tt w< " r DE AMSTERDAMMER WEEEB?LA;D V^ÖOR NEDEREAND. No, 1298 Da opleiding vaor Indissh ambtenaar. i. Weldra zal de Tweede Kamer te bsBlissen hebben ever de voorstellen van den Minister van Koloniën tot regeling van de opleiding voor ambtenaar van het Binnenlandsch Bestuur in Oo'tlndië. Veel is over die voorstellen geschreven, veelvuldig zijn zij in vergaderingen be sproken ea al moet erkend worden dat de mseningen soms wel uiteenliepen, toch valt niet te loochenen dat eigenlijk nie mand de voorstellen in hun tegen woordigen vorm aannemelijk acht. Wat i* hiervan de reden ? Ia het alge meen gelden de bezwaren minder bet stelsel van het candidaat-anabtenaarschap dan wel de wijze, waarop de Minister deze candidaten wil verkrijgen. In de Memorie van Toelichting worden daarvoor in aan merking gebracht: a. candi laten voor doctorale graden ; b. gediploneerden in de medicijnen voor het tweede natuurkundig examen; o. gediplomeerden examan B vao de Polytechnische school; d. officieren van zee- en landmacht, adelborsten Ie klasse en adjunct administrateurs; e. gediplomeerden der Hoogere Land en Boaehbouwschool te Wageningen; f. leerling-coasuls; g, gediplomeerden voor de eerste twee gedeelten van candiiaat-notaris; Da groote verscheidenheid dezer categoriëa wordt door den Minister aanbevolen, als zijnde het van veel b slang ambtenaren te erlangen van onderscheiden kennis en ervaring, maar juist dit vindt weinig in stemming. Toch gelowen wij dat ook met behoud dezer categoriëa eene bsvredigende oplossing niet uitgesloten behoeft te zijn. B'j het maken eener regeling voor de opleiding tot zeker ambt zal men zich in de eerste plaats de vraag misten stellen, van welken aard de werkzaamheden zijn daaraan verbonden en welke kundigheden en eigenschappen daarvoor verlangd wor den. Stelt men die vraag bij de kwestie der opleiding voor Indisch ambtenaar dan staat men reeds dadelijk voor een lastig probleem. Het woord ladisch ambtenaar namelijk heeft niet betrekking op een enkel ambt, maar om rat twee geheel verschillende groepen: bureau-ambtenaren en bestuurs ambtenaren. Ttisschen beider werkkring bestaat een zeer groot onderscheid, waaruit volgt dat ook & hun te stellen eischen nimmer dezelfden kunnen zijn. Verliest men dit uit het oog bij het regelen der oplekliftg, ? houdt man de utteenloopende verewekteo voor beide ambten niet uit elkander, dan moet verwarring oirtstaan en zal iae» voor ieder dezer ambten afzondertijk beschouwd, Jn het eene opzicht te veel,, in het andere te weinig van de aspi ranten verlangen. Voor een artillerie-offijier en vooe een offieier vaa administratie zal niemand een geheel gelijkvormige opleiding practisch mogelijk achten, welnu, diezelfde onmogelgkheid bestaat voor de minstens even veel uiteenloopende ambten vaa bastuursen bureau ambtenaar in Indië. Het samenkoppalen van de opleiding dezer twee ambten met zoo geheel verschillende werkkring is voor een groot deel oorzaak van de onvoldaanheid, die algemeen over de gedane voorstellen wordt waargenomen. Wil men e^n werkelijk goedeen practischa regeling van de opleiding voor Indisch ambtenaar verkrijgen, dan zal men moeten aanvangen met voor de toekomst een scherpe scheiding te maken tusschen de ambtenaren van den bureau-dienst en vaa den bestuurstak. ? Daardoor zal mede een einde komen aan dat overplaatsen van bureau ambtenaren bij het bestuurscorps, hetwelk thans oorzaak is, dat hooge bestaursbetrekkingen bekleed kunnen wonden door ex bureau-ambtenaren, die nimmer de jarenlange leerschool ala controleur doormaakten en als natuurlijk gevolg daarvan, maar bitter weinig afweten van taal, land en volk (dessa enz.), terwijl zij zich toch zulke gewichtige belangen zien toevertrouwd. Een Indisch bestuurs ambtenaar zegt hiervan: 1) «Onlangs werd, wat in tal van jaren niet gebeurd was, een, ambtenaar, geheel buiten ? het corps staande, benoemd tot resident van een der belangrijkste gewesten van Jara, terwijl verscheidene gewestelijke secretarissen, die nooit als controleur werk zaam waren, kalinweg in het corps zijn ingeschoven." Even dwaas en onverantw iordelijk als het zou zijn een administrateur van de Marine met het bevel over een oorlogsschip te balasteUj even afkeurenswaard is dit toevertrouwen van heb bestuur over een uitgestrekt gebied in de Kolonie aan een bureau-ambtenaar, die nimmer practissb. voor zulk bestuur werd opgeleid. Eenmaal eene scheiding gemaakt tusschen bureau- eu bastuurs-ambtanaren, komt men ook voor de opleiding op een zuiver standpunt. Men heefc dan twee groepen, waarvoor, ieder afzonderlijk, eene opleiding dient vastgesteld en door daartoe de categoriën der Memorie van Toelichting in te doelen bij dien tak van dienst, waar voor zij geschikt zijn, zal het mogelijk zijn aan de meeste der geü'.te bezwaren tegemoet te komen. De categorlëa a, b, o en ? moeten onge schikt geacht worden voor de bestuurscandidaten' en late men daarom uitsluitend voor den bureau dienst in aanmerking komen. Een candidaatschap in de rechten (cate gorie a) zal van weinig nut. zijn vaar een controleur in het binnenland vanBorneo; wat zal dese hebben aan reohtskennis, aan. latijn en griefcsoh en wat zal het hem baten, als hij ziek wordt of de bavolking aan ziekte lijdt;, dat een chef, die vele dagreizen ver woont, vroeger, jaren her, een semi-arts eximen deed F Wat zou zulk een controleur kunnen doen om in de achterlijke cultuurwijse der bavolking verbe tering te brengen 'of om haar vee- en paarden teel t op te heffjn uit den staat van verval ? Noch zijn rechtskennis, noch hetgeen zijn chef van diens geneeskundige studiën onthouden heeft, zal daartoe van nut kunnen zijn. E^nige medische kennis is voor een b3Stuurs ambtenaar zeker van belang, zelfs van zooveel balang, dat al deze ambtenaren voldoende kunde moeten bezitten om een huis-apotheek te beheeren, zoowel ten einde zichzelf te heipan op standplaatsen waar geen geneeskundige hulp aanwezig is, als om de bavolking b j cholera, malaria, enz., te kunnen bijstaan, maar juist daarom dient dit in het program van da latere studie opgenomen en behoeft dus niet van de aspiranten geëischt t« worden. Voor het geven van advies in zake landsver dediging, gezondheidsdienst enz., heeft het Gouvernement in Indiëvoldoende goede krachten ter beschikking, die het heel wat bater daarin zullen kunnen voorlichten, dan pas tot offijier b3n.oende ka letten van Breda, sent artsen, dia nienm )t practijk uitoefenden enz. Hoewel bet misschien nuttig kan zijn' onder de bureau ambtenaren p rsonen van geheel verschillende opleiding t? hebben, zoo geldt dit niet voor da bajtuurs ambte naren, wier werkkring in hoof Izaak voor allen deselfde kundigheden vereischt. Hunne werkïaamheden in aanmerking genomen, kan voor het camiidaatschap van bestuurs ambtenaar van da categoriën in da Memorie van Toelichting genoemd, slechts het dip'.oma van de Indische Afdeeling der Ho>gere Lwi- en B>sehbouwschool te Wageoingen, beschouwd worden de noodige waarborgen te geven van een aan de eischea beantwoorieade voorbe reiding. Zoo veelvuldig en aoo duidelijk is het nut vaa landbouwkennis ea het verplicht stellen van dit diploma aangetoond 2J, dat andere categoriën voor dit, candidaatschap ten stelligste afgekeurd moeten worden. Juiat het feit, dat iogrijpan in landboawaangelegenheden door bestuursambtenaren niet altijd tot heil der inland-iche bavolking is geweest, vormt een krachtig argument om hun voortaan bstere, moer grondige landbouwkennis te verschaff m. De belangrijkste werkzaamheden vaa den bejtuars-auibtenaar, zooals : zorg voor den Inlandschen landbouw, voor de G^u^ernementa kofflicultuur, voor de bavloeiing, verder de verhuring en erfpachtsaitgifte vaa grondea, de landrente aanslag, de veeteelt, de verpondingsaanslag enz., vor deren alle een vrij uitgebreide landbouwkennis, en dit het geval zijnde, is onmo gelijk eene bstere voorbereiding denkbaar dan op een laadbouwscliaoL Nog maar wordt taen overtuigd dat het dlplwma van de Indische Hwgere Landbouwschool te Wagen-ingen b<*>vea alle anderen de voor keur verdient, wanneer man het programma van onderwijs dier instelling baschouwd en daarop vermeld ziet: staathuishoudkunde, staatsinstellingen van Indië, land- en volkenkunde van Ned.-Indië, Javaansche en Maleische spreektaal, schadelijke dieren, geologie, landmeten en waterpassen, cul tures, veeteelt, grondverbatering, aanleggen van wegen, eeniga kennis van bouwen en Indische bouwmaterialen enz. (Slot volgt.) P. C. G, HASSES Jr. 1) Z e laatste a/1 'veritig Tij hchriff v. h. B. B. .2) Door den rssideut J. T. H. Schultz, den assistent-resident van Aadel, den ex-houtvester A. H. Birkbout en vele anieren. De verkiezingen in Frankrijk. Nog vóó- den afloop der herstemmingen die op 13 Mei zullen plaats hebben, kan man veilig zeggen, dat het ministerieRousaeau onverzvvakt uit den strijd zal te voorschijn komen. De groote stormloop der nationalisten is totaal mislukt. Laraaitre en Coppéa hebban wel ia waar hun volge lingen millioenen uit den zak geklopt, maar de goedgeloovigen hebban geen waar voor hun geld gekregen. Zelis de groote mannen van de partij, Drumont, Piou, de Cassagnac zjn niet herkozen; natuur lijk is dat de schuld van de prefecten, van de vrijmatselaars en van de haute banque juive. DJ aati republikeinsche coalitie, uit nationalisten, clericalen, mouarchisten en conservatieven bestaande, heeft alleen in Parijs succes g«had. Gaan wonder: de hoofdstad is altijd in da contramine: onder het keizerrijk en de monarchie zoowel als onder de republiek. Maar de invloed van Parijs op het politieke leven in Frankrijk is bstrekkelijk niet groot. Het kabinet Waldeck-Rousseau is bij zijn eerste optreden terecht genoemd de regeering der republikeinsche verdediging. Geen onpartijdig beoordeelaar kan ont kennen, dat het zijne taak in dit opzicht volkomen heeft vervuld: de Republiek is vaster gegrondvest dan ooit te voren. Da minister-president zelf schijnt overtuigd te zijn, dat hij na de verkiezingen niet meer de onmisbare man zal zijn, met andere woor den, dat in den eersten tijd geen slinksche of openlijke aanvallen op de Republiek te vreeaen zijn. In zijne redevoaringen heeft hij herhaaldelijk het werk van het Kabinet verdedigd, maar plannen voor de toekomst heeft_? hij daarbij niet ontwikkeld. Althans is hij niet tot bijzonderheden afgedaald. Vele van zijne vrienden hadden gaarne gezien, dat hij onmiddellijk voor de ver kiezingen nog eens het woord had geno men, om een geheel regeeringsprogram vast te stellen. Hij weigerde, omdat hij wenschte, dat de stemming in alle opzichten vrij en zuiver zou zijn. Dj grootste moaielijkheid bestaat hierin, dat er onder de republikeinen twee stroomingen zijn: eene gematigde en eene radicale. Da gematig den waren onder Mé'ine en Dupuy driejaren aan het roer; zij hebben over d; Republiek de ellende gebracht van de Dreyfus zaak, van het straat-terrorisme, van de zwak heid en de algemaene minachting; daarom heeft Waldeck-Rousseau bij de vorming van zijn Kabinet de gematigden uitge sloten en de socialisten ter hulp geroepen. Hoe heeft men zich destijds vroolijk ge maakt of geërgerd over da opneming van den socialist Millerand in het ministerie! En die zelfde Millerand is nog steeds minister en heeft het zeker er niet slechter afgebracht, dan zijne gematigde voorgan gers. Da gematigden hadden er op gere kend, dat het ^monsterverbond'' spoedig uiteen zou spatten, ea da uitkomst heeft hen volkomen basehaam i. Z-j zien thans in althans de verstandigsten onder hen dat msn zonder hen ook heel wel kan regeeran, en dat het dus niet verstan dig zou zijn, alle bruggeu tusschsn de regearing en hen af te breken. Zelfs de heer Méiine heeft zich tegen het anti semitisme verklaard en in zijn district gezorgd voor een (natuurlijk onschadelijken) nationafistischen tegencandidaat. Ea de heer Birthou, zijn geestverwant, is in zijn verkiezinjspeecb.es even scherp te keer geg«*a tegen dd nationalisten ats tegen de collectivisten, Da gematigden scharen zich (Jas wel bij de oppositie tegen bet kabinet-Waldeck R >usse»u, maar zij willen blijven bij de, of liever bij eene regerings meerderheid. Hua ideaal is een »coflcentrade''-«Hnisterie, dat zoowel de nationa listen met huu clericaal-reactionnairen aanhang als de socialisten buiten sluit. Van die concentratie ministeries heeft men, naar het ons voorkomt, in Frankrijk meer dan genoeg gehad. Zvj bezitten eene zeer geringe mate vaa stabiliteit en vallen gewoonlijk al spoedig ten offer aan eene tijdelijke coalitie van de uiterste rechter zijde en de uiterste linkerzijde. Wellicht zullen de gematigden niet meer zoo groote fouten begaan als indertijd Méline; maar zij zullen zich blijven verzetten tegf<n de ouierdoms verzekering, de progressieve in komstenbelasting, de verkorting van den militairen diensttijd, en in den strijd tegen de aanmatigingen van het clericaliame zullen zühoogst onbetrouwbare broeders blijven. Da »zuiver-republikeinsche" regaering, waaraiade thans alle gematigden schermen, kan niet anders zijn dan een stilstand van alle hervormingen. »Op de vraag, of de gematigden hun doel znllen bereiken'1 schreef de Frankforter Ziilung na de eerste stemming »hebben d* verkiezingen tot duaver geen antwoord gegeven, en mogelijk zullen ook de herstemmingen dit nog niet doan. Da grenzen der verschillende republikeinsche groepen zijn tamslijk vaag en er komen veel nieuwe leden in d« Kamer, zoodat ean juist oordeel over het resultaat der verkiezingen eerst mogelijk zal zijn, wan neer de Kamer haar eerste politieke votum zal habban uitgebracht. Vier jaren geleden had de heer Méliae, op grond van de ver kiezingen en berstemrningsn, óók op eene meerderheid gerekend, maar veertien dagen nadat de Kimer was bijaeng^ko-nan, viel zijn ministerie. Da verkiezingen hebban tot dusver de Republiek bavenigd en ver sterkt, maar zij hebben no^ geen licht verspreid over de vraag, welke politiek thans den doorslag zal geven." Ten -lotte teekenen wij nog aan, dat onder de socialisten eane zaer ernstige verdeeldheid blijkt tehearschan, Da Guasdisten, die er bij de verkiezingen slecht zijn afgekomen, kanten zich fel tegen de sregeerings socialisten.1' Jules Guasde zelf is in zijne candulatuur niet geslaagd. In het district van M. Herand werden op dezen 4035 stemmen uitgebracht; op den nationalist Péohin 418,0, op den Gusmiist Ciauvin 1094, op den socialist Montiez 87"). Da laatste trok zich terug ten gunste van Millerand, maar de heer Cnauvin weigert dit te doen, en .«paalt dus den nationalisten in de kaart. Ean dwaze en gevaarlijke politiek. Hoofdzaak echter is, dat de bezem, waarmade Jules Laraai'.re, Francpis Coppé3, Godefroi Cavaignac en generaal Mercier alles schoon zouden vegen, gebleken is een onschadelijke pluDitau te zijn, die meer stof gemaakt dan weggenoman heeft. UMHMIItUltllltlllllflIIIMIIIIIIIIIIIIIIIlntlllllnilllllllllllllltlHIl Be O.idanks ik allengs tot <3e werkstakingsveteranen ga behooren, wordt my de prabtyk der -werkstakere steeds revelachtiger. Want werkstaking is gaan uiterst middel meer ge bleven om de snoodheid van den patroon te breidelen, maar is zoo allengs een propaganda middel geworden l Da warfcstftkers zijn tot mediums verkoren waardoor da so:iale begin selen in het volk worden gedreven. Mat stillo aandacht heb ik dus, DU al on geveer 3 maanden lang, den loop van zaken te Enschede gadegeslagen zonder dat Jk den !. nevel heb zien optrekken. j Ongemerkt is kunnen worden dat de dekau1 wevers der fi-ma van Heek & Co. den eisch j gesteld hebben dat het stukloon niet meer verlaagd wordt zonder hunne goedkeuring, Hat moet gezegd wordan dat Twente's fabrieks- bevolking sprongen maakt van belang waar h"!t betreft da loonseischen. In 1885 heb ik de werkstaking van gsbrs. Sïholten & Ca. en EI & 8. Scholten te Almelo medegemaakt, in 1897 die der fi-mall. Hedeman Jr. te Almelo en thans maakt ook TVente's Manchester voor hst eerst met een groote staking kennis Da eerste ging om eau ongerloon (norm ? 5 a ? 6) Da twasde was al gaan eigeplyka loanskwestie meer (aorm ?7 a ? 8), maar eea poging tot oplossing der vraag wie in 't verrolg de lakens uitgeven zou: hat parsoneel of da patroon. Da Sisoh^desohe dost da deur dicht (norm ? 10 a ? 12). Ean groot katoenfabrikant heeft zoo ongeveer 2 a 300 soorten goed. Jiarly'ks kooien er omstreeks 50 nieuwe patroomj is bg en vallen er eenige als verouderd af. Da eisch dat de werklieden dealgereohtigj zullen wjrdaninda loonsregelingen is dus geen kleine, j-i is zslfi in de praktijk een reusachtige! Wsnt niet alleea de sterk fl ictuaereade pryjen dar ta verkoopan goederen nuar bovendien nog de kwaliteit der garens leggen gewicht in de loonsschaal. Eilieve, zon er niet een Lnskar genood moeten worden ooi dit reusachtig, altyd veranderend schaïkprobleeai op te bly'ven lossen? Stel u voor allerlei soorten goed, allerlei soorten wevers, allerlei soorten marktprijzen en allerlei soorten garens .' Plaats nu aan de eene zy'de de patroons, en aan da andre zy de de waverg, dank dairby dat elka waek intuaschea weer «en nieuw wa»f-p*tro.ratj i mea va onderhandelingen noodig zal makan, en boa dan vooral in het oig d*t de werklieden, onder socialisti sch* invloeden geraakt, absoluut waatroawjn hebben in datgene wat da pitrooas acgumentearen, en dat deze h mne concurrentiegeheimen toïh ook niet aan de groote klok kunnen hangen! Welk redelyk wenen zou, in zulk een ru,telooi dileniia levend, fabrikant kunnen en wMen blijton ? Zio lang Twente ean fabrieWand gwasst is, heeft de fi'ma van U»k ea G >. te E-ischeda de hoogste loonen betaald. Ach, wat hisldan de A'msloieb? wavers dikwyl» met sorachting den blik naar E isc'aeie gericht!' Wa»r zy hier atryden en on^eroaoeid ij «eren moesten om gemiddeld ? 7 50 par waak te verdienen, wïs'en zij dit hunne kameraden ta E-ischede ? 10 tot ? 12 mlakten, j iraa en jaren lang! Maniifnaa-l heb ik, hen hoa'ende klagen over de looasaebtsrUj'khsid der fabrfe-kaatea hier, innig en hartgrondig gawenscht dat eea van Ilsek hier iets zoude wiH-sn oprichten, om daardoor den stoot tot zulk een heerlijke loonspromotie te geven ! ! En nu? De Enschedasche werklieden weten niet wat zy' gedaan hebban. Dat is hunne groote ver ontschuldiging. Hat socialisme heeft iets tijdelyk droafcenssakands. Da massa geraakt tw eeniger tijd in ean stemming die niet vaa de^9 asrda is. Zj weet dan lies vaa dingen waarvan ze toch geen fliuw bagrip heeft, sluit het waar nemingsvermogen aan d« zy ie der meerderen hermetisch, en ziet hem slklaarheid in elk betoog ten voordeele van den werkman. DJ door-dik-en-dun-perioie is dan ingetreden. Inderdaad bizondere eigenschappen komsn datt aan het licht, maar schitteren slechts tydelyk. Allengs kottt d* inzinking, de nstanr keert terug en het gewone leven harneemt zy'ne rechten. Zoo is hat hier gedaan, zoo moet het ook in Eischede gmn. Wait elke fli-ma die zich gewonnen geeft, verliest alle gezag over hare werklieden en kan beter sluiten dan doorwerken. Want de massa kan zich. niet bedwingen. Vooral de jongeren ond«r de warkHed«n winden dan zoo batdaidig dat er ge»i ord«, werklust ea saownwarfcing meer in ta houden is. H<»t gevolg is slecht werk, ver lies op hat fabriekaat en ontevredenheid der afnemers. I'idien hat volk ry'p was voor coöperatie in den goeden zin das woorda; indien ernst, be zadigdheid, toewijding en onkreukbaarheid zy'ne eigenschappen waren, inderdaai werk stakingen zouden gosde vruchten kuiyien af werpen. Nu echter worden za dienstbaar gemaakt aan p-artybelangsn. Da werkstaking maa-kt aaneensluiting noodzak-olijk; aaneenaluitiag leidt tot iidowatsehap. Di sooialistische vereanigingen oogsten in troebel w-iter buiten gewone schoalen visch. Hinderden sluiten zich aan l Mwr allengs giat het belang der werkst^kera op in da beginselen van het socialisme. IÏ3t wordt dan een beginselstry'd waarbij da be langen der werkstakers onder den voet geraken. Ea alg, tó langen laste, hat publiek gaat inzien dat elders dringander balaogen om !i isntieelea steun vragen, dan spat de eenstemmigheid uiteen en staan de werkstakers verarmd en verlegen ! Hat onoordeelkundige publiek heeft echter weder nieuwe indrukken gekregen van de hulpvaardigheid d^r socialistische vereeniginger, en onderscheidt niet welke hulp en waarom ze verleend werd ! Ia Wierden, bj A'melo, hetft men van dia zy'de ook getracht de patroons van de werk lieden af hankelyk te maken. Ook daar waren de menschen destijds ziende-blind. De Textielbond leidde die beweging, natuurlijk zonder eenige grondige kennis van zaken, 't Gavolg is geweest dat de werkstakers misleid zyn geworden, zich zelven wat wijs gamaakt hebben, zalven een zaak hebben opgezet die niet marcheert, en door hunne vroegere leiders behandeld gewor den zyn tegen alle democratische principes in. Lingere werkty len, slechte loonen, willekeurige ontslaggefingen cp staanden voet, ruwe bejege ningen, en meer dergely'ke «kapitalistische tirannien" kwamen daar voor, zoodat de werk lieden zoodra mogelyk de nieuwe cc operatieve wasscherij ontloopan en outloopen hebben, zoodat er, in verloop van weinige maanden, slechts 4 van de 23 meer werkzaam zyn en van die 4 nog 3 alle dag l^aar staan ooi weg te gaan. Ta Haaksbergen is inderty'l ean coöpera tieve wevery opgericht ten gevolge van een geschil met de fi:ma Jurdaan. Na eanigejiren, ondanks de offirvairdigheid van enkele dévotan, een ziekelijk en zwakkelijk bestaan te hebban geleid, is b.3t fabriekje voor schuld verkocht, omdat men niet mes kon komen. Ojk te Enschede zal ten slotte wal iets dergelyka op touw gezet worden. Want de gedupeerde werkstakers en uitgeslotenen zullen niet alle naar Daitschland willen »auswandern'' enhoewal de ojerige Eischedesche fabrikanten in deze geentzini Ie beau rü'e vervuld hebben, zullen zy wel niet aandurven de gewezen werklieden van van Hsek & Co. op te nemen. Ea dus zal later ook te Eischede blyken dat fabrikant-zija nog iets anders is dan onderwijzen, kieermaken, Nu gebleken is dat de firma van Haek & Co. nieuw personeel aanneemt en dus het oude gaat vervangen, is een woord op zijn pas misschien nog geld in de kas. Ei aangezien ik volkomen vrij sta tegenover de firma van Heek & Co. en reeds vtle j uen belangstelling betoond heb in die groote manschenmagga die de fabrieken bevolkt, gevoel ik my gedrongen bovenstaande overtuiging waarschuwend uit t spreken. Op de wyze waarop in de laatste j wen werkstakingen worden georganiseerd, worden de werkstakers geëxploiteerd en maatschappelijk verdorven. De vryheid wordt vertreden en ) dwang in allerlei vorm in de p'aats gesteld. , Wie deza inder,daid treurige volksbewegingen ' uit ean ander-oogpunt baziet, bezoeke Enschede | zoodra de atry'd uitgestreden zyn zttl en spreke dan mtt de betaiigda werklieden. Dai zullen de oogen open gaan. Almelo, 6 M« 1902. N FR SNEL. Terwyl wy den heer Siel voor het boven staande plaata inruimen, ach'en wy' het noodig j het volgende er aai toe te voegen : 1. dat da warkstakirg te Enschede, niet alleen de sympathie geniet van soiialisten, maar evenzeer van een groot deel der liberale party, voorts van de vryzinnig-democraten, van de roomschen en van da antirevolutionairen. Wil men deze werstaking bestreden, dan dient men dit algemaen bekende fait op den voorgrond te plaataen. 2. dot eea wsrrkstaking niet slecht) een geoorloofd wapan is, om verbetering te ver krijgen by ean hongerloon^ maar dat gelukkig alle politieke partyen beginnen in te zien of of reeds inzien, dat de arbeider dit mag aan wenden pok by rechhvarkorting en willekeur van de zyde der patroons. 3 d*t het beginsel: de patroon alleen zal vaststellen, waarmee de arbeider genoegen heeft te nemen, zoodat er in 't geheel geen sprake kan zyn van ee»Jg evenwicht ttfsschao het recht van den fabrikant en bet reeht VSM óéfabrieks arbeiders, op gaea enkelen moreelen grcmdelag rus*, en dus geenszins te verdedigen is. 4 dat de waarde van een gtry'd op dit gebied, door fteioo'ïuj'.n en niet-ge(üt>nigen, aadar tosjuiebmg van alle politieke of aoêiale1 partyen gestreden, ook al laidt hij niet aanstond» tot een overwinning in materioalen zin, zeer groet kan zyn voor de toekomat; en dat men das allerminst over het ernstig en waardig streven der Enscbedeesehs werkliei-en een hardvochtig oordeel mag uitspreken, ali gingen de biliykheid en de laeRschelijkhsiJ ia de industrieele wereld ons ganse hel g k niet aan. Bed. iolom'sa'ie, (Ingezonden). Het manifest der Vereeniging »Gemeenschappshjk Grondbezit'' heeft tot nu toe de krachtigste bestrijding gevonden in bet sociaal democratisch maandschrift DeNieuwe Tijd door den heer J Saks en in het Groene Weekblad door den heer Reyne. Het zij mij vergund in dit iaa>t8te orgaan iets te repliceeran. Ik zou te korl doe» aan de achting voor den tegenstander als ik zeide hiermee twee vliegen in een klap te willen slaan. Daarvoor zijn het ook insecten van te diverse pluimage, geenszins walt dr. Kuyper pers-moskieten noemde, want ze hebben juist dit gemeen dat ze hun informatie niet rechtstreeks van de door heft besproken plaatsen efi personen, maar vermoedelijk door tasechen komst van hoterhouders of dergelijke algemeen- ingelichte berichtgevers verzamelen. Tenzij, daar men achterhands fluistert dat de heer Siks niet Sik» maar anders en de heer R-yne dus ver moedelijk no'gr anders heet beide publi cisten onder. andere namen tot de velen geteld kunnen worden die op Wadden wegens ongeschiktheid afgewezen of wegens indringerigbeid verwijderd zijn. Overigens is het verschil groot. Want de heer Saks schrijft zinnen die in lenigheid aan den aal en in puntigheid aan den aard worm herinneren. Met het laatste dier heb ben zij gemeen de moeielijkheid om er kop of staart aan te ondersc leiden, terwijl de algemeene indruk van zijn drie artikelen te veel herinnert aan den knosdel waarmede de peueraar een bloempot vult, om lust of aanleiding leg^ven tot bestrijding-. Ook is er eenluchijaaan dat vermoedens doet ontstaan als zou de vraag om mij voor te slaan door een flinke stijving van de partijkas of door toezegging van mijn stem bij de verkiezing de plaatsing te verhinderen, op de redactie vergadering van de Nieuwe Tijd een punt van overweging hebben uitgemaakt. Gaheel anders in dit Groene Weekblad. Daar zijn we in reiner sfeer. Op onze feilen wordt gewezen meteen vaderlijke opgewekte hartelijkheid, dieuitlokttoteen welgemeende poging om alles in 't reine te brengen. Dd heer Reyne is lang niet zoo amusant als de heer 8aks, maar hij is mér, hij is fatsoenlijk. Hij insinueert niet, en wat ik vooral waardeer, hij geeft argumenten, zoo als 't den profeBsioneelen econoom van een achtbaar en veel gelezen Wad betaamt. Hij bepaalt zich tot een kleine scherts over 't verband tusschen de kleur van den omslag van ons manifest en de groenheid van ons economisch dilettantisme, di« ik voor een medewerker aan »le Groene" echter gewaagd vind, en tracht tevens minzaam bij Ie dragen tot onze weten schappelijke ontwikkeling door 't vermelden van allerlei gewichtige feiten, die wij naar zijn woorden blijkbaai ».iooit ernstig nebben overwogen". Zooals b.v. dat n tuinier voorziet in de sroentenvraag van 100 per sonen, dat de Hollanders tarwe uit Chicago krijgen en bout uit de Oostzee, en nog vele voor ons geheel nieuwe en verrassende wetenswaardigheden. Ter zake dus, en beschouwen wij de "groote en fundamenlede fouten" die schui len zoowel in »opiet en uitwerking", zooata door den heer R- yne »kortel ij ks zou worden betoogu, om van meer dingen nog maar te zwijf/fn". Di L r R°yne weet natuurlijk dat een manifest niet kan zijn een economisc'i handboek, en heeft dus als degelijk man kennis genomen van de verschillende be schouwingen waarvan het manifest de beknopte samenvatting is. Hij kent de werken der »Boden-reformer", van Herzka, Oppeiiheimer, George enz. van a tot z, hi) heeft natuurlijk gevolgd wat door mij op den cursus in 1901 1902 gezegd en wa* op de openbare vergaderingen van Gemeen schappelijk Grondbezit besproken is. En wat acht hij nu een «fundamenteel e fout"? Dat wij verwachten genoeg kapitaal bijeen te brengen om mee te kunnen be ginnen. Dat is even o vermoedig als »laru'earen te verwichten op 'l asfalt van Kaleerstraat en Nieuwendijk." Wij hebben gezegd dat de zuiverste en betrouwbaarste bron van inkomen zal zijn de ver bruiks«c operatie der arbeiders zelve. De heer Reyne eearteet-t die met do Woor den: »dafr die winsten of niet veel om 't lijf hebben of als welkom dividend wordea opgestreken."