DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1296 'n echten, zwsar onder fjliaLtjn gebukten; n met lippen- van gramnuire, oigen van psrkimentbakter.ën, ooren van bibliotheken-stof, kristal lijn van glanzend lamplicht, grauwe handen vin Faast-aehtige diepzinnige berin?, bril-lenzea van zonlicht zelf. E;n Duitscher, een riirp diepdiep-zinnigen, om dat rwezen", dat heerlijk, ru iende, verrukkelijke woord, »»rezeu", dat //wezen van de tooneelspeelkunui," ontleed o ;s te komen aanbieden op de fonkelende schalen van zij a sllerpuntigst vernuft, omgeard mst de heilige olie van z;jn raadselachtige bovennatuurlijke schouwing, e'ke porie van dat, ,wezen"... ach het »wezen", het groo'e geheimvolle ,wezen" indringend met z'n smachtende ana'yze-drift. Maar kan het niet eenvoudiger? Gaef de folianten 'n trap, de p'ychol^gen 'n draai, de geleerde schouders 'n duw, raromel dat heele atellet.je met z'n hoogwijze ana'yt,ifche alc' nie van hst , wezen" o, het ,wezen"! door elkaar. N em die heele tafel met wijsheidsspullen b p, en slinger haar in het rijk djr ver doemenis! We» die handen, die grauwe handen van mumm e achtige geleerden. Wég die loarbrillen, weg die folianten, die j°. aanstaren als gewonde lijken-gezichten achter het glas van de Morgue. Wè^ die gra-nmair:.nond, dor en on vermurwbaar ais de rimpelige snuit vïn 'n olifant:. Laten we den boel niet verluiiruchtigen! Er is een anlere weg om dat ,we-.eu" evident te beschouwep. Bjstaat er i a.-tist, die allesn iets vermag m<;t bekwaamheid, techr.iak, hoe groot die ook zij? N je, re;, nee, duizendmail nee. Pasta! (Slot volgt). Is QtJERID"). IIIMIIIIIIIHIHIIIIII Büyan Gogö. Da firma Van G >gh heeft hst aardig denk beeld gehad in een dar t w ja tentooastellinsszaaltjas een serie prenten op te hangen. Wat een kunsthandelaar >in ma?azyn" haeft buiten het artikel schilderyen of aqiarellan, biyft gewoonlijk opgeborgen in portefeuilles, en hoewel er dikwijls veel dairo ider is, dat even goed in aanrnsrking mag komau voor bawondericg als da in lijsten gazetta warkan, kont dit soort kunstproducten muar hoogst zelden en maestal toavalligar#yja ouder het belang stellend oog van dia kaast.-uiaaasr. Vraagden eerste dea basta, die noait een schildarijtentoonstetling ongazion zal laten, of in musaam-eollsetia's vrij nauwkearig den weg weet naar sijae kannis m<st de schatten uit het P.-entönkabinet Hat publiek vraagt talaga. Van Gigh ha.-ft thans eans in het licht gebracht uit zyn verscholen voorraad, en als ik goed verstaan hel>, is deza tentoonstelling een eerste uit een ranks, dia zal volgen. 't I i na C >rnalis Troost zija werk datgeexpasaard is W j Au'terdaTiafnH, k,mnen Troost wal goal als da ssiildar van pDrtMttaa ea oniïangrj'ka reganteastuk'can uit hat Rjksmuiaaoi. H'j toDnt ziek daarin eaa vak man van groote vaardigheid, maar van zija waren kant, die hem aantrekkelijk doat zyn als ean der wainig karakteristieke verschijnin gen uit een zwak-levand kanstgeslacht, learan we hem daar niet kennen. Daartoe kan deze tentoonstelling van prenten naar zij ie luimiga werken, die zijn als zoovele potsaa en schert sen la spotternijen uit blijspelen, ons op den weg brongen. W. S. Ora et Libora, hat tooneelwerk van H HeijsBMANs JR , een pleidooi voor staatspansionnearing, doar PERIO, De heer Pario, spreektrompat van da «party" die als eenig punt alleaaaas-staatspansioan op haar program he^ft, tracht uit te rekenen hoe 't er bij boer Watze uit zou zien als moeder Sjouke een pensioantja van stel 3 gulden 's weeks inbracht. Man kent de geschiedenis. Sjsuke is de >mansmoeder" en ligt voor een oortje thuis by de kinderen, die 't ook arm hebben, lly onverschillig, zij hard en ruw geworden door tegenspoad, behandelen ze 't oude mansch gel^'k men pleegt te onderstallen dat een hond behandeld wordt, kykan de stakker 't broad uit dan mond, de plaggen die ZG op 't vuur werpt uit de verkleumde handen. Da koe sterft, 't is een ramp; grootje sterft, 't is een zegan. De heer P^rio berekent, dat zoo groo ja maar drie guldan per week had gehad, haar sterven minstans even groote ontsteltenis zou hebben verwekt als dit van de koa. Da vergelyking heeft ethische waarda. Wy menschen, die onze soort bo?enal stellen, mogea er bescheidenheid uit leeren. S;er?en kan in meer dan n zin gewin zijn. Esn koa bereikt bij haar dood hat maximum van haar produc tiviteit. Z3 geeft eerst renta, daarna allicht kapitaalwinst. Ean grootmoeder produceert niet, teert ia en haar sterven brengt da nood zakelijkheid van begraven, wat een kostbaar en omslachtig ceremonieel is. Daaraan verandert zalfs een staatspansioen niets. De materieele en productieve waarda van grooties stoffelijke existentie vermeerdert er niet mee. Het kan allesn tot zekere hoogte dienen tot dekking van het tekort. Bj goed koop onderhoud is zelfs een winstja niet uitge sloten, maar een winstj 3 ter wille waarvan geen betere behandeling geboden is. Hst staats pensioen is niet een deel van grootjes zyn, het komt niet voort uit bestaande misschien uit vroegere, maar dan allicht vergeten productiviteit, het vermeerdert niet bij goade, vermindert niet bij slechte behandeling het houdt alleen, als ergste straf, op by mishan deling ten doode. Man kan zelf nagaan hoe 't by' de koe is: goede behandeling is veel melk, gezonde kalveren, malsch vleesch. Slechte behandeling het tegendeel. D a straf volgt ook kort op de daad, niet eerst na zooveel tijd dat men de oorzaak vergeten kan. Grootje, alweer, had, van den staat gepensionneerd, allicht by haar intree ia den huize Watze een vriendelijke begroeting gevonden. Haar boterhammetja zou minder zuur,haar kopja troost minder slap geweest zyn in de beginne. Da plaggan mochten misschien wat hooger hebben gevlamd. Maar Watze was gean man van kalm zaken-doen, geen béter-boerende boer, als zij ri buurman. Watze ging achteruit zoo hard als 'n paard kon loopan; er was geen tegenhouden aan. Z'n eenige zorg zou gaweast zyn het pensioen van moeder, onvervreemdbaar, dat niet te verhaasten of te realiseeren viel, om te zetten in crediet. Er zou met groo;j a ge speculeerd zyn, haar levenswaardy zou zyn getaxeerd en omgezet in contanten. Of grootje 't daarbij materieel beter gehad zou hebben, staat te bezien. Winstmakerij is van onds gepaard gegaan met bekrimping ep de kosten, wanneer de opbrer.gatsom niet op te voeren was En ook d ai. Deze tijd geeft aan drie uitsluitingen te zien, hoever de zucht naar winst menschen voeren kan op den weg van wat wij onmecschelijkheid plegen te noe men. Ea 't ry'pt er by hen die ik als voorbeel den stel niet zoo hard als by Watze. Van Watze tot Van Haek is ean niat onbelangrijke j sprong. Watze zou... en z'n vrouw zou... maar ban ik daar niet geraakt op het pad van Pario ? Ban ik daar niet bezig ook uit Ora et L-ibara 'n becijfering te maken, waartoe dit »ipel van het land" geen aanleiding geeft ? Ik heb den heer Pario nog op een andar spoor te volgen. Hg haa't er ook schippertje Hiddes en zijn vroaw by, en waarachtig ook Heijermans zelf! 't Zyj. volgens Pario gaen toeval zijn dat Hay'aronns Hiddes 70 en z'n vrouw 65 jaar maakt. .65 en 70 de beide leeftyden van pensioensingang, entre ces deHx les coeurs balancant vaa de verschillende schryvers over een wettelijke regeling der oud.:rdomsverzorging". En zoo, wanneer de harten niet meer gebalanceerd hadden, maar waren overgeslagen naar dan eenen kant of den anderen, dan zou H^yermans Hiddes en zyn vrouw niet hebben kunnen bezigen voor z'n drama. M'n beste Perio, hy had anderen genomen, ik verzeker 't u! Wanneer de oude Hiddes, wanneer zyn vrouw, wanneer Sj mke by Watze. en laten we zeggen wanneer Witze zalf staatspensioen hadden gehad.... Wanneer de koa staatspensioan zou hebben gehad ea wanneer het koloniaal werfdepó; ta Harderwyk gean handgeld uitloofde Wanneer de Friesche hei niet zoo schraul en het winterseizoen niet zoo hard was... Winnear een plaggenhut een menschalyk verblijf en godsdienstzin ten allen ty'da een waarborg voor «shristelyka en maatschap pelijke deugden" ware dan, zeker dan zou Hayermans' stak er anders hebben uit gezien. Toegegeven Pario! Als ge uitgingt 021 dit te bewyzen, hebt ge 't bewezen. Ga zoudt wellicht eaa verdienstelijk werk hebben gedaan met Hayaraians, die dazen winter geen gelukkige greep had, een ander terrein aan te wijzen. Misschien had hy op de Drentsche hei door uw bemiddeling gsvona^n wat hy op de Friesche niet voad. Of hsbt ge misschien lust, zelf als politiek raadael tot stoff i te dienen voor een of ander »spal van het staatspansioen"? E-- ligt in dit doorfantasearen van ean ver zinsel (ook tooneelaf beelding van werkelijkheid is vsrzinse') tot andara verzinselen iets van don Q lichotterie Daze brochure van den heer Paria is de schaduw van eenschaduw. Staatspaasioen is een schoone zaak, maar moet niet worden opgevat als uitsluitend vermaak van hat menschdotn. 3- is buiten dat nog veel te doen en op den bodem waar het staatspansioan eenmaal groeien zal, groeien meer vruchten die de moeita van het kwaekan loonen. Waarom laat men die staan? Waarom dringt men zo dood met dat eane gswas, dat bater tieren zou in de schaduw van hooger gebooaita ? Ei als de haar Pario dan gslooft in de kracht van zya gswas waarom zat hy 't dan in anlsrmans broeikaa ? Wil 't niet op dan koudan grond ? C. J. A. VAN BKUGGE.S. 'n Halo lülsclirift. Aan de heeren H. C C. Ciockaner Brousson en Abdul Rivai in Amterdaoi m'n groet! Dan heer Brau^on, volbloed Holiander, die als redakteur van dj B indera Wolanda get03nd heeft dea inlandera van Hollands koloniëa, m'n landgenooten, 'n goei hart toe te dragan, en die nu binnenkort, mede in hun belang, naar het zoaneland teruggaat. Dan heer AWul R'vai, Maleier, die uit ladiënaar Nederland is getogen om zich te ontwikkeien, z'n blik te verruimen, z'n gee-iteshorizoat te varwy'den, en die z'n landgeaooten niet vergaten is, hun z'n beschaving wil doen deelachtig worden. Aan beiden, op richters v»n de B ntang Ilmd.a, 'n voertiendaagsch Mileisch ty hchrift, dat door d«n heer N. J. Boon in Ainsterda a wordt uitgegeven, aan beiden in'n groet. M'n grost ook aia Badhen Mas A^'o K-jesoema Joedha in Nijmegen en den heer J. E. Tehupeiory in Batavia, mederedakteu s vaa dat blal. Gjj wilt da nog te veil als plant leve:.da Insulaners hïlpsn oph ffjn, ontw'kkelea en lagisch leerea Je-:kyn." Oioa wilt gij uiv pen doen zija 'n leidersstaf, wiit gij da wolken van wanbegrip bij de inlan.lers doen wegdrijven, wilt gy U-T licht dosn schijnen in hatlanivan Oferzee. Dit is 'n schooae taik, o, broederen mijtt! Maar 'n taak, tot het vervullen waarvan veel overleg, veel baleid, veel geduM en vael volhardingsrermogan nojdig zijn. W;mt m'n landgenooten zyn eeuwen lang don gehouden, en de Westorscha beschaming is er eene meer van den geest dan van het nwt Ik tsvyfol niet, of gy weet dat alles en zult ;i daarnaar ric'ite'i. Ik hopa uit de diepte vai m'a gamoeJ dit gij niet slechts zult werken aan de opp-srriakk'gc bMch*ring, maar vooral ook aan de innerlijk? opvoeding der inlandsrs. Dit geschiede ia na tuurlijk^n eenvoud des harten, want eer-st (ïin spre.:kt gy tot de ziel vaa den iniander. Z.&1:, haarea relakteurs, u v tij! cirift is geïllustreerd iets nieuws en heeriyks voor dan inlaidjr en in haïmij gezonden proefnumaier zie Ik onder meer de portretten vaa A'jas II, khsdive van K?y jte, Shsïq el-Bakry ea Li-Hung Caang, een en ander met bijschr tt. Sjartgelyke dingen moeten, vooral in den baginne, niet te veel plaats innemen ; ze zijn te o..belangrijk. Tracht He/er den iv.Under x'n eigen land te doen zien met u i ruimsren blik. Wie doa is, ia zieade b'tnd. M'n landg -.uootea eeuwen lang dom gehbiulin, herhale ;k?zi«-n «leerendeels slecht. Aan u ora hun de oogen te opsnen, voor de g'-ootsche placht der Indi sche natuur, voor de poëzie vaa het dèia-leven, voor da deugdelijkheid van sjrn-aige hunner zeden, gewoonten en gebiuiken en da slecht heid van andere hunner gebruiken, gewoonten en zeden. Dat zij in de eerste plaats uw arbeidsveld. Zóó arbeidende, zoudt gij allicht ook de Hollandscha lezers kunnen brengen tot betere begrippen omtrent de koloniën. Nietwaar, dit zouit gij ook wel wenschjn ? Is het niet waar, dat de HoiKnders over hst algemeen even wain'g van Hollands koloniën weten als 'n kerkuil van aUnmuae?... Vergunt my even 'n zysprongeijs, leiders van de Bintang Htndia, dat is de ster van Iidië. H^el even maar: Ik gi-o')t u, Nederlandars, overhearschers mijaer natio; Ik groet u met gebaar vaa 't lydzaam volk van Insulinda, Zioals een onderdaan zich buigt voor zijnen vorst in statH 'k Heb tam* gezworen aan usv koningin, de veelbeminde Gaen onvertogen woord zal vloeien van my'n zachten veder, Maar spreken wil ik u als tot een oud'ren wyz'ren broeder: Mijn volk, myn arme land genooten lijden hongsr weder l De nood is hoog gestegen, stijgt nog hooger steeds; de moeder Verkoopt haar kind tot redding van ! haar telg en van zichzelve. Dat is een daad van wanhoop, niet van gruw'bre liefdeloosheid. | De sawahs zija zwaar overstroomd ; gebrek loopt om te zwerve' Waar vroeger vrede en welvaart ! waren. Gadoemd tot werkeloosheid, Tot hon; gerlyden, tot ontzaggelijke ellende, zwy'ken i Bij honderdtallen mijne broeders daar, uw raedemenschan. Vernietigd is de veldoogst en ver laten jzyn de wy'ïea Vaa tallooze Javanen, wier bescheiden, kleine wenschen Slechts reiken tot wat voedsel en een werkzaam, vredig leven. Vesl erven, tuinen zyn thans om geschapen in moerassen. Da ramp is groot: geen voedssl ea geen woon, 'k verneem 't met beven, Ei de eerste tyden zal geen welig graan op sawahs wassen. De ramp duutt lang. Ling zal da ellend' wis om zich henen grypen. Hoort, Naderlanders, dat gebeurt in Nederlands kolonie! Hoort, Hollanders, en wilt mijn wsegaklaag geheel begry'pan: U ff bruine broaders lyden zwaar in 't land van overzee. Wie,?Wie u ver blijft thans doof voor da opgeperste jammerbeden? Waarom, vrage ik u droef, hoe zwijgen uwe groote bladen? Waarom... Nou j», dat komt allei wal terecht. Vertel me liever, hoe hoog da aindeelen van de DeliTabak-Maatschappij cou staan en of er 'n mooi telegram over de Baere is gekomoie". Ziet, geachte heerea Brousson en Rivai, vertelt den inlanders ook veel van het goede in het land tus-chen Djllart en Schelde. En schroomt niet, af en toe van 'n mensonge inno cent gebruik te maken, iadien gy eigenlyk zoudt moeten vertellen, dat er in het land, dat door de bewoners zoo ferm der zee is ontrukt", zoo bitter weinig voor Indiëwordt gfyjeld, voor zoover ladiëer zien niet toe bepaalt de rol vaa malkgevende koe te vervullen. Ziet my niet aan, dat ik zwartachtig ben, omdat my de zon h-seft beschenen" s'aat er ia het eerste hoofdstuk van het Hooglied van Salomo. De redakteurs van da Bintang Hiniia hebben er toe bij te d-agen, dat de inlandec dat eerlang den Hollanders niet meer zal be hoeven toe te roapan. Ki ik biJia, datAUah's zegen moge ruaten op hua arbeid. SASTIIO PBA.WIRO. Versailles, 31 Maart 1902. K(--ine lic'ite-i, dvir A. W. SANDERS VAN Loo Da Njd. Bjek- ea Staaudrukkery, Dan H-iag. Hit boak van een diereavriend ! We gc'.ooven en begrypen dat da saaryvnr, wiei,s eerste stap, naar wy maenea, dit boak is naar de heiliga hallan van dun roem, hierin zyn geheele zial haeft gelegd. II )t is gsaa buitengewoon natuurverschgnsal, die ziel vai dan heer San ders van, Loo, zooals za daar in ean oraijaachtio; omsla;ja voor ons ligt. De geluidjes, die ze afgadtt (hst is een ziel, en zoo iets W)et zich in dan tegaowjordigen tyd uiten) zijn niet bapiald onaaigiraacn om aantehooraa. Alleen op hat eind begint zo wat raar te doen, vermo-ïdeSyk schjr door h"t l.inge ge bruiken van de keel, die, voor het eerst in functie, te*en al ta grooto inspanning niet bestand is. Zj zet zich op; da oolijka, wat sentimaateele kikker dia 200 bladzijden laag gekwaikt haeft op een zonaravondoiiniar, dia erbij door ka.', wordt een 01, die mat oan placbtstat'g »toea loste baider ziel zich op in de zial van hua beidar Gad" dea geest geeft. Oyer dit droevig einde zullen we dus liever niet praten; hat zy genoeg nu we hebban ver teld, dat hat eaa doodanik was. Maar goed by haar positieve an mat da volle frischheid van het nog niet g^sleïea \ovan, laat de ziel vaa dan haer Saadars van Lio zich best genieten Hst is, zooals we zaidon, een diersnüefaabbende ziel, wier evaporatios natuurlijkarwys vooral door mada-diaie.: jjïfhabbandti.i in da eerste plaats zullen wor-i<in gewaardeerd X>j zijn het dia, door dea t-chnjver dasrin voorgegaan, gaarne o/arai wonderen ziun. IIJt is eaa logisch, althans tain of raa-ir verklaarbaar versebynsi-l en het spreekt ióór den mansch, dat hy een zekaro voiirliefle heeft voor het zoeken van hut groota of middalaiatige in het klaina; da haar Sindars van Lio is onder dat soort menschan, iaaani tiij wiea dat zoeken nogal eena mes een vicden wordt beloond Zijn vijfden schet-jas zyn het een na het ander welgelukte avontuurtjes in het land der fantasie, van waar hij t«lkons wear met een klein wonder terggkeer je »Jaapje" is een woadar, en »Gy-j j" is eaa woüdar, de «moasvala'' is een wonder, het »muisje'' van Lie ja is een wondar, en het »azel:ja Jafke" is een wonder, wonderen van dieren zya hat allen, wiarin da schrijvor ean bijna manschaiyk verstand, menschalijke liefje, menschffiyk plic'itga^oal, telkens weer eoa of ander menschalij'ihaidje fantaseert. Daarby komt, dat da schrijver zioh hij dien arbaid althans min of meer ha^ft weten te raatigan sn xijn f ii tasian waerga^ft in woorden, die zich annganaam laten iezen ; h\j dankt dat aan 4-jn eenvoud, waarmea hij zijn verhaa'.'jas doet in de klaarblijkelijke afwezigheid van de mee ning, dat hy gewichtig werk deed en »3chet-.-.en" laverde. Gelukkig, dat dit niet het g«','al was, en da schrijver begresp dat zijn roeping.... eigenlyk geen roeping was. Wat hem tot schrij ven dreef was waarschynly'k niet meer dan de gedachta, dat het wal aardig is zija fawtasiën gnirukt an door anderea gelezen to zien ; misschien oak da hoop aan e ,k«l wreodaard wat zachter te stommen jagans da dieran, wat een kleine hoop gswaast is, want, gelukkig altveer, komen in zyn boekjj gsen directe wanksn in dien zin voor. 6330 bepaalde pro paganda voor dierenbescherming, gaan literair woninkji met hat bord »behandeit de dieren met zachtheid"; maar slecht-t een vriendelijk medeburger, dia met zijn horii'ja aan ean touwtja uit wandelen gaat en zich verkneukelt aan de süaünighei^jos, waarmee, hij is er o/ertuigd van, het dier'ja, ook nog wel anderen dan den eigenaar zelf, vermaakt. Tn. P. BOEKAANKONDIGING. Jlet Il-mdelsreckt, ten diensta van het handelsonderwijs en de praktijk, door mr. J. G SCUÜHMANN, Uitgevers. G. Dalwei & C >, Rotterdam. Mr. Sahü-mann haoft zich fan doel gastald een werk ta le?erea, dat als Ren vraagbaak dienen kan in da praktyk, en dat tavens juist voldoende goeft ?oor de candidaten der examens van «Marcurius", van den «Nationalen Bond van Handalsbediendan", en voor het examen middelbaar boekhouden Er behoorde moet toa om naast Ja populaire »Schets van hat Nederlandsen Handelsrecht" van mr. T. M. C. Asser, waarvaa reeds eeu Oa druk verscheen, ean nieuw werk van dezelfde strekking uit te gaven. Gieda wijn behoeft gesn kracs, zoo behoeft het werk van mr. Asser geene aanbeveling. Zyne schets heeft da groote verdienste van in een zeer vlotte styl een duidelijk overzicht te gesren van het wetboek van koophandel. Hat ontmoet echter voor den koopman, die geene juridische studiën hesft gemaakt wel bezwaar, dat mr. Asser zich be paalt tot de behandeling van het wetboek van koophandel, terwijl het burgerlijk wetboek voor dea koopman zeer belangrijke hoofdstukken bevat. Voor handelszakea geldt toch niet uit sluitend het wetboek van koophandel. In alle gevallen, waar dit wetboek zwygt, gelden ook voor den koopman de regelen van het burgerlijk recht Hat is dus voor dan handelsman niet voldoende het wetboek van koophandel alleen te kennen. E m verdienste van mr. Schürmann's werk is dat by alle onderwerpen meer in verband met het burgerlijk recht behandelt, dan door mr. Asser gedaan wordt. Eenige hoofdstakken van het burgerlijk recht, die voor kooplieden en examencandidaten in het bizonder belang hebben als: pand, hypotheek, koop, huur, lastgeving, borgtocht, bruikleen, enz. zullen door den heer Schürnwnn nog uitvoeriger wor den behandeld, en a'.s bijvoegsel tot het thans verschenen werk worden uirgcgeven. Is dit bijvoegsel verschenen, dan zal de koopman een handboek hebben, dat geheel aan zyne eischen voldoet, terwyl de f-xamencandidaat tevens by zijne studie voldoende leiddraad heeft. Voegen wy hieraan toe, dat het werk wel is waar mr. Asser's heldere etrjl niet evenaart, doch hat voordeel biedt de studie aan de hand van de wetboeken te ver gemakkelijken, daar steeds naar de artikelen der wetboeken verwezen wordt; ook de druk en inrichting van het boek komen ons zeer practisch voor. Moge mr. Sohürmann's werk van de zyde van den handel het gunstig onthaal vindan, dat zyne ernstige arbeid verdient. A. D. iuiiiiiiiiiiiiuHiluimHiiiiiiiiiiitmiiiiiiHiiiiiiimmiiitiiiiiiiHiiiiiin iminuiiutUHiiHuinituiauHii In de Groene" van 3 Maart komt onder dit opscbrjft een artikel voor, gcterkend D., waarin aan bovenstaard wo-ird da beteekenis wordt toegekend van: aanvaarding win het denkbeeld, dat by' voïkarengeschillen de eiganraacat ba-list''. Ia de ecrrte p'a&ts sil hot my voorkomen, dat ecne scb.eifling vaa leg.ir en politiemacht, zooala die daarin verder w-irdt gern-akt, w 'ekeurig is, in. a. w dat on-ier militairisme moet worden verstaan elk btelsid, dat ten doel heeft, meu^chen te onraniseeren tot een ko?ps, waar van de Iftden worden bekwaam gfmaakt s*oor de taak, cp de macst Miella en doeltr ff,;nde wyze, met geweld tegenover andere menschen op te ireden en hen eien'.urel te dooden. Het verschil tu-.;-chen een leger, dat optrekt tegen een ar.der leger, en een politiekorps, dat eei.e vol'-ameuigtötegemoet gaat, bestant alleen hierin, dat in het eerste geval de tegenpartij op deze', f de wy'»,e is georganiseerd, t»r*ijl in het tweede geval de tegenpartij óf niet of anders is georganiseerd. T<;n tweede bai ik zoo vrij. voor hetooger.blik met do terz;,,d3»tel!ing der pnlitie genoegan ne;ue:ide, op da «l* fi jitie van den bchrijver van bedoeld artikel eeno aiumsrkir.g te maken. Er wordt daarin gesproken van föferewgeschillen en na rijst bij my de vraag: Hoovele oor logen zijn een uitvloeisel vat; vul'cerengeschille.n T' Zgn de onenigheden, die leidan tot eeaen oorlog yo/fojrcngeschillen? Ik bedoel hierin -i ie gftene letterziftery ; geen vittea op deze uitdrukking om er eene voor in de plaats te stellen, die hetzelfd s bedoelt, al is zij eenigszins juister. Ik tapt de^e uitdruk king aan, omdat alleen daardoor eene zuivere vcrgdijk-ng mogelijk is tuïschen da ideeën van don hoer D. en de mijne. Ia dit volkeren zie ik een bewijs, dat ook de heer D. aan vaaEili: eene machtig heerschecde opvattiiig, die alleen door tien sleur kan stand houden, maar die verdwijnt, als m n zich grondig rekenschap geeft van hat wezen der verhou dingen tusschen staat en volk. Wy' zijn nu eenmaal gewoon, te spreken van volkfrengcschillen", strijd der volkeren' erz. Maar is dat juist? Ik geloof, dat niemand my zal willen betwisten, dat in oude tij dun, in de middeleeuwen, ds oorlogen niet voortvloeiden uit g»s.c!iilien tus schen volkeren, maar uit twisten tusschen vorsten, ro-pecüeveiyk uit hunne zucht raar inacht, lijkdom, grondgebied. Op het terrein dar ge schiedenis gevoel ik mij niat in die mate thuh, dat ik zoa durven beweren, dut Looit ten oor log is uitgebroken, ten gevo'ge van een geschil tusschen volkeren, naties; naar mocht dit al a of meerdere ma'.ea z\jn voorgsval!en] als regel gt-ldt toch zoader twy'fel, dat niet de twee volkeren in q taestie hadden te baslissen; sij haddan slechts zorg te dwgea, dat uit hun midden de noodigi manechappsn gereed waren om hun leven in de waagschaal te stallen, als de fwee vorsten besloten, elkander aan te vallen. Da tyMen zija veranderd, de regeeringsvormen hebban zich gewijzigd, maar het prii.cipe is hetzelfde gnbleven. Wilde hat Fransche volk den oorlog van 1870? Man wil hut zoo voorstellen, maar het staat thans zelfs in schoolboeken over geschie denis te lezan, dat Napoleon slechts in een buiten'andichen oorlog het middel zag om de aandacht af te leiden van de biunenlandsche ontevredenen, die zijn troon dreigden omver te werpen. Het volk werd kunstma'ig opgeschroefd tot haat, de troon candidatuur van Leopold van Hoheozollern in Spirj -, mosst dianst doen als roode lap, dia den stier wordt -oorgehouden. Wilde het Nedorlandsche volk den A'jjhoorlog, w-ldan de inlandsche v dkeren de tallooza oorlogin, in onzen Archipel gpvoerd ? De brochure van Kol, getiteld: Het imperia lisme van Nederland'' geeft hierop voldoende antwoord aan hen, die zelf het antwoord niet kunnen vinden. Wat zou het Nedarlandsche volk tegen zyne donker gekleurde broeders hebben; het kent hen niet! Wilde het Engelsche volk den oorlog tegen de Boereij ? Voor wia niat doordringt tot het wezen der dingen schijnt een volmondig, ja' hierop het onmiddellijk antwoord. En onze groote dagbladen, in hun y'ver om de liefde voor onza Zuidafrikaansche stamgenooten" warm te doen voortbrandon, hebben de menigte langzainerha-.d verblind met een jicgoïjme, dat slechts gradueel verschilt van dat, waarom de Engelschen worden gehekeld. Maar vormen de kap'talisten, bankiers en beursspeculanten, de leveranciers van oorlogsmateriëel enz. de Caambf.rlain-kliek het Engelsche volk? Het volk, wordt verblind door hen, die hat moesten voorlichter, deels doordat zij, die de voorgangers zijn, zelf verblind zijn, diels doordat vuig egü-ime de drijfveer hunner hardelirgen is! Het volk wordt opgehitst door redevoerirgen, door manifesten, door de pers, en het verbeo'dt zich het vo!k, waartegen het zal gaaa oorlog voeren, te haten. Maar alles is al voorbereid, ds staten, de regeeringen willen den oorlof, de natie moet velgen. En EU moge men al spreken van het regerren3e volk"; wy hebben immers onze volksvertegenwoordiging" enz ; gesteld dat dit alles beantwoordt aan de idealen, die men daaromtrent heeft, dan i ^ is het niet het volk, de natie, die een geschil heeft met een andere, maar de staat. Wie nu, vormen in dit opzicht de beslissende macht, wie vormen den staat". Vraagt het den bankiers, den bsursipeculanten in mynaaadeelen, den aandeelhouders van kolo niale maatschappijen. Wat anders aan hebzucht is de aanleiding tot oorlog, vroeger van vorsten die de opbrengst van landen in hunne schatkist wilden zian vloeien, thans van 1-apitalisten, dia in Transvaal: che geudmynen en diamantvelden of in Cubaansche tabak- en suiker-plantages bronnen van ryke i; komsten zien, of wel voor de producten der nij verheid afzetgebiedon zoeken. Het Eaüor.aUteitsgevoel wordt kunstmatig aangehitst, maar meent nier, dat men te doen haeft met een «otterengeschil. Wat t.u besreft het denkbeeld van een statenbond, een Hof van Arbitrage, ik ben niet zóó sceptisch gezind, dat ik eene dergelijke instel ling allen invloed zou ontzeggen, maar zoolang de oorzaak: hebzucht, verwant met heerscuzucht, niet wordt weggenomen, zal oorlog blyven dreig»n. Want eenmaal verblind door deze neigingen, ontziet men geene middelen. De oorzakea moeten worden aangetast en waar men dit doet, daar zal ook de grens tusechen leger en politie niet worden getrokken. Ddar zal gestreefd worden, in steeds grooter kringen het besef zich te doen verbreiden, dat militai risme (in den ruimen zin, zooals ik het opvat) voortspruit uit hebzucht, heerschzucht, geweld, dat de strijd tegen dit militair,sme moet zyn een zich verheffen der menschheid van het standpunt vaa egoïsme tot eer, waarop altruitme en een streven naar deugd van elk individu, vrij en onbelemmerd, niet gekneld in het dwang buis onztr tegenwoordige maatschappij, niet terneergedrukt door dwang of geweld, daar voor ia de plaats treden. S atenboudan en Hoven van Arbitrage mogen een punt zijn in onze ontwikkeling ; het moga waar pyn, dat op dea geleidelijkfn weg van vcoiuitgaiig dit tusschetstation niet kan worden overgealager; het oog vaa hen, die niet meevloeica met den grootea strooai, maar t!ie wel bewust voorwaartsstreren, is gericht op het wezen der dingen. Zij trachten n:et de tiitwerkingon van een kwsad w?g te icmen, (het zou op andere wyze uitbreken.'); het kwaad ze'va tast n zy aan. H. *** REPLIEK. De historisch-analytischa beschouwing van het woord «volkerer.gesch'llen" in hot stuk van H. gegeven, be^at meest vanzelf sprokenda zaken. Wie zou hat niet weten volkerengfschillen, letterlijk opgevat, komen uiterst zelden voor. Bg het propageeren eehter van hst inzicht, dat doodslaan een slechte argumqrititie is en dat den regaeringen dit arguia»nt hoe eerder hoe Haver raoct worden uit de haid genomen komt het er niet meer op aan hoe man de gaschiilan dier regaeringen noemt. Onder militarisme ook de instelling, die politia heet, te willen betrekken is, dunkt mij, gaweld plpgen aan het woord, binnen den iühoud van dit begrip iets wringen dat er nu eenmaal buiten valt Bjj het militarisme behoort ds militair en het is de aar gewezen, door elk erkende levenstaak der militairen altyd gereed ta staan om tegenover militairen van andera nationaliteit zekera bewering van hun respectieve lastgevers met <ïb vuist te gaan bewijsen. II. schrijft: »IIet verschil tusschen eec legar, dat optrekt tegea een ander leger en eea politiekorps, dat een volksmenigte tegemoet gaat bestaat alloen hierin, dat in het eersta geval de tegenpartij op dezelfde wy'za is ge organiseerd terwijl in het tweede geval de tegenparty of r.ict <jf anders is georganiseerd." Die gelijkstellir g van leger en politie, op iiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiimtiiiMiinimiiiiitimiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiHii* 40 cents per regel. ?mtimminiMiiniiiHliiiiiiumulimilliiiiiiiimiiiiiimmiilltilllll tot II 3.O5 p Met. Franco e» vt'U v»n t n veei rechten toegezonden l Stalen ommegaand; evenzoo van zwarte, witte en gekleurde ,,IIenneberg-ZUde" vai: CO cent tot (l l i.«VS per Me'er. G. Henneberg, Zijde-Fabr. ik. & k. Hofl.), Zürich. K A MS TRA's Matrassen-, Bedden- en Slaapkamer-Meubelfabriek, Snsek. BED DER TOEKOMST ni?t 10 jaar garan tie. Lev?r3e sedert 1S3Öpi. ra. 7OOQ stellen. Gfïllustreerde Prijscourant gratis. Honderden bewijzen vaa tevredenheid. Specialiteit ir. ENGELSCHE LEDIKANTEN. Piano- en Muziekbandel ttRAHR, te Utrecht. Opgericht 1835. Telcphoon No. 443. Amerikaan olia, Duitseïiöen PIANINO'3 en' ORGELS. (iroots keuze ir : S3 U SJ *& 3P I .l 3T » ' SI. Ou'.le iris!.rr!."aerite.>. worden ing-iruilil. Reparatiëa worden in ila Fab'iek ten spoedige' a nitgevoar-1. - GeU^er;h»ütot stammen in en buiien abonnement. " UU Arnhem, Koniagsplein. VLEUGELS en PIANINO'S in Koop en in Huw. Bepareerea Stemmen Ruilen. (ïrcdnrende de maand Mei O pr ii i m i n g van Photographien en Photo gravures. J. H. DE WIT. Algemeene Boek- en Kunsthandel. Utrechtschestraat 54, Amst. (Telefoon No. 304Tj.