermoordt
de belangstelling niet door sy'fers van hoogte
en bevolking, hy geeft niet plichtmatig alle
samen op die er maar op 'en kaart staan,
maar hij woont zelf in zijn land, Malang, en
beschrijft dat.
Oi dit verzinsel is of niet, de man blijkt
goed genoeg «huis in z'n streek om het ver
zinsel, als 't er een is, voor waarheid door
te laten gaan. De 13 platen, foto's of aardige
tekeningen, verhogen de waarde als leer
middel ea toch bet is noch niet wat het
moet zijp, wil bet beeld zich inbranden in de
kinderziel. Misohien stel ik m'n eisen te hoog
en moet men de beschryfkracht van 'en
Couperus bezitten om het goed te doen, maar
dat geloof ik toch niet. Er is n.l. n persoon
in bet boek die stellig 'en verzinsel is dunkt
me ten minste zyn beeld wordt zo weinig
dnidelik voor ons, dat 'en echte vader van 'en
echte, heuse jonge het beter zou gemaakt
hebben. Om te bewijzen : Op blz. 83 vertelt
de schrijver dat hy »onzen Han" eindelik
zover gekregen beeft om 'en brief naar Europa
te schrijven, en de brief last bij in zyn werk
in. «Beste neefjes en nichtjes," begint- ie, m*ar
alg men 'en eindje gelezen heeft, blijkt het
duidelik aan de styi, dat er niet bet minste
verschil is tussen die van de jonge en die van
de vader. Deze vertelt eenvoudig, maar doet
net of het de jonge is. liet echte jongesachtige
mis ik er in en blijkbaar is het de schrijver
ort^aan dat hy zyn jonge sprekend invoerf,
?want als A ma t, de schoolbediende, zyn verhaal
uit beeft, sluit de jonge zijn brief niet af
maar houdt in eens op. Ook hieraan bly'kt
bet : eerst spreekt de jonge in z'n brief beel
gewoon van jullie en je tegen z'n neefjas en
nichtjes, maar dan, als hy door papa als 't ware
op zy geschoven wordt, komt die er met zyn
ge tussen. Zie, dat is noch in 't algemeen iets
over dit boek : op blz. 23 lees ik : >Ik zie er
geen kans toe ;'uWie een zoo duidelijke
beschiy'virg van ons stadje te geven, dat ge het u goed
fcunt voorstellen, en daarom «il ik maar kort
zp.u
Nu, dit laatste vind ik te prijzen, maar het
eerste geloof ik eenvoudig niet : als men zelf
zo iets goad weet en ziet, dan kan men het
ook beschrijven. Nu valt bet dan ook in 't ge
bruik wat mee, omdat de schrijver z'n omgeving
kent, maar ik wou hem aan 't schrijf en hebben
met hevige ontroerirg voor zya mooie land,
dan girg die ook op de kinders over. Ea
dan de onderstreepte woorden : dat zegt men
toch niet zo, maar waarom dan niet >dat je
bet }"'' enz. Ik verwacht van hem meer boeken
over Ir.dië, maar laat by die dan noch wat
reëler, intenser schrijven en, zo mogelik, maken
dat da jingas niet behoeven te vragen:
>en boa deel-ie dat, meneer, met die schaduw
beelden ? Er wordt toch niet gezegd, waar het
licht was of welk licht hij gebruikt by zyn
?weJMigvertoning". (blz. 7G) Of »hoe liep het
niet die bosduif af, waar die jonges de poot
yan stuk geschoten hebben ?" Hy weet hoe
>r.gea znn, ȟie, na aai, laatste woord, graag
jiog een astster honrei.» (Staring) Ea dit kan
filet eens het laatste genoemd worden.
Noch 'en eikel woordja over de ingelaste
sprookjes. Ook die zy'n prettig verteld en soms,
als by de uitbarsting van de B iöslaagt de
schrijver biezonder goed. Ik voor my vind za
ook wel op hun plaats hier, omdat het ont
wikkelen van het gemoedsleven toch al heel
weinig gebeurt in onze schoolwereld, waar
opeenstapelen van kennis, helaas, de voorkeur
blijft genieten. Alleen, in het verhaal van Samidra
vertelt de heer Hardhoorn van twee Javanen :
»Had ik geweten, dat zy zoo zeer verslaafd
waren aan opium, dan zou ik misschien wal
een middel gevonden hebben, om hen van die
vreeeelyke ziekte te genezen, en dan had ik
zeker veel kwaad voorkomen" en...jonges en
ik zelf, wa vragen allebei : welk middel dan ?
Haarlem. J. B.
NIEUWE UITGAVEN.
\V. HÜND. Een raadselachtige moord in
Piccadilly (Amerikaansche detactieven romans.
Na 19) Uitgave van A. W. Bruna & Zwate
Utrecht.
EKH woord in mijn eigen belang in zake
Ha'irleni'che Gemeenteraad contra B'ijaes. Dslft,
H. Djyer.
Een va'keniicht by het kwteel Brederode
H>«iorisch verhaal uit het jaar 1349 door E.
MOLT g.ïllustreerd door B. W. WIEMNK.
M.'Janblik, K, H Ilama.
Ntderland-che L<Merk>i»i'Je, een hoofJstuk
Ta-i ?.?ergelvjliende letterkunde, door dr H. C
Muu.ua Utrecht, J. G vin Terveen & Zoon.
P'.i'llj', tweenaandely'ksch Bibliographiseh
tijtear.ft voor Nedsrl. natuur- en geneeskun
dige literatuur. Ie j*arg. No. 1. Aitwerpen
G int, Nederl. B>ekhandel.
.Wirendorf'aNovellenbibliotheekXo.HS 14G '
Miller'i Bute, door JUSTUS VAN MAURIK.
AnuttsrJïm, Van Hilksmi & Warandort'
K. J. POTGIETER. B>'iceen aan Cl. Buiken
uit uitgegeven door G Baaknn H'ist, twae.le
da.-! 1869. Hairleffl, H. D. Tjienk Willink
& 2wn .
H t B nboeïvan Thomis aan Gintmipre en
gijn tx mpden, door >lr. W. A. VAN BEK VET.
'sG.-avanhaga, MUrtinus Nijh. ff.
U, t M'dtatulïs leoen. Bijlraie tot da kennis
van zy i karakter, door MARIE ANDERSO.V met
dm portretten. Atisterdam, C Dimëls.
»? .p'ila'r wetenschippely' ke biblotheek. Nol.'
D; NMthtimkuur voor hartüjiers in eigen
?WJ''irg woning mogelyk. E in woord tot alle
ly' b-M aan hartkwalen naar dr. JOSEPII KIDD'S,
d.»or J ABGIDIUS SCHIPPER Amsterdam, C. L.
G. Veldt.
j): 'Bnuowercll. N). 13. WsekSlad voor
th--r-i.i en praktik. RjJastia D. II. tiiortrkamp
en J. tl W. Lülimvi, B. I. Uitgever h'. -ma F.
?van Rnsen, Amsterdam.
i).', Archit et, onder redactie vn het
GsnootgcV-p .Architectura et Anicitiae." Hiarlem,
II. K'einmanr. & C).
C^taloque da portraits et d'estampM
histor'q ;aa et topograph:q-K3. Li Hayc, W. P. van
Stockum & fil?.
Plutarefiws als godsdienstig denker. Een ge
statte uit de Grieksch-Romeinsche godsdienst
geschiedenis, door dr. J. D BIEEBNS DE HAAN.
Den Haag, Martinns Ntjhoff.
Inhoud van Tijdschriften.
De XXe eeuw. De Wellevendheid van
AbdnHab. Ibn al Mokoff», door G. van Vloten.
De Verloofden, door M. H. van dampen.
Verzen uit het Vaderhuis, door Karel van de
Woestijne. Avond Zangen, door Ad.
Herckenrath. Ora et Labora, door Herm. Heyermans
Jr. De zin der Menschelyke Aktie, door
dr. J D. Bierene de Haan. Muziek, door
J. C. Hol. Kunst, M Bauer, door A. Pit.
Ds Nieuwe Gids: Een fragment uit Floris V,
door Adriaan v. Oordt. Over Breitner, door
W. Steenhcff Verzen, door Willsoi Kloos.
Aanteekeningen over Kunst en Historie, door
dr. H. J. Boeken. Da Aardbeikoopers, door
J. Eigenhuis. Geertje, door J. de Meester. ?
Literaire Kroniek, door Wille'm Kloos.
E'.zevier's Maandschrift. No. 4: Arnold
Gorter, door Marie Matx Koning, 12
illustratiën. Issaj Dignus Fransen van de Putte,
door mr. H. Jillesen. 7 illustratiën. De
koning stadhouder Willem III op penningen
verheerlijkt, door H. J. Dompierre de Ghanfepié.
20 illustratiën By de Indianen en
Boschnegers van Suriname, door dr. H. van Capella.
10 illustrat en. Eugen Gugel, hoogleeraar
aan de Polytechnische Schoo', door J. F.
Klinkhamer. 5 illuatratiën. De Hollandsche
meesters in de Ermitage te S». Petersburg, door
Maxliooses l illustratie. Verpleegster, (Slot),
door Anna Polak. Revolutie, door JeaneUe
Nijhuis. Vootjaar, door J. Evers Sr.
Europa. Afl. 4 : Van zonlicht en dood, door
G. H. Priem. De laatste reis, door Gustaf
af Geyerstam. Overgang, door Ghr. J. F. v.
d. Dassen. Met vuur gespeeld, door Rudyard
Kipling. Björnson en zyn kaperjapon, naar
Th Lindblom. Herry'zenis, door Fr. Bahrens.
Onze Eeuw. 4a Afl : De Oost-Indische
Compagnie, door dr. H Brugmans. Holland
sche poëzie in 1901, door Frans Bastiaanse.
Van Lombroso tot Ferri, door prof M. van der
Vlugt. Arbeidsgeschillen en
verzoeningsraden, door jhr. mr. H. Smissaert. Verzen
uit een Boek »Jeugd van Frans Bastiaanse.'1
Danse op de Louteringsberp, door dr. J. D.
Bierens' de Haan. Over G o sta Bsrlirg van
Selnaa Lager'of, door J. E. van der Waals.
Onze Kunt-t No. 4: Jac. Mssnil, Over de
betrekkingen tusschen de Italiaacsche en de
Nederlandsche Schilderkunst ten tyde der renais
sance (eerste studie.) Albert Plasschaert,
Floris Verster. Max Rooses, Portret van
Hendrik van Hal male. Georges Eakhoud,
Victor Gilsoul.
Eigen Haard, No. 14: Gelijkvloers, door
Louise B B , XIV. Een pionier van Borneo :
dr. A W. Nieuwenhnis, door Bintang Djaoeh,
met portret en sfh. van dr. Nieuwenhuis met
zyn medewerkers op zijn eersten grooten tocht
door Borneo. Oud- Woudrichem, door J. L.
G. Kingmans met afb. van den in 1852
gesloopten klooitertoren, aldaar, naar de schilderij
van wijlen J, Kuyper, en andere afb.
Pandhnizen op Java, door mr. P. L. A. GDllard,
met afh. Getallen, naar het Duitsch van A.
van Sshweiger-Lerchenfeld, I. Feuilleton.
De Katholieke Gids. April-sfl : De Hanza,
door A. op de Ls<tk. Eerste H. 3mmunie,
door Jacques Keyser. Hat Kruis, door W. V.
Consummatum est en Palmzondag door Henri
W. J Schouten. Waarheid of Laster ? Naar
aanleiding van het werk >Da Ritueele Moord.
Esn onhoudbare beschuldiging".) (Vervolg en
slot), door Neifttus. -^ By een Beekje, Hoop
en Winter, door J, Verheggen, Politiek
Overzicht.
"n interne? met den Hesr A. C, Kreeft,
A.lweer 'n tooneeljubileum!... 'n vijf en
twintig-jarig nog wel. Ditmaal 'n cht!.,.
'n Niet-gefingeerd jubileum!... Ik zal u
vertellen wie 't viert... A. C. Kreeft, de
bekende en geliefde populaire komiek.
In fefstkleedij gestoken meldde ik mij
bij den jubilaris in hope, Prinsengracht bij
de Lsidschestraat aan. 'n Lief' jongmeisge,
Kreeft's dochtertje, pa's oogappelije. leidde
mij in het ontvangsalon binnen. Ziende,
dat ik, als handig journalist, 'n belang
stellenden blik in 't rond wierp, kwam mijn
gastheer dadelijk met eenige aanwijzingen
voor den dag: interessante programma's,
netjes opgeplakt en in lijstjes gezet (o.a. 'n
fotografie van het Parijsche programma
Koopman van Venetië;) mooie schilderijen :
een van Jan Maandag (natuurlijk'n scheepje
dat de veilige have« binnenzeili), een
van Keüy; 'n kleine, maar heel origineele
copie van De Nachtwacht; een
familiegroepje door Bfaakensiek; «Kreeft, de
scharen poetsend", enz. enz.
Wetende dat Kreeft in z'n jonge jaren
óók aan schilderen deel, vroeg ik hem,
mij iets van zijn penseel te laten zien. Hij
had echter niets in huis, behalve een
a'coofdeur, naar mijn bescheiden
kunstmefning 'n meesterstukje van kleur en
behandeling
»En nu, waarde heer Kreeft!" riep ik,
»houd je vast. [k ga u interviewen."
Hij verbleekte zichtbaar, maar herstelde
zich vrij spoedig en verklaarde zicti bereid.
«Gloren ?..."
»>9 Febr. '53..."
»Waar?..."
«Amsterdam ..."
«Slaat op u ook de tirade: reeds in z'rjn
prilste jeugd enz.' ? ? ?"
»Jt. AI'n vader wa? een venvosd
tooneelliefhebber. »D3 houten kan" op 't Plein
mocht hem tot haar trouwste bezoekers
rekenen. Waai o n weet ik niet, maar vader
kwam altijd met da pauze thuis .en dan
kreeg ik het contra nvrkje, om nog het
ballet te kunnen zien. Misschien om mijn
sluimerende chorengrali-cae talenten orj te
wekken. Toen ik wat ouder werd 'n jaar
of 12 begon die beenen- en
baen'lerenexpositie mij da keel uit te hangen (figuur
lijk gesproker) en het gevoel voor
«hoogerf'P '-geproduceerde kunst in mij te ontwaken.
Ni gehou bn familieraad werd toen besloten,
dat de rollen, zon lei worden ver visseld ;
ik ging vóór de pauze, en mijn vader kreeg
het ballet-coatraraerkj^. Al heviger werd
toen mijn drarg raar de planken en het
slot was, dat ik reek-rijker werd...''
»Möt succes ?..."
»Z3ker! 'n Bol onder de
dilettantenbollen I
?Nauwelijks zestien jaar speelde ik reeds
de rol van een 90 jarige in 'k weet ni t
meer welk stuk. Het succes was v</lko;ren,
behalve dat een bevoegd criticus mij ver
weet, dat ik mij te oud had gegrimeerd
en niet veerkrachtig genoeg van houding
was geweest/'
»Was u lid van 'n vereeniging ?"
»Ja, van O. G- D. E. V- ^Onderling ge
noegen door eendracht verbonden." Die
Vereeniging gaf eena in haar lokaal (De
Zwaan, op den Nieuwendijk, waar nu de
spiegelwinkel van Vqretenberg is) 'n bal
masqué. Ik had 'n introductie en ging
'n pakje huren bij Serné. De tegenwoordige
eigenaar van de zaak op den Groen
burgwal, A. SernéJr., hielp me. Ik
maakte kennis met hem, hij introduceerde
me, als lid, ik werd aangenomen
als werkend lid (en later als zijn. zwager,
want ik trouwde zijn zuster). Ik was, al
liefhebberende, heel dikke vrienden met
Sarnégeworden en ging vaak pakjes voor
hem brengen naar Oud- Frascati (Ne?),
waar hij kleedde en costumes leverde
aan de verschillende «Sociëteiten", die
daar optraden. Ik mocht daar achter de
schermen komen. Wat 'n genot! Behalve
aan mijn reputatie als kranig dilettant
dankte ik het aan Serné's handige be
middeling, dat ik b'rj Prot geëngageerd
werd. Want ik kon 't niet langer buiten
het tooneel stellen Eenmaal bij Prot,
ging alles van 'n leien dakje Ik kreng al
gauw goed werk te spelen (Eerst had m'n
vrouw 't niet erg op die komediespelerij,
maar toen ik met 'n flinke gage thuis
kwam, trok ze nog al gauw bij), 's Zomers
traden we op in de tent van Grader en
's winters in Frascati (Nes-). Toen ik
'n tijdje bij Prot was en nogal succes
had, vroeg ik opslag; hij weigerde. Ik
zei m'n engagement op en verbond me
bij De Boer (Tivoli). Toen Prot echter zag,
dat 't me ernst was, werd het zaakje bijge
legd. Ik kreeg verhooging en bleef. Sedert
de verhuizing naar den
Frascati-schouwburg in de Plantage is mijn genre voor
namelijk operette geweest, al speelde ik
er zoo tus?chen door ook nog wel in drama's.
»Daar, in Frascati Plantage hebik
16 jaar met pleizier en heel veel succes
fewerkt, zonder dat er iets bizonders ge»
eurde. Eigenlijk heb ik dan ook geen
jubel-geschiedenis? of ik zou wat moeten
liegen."
»Eti toen kwam de bekende lust om
directeur te spelen ?"
»Neen, die neiging was niet de oorzaak,
dat -ik de Artis-schoawburg zaak begon.
Louter de gedachte aan »den ouden dag".
Ik wilde voor de toekomst van mij en de
mijnen zorgen en... 't is folie-kant uitge
komen, dat zaakje heeft me te veel verdriet
en zorg gebaard, om er nu over te spreken.
Alles is nu zoo goed als geleden en ik heb
aan al mijn verplichtingen voldaan dus
u. i. t uit"
»Van den Artis-schouwburg ging u? "
»Naar Van Lier. Daar speelde ik van
alles: De Brompot, De Vrouw van Papa,
Nitouche, De Operettenkoningin enz. In
Augustus 97 kwam ik eindelijk aan het
Nederl. Tooneel Ik debuteerde in
«Tooneelspelers thuis" (Jens Overby)."
»Bevalt het u daar?"
_»Bevallen? Ja! n wat de rollen betreft,
die ik te spelen krijg n wat da behande
ling van Directie en collega's betreft, iaa
niet beter."
»Maar,.. trekt uw hart je niet altijd rog
naar den operette-kan t?'
»Och, operette is mooi. Ik voel me daar
werkelijk sterker in ; meer dan op 't Plein
een »iemand", 'n eerste onder de broederen.
Maar ..."
* *
*
Toen ik Kreeft zoo in z'n typisch, kaal
geschoren, nog jeugdig gezicht zag, dacht
ik: hoe jammer het toch is, dat hij niet wat
mér aan zijn kunst denkt en wat minder
aan materieele dingen, 't Is mooi en op alle
pur ten te verdedigen, dat 'n artist zóó veel
zelf bedwang bezit, dat hij zijn neiging, hoe
sterk dan ook, terwüle van zijn gezin weet
te beheerschen en een kunstgenre nauw
gezet en zoo goed mogelijk beoefent, dat
niet zijn volle sympathie heeft. Maar
voor het publiek als lachlief hebber en voor
Kreeft als operette-kunstenaar blijft het
jammer, dat hij niet wat minder
zwaartillend, niet wat] komediantachtiser, d. i.
«losser" van levensopvatting is. Ware hij
dit geweest, dan, voorzeker, zou hij
dezer dagen niet zijn contract met de
Koninklijke Vereeniging voor drie jaar
hebben vernieuwd, maar den len September
a.s. deel hebben uitgemaakt van een gezel
schap, .waar hij dadelijk weer zijn oude
positie als echt-populaire en onverbeterlijke
operetten speler zou hebben ingenomen.
»Het heeft niet mogen zijn'1 laten we
dus hopen en verwachten, dat de jubilaris
daar op het Plein zijn werk met dezelfde
nauwgezetheid en met evenveel talent als
tot nu toe zal blijven verrichten en hem
op zijn feestavond, Donderdag 10 April,
'n stikvolle zaal toewensch°n.
G. B.
Het pBtninatiscli Dynaniietooii.
I Iet ]>m'inn;U :sr!i ilynaiiiü'tkanon, \\iiii
in iV.'. umi', l Uitnlii'V a.p, cu ilczi-i- dillen Ier
lr,.ier|>T;i;its OMi'bro(.'k pnn'vt n /ijii 'onumen, is
Cf U VUUi'nH'll ' - llit' ''(-]! 'cht'cl lllt'UU \cld YiUl
al'lniiil opent VOIM- de lii'Lille-i'ie.
Hei, doel \an dit kan-in is om op m'nlile l>;ire
afstuit!'i\ e,MIC iK'laiijrnjke lmeu:i llicid sterk
v, erkende springstof te \ver[.<1''. die ilo n' liat'e.
vt-'rnu'U'n \r mUvvvkiu^ t'lk audet* ^ seKut, dat
ecnii.'s/iM5 liienmxle, vergeleken knu nimlüii, i>[>
Bij.Ie streeft.
Oe uitvind r verzekert, dat de ui!\\e,rkinü;
op le.enU' doelen \ ernissend uro'.t in^et zijn,
-\vairom indci-iij.t aan liet, departement van
o'l'ln^ werd vo')i'ge>te]d op Inminlilc at'-tauden
p het prüi-flei'ViV'U b.v, leven;! sliu-Utvee te,
laatsoii, ten einde te kunnen aai'iooi en hoe
i'o pi d.' s'eel' is, waarin nienseli en dier builen
cveeht 9;e>tel l worden, (en^evol^e der snelle
l
l h; vorm en de inriehting van het pror;ee;iei
a'e\en het < en behojrlijkc ro'a'ie en daarmede
een ^-neileii 't:\nil in de lucht.
Wij voorspellen het Si nu Dn lley-kaiion in
K iropn en de k donién eene belangrijke t >ekonH".
X'arvt R>,ift<'rtl<t'iis<'<'!<' t'vcia://, vitu
Dinsdag IS -Maart 190J. [fierste blad A).
I.
Gij, Christnen, Turken, Joden, Hindoes en
| Brahmanen,
Of hoe gij verder heet, die iven God met
[?.?arcen
Tosspreekt en zoekt naar Zijn,
UT'-:eopen[baarden, W.I.
Liat af van Uw Geloof en zwijgt eerbiedig
Een andere Opperheer, een andre
Wereld[maker,
Een andre Heerscher komt, die allen U,
[Verzaker,
Verwenscher worden doet van da eens
[omhelsde Leer,
Wiens Stralen-majesteit verwint het Licht
[der Zon :
Voor Wien het stom Heelal stuiptrekkend
[stort ter neer!
Noem, Aarde, noem hem ons!
Het Dynamietkanon!
II.
Zio zal dan 't Humanisme treden
Op nieuwe, ongekende paên,
En rijzen 's Werelds dankgebeden
Tot Uwe Heerlijkheid voortaan.
Het snelvuur al te loom gebleken
Had veel te kort een projectiel,
Thans krijgt harmonisch levensteeken!
Het lijf u meter lange ziel.
Bekrompenheid van leer en werken
Zijn thans voor eeuwig in den dop ;
De lietderook van alle kerken
Wolkt in uw dubblen loop ten top.
Gii, die regeert door snelheid tevens,
Vernieler en Verdelgings-God,
Bsheerscht van mijlenver de levens,
Terwijl Gij met den' dampkring spot.
Gii comprimeert de lucht-atomen, *
En al wat leeft, stort voor U neer ;
Gii. Wonderwerk der Zoetste Droornen,
Verstikt, nog vóór Ge treft, de sfeer!
Uw projectiel met zijn rotatie,
9 Die aller draaierij trotseert,
Werkt in de lucht met zooveel gratie,
Dat 't steeds in goeden stand verkeert.
Heil dan, verheven Siikluchtzwaaier,
Profeet uit 't nieu ve Zede Boek,
Heil, machtige Basehavingszaaier,
Kanon, beproefd bij Oldebroek!
PIET VLUCHTIG.
?tiuiiiiiiiiiiMiiiiiHiiHiiimitiiiiiiiiniMMiitiiHinimnuiiifiiiiiiiiiiiiiiiiii
Feestzending van nir. Jacob v.Lennep's
romantische werken.
Da Van Lannep-commissie verzoekt ons te
melden, dat z;j in staat is gssteld, in het
geheel ongeveer 500 stel of GOOO deeltjes van
mr. Jacob van Lennep's rom. werken te ver
zendan aan alle Nutsbibliotheken, alle
boekeryen van Ons Huis en een aantal andere
volksbibliolheken hier te lande ; aan 50
biblotheken in Zuid-Nederland, 20 in Oost- en
West-Indië, 13 in A-nerika en l te Smyrna.
Voor de Boeren-krygsgevangenen zijl 75 stel
of 900 deel'jas bestemd.
Bad-Courant.
Vanwege de directie van de Mg. tot Expl.
ran Staalwaterbronnen te Haarlem, wordt ons
toegezonden de Bid- Courant, officieel orgaan
van het Staalbad Ilwrlem. Daze courant, die
van de oprichting der maatschappij af wordt
uitgegeven, is thans door haar tegenwoordige
uitgevers, de firma Warmer & Ketting te
Haarlem, in een nieuw kleed gestoken.
Victoria Bron te Oberlahnstein.
De Maatschappij tol Exploitatie van de Victoria
Bron töOierlahn-ttein, heeft net uitgevoerde
menu's voor hare afnemers beschikbaar gesteld. ?
MiitiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiniiMiMiiiiiitititiininiiiiiiniiHifiiMiiiinMt
Wet op non-activiteit enz.
van officieren.
De weinige belangstelling der Kamer
bij de behf.ndeling van bovenstaande wetten,
heeft geleid tot eene merkwaardige tegen
strijdigheid, die ? verdient gereleveerd te
worden.
Bij de bespreking der bepalingen op de
con-activiteit buiten bezwaar, verklaarde
de M. v. O. naar aanleiding van het
streven om een tijdelijken stilstand in de
promotie, te stellen in plaat? van de nu
zoo ongelijk werkende bepalingen, dat de
officieren die zoo vrij waren van hun recht
gebruik te maken, er ook de gevolgen
maar van moesten dragen.
Met terzijdeètelling van den eenigszins
wraakzuchtigen geest die uit deze
motiveering spreekt en van 't onpractische be
ginsel, officieren die toch al niet veel meer
voor 't vak voelen zoodoende opzettelijk
den weg af te snijden, uit te treden, ia 't
niemand opgevallen, dat het artikel dan
nu juist op zijn hoofd 'H terechtgekomen.
Volgens den geest der amecdementen
zou ieder officier die gebruik maakte van
het hem in de wet toegekende recht om
non-activiteit te vragen, gedurende dien
tijd stilstaan in de ranglijst.
Ieder zou dus de geKolyen drayen van
zijne handeling!
M u echter de oude toestand is besten
digd, orndat ze reeds een halve eeuw be
stond, hetfi de officier er alleen maar op
te letten, hoe de ranglijst achter hem er
uitziet om te weten of hij non-actief zal
vragen, ronder de ycvolyen er van ledrayen.
Een paar voorbeelden zullen dat duidelijk
maken.
Ie. Stel dat een kapitein den 2e Fe
bruari tot zijn rang is bevorderd en zijn
opvolger den 31ste Augustus, dan kan
eerstbadoelde veilig ten maanden
nonactief wezen, zonder dat hij de gevolgen
daarvan in de ranglijst ondervindt.
'2d. Stel dat een cadet 't iaatste nummer
van zijn promotie hetfc en de eerstvol
gende promotie 10 maanden later komt,
dan kan hij gerust 10 maanden
nonaetitf zi'n, zonder dat hij er de gcvolyen
van ondervindt.
Heeft men 't er voor over dat men een
paar nummers verliest, dan kan men dat
alles jaren vooraf nauwkeurig berekenen?
en zijn er officieren bij tientallen aan te
wijzen in da ranglijst, die voor een be
paalden duur van non activiteit, geen
noemenswaardig verlies lijden.
Dit nu is zeker niet de bedoeling van
den Minister geweest!
P.
De f (rteloaslieid te Rotterdam
De heer J. F. N. heeft gemeend over boven
staand onderwerp een artikel aan dit weekblad
te moeten schrijsen en ik was zoo vrjj daarop
kritiek te leveren, een krietiek hoofdzakelijk
gericht tegen de 01 juistheid van verschillende
aangsvoerde argumenten.
Heb ik daarmede een onbillyk oordeel ge
veld ? Of getracht 01 juiste gevilgtrekkingen
ingang te doen vinden ? Ook met het scherpa
«antwoord" van J. F. N. voor my, kan ik
zulks, niet toegeven.
Op een drietal punten waaromtrent cijfers
genoerad waren, heb ik aangetoord dat deze
cyfers geen daglicht konden velen. De reote
der Bank van Lsecing was te laag aangegeven ;
de woekerwinsten der pandjeshuizen lacg niet
genoeg gpgeeseld; het aantal woning- ontrui
mingen onwaar. Dat ui^jn cijfers zoo nut
geheel en al juist, dan toch de werkelijkheid
veel meer cahy komen geeft J. F. N. in zijn
antwoord volkomen toe, een succes dat ?oor
mij reeda voldoende kon worden geacht, ware
het niet dat deze >amende" het adjectief
»honorabJe" niet toekomt.
In mijn kiitiek heb ik althans nog tot
uitgangspunt genomen, dat J. F. N. verkeerd
was ingelicht en op o-juiste gegeven» had
voortgebouwd, maar J. F. N. die van n>ünog
minder weet dan ik van hea>, permitteert zich
te zeggen «van G. weet heel goed, en v. G.
weet zeer goed'1, enz. al^of ik tegen beter
weten in hem had bestreken.
Daarmede worden orze wapens ongeluk en
zal ik het veld ruimen. Echter niet, zonder
den aandachtigen lezer nog bij enkele punten
te doen stilstaan.
Het is volkomen waar dat ik wist er in het
kwartaal Nov. 1901-Jan. 1902, 348 vonnissen
tot het ontruimen van wonirgen gewezen
waren. Doch even waar is het dat daarvan
slechts 11 geexuteerd zijn, en daarop kwam
het toch zeker aan.
Of kon het eenig nut sorteeren ra te gaan
om welke reienen een verhuurder het r.oodig
oordeelde zich van een wapen tegen den
huurder te voorzien ; Slordig of vuil bewoner,
het hinderlijk zyn voor buren e. t. q
J. F. N. is ook plecht gehumeurd genoeg
om te zeggen, dat ik hij het bespreken der
werkeloosheid met praa'jes aankom. Ik laat
dergelijke insinuaties den lezer ter beoordeelirg.
Daartegenover mag ik toch zeker stellen, dat
het rfsultaat van de erquete der vakvereni
gingen was, dat er op dat tijdstip waren 1329
werkeloozen, waarvan niet minder dan 858 tot
de bouwvakken behooren, dip, evenals alle
seizoenarbeiders, in den winter een slappen
tijd hebben door te maken.
En al wil ik nu grif toegeven dat deze
erquets niet op volledigheid aanspraak kan
maken, en. al buig ik mij ook nedrig voor
J. F. N 's autoriteit, die my geheele onbe
kendheid met de toestanden ondsr de
ha?anwerkers toeschrijft, toch waag ik het nog te
doen opmerken, dat er steeds, dus ook in de
aller drukste tijden hier ter stede werkelooza
havenwerkers*gevonden zullen worden.
Rotterdam \ &l daar niet zond«r. Eerstens
omdat dit werk in vele gevallen te afbeulend
is, om het langer dan 3 k 4 dagen aan een
stuk vol te houden, en tweedens omdat er
alt|jd een over-compleet van werkkrachten
zyti ttójt, om het lossen van aaLkomende of
verwacht wordende schepen terstond te kanten
doen aanvangen.
Na nog ter loops even te hebben aangestipt,
dat de mij door J. F. N. toegedichte qualiteit
van secretaris der vereeniging van gemeente
en volksbelangen mij niet toekomt, en ik die
functie ook nooit vervuld heb, zal ik
mynerzydach deze zaak als voldoende toegelicht
beschouwen.
Daar J. F. N hy zyn onderzoek raar
pandjeshuizen omtrent de daar geldende tarie
ven andere resultaten heeft verkregen als ik,
werd ik mij gelijktijdig met het verzenden van
dit artikel, schriftelijk tot hem, met het beleef l
verzoek om hieromtrent mondeling zya voor
lichting te mogen OLtvargen, in de stille hoop,
indien mij zulks giBd^unstigliJk wordt toege
staan, een schappeli?ker heer te ontmoeten als
hy' in zyn »attwoorüv schynt te zyn.
Zy die ons hunne aandacht hebben willen
schenken zy'n nu meteen overtuigd t'at het
pseudoniem J. F. N. voor my wel te ontraad
sel en was.
U o 11., 24 Maart 1902. MAUIUTS v. GELDER.
Vereeniging in kolonie voor
oudlongljjders te Putten op de Veluwe.
Hoewel bij een doelmatige behandeling vaa
longlijders vele patiënten geheel of inzocverrj
kun. en herstellen, dat zy hun vroegere bezig
heden we<r kunnen hervatten, zijn er ttch
ei kele cul-lijders voor wie het leven in do
bruuske maatschappij Ie veel gevaren heeft of
voor wie hun vroeg( re arbeid te zwaar was en
orgezotd, zoodat zij in de sleur van hun voi
rmalige levenswijze vervallende, een groote iars
hebben vretr in te storten.
Knke!en van hen vereenigden zich om te
zamen te arbeiden en door elkaar aan te vullen
in het ord»rhoud van het gezamenlijke
hu:shouden der kolonie te vootz'en. De een zal
licht tninwerk verrichten, een tweede zal kip
pen fokken en eieren verhandelen, nog een ander
brengt continten in de gezamenlijke kas,
zoodat de iükomaten en uitgaven van de huishou
ding elkaar met zekerheid dekken zullen.
Een moeilijkheid is echter om een huis en
grond te k'ijsren, dat allyi het eigendom van
de vereeniging moet bly'vtn wie er ook intree .t
of uitgnat. Voor dit doal is een fonds g sticht,
waarvoor reeds er,ke!e milde gevers toezeg
gingen hebban gedian. Ojder d vwn mogen
dankbaar geleld worden de geschenken vai
H. M. de K mingtn Moe Ier en den heer P. W.
Janssen, Waar deze btkende en oordeelkundig
gevende ph la trop n voorgingen en lympathie
met het plan betuigden, moge deze oproeping
gehoor vinden büm nig edele in ons lariH,
die gaarne het nrar.c'e.l n pi yiit k zwnkk
deel in o; ze gemeen chap met krachtige hulp
steunt.
Toezeggingen van een gift voor het boven
genoemde FoLd", neemt in ontvangbt de
genee.-heer-eire cteur van het Sanatorium te Fut'en
op de Veluwe.