Historisch Archief 1877-1940
lo. 1306
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
werklieden deze voordeden toe ? Waarom
neemt zij, vrijwillig veeltijds, die meerdere
verplichtingen jegens de werklieden op
zich ? Daarop valt maar n antwoord te
geven r omoiH het de gemeente is, en men
aan haar, het publieke lichaam dat niet
op particulier winstbejag behotft uit te zijn
maar zooveel mogelijk voor aller belangen
heeft te zorgen, nu eenmaal hoogere eischen
worden gesteld.
Hoe men cch!er ook dat antwoord zou
willen omkleeden, de zaak ligt nu eenmaal
zoo, dat allerwege het streven bestaat, de
positie der gemeente-arbeiders gaandeweg
te verbeteren.
Want wanneer wij meenen, dat de vrg
gunstige positie waarin, afgescheiden van
het loon, de gemeente arbeiders van Am
sterdam en Rotterdam verkeeren, allerwege
zóó is; dat degemeeT te-beambten ongeveer
overal leven en werken onder dezelfde
voorwaarden dan vergist men zich.
Niets toch is minder waar. Er heerscht zelfs
te dien opzichte ik mag wel zeggen een
volkomen regelloosheid!
Sedert kort bestaat er, in ons land een
Bond van verschillende vereenigingen van
gemeen te-werklieden. Daardoor is het ook
mogelijk geworden, voor degenen die van
deze organisatie de leiding hebben, gege
vens te verzamelen omtrent de positie der
gemeente werklieden in verschillen de groote
plaatsen van ons land, en ter gtlegenheid
van het onlangs gehouden congres van
dezen Bond znn voor het eerst deze gege
vens, in tamelijk primitieven vorm, gepu
bliceerd geworden.
Ik zal nu de kwestie van het loon ter
zijde laten, evenals die van den werktijd ;
ik hoop, daarop later nog wel eens de
gelegenheid te hebben, teiug te komen.
Want er valt genoeg van Ie zeggen, naar
aanleiding van de gepubliceerde cijfers.
Ik wensen mij te bfpalen tot de algemeene
voorwaarden waaronder de beambten wer
ken. De gegevens loopen over Amsterdam,
Amersfoort, Arnhem, - Delft, Deventer,
Dordrecht, Enschedé, Groninger. Haailem,
Helder, Kan>pcn, Leeuwarden, Maastricht,
Middelburg, Rotterdam, Schiedam, Utrecht,
Zaandam, Zutfen, Zwolle.
Uitkeerir g van een karig pensioen bij den
ouden dag (meestal op CO il 05 jarigen leeftijd)
bestaat in bijna alle plaatsen; in Haarlem (!),
Enechec'éen Maastricht is men echter nog
zoover niet. Vooial voor Haarlem valt dat
zeer op. Van de overige plaatsen wordt er
in Zwolle, Delft, Uirecht, Schiedam, Zaan
dam, Middelburg, Zutfen, Archem en Rot
terdam, niets voor gestort ; in de andere
plaatsen vel, en bedraagt de storting van
X pO. (Gion) tot 2H jCt. (Lsiden) van
het loon. Weduwen- en weezen-pensioen
bestaat alleen te Amsterdam, Arnhem,
Leiden, Rotterdam en Zaandam, overal met
bzbetaling door de werklieden zelf', zoodra
zij boven een bepaald minimum-loon ge
nieten. In enkele andere gemeenten is het
in wording; in verreweg de meesten worden
zij aan hun lot overgelaten. Omtrent ver
zekering tegen ongelukken en invaliditeit
bestaat in Amsterdam, Amersfoort en Arn
hem niet. Of bij zulk een geval ook in
anderen vorm iets wordt verstrekt staat
niet vermeld.
Op de vraag of er verloi of vacantie
gegeven wordt ns per jaar, is het antwoord
ook al zeer verschillend. Alleen Amster
dam, Lseuwarden en Zwolle geven den
werklieden 7 dagen vacantie per jaar.
Verder ge yen Arnhem 4 dagen, Deventer
en Utrecht 3 dagen, Leiden 2 dagen, en
Rotterdam... l dag, n.l de «drukke Zater
dag" van de kermis. In de andere der
genoemde gemeenten wordt in't geheel geen
verlof toegestaan. L>at ware te veel weelde!
Dan de «rechtspositie". Op ditoogen
blik zijn er, aaar ik meen, nog slechts twee
gemeenten in ons land, waar zooveel als
«rechtspositie" voor de werklieden bestaat:
Amsterdam en Arnhem. Wat wordt daar
onder verstaan ? Dit: een wél-omschreven
verordening waarbij de eehten tegenover
de verplichtingen der werklieden zijn om
schreven. Dit is juist voor
gemeente-werklieden mér noodig, dan voor anderen. In
de fabriek is de patroon de baas, onverkort.
Wie is de baas van de duizenden werklie
den eener gemeente ? De burgemeester ?
Dat gaat niet. Deze komt nimmer met de
werklieden in contact, en moet afgaan op
rapporten. De directeur der afdeeling ?
Maar ook deie staat, vooral in groote ge
meenten, zeer \èr van de werklieden ver
wijderd. Het zijn feitelijk allén de opzich
ters, die dagelijks met de werklieden omgaan.
maar op hun beurt nemen zij in het hiërar
chische samenstel een zeer otdergeschikte
positie in, zijn van alles wat zij doen ver
antwoording; schuldig aan hun meerdere.
En daar ligt een bron van ontzettend veel
willekeur eener-, van onrechtvaardig onder
gane straf anderzijds. Daar zijn zoo tal van
vragen, die hierop betrekking hebben : Wie
stelt aan ? Wie ontslaat 'i Wie deelt straf
uit ? Welke straffen ? Bestaat er beroep, en
zoo ja, op wie 't Wie stelt het loon vast ?
In het particulier bedrijf is er maar n
antwoord: de patroon, directeur of' zijn
plaatsvervanger, maar bij de gemeente t an
niet gezegd worden : die en die is daar als
vanzelf voor aangewezen. Hoe grooter ge
meente, hoe moeilijker. En ten bewijze
hiervan is het voldoende, een blik te slaan
op de categorische gegevens waaruit ik hier
put, om te zien, dat bijna overal de zaak
anders geregeld is. In Amsterdam, Zwolle,
Amersfoort, Dordrecht, Zulfen, Groningen,
Leeuwarden en Deventer geschiedt de aan
stelling door B. en W; in Schiedam en
Leiden door de commissie ; in Delft, Zaan
dam en Enschede door directeur n commis
sie; in Utrecht Middelburg,Arr,h«mei) Kam
pen doi r den directeur alleen; in Maastricht,
Haarlem en Rotterdam door den
adjunctdirecteur of'een opzichter. Ziedaar r u toch
een totale stelselloosheid, die bewijst hoe
weinig hier naar een vast p'an en bepaalde
beginselen wordt te werk gegaan I Eu zooals
het hiermee gaat, zoo gaat het ongeveer
met alles. Op de vraag: wie er straft? is
het antwoord al even uiteenloopend. Alleen
in Amsterdam is omschreven in het regle
ment, dat slechts B en W. mogen strpffen,
op voqidracht van den directeur. Overal
elders is het willekeurig. In Maastricht en
Zulfen wordt er gestraft door »een opzich
ter" ^ in Haarlem door een hoofdopzichter,
elders door den directeur. Ook het
boetenstelsel is overal verschillend.
Een belangrijke yrasg, vooral voor ge
meente werklieden die gestraft worden door
inimmMtiHitMiiiiMiHitttiiiiimimtiinn
ljlH*nllH3M'M»Ml'lMHHH.IIllml«HMII WllllllllmllmltlllllllllMIIMailllllllllMilUmllllllllf IIIIIIIIIIlMlllllMïlïe*'
Terreuve nog meer plezier. Onmiddellyk trarl
zy echter op mij toe en als om het weer goed
te maken, nam zij my even bij myn arai en
zei: Ik meen het zoo erg Liet. Iloezcujemij
als cavalier sta..n ?"
Toen wij r u in den spiegel keken en ik daar
in my'n soldatenpa»js met myn tête bakkes
naast die mooie verschijning stond, was het
alsof ik een steek in n.yn hart kreeg Ik keek
Ida ernstig in den spiegel aan en toen bloosde
de lievelii g tot in haar hals. Nu, dos je best
maar," zeide zij en liet mij los E.en daarra
kwam de reg'sseur ons onze plaatsen achter
de coulissen aa; wy'zen en tosn rees htt tciic-rm
weldra voor de vertoon ing.
Ik ?a! ja geen vertla^ vin de voorstelling
geven, wij vot.den dat alies prachtig ging, zoo
wel ons stik j 3 ala het tweede, een eardig Irwitch
ding, waarvan echter meer de geestige dialoog
dan de handeling tref'. Maar misschien zoujy
met je journalisten-oogen allerlei fouten ont
dekt hebben. Ie de pauze was ik reeds viij en
toen begon het danser, bespreken, waaraan ik
diuk meedeed. Er was natuurlijk een run om
freule Ida vcor het touper te vragen men
doet dat bier nut vooruit en nu is het ge
beurd dat Van Doorn en graaf Terceuve, die
op haar gelo-'rd hadden als het ware, bf.ar
tegelijk aanspraken. Terneuve stond feitelijk
het eer^t bij haar, en Van Doorn viel dadelijk
met de deur in huis. 't Was een moeilijk
oogenbiik. Grf.af Terne ure wees er op, dat bij haar
het eerst in de zaal begroet had ; Van Doorn
zei lacherd. dat hy ele cer?.te invite gedaun Lad.
Ik ben je voor geweest, kameraad," voegde
by Terreuve toe, en deze an'woordde bits: ,,[j
zou kunnen zeggen f'at n mij gecoupeerd beeft."
I ja stond in een angst Z'j begreep als o
liciersdochter wel, waartoe zu^k een ijrsprek tu schcn
twee ri'meesters leiden kon. Zy redde zich
handig: Ik vinri het heel o;.aardig van de
heeren, dat zij k.bbelen, ' zeu ze doodlc; k, en
tot uw straf vras^.- ik den oppasser te, se ujpecri'.n."
Wrs,t was ik blijde, dat ik nog viij was. Met
een kloppend Lart vuide ik mijn raam bij de
touperdans in, ik keek maar niet viat voor
ge/icht de mededingers zetten. l.>en gilieel-m
avond verlangde ik ra'uirl^k naar dat
s.amr.r.zijn met la reir.s du bui, . ii dit ging als in ten
dioom van weelde voorbij !
Aan het eir.du van den avond kreeg ik Hjra
nog woerden met Terr.euve, die wat veel ch.
mpagne gedronken had. Je scheen r.og al blijdn
mi.t de ordertcheidirg," zc-Me )>y' te^en u>ij,
maar als :k zoo aan een sonpeiue m:wt ko
men, toupeerde ik liever neel?n?a!»l niet." ik
ar.twoordde eenvcudig dat bij zu h over z^n :-traf'
nogal eetrcor>t icheen te hebbeu en liet hem
staan. Van Doorn kwam *-o»-n dadelijk r.aarn.ij
(o? (m te \ragcn wat Ternf.ine gezegd had,
en bleef verder de ela-nos waren ui bijr a
allen vertrokken in myn buurt. Wij pingen
fcamen raer huis en (oen begon Van Doorn, op
zoo'n geheel arderen <oon dan Terneuve aan
nam: Jij bebt maa? mooi geboft, kerel. Ik wru
mij niet laten bldïan, maar het was voor ele
jonge dame een moeilijk oogenblik. Zij heeft zich
uits'ekerd uit ds ractili?kheid gered enz o was
het voor jeu een meevaller. Mjar laat ik j? in
vertrouwen ieïs ?egg«; : Pas op da' je gi en
onaargenaamheid, hoe klein ouk, met Terneuvo
krijgt, wai t ten eerste is hij een man aaneen
nijd;g karfkfer en t'an is hy cavalier e r ii-:icr
en het is een traditie hij ons rrgimer-r, da' een
twist op gpen enkele wijze kan wsrden bijge
legd. Ik geloof niet dat j? bar g bfr.t, en ikwil
DE DOLLE".
4) DOOR
J. F. DS WITT.
Brief IX.
Zoo is dan nu e groote dag achter den rug.
De tooneelvoorstellirg heeft plaats gehad en er
is een einde gekomen aan een reeks van de
gezelligste bijeenkomsten, welke je denken kan.
Gelukkig is de voorstellirg zelve uitstekend
van stapel geloopen. De avond begon met een
receptie. Ean paar der oudere dames hadden,
zooals dat ook in Amsterdam gebruikelijk was, op
zich genomen te recepieeren, en dat geschiedde
in de fraai versierde en gedecoreerde café^aal
Tan onzen stadsschouwburg. Daar was waai lijk
een kunststukje uitgehaald wat het aanbrengen
van drap ricëa en plantergrcepen aangaat. Oe
rtceptiedames zaten als onder een troonhsmel
en er was een groote weelde van tapijten
reergelegd Later werden die verwijde, d en werd
de vloer gecireerd om bij het bal dienst te doen.
Hoe fraai het hier ook was, hi d echter het
bruikbaar aaken van de ruimte achter het
tooneel r,og vrij wat meer moeite gekost. Het
was er een ware rommelboel en voordat
geBcbikte kleedkamers voor de rtames waren in
orde gebracht, hadden wij menig moe'Iijk ULI'je
gehad. Ik was nog basg dat veel in de war
zou loepen, omdat wy nooit pp een tocneel
gerepeteerd hebben en ik een berinnen! g had
aan een hellenden vloer in een schouwburg in
Amsteidavn, maar de helling hier was liet
erg mei k': aar. In de geheele groot eïfcaal kinnen
ook net vkrhonderd irenschen, zoodiit men als
't ware op het tooneel zit. De zaal zelf maakt
een nogal aardig-n irdruk en het tooneel is
grooter dan jïzou verwachten. Te negen uur
begon de zaal gevuld te worden ra;t mei.schon
die eerst zich op de r; c.eptie hadden laten
aankondigen. Hoe moer dames er kwamen, hoe
meer gekakel, war.t die deden alsof zij elkaar
in jaren i.iet gezien had 'en en nu allerlei
gewichtige te vertellen hadden. Intustchen
maakte de co ff mr onze grimes in orde. Mijn
kneve-1 werd wfggrsctminkt en ik kreeg een
mooie boerei jongensklcur op mijn wangen. Om
myn mord werd een domme lachtrok gegri
meerd en een pru:k van melkboerer.horidei.hsar
kwam it.ijn hoi.fl bedekken ; zoodat toen ik in
den spii-gel keek, ik mezelf wel e* n klap ora
m\jn kop bad willen geven. Van Doorn zag er
prachtig uit Heel niet gegiimeerd, alleen wat
zwart onder zijn oojen om die sprekender te
maken. Freule Ic'.a was ook iilet onder kappers
hatilcn geweest. Door opgewondenheid bad zij
een hooger kleurtje dan gewoonlijk en dat was
gen "eg Gn?af erneuve was in Duitsch
gener8a!?nn'form met gryze .pruik en snorbaard
zocjdfc de cude keizer Wilhelm e'roeg, en ik
moet zfggen, dat hij er uitnemend uitzag. De
heeren badiien veel schik in mijn uiterlijk en
voor»! Ten euve tapte er hoogst wclwillei d f en
paar moppen cp. Anders is hij in den laatsten
ty l r.iet heel vriendelijk tegen mü, zekor omdat
ik ook bij den kolonel aan huis kom Mrar, o,
toen freule Ida mij zag ! Zij s chrok we; kelijk
en riep hardop: Wieheeit j 3166 afschuwelijk
toegetakeld ?'' Xu, toen hadden Van Dcorn en
anderen dan hun onmiddeliyke superieuren,
is deze: bestaat er beroep op de Btraf?
Alweer: alleen te Amsterdam, waar de
positie der gemeente-werklieden geregeld
is bij verordening, bestaateenscheidsgerecht,
waarin ook de werklieden stem hebben en
waarop zij een beroep kunnen doen. Oreral
elders is de zaak willekeurig geregeld. In
Delft, Enschede en Haarlem bestaat in 't
geheel c/een beroev. In de andere plaatsen
staat beroep open bij de commissie's of bij
B. en W. Natuurlijk beteekent zulks inde
praktijk niets.
Ziedaar enkele der gegeveris tegen elkan
der getoetst, waaruit duidelijk blijkt, dat,
ook al hebben werklieden in dienst der
gemeenten in 't algemeen een meer zekere
positie, toch nog in vele gemeenten daaraan
wel het een en ander ontbreekt, en er ten
eenei.male geen vast systeem is, waarnaar
die verhouding is geiegeld. Dit slaat niet
alleen op de regeling der pensioneering,
die in de meesten der gemeenten zeer
onvoldoendeis, maarook op de rechtspositie.
In Amsterdam is thans een gezoiid begin,
en Arnhem heeft een tamelijk mislukte
poging gedaan, haar te volgen. Bijna overal
elders zijn de gemeente-werklieden vrijwel
rechteloos.
Het kan nuttig zijp, juist door de ver
houdingen tegenover eikander te stellen,
op het groote verschil in deze toestal den
de aandacht te vestigen. Wieder gemeei,ten
op dit gebied te kort komt, vindt daarin
allicht eecigen aandrang tot betere, billijker
regeling.
Vóór alles moet, dunkt mij aangedrongen
worden op bet omschrijven der rechten en
verplichtingen, gelijk thar g Amsterdam het
voorbeeld heeft gegeven ; hetzij dan, dat
ook daiir nog wel het een en ander te
wenschen is gebleven.
Mijn bestek laat mij niet toe, elke
gemeeiite afzonderlijk te bespreken. Maar ik
acht me verplicht, hier voor de gemeente
Maastricht een uitzondering te maken ; zij
vat haar taak op zóó verregaand, dat ze
wel verdient, 'n txtra plaatsje te bekomen.
Ze beloorjl de werklieden aan de gemeente
reiniging met / 7 70 per week; de werk
lieden aan publieke werken met f (! per
week ; de stokers aan de gasfabriek, etie 81
uur per week werken, met f 840; van
ouderdom of'weduwen-pensioen geen sprak<-;
van verlof evenmin. Een opzichter stelt
aan, een opzichter straft. De boete die
beloopen wordt, wordt onder de werklieden
verdeeld...
Is dat een exempel van de
gemeentewerkgeeffcter beneden de Moerdijk ? Dan is
't daarmee \'èl treurig gesteld!
S.
niet dat je j3 laf gedraagt, maar dos my het
plezier en vermijd den man. Eo.i toga en een
degen hebben rooit goed bij elkaar gepabt."
ik mot st erkeuneïi d^t Vau DIO.TI gwiijk had
en ik heb hem, toen bij mij met wtl wat over
dreven zorg tot aan myn tehuis hal gebracht,
hartelijk voer zijn welwilier.dhi.id bedaükf.
Biief N o X.
Er is i.a eie feestvoorstelling in or.zo
wir.'eramusementen een het ie leegte gikomcn. Die
repetities hebben grooter plaats 111 mijn lenui
ingenooien e'an ik ged&cht had. Er beerschie
ook \oortelureid aoo'n Bargeisrr.e toon. en
ik zou ook wel ee: s hebben willen weten ; oe
dat andeis kon in een geseltchap, waaiin vrou
wen als freule Ida en de dochter van den
bu-gemeester de voorname plaatsen imamer. Da
eerste dagen na de voo:sr,ei;iig was bet bekaaid
alsof ik iets miste, en het is (och eek a',se>f er
tusschen Van Doorn en Diij een b^i j; ai.dcre
verhe»udirg is gck^ruen. Daar is n onderwerp,
dat ons beiden ra aan Let hart ligt, en waar
over wij tc.cli vfr-i'y<i<n te pprtken. En zoo is
het voor oi.s beiden een uitui-nii-t geweest, dat
Van Doorn bedacht beeft om mij wberrnks te
gonn. Kijk," zei bij op eeui avond, heb j-3
wel oer s aan schermen ^edRaii 'i ' ^\^tuui!ijk
bad :k dat, aja&r in de l-.at.to jaren iik-t. >,u
dan wilde bij mij tocüe-ei s een lesjo guven ;
baat het i iet e'ai' tchaid; bet i iet, eiij.:kur.t
nooit welea ioe Let te pas l ari komen. Wij
hebben toen e-en ta.'io d'eicritLe iiijjs richt op
dm {,routi n zolTu r van het huis, wasrifi hy
zija tanifrs heei*', en ciaar heeft bij trij eerst
etns laten tonnen, >at ik my beriin-erde. Hij
meerde echter e'at mijo rr>(-;tko""e nicl deugde
en Het mij te-cn ;'ie bij de ca\8l!ei;e in g-.bruik
is zien. Maur dn mw- is, toni l i.i eisar '/.-. o met
zijn landen arïn.ffn salie! in iH; han.i, ', oor mij
slor.d en ui'viel, toen brg..-n ik air, xijn
bijr.aaai de Dolle'' to denke;.. Ik kv.n -fm. oogen
achter het netwerk van >ijn nmskt-T zien
f;!insteren en die ver-Jr.-iiid-? sabel t:ewceig als een
bl.kseüibtraal voor inij Leen en wen-. Order
('e band ii?p Van Duoni mij 'oe: SeUjr.tisg
bie>', scliijiij-lag daar, d< k y, inaar u!s hy
toeslorp, t.fit.ite xijr. sabel 'och teik'ra op mijn
bornt, hoofd et' arm. K(;n enkeli-n ke r ving ik
den s'ag op. He e'erste kcertn bad ik er gsuw
genoeg van. Ik werd mee cnrervfus Mat Week
<'at iiet Van D: orn's doel was goweü'it mijn
arm wat los en Mijzelf heelemaai wat
be-w.;fgli^ker te luakep. Ik bltef, vond l ij, ii> veel op
rr:yn plaats, Daarra girg l.;j mij de gecompli
ceerde bewfgii gou verklaren, en zoo kreeg ik
er meer kiuk c p.
L.lusschen bcginrrn de afdoeners los (e
krmen. Aan het einde van Let winterseizoen
werden de diners gegeven, welke de
bir.nenshuisprct besluiten. L?,: gzaxer) ar d gas n wij
wee-r »an rryeni- l oorncn en \e!df.n met bloo
men denken. Wij cbijnen een vn-r-g voorjaar
to gullen h.bben, en ? an zal hit bier
verrurkeink mc^oi wesen. De p'an'er: en hoornen zijn
bier veel vocrlrk^r dan in de on-.sri ken van
Amsterdam. Ik iclnijf dat. i^a&raan toe, dat wij
hier i.iit allee.'! zu'deüjker, maar ook zoo ver
van ze« i-üiggen. Ik heb mij al'ij i voorgesteld
dat l ot iii onze gcedo IJ^tad zoo waterkoud
kan zit,n. oaidat eliu gevestigd ie'ustcheis Noord
zee en Zuiderzee in. A! dat kou: e water stroomt
langs de star], en Li,r liggen wy te nvddon
van glooit]'d lai d en r.oeten koude noorden
en oo-tenwinden l.re»de donrer^os-chen
deortrokkei1, \c-cr zij ci:s lunr.en brrrikrr. Maar
Nederlandsch Comitétot steun aan
de arbeiders van de firma Van
Heek & Co. te Enschedé.
Men verzocht ons het volgende te plaatsen :
Het comiléin zy'n vergadering van Woensdag
25 Juni j 1. te Amsterdam bijeen, kan niet
nalaten aan de Nederlandsche arbeidersklasse
en het haar fympatbieke publiek hartelyken
dank te betuigen voor ds» -;'xbit.terc,; de en
volharderjde biijken van :Uu;i, v,?:ke de
Knschedésche arbeiders van de firma Van Hesk & Co.
van hen hebben mogen ontvangen.
Het is overtuigd dat de strijd, welke de
arbeiders 22 weken lang hebben gevoerd, als
ook de houding der publieke opinie, maar
niet minder het samengaan van
arbeidersvereenigingen van verschillende richting waar
het gold den strijdenden meer georganiseerden
steun te verzekeren, het heugelijke feit hebben
opgeleverd, dat ook in de toekomst de arbeiders,
ofschoon op vele punten oneens, elkander
zullen weten te vinden, waar het geldt front
te maken tegen de tyrannie van een verdruk
kend kapitalisme.
Een bijzonder woord van dank wenscht het
comi'éte brergen aan de Nederlandsche
Lursteraren vcor hunre ondubbel zinnige blyken
van sympathie en het betoor,de blyk van
rechUaardigheidszir, rog aan het einde van
den stry'd door dezen gegeven.
Mogen de Nederlandsche arbeiders verder
uit de gebeurtenissen te Enschedédit eene
hebben geleerd, dat zij allén van georganiseerd
optreden van allen, heil kunnen verwachten
voor hunne belargen.
Het comité: Th. M. Ketelaar, Lid van de
Tweede Kamer, voorzitter; Henry Meyer,
afgev. A. N. D. B , penningmeester; Jos Loopuit,
afgev. Soc. Deo». Arb. Partij, secretaris ;
J. Huizinga, afgev. van «Patrimonium"; J.
Mussert, afgev. Algem. Nederl.
WerkliedenVerbond ; II. Brouwer, afgec. der Kath. Ver.
in het bisdom Utrecht; A J. ter Liare, afgev.
Federatie van Transportarbeiders.
Het comilébesloot voorts, uit de nog in zijn
bezit zy'ude gelden, de drie slachteffars te
blyven steunen, totdat zij, r.a zekeren tijd,
wederom werk mochten hebben gevonden. Het
verzoekt, met het oog hierop, aan alle
steuncomhé's in den lande, welke nog gelden voor
Enschedéin hun bezit mochten hebben, deze
zoo spoedig mogelijk te willen zenden aan den
penningmeester van het Nederlandsen comité:
Hemy Meijer, Govert Flinckstaaat 372, Am
sterdam.
Het beveelt nog bovendien de drie mannen,
die voor den heldenstryd te Enschedégevallen
zijn, in de aandacht van de arbeiders
enweldenksrden aan. Hat comitéis met het oog op
hen nog niet ontbonden.
Helden.
Op ons verzoek eenige mededeeling te ont
vangen omtrent de diie stakers, die door
zichzelf als arbeiders op da fabrieken der
firma Van Heek op te iffjren, de werkstaking
hebben doen eindigen, ontvangen wy een
sehryven, waaraan wij 't volgende ontleenen :
»Zeker verdienen die drie bestuursleden
van het stakingscomitee een pluiinpj», daar
het naar my'ne meening twijfelachtig zou zy'n
geweest t f het voorstel-Borgman aangenomen
zou zijn als zy zich r.iet teruggetrokken hadden."
Het voorstel - B rgman dat verkeerdelyk den
naam ^bemiddelingsvoorstel" droeg was een
voorstel dat beoogde alle arbeiders weer aan
't werk te krygen mits hè' nat.tal slachtoffers
niet meer bedragen zou dan drie.
Daar den heer Borgman beker d was of
bekend kon zyn dat de firma de drie leiders
niet terug wilde hebben kon dit moeielyk
een b ?middelir.gitooTulel meer heeten.
HHMriiHiiiiiiiiiiimmiiiKiiiiiitiiiiiHBniniifKiai
toch schijnt op een zachten winter een vroege
lente te zullen volgen. En zacht is de winter
geweest. Wij hebben wel veel slagregens gehad,
j maar weinig sneeuw en vwi ijs is geen sprake
geweest. Veel gelegenheid om te rijden is hier
echter ook niet. De groote rivier is natuurlijk
l
j niet zooals een Amsïereiamsche gracht 's win
ters een goede ijsbaan, en plasten of vijvers
i zijn hier niet, ten minste, ik heb er nog niet
' o. er hoor en i-prfk n. W\lk een weelde zou het
j andtrs geweest zyn met freule Ida over het ijs
te zwieren. Ik ut b int t haar paard gereden,
met Law gemusicee-r.l, met haar gedanst, maar
veel verrukkelijker da*, dat ailes meiet het wezen
i over het gladae ijs met gelijke bewegii g voort
j te glijden en eian liefst eun tochtje te maken
mu een klein vertrouwd geze.'schkp Want nut
zco'ii liet schepsel! ja in je ai in een zaal roi.d
! te danser, is wel een gioot geno', maar j-3 voelt
j zoo dat tal van o gen jj voLen, opletten hoe
' j;; baar vustlouat, ui je v,at Zfgt, of ze op je
! arm iu-it of niet, en esat litb ik ook tegen.net
lijden rp een Daan als b. v. die van de; Ijsclub.
Bij ei-n teicti'jft wordt je diar^an eurbt vrij en
*at kun je een me >j.; he;t bot' maken by het
' aan bind. n van scbaaisen met een blik in hut
j oog en ccn eiiuVJ3 van de hard.
! O ! ou.le getiouwe, i&ch niet als je mijn
'yrircbe ont!joeüe>n)irige.Ti leest. S'jiaf, a's ik bij
ut n kolonel ten visite heb gemaakt, denk i
i dat ik toch eigenlijk dan doe om ook Liet als
i m? deeiir ger i aar lüa'i; hand «p te treden en
j da-i bouw ik luchtkacteelen van boe het zou
; kunnei; fcijn, trut zoo';) engelachtig vrouwtje in
| efc'ii bescheiden hri-j^, maar ik zie zelf ui te
! gotd in, boe dat ^ruurntn in Let w;ld« is. Wat
kan ik een .meisje aanlieden behalve een trouw
oprecht hart V n Jaar sta ik tegenover twee
gctortunccrde ede-lJie'd- n, die hun vrouw in de
hoogste kiirgrn kut!; en bre-ngen, endaarishet
' ice-i je ir, quaestie de dochter v&n een b
ofdj e fricier gewoon gevierd te worden, aan toch'jos
i te i aard, lais, toi.'ées en alïes wat het leven
bieden Lan. E:i, last not 1,'ast : Ida is ook te
familiaar met mij, ?ij taüt nnel anders met iriy
cm dan met Van Doorn en 'i\rr,eu»e. Zy
tutrycert mij en doe;t mij ell.-rlei coj fiientifs,
terwijl zij tegenover \ au Doorn et, Tcineuve
a'tijd eie; e-kgwite y.nge d&n.e i", dlo zieb wel
verwaardigt ccaplimcrüj-js en bloemen te
accept; «en. N ten, viiend, vcor mij staat ook geschre
ven : Lvciate ogi:i sijcianida. Ik b< n de goede
vriend, ir.aar zal nooit iets anders worden,
Schrijf mij nog etr.s een hartcl^kon biief terug,
| want oth ! hert), ik kan zoo alleen zijn, tnjy
begrijpt ir.ij zoo goed.
Brïtf No. XI. '
J«, kerel, jij ziet de z»!.k goed in en ik
dai k je wel voor jo hp.rtoirk epiUei. Ik Lcop
j i.u E a. -.r dat j'i vuo^jicliing uitkomt en dat re
licsliisii'g riet lui. g mier zal m blij.ven. 't Is
: vs'koir.en vaar: zekerheid is \üir iuij te'cr
; daa i u cers mij te vej biijd'-ii niet luchtkasietkn
! en dan we; r in zsk en. a.lch te zitt n. Dan
niott mijii wak mijn trcoït zyn, jr:iar elan zal
j Ik eok doen zoeals j j zegt en zien o'at ik
?l evcrge'piaatst word Een piaafs van
Mitetiiuut' gtiiü.r is gtwoonl\;k rog wel te vinden. En
' dan beg:n :k hot leven O] nieuw. Na'.nurli.k
: zou ik gaarne wat r:ecr in ele buurt van
Am| sterdam kom' n tn als je CCLS moeite wilt doen
': lij j;: Oora in den Haag, zal je mij zeker grcot
Maar 't was nog minder. Als iemand een
diergelijk voorstel doet, bedoelt by daarmede
aan beide partijen te zeggen: »Ik raad u ten
stelligste aar>, dit voorstel aan te nemen."
In casu werd dus tegen het volk gezegd :
«Gooit de drie leiders overboord en gij zult
ongestraft blijven." Dit was mi. weinig nobel
Bpeculeeren op minder goede eigenschappen
bij het volk, die gelukkig slechts in gericge
mate aanwezig waren. Ik vraag in gemoede:
was dit voorstel waardig een directeur der
NederlacdBche School voor Nijverheid en
Handel ?
Het eenige voorstel dat hy' had mogen doen
wss: Staakt den stry'd, die verloren is voor
de arbeiders; ontvangt alle arbeiders zocder
onderscheid weer in de fabriek. Dan was
het aan de firma geweest om te zeggen:
«Goed maar die drie hoofden nooit."
Borgman mocht niet zulk een voorstel in
den trant van Jan 'van Schiffelaar doen.
Nu, deze drie Jainen van Schsffelaar zullen
wel op hun pooten terecht komen daar zy aïs
bekwame lieden bekend staan (Bakker en van
L'er waren de bette dekenwever-). Bovendien
worden zij voorloopig nog gesteund.
Van de drie comiteeleden was Van Lier
socialist, Reudink was naar ik meen christelijk
historisch, althars niet roomsch. Bakker was
naar ik hoor niet aangesloten, doch het ft zich
aangesloten gedurende de staking bij een neu
tralen spinners en weversbond.
Niet alleen dat wij aan deze drie mannen
het eindigen van de staking danken, het
scheelde weinig of het was weer opnieuw be
gonnen en wie heeft toen den storm bezworen ?
De rebel Reudink. (Zie dit bericht uit Tubxutia).
»Dinsdagnauiiddag orstond er een
woordenwisselii g tusschen een ouden en een nieuwen
arbeider der firma Van Heek & Co. in de fabriek
Lombok aan de Kortesteeg. Esn der patroors
kwam tusschenbeide en werd gebrutaliseerd
door den ouden arbeider, die daarop door hem
uit de fabriek gezonden werd. Zijn mede
kameraden verlieten daarop eveneens de fabriek.
Reudink, de o ad-voorzitter van het
stakingscomité, kreeg gedaan, dat allen de fabriek
weer binnengingen.
»Nog waren de gemoederen Liet tot rust ge
komen en spoedig onstond er in de fabriek
een kleine vechtpartij, waarbij twee der nieuwe
arbeiders werden verwond.
»Dadel^k werd er om. de politie gezonder,
die een onderzoek instelde, doch er kwam niet
veel aan het licht "
Wij^ trekken dikwijls een parallel tusschen
den Transvaalschen oorlog en dezen stry'd en
't gaat merkwaardig op Zelfs dit feit weer,
dat in beide gevallen de hoefien van het verzet
de strijdende burgera aanmanen tot berusten
in den verloren strijd. Maar wat de boeren
denken, hebben de arbeiders gezegd: Wy'zul
len ons onmiddelyk gaan voorbereiden om den
stry'd met betere middelen (een goede kae) te
gaan hervatten, als de omstandigheden gun
stig zijn.
Ik denk dat het een jaar of vy'f duren zal
en dan begint het opnieuw, is het niet bij
Van Heek & Co. dan by een ander. En dan
zoa ik niet gaarne de fabrikant zyn by wien.
de stryd uitbrak.
En nu het succes dat de firma gehad heeft:
Ga wonnen: ? 3500 per jaar.
Verloren : Am reputatie, aan prestige, aan
vriendschappely'ke verhoudirg tot atder
fabriik g< .,vi*eerd. Lieve hemel, daar valt mij
wat in. Als dan haar verloving maar niet be
kend wordt gemaakt. Dat zou een geschiedenis
zijn, want hoe zal ik mij dan goed bcu'en.
Wat ben ik een ezel, dat ik daaraan niet
vroeger gedacht heb. Ik duit' v-aarach i g, r. u
dit denkbeeld by' mij is opgekomen, er 'niet
heen te gaan. Als ik het n«g hoo.-de, a!s ik
op de Soos" was of zoo, daT zou ik mij 'kurren
verrr.anren en haar later geluk giar, werechfn,
maar als het wordt medegedeeld, zoo aan tafel'
wa>>r ik bijzit --- kun jj me ru niet nrs
itns raad ge-vec ? Fn nu ik mij goed >>edei k
heeft graat Terneuve in de laatste r'agen ook'
iets bijzonder pedants over zich. Hy ts altijd
een geurmaker, maar to=n ik hem gisteren
tege: kwam en groette, salueerde bij zoo over
dreven beleefd, als wilde hij mij voor den mal
houden. Zou het dan toch dis man moeten
zijn V Zou de graventüe! hsar z;o bi koord
hebben, dat zij het goede trouwe hait van
Van Doorn daarvoor verwerpt 'i
_ Zie ja moet mij wel brgrvpen. Graaf Terneuve
is ooji een elegar.t t.ilicier, lang en s!ai k met
lange witblonde knev.l», altijd even correct en
keurig, maar hij heeft in ?ijri oogopslag in zijn
manier vin bewegen iets hards Weet' jij nog
die geschiedenis van het t er Joolde lam en hoe
de goede herder het opzocht en r aar dp kudde
terug bracht. A's je ruhef ondencl.eid «ufschen
f.raaf Terneuve en Van Doorn wil weten moet
je het zoo voorstellen, dat Van Doorn het 'am
zou gaan opzoeken, maar Terneu-. e zou zegeen
dat hij zich er i ist m. e b-, moeier, kon Van
Dcorn is een oific.ier tans peur et tans rrprcche
200 itmar.d, die teg.-n een oyfrworjnen \ijanei
zou zeggen: Wat kan ik voer u dier?"
Terneuve zou j;..,- n vijand overwirr.en of Ui
zou hem verdelen. En zoo ook me' de % roe wen ?
Terneuve aanbidt geen vrcuw, bij begeert
be.trhy vraagt haar r.i. t, hij neemt haar in be-zU '
tij vleit hsar niet, bij temt Im.r. Er. bij komt
rond daarvoer uit. Hij heeft mij eens gfzc?d
dat dit de eenige manier is om n vru,* (e
behandelen en dat de vrouwen eigei lijk alleen
zoo behandeld willen worden. En torn ik me"
al d:e herinneringen aan mijn ei<ren (hui* Va-r
moeJe. zoo alles is, protesteerde, trok bij ,Kn
witblonde knevels tus.chen zijn vir^ers dorr
en. ,z%:. ".3a> femmige mensehen zi'n zoo
verrukkclyk jong." En dan moet j , daarfPSenover
Van Doorn kennen, die my 'och dad- li k ? »WKd
heeft, - kijk myn vroegere brieven maar r a
dat er mets gaat boun het gewkch.p van een
lieve beschaafde vrouw: die irfl heeft «wa"r
schuwd voor a die kleine gevoeligheden vSmee
men m een kleine garnizoensstad heeft ri kf rir. t
W Tk n' '"f*316', MT?Ijl8 d&ttijwetermofr
hoe ,k over freule Ida dfnk, gren onaen' lik
zijn >nendgchappe;vjke londin, «e *fr?
*
in de
e'fgen deirn. Maar cer.mfa1 zal ik mij rog
de opinie. eie-llijke nabijheid van de lieveling
[ bevirdf-n. Op 17 April is xij jarig en dan geelt
de kolüi f l een groot eli: er, en i.ate:uriiuk ben
.- , ik c!o f
, dat ^n yver om mij schermles te |e-, e r
alleen voorkomt uit bczorgdhe-id, dat ik
Terreuve nog eens onaangrraamhe-en
lu: nen krijgen En zco bij zich boog
^'d± at r,dat.hij waar!«k '-^R .a
En e!aa om zou het roy zooved minder freff n
a.s hy de gelukkige uitverkoorne van freule I 'a
PUnl-aTt T'T^/8^ ?nfUVe t"r Ven
Ilanka-.rt, de sub.htuutc ficier, z^gt cck wel
dat je beter doet een vreuw te bêheer«chen
dan te aai.fcdder, maar zijn ttc}.j, wi,dtb<m
om baar pu.k en haar ader zal wel *Kor »
bcvo-denng zorgen, ! amice mlht h«,e
besef ik nu de baleekenis van hèi
posSrdcnt«B. Wordt