Ho. 1301 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD YOOR NEDERLAND. weer pens behandeld werd in een der be langrijkste weekbladen. Maar te grooter was mijn blijdschap, toen ik gekomen was tot deze zinsnede: ?terwijl in Duitschland, naar de mededeelingen van den minister van binnenlandache zaken aan het parlement, een maand gfleden 'n wetsontwerp is ingediend met ongeveer hetzelfde doe); dus met de bedoeling om meer dan tot nu toe de kinderen tegenover de ondernemers en tegenover de ouders te beschermen". Want, moge bescherming van kinderen boven de twaalf jaar noodig zijn, die van onze nog schoolgaande kleinen ia'a dringend en dringend vereischte. En bepalingen daaromtrent hield bedoeld wetsontwerp in. Dus deze zaak zou behandeld, er derhalve op aangedrongen worden, dat de wet op den kinderarbeid in die richting uitgebreid dient. Dan de verdere lectuur bracht me teleurstelling. Niet in dien zin, dat ik het met den geachten schrijver niet absoluut cs zou zijn tot in de kleinste bijzonder heden, maar in zoover zijn opstel niet aan bij mii gewekte verwachtingen beantwoordde. Heel graag wil ik bij voorbaat erkennen, dat de schuld aan mij is 1). Toch geloof ik, dat de auteur op een wat ai te oppervlakkig couranten bei ichi je is ingegaan, en met den waren inhoud van bedoeld project niet op de hoogte was. Hoe dit overigens ook z\j, dankbaar ben ik laat ik dan maar zeggen : hel toeval dat me aanleiding bood, der Rrdactiegast?vrjjheid te vragen voor enkele artikeltjes, waarin ik de quaestie van den arbzid der schoolgaande kinderen wensch te beschouwen. Naar wat ik. hoopte, vond ik bg haar 'n gewillig oor, waarvoor ik haar gaart e mijn nartelijken-dank betuig, Want, het raakt hier een zaak van on gemeen groot belang: Al de treurige phyaieke, intellectueele, nro:eele ellende toch, or.s door den schrij ver geschilderd, bestaat in veel erger mat_e nog voor die arme, jonge stampers, welke zoo veel arbeid buiten den schooltijd (en vaak op de meest ongeschikte uren van den dag) verrichten, dat den tijd meegerekend, die ze aan leeren (?) moeten bestedtn , hun werkdag maar al te vaak meer dan 11 uren lang is. En daarom dan ook zou ik zijn slot gaarne in deze voege gewijzigd zien, dat niet gelezen worde: «meerdere, betere be scherming der kinderen op fabriek en werk plaats", maar: meerdere, betere bescherming der kinderen ten opzichte van ALLEN arbeid, die hun schade zal toebrengen. 't h zonderlir.g, dat op dit onderwerp zoo weinig (in vergelijking tot den in de wet bedoelden kinderarbeid) de aandacht wordt gevestigd buiten de orarfem-ij'sers-kringen. Acht men het kwaad zoo groot niet? Of wel meent men het den kop nooit te zullen kunnen indrukken ? En gaat men daarom maar bij da pakken neerzitten ? Beide is verkeerd: en er moet veratdering komen. Daartoe het mijne te doen, is het doel van mijn schrijven, en in het belang van het kind juist ben ik zoo erkentelijk, dat het hier kaa. Was het nu oorspronkelijk mijn plan, aan de hand van een aantal cijfers den omvarg van de kwaal te schetsen, de ellende, door onze kleinen geleden, eeriigszins te doen gevoelen en begrijpen, om eerst dan practisch terrein te betreden: 'n gebeurtenis der laatste dagen deed nie besluiten, juist omgekeerd te handelen. Immer?: in zijn zitting van 10 April II. heeft de DuitecheBjndsraKd hetin Jaruari ingediende, en sinds dien in de afdeelingen onderzochte wetsontwerp lot regeling van den bedt ijfsai beid, verricht door kinderen, aangenomen, en 't daarbij onmiddellijk gepubliceerd. Zoo kon de-Soziale Praxis"(lle Jaargang, no. 29} het woordelijk opnemen, en ben ik in staat met behulp daarvan 't voornaamste hier mee te deelen. Maar daarbij volg ik 't voorbeeld van den eminecten redacteur van de S. Pr., prof. E. Francke, en leid het met eenige woorden in (waarbij ik in hoofdzaak de zijne tot de mijne maak, wijl ze, beter dan ik 't ooit zou vermogen, geheel mijn idee weergeven!) UUHUllIUUIItlïJ DOMINEE HELMS. Naar htt Duitech, VAN M A X D R E IJ E R. (Slot). De zaak was niet uit. Slecht i het eerste bedrijf was afgespeeld. Nu kwam het tweede. Eigenlijk waj het maar toevallig afgebroken doordat het hem zwart voor de oogen was geworden. Anders had de zaak esn heel ander beloop gehad! En hij kon hier na het eerste bedrijf niet aoo maar rustig blijven zitten. Dat was om gek te worden. Hij moegt den ander vcor zich hebbe<n dadelijk onmid ieilijk ! Het spel moest uitgespeeld worden. Hij moett over dit doode punt heen! Den ander vóór zich hebben, van aangezicht tot aangezicht! Hij moest hem achtirna in zijn eigen hol ! En al zouden ij elkaar mot knuppels deedslaau hy was nog niet klaar met hem l Dat bshoefdo de ander zich niet te verbeelden! Hem achterna! En wel dadelijk! Schiieven sprong van zijn stoel op. In dm zieken voet voelde hij zoo goed als niets de gemoeisbeweging had alle lichamelijke pynen Vi-rdreven. Hij riep zijn bediende. Ktrel kwam als altyd direct voor den dag. "Mijn oveijas!" Karel verwonderde zich vacdaag al o?er niet» meer. Hij hielp zijn Hieewer er in, gat b«m heed en btok, en d&cht er hot zijne van, toen de heer von Schiieven rapt vasten stap, den eenen voet gelsaisd, den anderen iu de vilten pintoffel de kamer verliet. Daarop zag by zijn meester d«n voortuin doorgaan: bij sloeg klaarblijkelijk den weg raar de pastorie in. Daar behoorde esn vers op gemaakt te wsrden ! Langzaam maar zonder struikelen schreel de heer ven Schlievsn a^jn doel tegemoet R eds was da pastorie In den avondnevel zicht'aar. D*ar zat de ander achier zijn muren Reeds jaren hield zich de publieke opinie met den arbeid van schoolgaande kinderen bezig; hier en daar trachtte men door plaatselijke verordeningen (waarover later!) wijziging in den bestaanden toestand te brengen, maar steeds duidelijker werd het, dat op dit stuk slechts rijkswetgeving af doende kon ingrijpen. Veel materiaal was er (voor Duitschlandl) reeds bijeengebracht door sociaal-politici en doctoren, door inspecteurs van den arbeid, gemeentebesturen en kamers van koop-" handel, maar bovei ;il door 't, onvermoeide werken van de onderwijzers der volksscholen (Voo- aan de rector Konrad Agahd, op wien ik nog denk terug te komen!) Toch was dit alles niet voldoende: de Regeering gaal nu eenmaal niet over ijs van n nacht. Een Rtjkscnquêle tamelijk gebrekkig gehouden overigens bracht nieuwe en zeker overtuigende stof: althans op 't eind van Juli 1901, na ifl»op van 't onderzoek, werden de ^grondslagen" voor de regeling van dezen kmderarbmd open baar gemaakt, en hierop is, met slechts enkele wijzigingen, bovenbedoeld wetsont werp opgetrokken. Niet enkel mag men in deze daad zien 'n onderdeel van de arbeiders-bescherming: ze opent volmaakt nieuwe wegen. Want wél werden alle kinderen beneden zekere leeftijdsgrens buiten de fabrieken gesloten, maar geen algemeen voorschrift hield ze verre van werkzaamheden, veel moeilijker, gevaarlijker en bedenkelijker vaak nog. Van waar dit verschijnsel? Enkel vloeit het voort uit den overgeleverd.n angst, die de wetgever weerhoudt met zijn beschermende maatregelen den d.iemp l van de woning te overschrijden, t n in te yrijpen in de rechten en verhoudingen van het gezin. Want bij dezen arbeid gebruikt men zonder onderscheid kinderen van vreemden en eigen kroost, waarbij het onmogelijk is, dezen geheel onbeschermd te laten eri genen voor exploitatie wél te behoeden. Wél overwon de Staat op ander gebied reeds lang dezen schroom: leer-, vaccine-, dietstplicht zijn daar als zoovele bewijzen. En dit, omdat hij aller belang meende te mogen en moeten stellen boven de rechten of de willekeur der ouders. Maar waar dit fc.oo is, daar mag hij evenmin toelaten, dat een groot deel van het opgroeiend geslacht door ongeschikten of btdenkelijken arbeid lichamelijk en zedelijk tot ontaarding ge doemd en bovendien in intellectueele ont wikkeling belemmerd wordt. De Staat, die dit op den duur duldt, ondermijnt zelf de fundamenten zijner toekomst, die een naar lichaam en geebt gezond geslacht behoeft. Welnu, het wetsontwerp, dat ons gaat bezighouden, slaat een bres in den muur van dit vooroordeel, brengt radicale eer ander ing. Waut ook 't gebruikt n van nog schoolplichtige eigen kinderen staat aau een regeling te worden onderworpen. Zeker zal dit pr.ject menigeen niet ver genoeg gaan : noch. wat den leeftijd, noch wat arbeidsuren, noch wat soort van werk zaamheid betreft. Dezulken mogen be denken, dat alle begin moeilijk is, en eerst na vetl tasten en zoeken 't goede, ge?ondeu zal worden : vooral, waar 'teen terrtin geldt, d; t vóór dezen nog i iet geëxploreerd wert!. Op dien grond is 't dan ook te billijken, dat die eigen kinderen lateu arbeiden, meer vrijheid van handelen gelaten i?, dan hun, die anderer kleinen dosn werken. Want er mag verwacht worden, dat eigen kroost meer bescherming van de ouders zal ge nieten, dan a_' darmans, al zvjn er tal van, vaak in-treurige, uitzonderingen hitrop door de rijkserqête enz. geconstateerd. Daarom o ;k ia 't gced te keuren, dat viij veel overgangs-bepalingen, faciliteiten enz. zijn gfgeven. Maar onvoorwaardelijk is het toe te juichen', dat veel beroepen liet voortaan Ie slinl lond-.r kinderarbeid zullen moeten stellen, wijl ze of t-? zwaar, of voor de gezondheid schadelijk, of wel zedelijk nadeelig zijn. (Slot coh)t). l'. Hoe zou 't hem wel te moede zijn 't" Hij genoot natuurlijk zijn triumf! Wacht maar ' J a zult auders leeren praten ! Of zou het er soms arrJers in b«m uitzien ? Zjii ook hem .de slsg i i zijn ziel biajdcn ? H'j was wel een lastig heer. Buiten k';jf. Maar tegen e?n Schiieven ds lund ophirL'n, dat doet toch slechts i-mand, die tot razend wordens tee gcprikkaid en bcieedigd is Ja, ja.! S ectits dan, slechts dan! Waarom meebt h j h» m dat van Frite Ilinnemar.n ook aandoen ! Da: zou hij toih zeïf moeti-n toegeven, dah ciiarop geen ant'ere repliek was dan de vuist ! Hm ! Wat had de kraai hem oik weer vo:rgebazeld over Hai'nemannïDa schoft had hem. zijn meester, wülen opwgclten in een hinderlaag? Ka hij, de doailnee-, hal den tchobbf jak osderhcuien eu tot andere gedachten gebracht ? P-jeh ! Moest hij den man misschien beJan ken? Wilde die als zijn la>ent-rfd.ler poseeren ? H-j hai geen bs. cherrr-inj» rooJig. A!lems>al aai matiging. Een Schiieven beschermt zich zelf. Ojk trgen skiipm:orderaars. 't Kon zij'i dat d« ander het tcch op r.ïjn manier goed gemeend had. In xjn oog dat viel niet te untkermen schitterde Iets eigenaardig*. Zoo iets w&ars en lichts. En zijn heele minier tan iju tr was i.iats onwaardig» is. Met zijn verachting ha-1 hij den mai onrecht ge-daan. En als een Scalieven K'CU een onricht bewust is, heeft bij ook den moed, er voor uit te komen. Maar al het andere dan ! Die heele ruwe klopparlij ! Raw was het geweest daar hielp niets aan. Des te ruwer, daar zij beiden grijze haren hadden. En hij, Schiieven was t.egonnen. Natuur,yk ! Het was beter geweest, als da ander het ii itiatief had genom^r. Hij »as l.e^ornen. Ma»r hij kon immers nitt anders I Hij moest we! doen, zo«als bij deed ! H i m:est. IIsi. . . Hij had het hek van de pastorie bereikt. Zonder aarzelen schreed hij,door luid hontUrifceblaf begroet, ovtr het eri en ging de treden op dïe na*r de hnisdetir leidden. In het vcorhuis ontmoette hij Ilika. Dominee thuis?" ;Jawel. Jawel. Jawel, meneer von Schiieven". TOONXLKaMVZIEK ToöMelarliesten te Parijs. Louis BjuwmeeBter is niet de eerste Hol lander, die men te Parijs op htt tooneel heeft bewonderd. Ia de 17 Je eeuw hebben Hoilandsche dansers zich er doan toejuichen. In het dansen naar da regelen der kunst hebben de Hollanders in. vele landen en in alle eeuwen uitgeu.ur.t. IQ La muse histor'qiie van 1CGO wordt reeds meldirg gemaakt van »une troupe de sauteurs, venus de H Plande1', die grooton toeloop had. Men leest er iu dato '20 Maart 16GO over deze Ifollai,d9che troep het volgende: Lu belle foire Siiiiit-Gennain Anjoui- d'liui se l'tTme 011 d. mam: Ainsi. trève de castagm'tte-, l)e shirts, de mariunettcs, Trêve de saiiU péi'iileux, T}' In UO!<P'' ftsi'f: b^tlt; t.'i yr&hde D< s dan^etu's veut-s i/e llulia/ide, Qui dans Ie plus beau du-, i'aubourgs AllaienL adrmi'er toud les jours Plus d.- hui-, iieuf ccuts de mille Des plus iippaix-hts de la villc. Het gezelschap stond onder directie van Gdbr. Allart (den Attbterdaoiische raaa), was hoog in aanzien, en heeft zelfs voor Lodewijk XIV gespeeld. In Li Mtrcure galant wordt het meermalen genoemd. O.ider de voorstelhrgen door de Hollanders aan het huf gegeven, wordt zeer geroemd: Une gi ne nociurre dus dei x fi'.s du sieur AJJarH, l'un en Searamouche, l'auire en Arlrq'iiii, q n firant dus sauts merveilleix. De iloiland.,rs heten hun dansen en fpringen vergezeld gaan van et n dialoog of van zang. De Opera verbood hun htt zingen en de Cjmédie I'Va-c;use ontzegde hun hjt recht om te spreken. De overheid schijnt hen in bescherming te hebben genomen. In 17U7 is de monoloog hun toegestaan, de dialoog echter niet. Zij vonden er evetwal een Duidde! op om de motieiijkheid te ontzeilen. In een politie rapport staat vermeld, dat zij vertoond hebben ee;,e eoircJie in 5 bedrijven, getitald: SMramoitc'ie pedant pcu icruputeu.c. De eene acteur verdween, na op het tooneel gesproken te hebben, tusschen de schermen, en de andere, tot wien hjj gesproken had en die nu alleen op het tooneel was, gaf hem de repliek. Daarna kwam de eerste weer op, en op die wys was er nooit meer dan óa sprekerd personaae'je op het tooneel. Ook geöeurde het wel, dat de eene acteur luide sprak al wat men veronderstellen kon, dat de ander zwy'gand gedacht had. Djchook deze monologen werden verboden. Kotïirg L'jdewijk XIV wil in liJT',1 de Hol landers wel voor zich laten springe.i onder het uitspreken van eenig discour,-1, maar het zingen en dansen verbiedt hij hun. In de sGjrrespondanca administrative de Colbert' leest men in datJ 4 Fcbiuaii 107',*: »Ls roi m'ordonne de vous faire ta/oirqi'il veut que voiïr donniez l* ; 'Tmission au nouicu Allart de représontar ea ?jj-.itmc it la t'oire de Saint- Gjrmain les sauts, accouipagi j de quelq'ies discour^, qii'il a joucs dtvant sa Msjssté, a condition seuieiaent q i'oa n'y chantera r;i dansera." O jk in Duitschland vindt men vroeg sporen van lijüacdxciieda, sors. Dj lljjlandsche troep, die ir. I!B 17j eeuw in Hamburg ^pe>l'e, had goed Hullandhch bnütt bij zich, dat er ze.fi in de tusachanbeJrijven van ij-breyht c ui A instel optrad. In da voorgiande eeuw ia dj tijdgenoot van Varargyt, da danser Berkman, wiei.s dochter met den actsur Ij got getrouwd is. rsar H^rlyn gegaan. EJII der zoons van Voitus vaii Hammo, die indertijd deel uitnaakiüvan hot ballet in het l'ileis voor Voiksi-lij', ii thans nog ballatmeebttr en eerste danser aan de keizerlijke opera te Weer.en, en prufossor iu hot darden aan de keizerlyke dunsschool. In IS'.'.'J was te Parijs de kunst eener ll.'llaridsehe dai.ssrfs het nieuwste wat men zich derken kan. J, t!'ouw II <lene Girard voerdd dr in het Cnqie d'E te pvrJ d.-n slangen dans uit, de »S=rpai.tir.e a cl eva ". ISUItMItfHIIIlllUtllI Eerst bij de derde bsvesiiging bekwam z|j van haiir verb.-zinjj. Daarm Lut zij den bïzotker zor.dar heui aan te dlener, in de tüijeerka-inr van den predikant. Domiree Ilflms zat aan zijn schrijftafel. Toen zijn ga-A binnen k*am, s-prong hij si, el op en g-ijg hem met gioote, stialtuda oogen tegemoet. Meii'-er von SchSieven !" Een oogei:blik stoi.deu za leger over elkaar, elkander diep in da oogen (dikkend, zonder een woord te zeggen. T?en schot f tle domir.ee voor zijn lezoeker dtn geniak-kelijksien leuiiin^alcel LUJ ea zeidi cenvoulig: Het verheugt mij zser u onder miin dak te zien". dcLi eten bioido in de diepste bastonen iets jieheel onverstaanbaars. Ei- is iets tussche:i om TOurgevalleri,1' ging do:i)ir.ee iUim, op dezelfde warme, lerlijke manu r vco:t, dat i iet hal mogen gebeuren." KchlievËii deed een diep granmorig gebrom hcoren. Ik van mijri kant betreur in io Ier ge?al c.tize Jaa;b!e ontmociing, vcor zoovrr ik daar aan i-chulJig ben. Met deze .openhartige, eeri^kgemeende verklaring heet ik u in mijn huw welkom.'' Srhlieven keek hem aan. Er was in h<vt gezicht van den predikant een zekere kind rlyke zachtheid en teederheid. De mail bsviel hem btaïds bettr. Ge maakt dus amende hor,orab!e j i, a's ge. ('al doot dan dan gaat de gfpS-chiedecM tr natuurlijk andirs uilzieü. Jk ben hier gaen vrede komen z'tksi', geloot dat tn.iar '.rij '' Ik geloof het, meneer voi c!iln??eri." Maar 200 ! Wij halden oikaar den rek moeten breken, al? hf-t niet zoo was geloop;!;1. Wanneer ge me echter uw leedwezen fcetu'jjt. voldoei.de is het eigenlijk wel niet ! Va hofgee-i er ge;cbicd i-s hadden Midirs in alle omstau, s;hedt n dy pistolen mocter. spreken m?.«,r ge zijt dominee een dollödo.mir.ea voorDa geheele mar ^e en al wat noodzakelijk was, werd met zwart doek belpgd. Slechts van boven af scheen een fliuw electrisch licht. Helèae Gérard kwam, als alles gereed was, in het zwart gekleed op een zwart paard aan rijden. PJotseling viel sterk elcctrisch licht door glazen van telkens afwisselende kleur op haar neer. Ji ff rouw Helene ving dan aan, op het zwarte »panneau" op het paard den slargendans te dansen. Deze vertooning maakte een tooverachtig fffect. Jiff-oiiw Helene Gérard, de schoone Hollardtche, tenger van bouw, horgst gracieus in hare bewegingen en betooverend door hare mooie zwarte oogen, werd zeer geroemd en door kenners bewierookt. J. H. R. Inziet en mi bü4e Boeren. Eigenlijk is het niet juist te spreken van muzitk en zang bij de Boeien en ik vrees j door het eamenkoppelen van deze beide j woorden, bij den lezer een 01 juisten indruk gewekt te hebben wat aangaat de hoogte waarop deze beide kunsten bij onze Z.-Alrikaansche stamverwanten stsan. Muaiek en zang toch, aldus samcngenoemd, wekken de gedachte aan twee verschillende kunsten, wel tot op zekere hoogte verbonden met- en afhaukelijk van elkaar, maar dan verder ieder een eigen ontwikkeling volgend. Dit is evenwel bij de Boerer, althans tot op heden, niet het geval. Muzuk en zang zijn om zoo te zeggen n; de tijd, waarin ieder zich in ti^en richting zal ontwikkelen, is nog niet gekomen. Want wel vinden wij in elke Boeren woning een harmonium" door de Boeren altijd aangeduid als serafijn" (i aar het Engelscbe seraphine") en wordt er in lie meeste gevallen wel i« mand in de familie meestal de dochter des huizes gevonden, die een zekere vaardiaheid in het bespelen er \an verkregen heeft, doch muziek om de muziek', een stuk ge schreven alleen voor orgelbtspelirg, zal men in een Boerenwoi ing maar zeer zelden hooren. Daartoe is men nog niet ver genoeg En hoa kan 't ook anders! Een volk, dat zóó'ang noest rondzwerven voor het /ich voor goed kon neerzetten en vestigen, en ook daarna nog geen rustig oogenblik gekend heeft, doch altijd do&r gereed moest staan, en ook gereed stond, om met geweld van walenen den binnenlandschen vijand (e keeren bij zulk een vo'k kan tr van ontwikkeling der werken des vredes, van kunsten cf wetenschappen ma&r weinig fprake zijr>. Muziek en zang zijn dus n, d.w.z. dat de muziek bet in haar ontwikkeling nog niet veider gebracht heelt dan tot begeleid:ng van den zang Accornpagnenr nt is nog haar eenigtte taak. Htt beste bewijs hoe min de kur.st der muziek nog ontwikkeld is bij onze Z -Ahikaansche stamverwai.ten, is, dat er buiten het harmonium-orgel, hetwelk door zijn overeen komst in klank met het kerkorg. l, bij de Boeien zeer gelieid is1, bijna getri muziek instrument onder hen te vinden is. Ken piano was zoo ie's zeldzaa:n dt.t zelfs de naam bij de meestea onbekend was (i t ^ret-k hier natuurlijk over de rtc'atige" Baeren, de boeren van het land, en Liet over die twijfelachtige Atrikainders uit Pretoria cf J 'tmnncsburg, wier hoogste ideaal was niet voor een Bjer, maar voor een E-. geischman gehtudtn te word'r); en een viool, Loe*-el zao hier en daar bespeeld, had het rog niet verder mogen brergfn dan enkele psalm en gezang-wijzen, wat rne'.odiën u't de Kinderharp'" en zoo n u en dan (doch dit in 't verïiole.r, waut 'c v»as verboden waar mce>taij een ptar djnswij jea. Uai iemaad 't zóó/ir getij acht, dan heette het ook du.t ".ei t" zoo e;i zoo, toch iiu>ar Viaija mooi'' i-peeh'e. E.n sndf-r instrument, hetwelk ik om ;ijn mindervfaa:-digheid hier !e Isiuie biji a zt u vergeten te i oemep, doch hctweik zien daar in e.tn vrij groote populariteit rcu-g vtrh ugen, is de zor.gcr.t a-ride CoLCrriina"', iu loon en wijze van 'bcsj.-elirg byra volkrmen gelijk aan onze harmonica, doch l meestal niet varkait maar rwi-.i van vorm. In het b-.sp'.Ien van deze blaas baig-machine heeft menige jonge Boer (sant de mei^s be spelen dit i;.struoiei:t riet) het al vrij ver gebriicut eri hij weet er 's avond-* met het spuien van sheiiei wijfjes en mopjes het jnnge pub'iek ui'stekend mtde te \ermakeii. Ii:j ce enkelj danspa tijen die (b.v. met M.tuwj-ai) gehouden worden, is de C.nceitiaa'' bteecls iaar van ge?,'(..n l Z'jt inhc'.'.en !': Wijt {je Schiieven 't ' K«n pf beu ik du- LU uv/ mijn leven hè') ik zoo iets niet gij een n;an od.s heroslteh? n'et gaan ziiten, meneer von dit Ie gast geworden. Is er tolt zjo iffs verJoond '.; Miar gaan zitten moet ik iiid'.rdtad. D.e weergaasche rechterptot ! ' Hij gil,!? zitcer. l'n: ?'' vros^ dominoe Helms deelnemend. "-let uegint weer te fpt'ken, aisot de duivel diarbirinen aan het aar.tapiiekkaUen was!" W'aarum zjjt j:ij dan nog zoo laat door cle a/ondlucht gegaan 'i ' Ik ha i haast, ruai.! Ik moest met je afre kenen, hoc eer hoe beter !'' Waarom hebt ye mij geen boodschap gcEtutud 't Ik ziu cuk ten tweede male bij u gekomen zijn '.'' Zijn gelaatstrekken weerspiegelden de onweerstaaubaro trouwaarti^haid van zijn natuur en zijn .".ounig temperament. (jcicJ, goe l," kon von Scbüeven slcchfs ai-.moorden. Toen voegdt- hij er bij: En nu wi len v»ij de zaak in optima fjruia tot een einde brengen. Ik verklaar u hiermede even eens, dat o_'k ik onze iaatste or.tmoetirg betreur !" ilij kon niet. anclsrs, hij mee-t den dominee d,' i ar.ii reiken. Krachtig schulde icdsr de hem welbekende rechter and. lic sprak mannoiijite eer^.khtirt uit de;i ttevigen, hartelijken druk. Zij waren elkander niet meer vreenu'. Ken idioot htuk sto6l !'' grom 'e da heer von S;:h!ieven nu steunend. B ort fe zitUcenderen in ja schouders !" liij stond met moeite op, zijn lauden haiae.iklemmcnJ. ,^/tt u hier isdsr!'' Doaiir.ee Helms we-cs op de sotA. Neen, iiomH.ee. Ik zal u ee; .s Fat zoggen. Ik heb nu uw vriandeiyk bazoek van suaks bera.t*oo:d Wi-ei gij iu ; oo giiod n>ij r.ftir mijn bais to vei g reilen. ' Als ge i.i-jt t) l ij er, wilt " Me*n. Mijn zu'te voet vtr'anjjt raar my:i Ictinifigsttiel, Ei met. dien tchavuir valt n.et te t-chi.'rt-yïr!, a, mo.lp, domiiifa. W-j tybban «flHaar no^; m er te vartellen. E:i va-.i den der.t zult ge niet omkouen. L-' bob e^:; i aar droppsls gojdeii ;aac'aer in luis. G/; Liüt ook Bourgegne k ij^en maar doa mij hat plesier e;i drink witten inet i- ij. Kn k.iünu mee ! L; heb u* arm neoüig." Djor dooiinee Helms voorlichtig gesteund, naui S:h:iefen den teTu^we,; aan. i)s tweo het instrument, waarbij zelfs de viool het niet verder dan tot de twe de rol kan brengen. Bij al -deze eenvoudigheid op muzikaal gebied en hun weinige bedrevenheid in het bespelen van een instrument, is hetmeikwaaidigte zien, hoeveel de Boeren van muziek houden en hce gaarne zij er naar luisteren. Wie a's oude bekende op een plaats" komt men is te beleefd het den onbekenden bezoeker t* vragen, tenzij hij er zelf mee begint en het aan wezige serefiju" weet te bespelen, moet niet denken, dat hij er zoo maar afkomt: wie, als uitlaoder vooral, de viool bespeelt, wor':t telkens weer genoodigd tot het toonen van zijn gaver, ook al heeft bij bet niet verder gebracht dan de allereenvoudigste wijfjes en mdodiër. Van twee instrumenten bij elkaar, b», viool en har monium geniet men uren, ook al vindfn »y, verwende Europeanen, het een twijfelachtig gerot er naar te moeten luisteren. Ik herinner m\j hoe bïj gelegenheid ecner landbouwtentoonstelling te Pietersb,urg, het comitéo.a o(k geëngageerd had et n zestal van de bij ons onder den trivialen naam van bhaspoepen" bekende muzikanten; een paar koperen instru menten en een paar klarinetten mt-t een groote tiom was al:es; doch het was prachtig die opgctogenheid en dat genot waar te nemer, waarmede die Boeren, die voor het grootste gedeelte nrg nooit zoo iets gehoord hadden, luisterden i aar deze in onze ooren vr\j middel matig kurkende muziek. Zij waren verrukt. Een dergelijke algemeeie liefde tot de muziek is het beste bewijs hoe de gerirge hoogte waarop die buret het nog maar bij de Boeren gebracht heeft, niet ligt in het \o!k zelf, maar in de omstandigheden, diede vrije ontwikkeling beletten. Waar bj een volk de beoefening der muziek nog in zulk een k'nderJijke periode verkee. t, daar kan het met den zang nitt veel beter gesteld zijn; en feitelijk is dit zco. Maar toch wordt er, uit den aard der zaak mees gedaan aan zarg dan aan muziek en staat bijgevolg de eerste hooger dan deze. Bij de reeds genoemde, wel nog onontwikkelde rmar toch bebtaatde, liefde tut de muziek bij de Boeren, vooral order het jongere geslacht, valt het te begrijpen, dat wa.-.r de omstandigheden ni--t altijd verooiloofdtn het instrumentale te beoefenen, het vocale bij hen hoofdzaak werd. Nog altijd geldt het, %ai t6! r leden van ver schillende families elkander bi zoeken, voor de groo'fcte oitspa1 nivg, wanneer de jongere leden zich scba:eii om het harmon'um, bes-peeld door de vaarcigste onder l;en, en met de oudere Ooms en Tantes" a's toehoorders, ge/amenlijk hun repertoire van, grootendeels godsdienstige liederen ten beste geven; zoo nu en dandaartusschen een bekende psalm of gezang, wtarby de ouderen van dagen niet verruimen zich bij het koor der jocgiren te \oegen. Ook op de school was zingen bij de kil.deren het meest geliefde vak en dn bekwaamheid van een meester" werd voor een nut gerii g gedeelte afgemeten naar de vorderingen die de kinderen onder zijne leiding in de zangkunst matkten. En wanneer de meester z.if ook van muzkk hield en buiten ichooltijd nog eens < x'ra zangles wilde geven om b/, hen tweestemmig'e letren zingen, dan was er geen een der kinderen die tiet met graagte meedeed. Het repertoire, hierboven genoemri, bestond, gelijk reeds gezegd, groottndeela uit godsdiens tige liederei). Alkrter&t de p-almen en ge zangen (deze laatste evenwel niet byde Doppeis" i f enkel srefonn-^rden" de ledui der ktrk, waartoe ooi Paul Kruger behoor-); tiervan kende iedere Boer |le bekendste wijzen uit het hocid; en het was zijn ernstig ttr^ven, ook zijn kinderen zooveel mogelijk versjes" uit het heofd te laten leeien; voor il bij cle Boeren van den ouderen stempel gold t Let wel degelijk als een criterium van ge. caiktiiei] in een OLder*ijz-r of hij zijn» kinderen -,e!e psalms" kun laten opzegger. De goe.le gewoonte, die evenals bij onze vroede vadi reu, bij alle B.;ercn nog 11 i L, t in acht genomen werd, om na het a.ondeuu een kspltiel uit den bijbel te lezen en te bcs!uite;i met het zingen van een of meer psala.en tn gezangen droeg er niet Yifl.nig toe bij hen van jorg af er u.cde ver trui *d te maliën en huu ken; is di:r gezangen aao te kwetker. liij de Boeten zelve werd ien.ai ds stem niet zoozeer beoordeeld naar ce zuiverheid en liefhjiheid van toon a's wel r.tar de kracht, die bij wist te ontwikkelen; wie bij d-3 godsdienst oefening zijn stom ! oven die der anderen wist to doen hoorer, -«sas verzekerd den nacm van goeden za'-g.r to krijgen. Was man daarbij zoo knap kieh.e ^axma'j^s te l urnen inlas. mannen sprtkon «en tij Uang geen woord. U.:iden punsüen ero.er, ieder op zijn wijaej hoe eigenaardig het lieve leven met zijn levenskunst omspringt oru twee mannen, die niets van elkaar wilden wo'en, ten slotte arm in arm te laten loopen. E i beiden hadden voor d«n humor dezer schikking zooveel ontvar.kj. lijkheid, dat zij huu uit vijandschap geboren, onder bliksem en donderdagen in het leven gfkomen vriendschap, met onvermsngd welbabagen welkom heetten. En hoe verder zij kwame.-!, hoe vaster Seh'isven op den pastoralen arm leunds. Zoo kwain hij zonder al te hevige pijn goed en wel thuis aan. Wi-Lira zaten zij aan don avondlisch en doopten hun y.rbond met (iraachf-r A-i-;kse." Zij waren beiden in de prettigste stemming. Schiieven genoot veoial van Jon open, hel deren, vrolijken oogopslag van der. dominee. Ds kerel het ft Siegtriedo; gen p zoide bij tot zichzelf. Nu gleed zijn blik langs de furschp, Lreeje en t.-cu voor «ija letftijd z.o verrassend lenige gestalte van den predikanf, en zijn oog W<T,I geboeid door d.eris krachtig ontwikkelde rochter hand, die op de fafai rustte. Man! iJomiuoel I.i me dat een hand!'/ Ilij laci.te luiH, en al wat er nog van woede, toorn, ca wrok in hom mocht over zijn, kreeg hiermee dea genadeslag. Wat bon js het lemaal voor een kerel! E.i dat wil een man Gjds zijn! Het is wat moois! Hoo »fa»t er ook ges-.hreïfln'? Ah u iemand slaat op ri.j ilnkerW;ii0', zoo keer hem de rechter toe. Kn gij " ,Heï) ik dat ni.t gedaan?1' viel dominee IWms ham in de rede, en er onlwaik'e een duiveltje in h«m, zoo kinderlijk darUl en zoo orschu;d)gj ,lig, dat onze lisve Her zelf er si hik in moe.-1 hebtev: Heb ik dat niet gedaan? daarbij bief hij zijn rechterhand op I!(:b ik u i.iet de recluer gfbuden?" ^A'iliJV Hailigj Pinkratiii", S;-rvatiiw en Igisatius! ' toen lachte bii, dit hei dreunde en sloeg_uit louter welb«b.a»cn om zich been. Ge iijt gs sijt een sa'aaskicd zijt ge! Dat springt met h-mei en hel om! Hoe moet d&t alljopen ! Nu proost!' Zij bleven tot laat in den r.acht zitten. En van dien dag af was de heer von Sehl'.e-fea geen eenzaam man ni&er.