Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1309
a. ie lanlrente ? 7,869,000
6: deaf .ohrij^ing w gensmisjewas 329,300
n Waardoor de beHeld? totalen worden
teruggeorJRht. tot / 161,061,000 ('a idrentp) en
? 6 836,000 (i se .r;jviD:) of tot ? 16 406,000
ea ? 6s3,60) psr jaa'. Bij eeue vermindering v*a
d :n lanlreate-aanslag tir:t ruim ? 2,900,000, is
dus de afschrijving w,'.gens mlsgewai in ;'ettwe?de
d c'nnuoi to'genomea met bijna ?200,030 per
Wijst dit niet op achti-ruitgang, lezer? Ei nu
most ge niet deuken, dat meu erg vrijgevig is
met afschrijving wegens nrsgewas"; een
rijstainplant moet er al heel treurig uitzien, om
?»ojr afac'irijving van laadrente in aaamerking
te komen; in den regsl is het product van zulk
e".n aanplant zoawat nihil.
B'iiten die velden, die voor afschrijving van
aidrente in aanmerking worden gebracht, zijn
er nog. vémefr, die door het slechte wêjr of
d lor ziekten T iel minier opbrengen dan
gewoJtthj.k, doch waarvai de bepUntiug duo- het
\>3»tunr niet wordt opgegeven als mislukt1*.
Bovendien is het deugdelijk coastateereu van
nvsgewas" een erg lastig werkje, dat vooral
zwaar drukt op de dutveltoejagers der inland
sdie saonnlevinj: de desahöofden, terecht merkt
e heer Maijbo'm dan ook op: //Dit bsdrag zou
nog stijg n, ind'en meu wist, hoeveel misgewas
door de desahojfd u van welvarende gemeenten
jaarlijks worlt verzwegen om vaa den last der
«omm'ssie, die dat rmsg^wa) deugdelijk"
constateeren m>et, af te zijn".
(Slot volgt.')
1) Een bouw" is ruim 7/;o Hectaren.
2) Tijdschrift voor Njver'ieid en Lindbou,*
in N. I. nu nering van N >vemier 1885.
3) l E-n p fcoi is + 621/* kilogram. PaoU
is oao-tbolatefjft rijst.
) Aocoord, maw niet het geheelejaur door"
tt*eem«al daags rijst.
5) D.e nieaw» oogsl" heeft plaats in Mai,
J im,. J-ulij ook wel ia A igu&tus.
6) »Niet merkbaar," voor ons
waarnem'nesv mogen, verstompt als het is- door het,dagelijks
zien, van de arm.jade dar Javaaoeehe bevotkiug,
d',»o!i wel merkbaar w»or die-, bevolking aelf, ai.
wnakltttgt «u kermt en. steent zij niet en> al.
smijit zij. OBE&: ruiten niat ia, zooals- het plebs
in. Europ». p'eegt te doen, waaueir er apraka
is niet van honger- daoh slechts vaa-. wat laoaa
Vftrhooging of wat kortereu arbeidsduur.
7) De mannen van het gezin, die op het land
m.jeten. werksn.
8) Oavttjchillig wat voor eten.
9) Als dat ,,'«e" er is, nttap in de maeste
gevallen, b-'ait de Jaraansohe landbouwer nbt
eens- ploegwee. Ei als er vers'ïissls ea wapens?'
zijn en als er een kopsren sirihbak" is, maar
meestal ontbreekt dat alles.
10) Ja, w-è. zeldaaam'', hée: aeldsaam zelfs.
11) Der heer S. G. bed'jelde hiet zeker ee*
hoofd ef natabtle.
12) De humane m'. Kuneman had iutusechaa
d<)tt heer dr. SoüewijnG IpeaLs hoofdinspecteur
Vervangen.
Nieuw-Game».
Geachtf Redactie.
M*t veel belangstelling, ofic'iooa niet juist
met instiinraiua1, las ik ia uw b'ai van 29 Juui
j.l. het artik :1 vau dea heer Baelde over
NieuwGuinea. DJ schrijver bespreekt daarin het
lurjpsnls g«rueh', dat de regeering voornemens
zou ziji de pas plaats gehad hebbende
nederz ?tting te M rauke weder op te htff;n, ten
Rivolge van de menigvuldige ziekteverscbij
tselen en sterfgavallen die zie'i hadden voorgedaan.
Hij g«eft een kort overzicht vau de ge
chiedenis onzer eerste vestiging aldaar, te M^rkusoord,
of Fott du B is, to?n eveneen', ten gevolge vaa
eea«B ho >gst oa-ua tigea gezoadheidstoestand,
dat fort, ia 1S36, we Ier verlaten werd. De
schrijver k)mt tot de conclusie, dat bet
wensc'ielijk zou wezen nu maar weder te handelen als
to3D. DJ vestig:ng te M^rauke moest weder
opgeheven wordeo. Aan. onzen naam als be
schaafde koloniale mogendhe d «ou een dergelijke
gedragslijn ten gosde komen. Het gebaurdömet
ort du Bu-i leerda ons, dat ons prestige
diardoor niet zal lijden; o^ze nationale eer was er
niet m^ie gemo-il
Ik kan in dit oplicht het gevoelen van den
geachr.en schrijver niet deelen.
Welk e;n verschil van opvatting ontmoet men
ook, wanneer men de hier ontwikkelde droef
geestige beschouwingen vergelijkt mat d-3 van
zooveel gezonde geestkracht getuigende
deukbealden, die de heer P. J. vaa Houten ia de
Nieuwe Courant vai 8 -12 April j.l. ontwik
kelde. H sr ee; van onmae'it getu'gind en tot
werkeloosheid opwekkend p^sim'sne en rii'iar
63n van krachtig ;n en hoopvollen ondernemings
geest doordrongen streven, dat tot daden uitlokt
en zio'i niet zal laten ontmoedigen djor
aaavaakelijkea tegenspoed of moeilijkheden die
overwonnen moeten worden.
It kan mij voorstellen, ja, dat er alleszins
afdoende redenen zoulan kunnsn bestaan om
Msrauke te verlaten; maar iadien dit, geschiedt,
dm moet het ook ziji m^t het onwrikbare voor
nemen, on onmiddellijk op een ander ea beter
pekozen pu t eene nieuwe vestiging te p'.anten.
Dit zou moeten gebeuren, wa neer het
overtu;gend bewijs b-'stoad, dat Mirauke eea slecht
gekozen plaats was voor eene eerste vestiging;
dat het b.v. in eene moerasachtige streek la,j,
die alleen door het aanleggen vaa kostbare
kunstwerken te verbeteren viel, of dat het bloot
gesteld was aai winden, d.e over moerassige
streken hebben gc.wiaid. D,.' mogelijkheid be
staat, dat m;a ook nu wadsr in dezelfde fout
Vervallen is als bij zoovele andere onzer
aaivankelijke vestigingen ii dea I idischen Archipel.
Van hi^r uit kao zulks moailijk beoordeel l
worden. A 'sen uit een pliatsehjk onderzoek
zou zu'ks kunden blijken, la het artikel vai
dm heer B iel ie is dat bewijs niet geleve'd.
H'j z?gt w.'I, da^ andere onstandlglieden er op
wijzen, dat d?, geheele Zuid- en Westkust van
Nieuw Gu'.nea buitengewoon ongeiond is, dat
men ia dazen niet te veel ma| verwaslitea via
den vooruitgang der medisch', speciaal der
hygiënische wetenschap ea dat de eenig gosd
uitvoerbare hygiëne daarin zou b'js'aan, om
zoo'n streek te m:jdea, maar overtu gend is dat
niet, zoolang w'.j o ik geen kenais heboea kunnen
nennn van d;e «andere omstandi/jeden" die,
yo'gins den heer B veile, de geheels Zaid- en
Westkust van Neasv-Gninea b liten^ewoon on
gezond ma'cen.
O'jchoon ik gsen med'cus b:n en er wellicht
daarom zijn, die geneigd zullen wezen aan mijue
woorden in dit oplicht minder gewicht te
hechten, zoo msen ik toch, op jrond van mijue
langjarige ondervinding op dit gebied, de ver
klaring te mogen afleggen, dat het nalaten of
het opvolgen van de lessen die de hygiënische
wetenschap ons leert, juis' vxn overweg^nden
invloed is in dergelijke gevallen. Het ontst-tan
vaa onguastiga toestanden als nu te Meraukc
geconsta''eerd moe'en worden, za', volgea? mijne
l
innige overtuiging, hoofdzakelijk, zoo niet
gehiel, aan het veronachtzamen vaa die lessen
toj te schrijven zijn.
H.'.t aanvankelijk bsstaia van onj-zoide toe
standen is vrij wel de gjsc nedenis vaa al onze
eerste nederzettiagen aan. de kusten, vaa af
B-itavia tot A^jeh. Bitavia moest wegens
oogfizondhiid varlatea warden, maar van htt dicht
daarbij gelegen Weltevreden, of vaa
MeesterCjrnelis, kan men di*zelfd« toe'i niet zeggen,
vooral sedert msn er artesisc'ie waterputtea
geboord heeft. *ee ejuwen geleden werd
de westkust vaa Sunatra, die nu als een der
gezondste gedeelten van ons Iidiëbesehoawd
wordt, de Pestkust gen o mi. O,) dezelfde plaats
waar de door de O. I. C im^agnie aaagevoerle
mijnwerkers, handwerkslieden en soldaten als
ratten stiirven, zooiat er een toes'and ont
stond, die aaileiding gaf tot dien nai^n, heb
ik ja-enlang gewerk7, en de gesondaeidstoestand
oader het talfjke onder mij a beheer staande
personeel liet niets te wensahea over. Geea
enkel sterfgeval wegens ziekte had er phats.
Ei ook op aadere plaats:n heb ik beUelfiie
resultaat kuanen consta'eeren, wanaeer maar
voor eene eerste vestiging een goed punt uit
gekozen werd en bij het aanleggen vaa het
etablissement de eenvoudigste regelen der hygiëne
in acht genomen werden.
O jk het aangehaalde vergelijk-, ten bewijze
?d*t wij nu, uit een politiek oogpu.it beschouwd,
ongestraft hetzelfde zouten kuuuen doen a's ia
1835, gaat toch wel niet op. DJ tosstanden zijn
niet meer dezelfde. Ia h«t begin der vorige
eeuw was Neuwü-iinea een eiland, waarop
niemand nog de begeerige blikkjn had geworpen.
Voor Australiëzelf zju eersteen pair tientallen
jaren later, door de goui-outdekkingen, die
langzamerhand over versc'iiliende deelen van
dit werelddeel plaats halden, eea nieuw tij Iperk
van oitwikk-eliug- en voorspoed aanbreken. Ia
1335 maakten wij al i noa' maar aanspraak
op N.euw-G-i'rua. Nu zij a Duits«hland en
EijeJaad daar onza baren, gewjriou. en. men
kan er zeker van zijn, dut bsidau, en het laatste
vooral, maar al te gaa-ne onze plaats zullen
weaschen in. te neman, wanneer wij te kwader
uce er toa mochten besla.tea om dj genomen
maatregelen tot e.-ne dai i werkelijke
bjzit-uitoefenicg te stakum
Juist op dit oogen'ilik is het meer dai ooit
ts voren noodzakelijk, om. zijh van,d»a toestand
en van da te volgen gedragslijn r jkeaschap te
geven, setert het Bntscae gedeelte vaa
NLBUWGuiaea door de Ejgelschs regeeriag onder het
bestuur vaa de Austr&lisc'ie Coaunonweaith is
gebracht.
Ia Australiëis msa ge-we ld energieke maat
regelen te neman en het mog«lijk<t te doen om
mat alla kraoht d« betreli' (iJo laaditr.-kea en
de d ia-ia opgasloten hu!pb:oiaefl tot
oatwikk«liug te bfengeu.
Ziehier eenige bij^ouler'iedfiii, die ik ontleen
aan. een artikel over B.-i'so'i Niauw Gaioea, ia
de Londsnsc'ie Mini/ig Journal vaa 17 M.ei j1.,
ten, bawijae boa veel ve d*r msa d*ar reeds
met de kolonisatie gevorderd is da-a bij om.
DJ schajv-w zegt., dat gadurende vele j^ran
de Eurapeesch* iag»zeten«n ontevreden waren
met de p jlitiek die d or d» Britsohe regeei-ing
daar il to:paasiag werd gebracht. Nu de be
zitting aiu de Au»tralisc(ie Cj;n aoawealth was
overgedragen, mae'it men de hoop koesteren,
da-t voor de oatwlkkelmg der koloaie eea nieuw
lij Iperk van vooru'tgang en voorspoed zou
aaabreken, »Het door E igelsche anbtenaren tot
na toe- toegepaste stelsel vaa bestuur, was veel
te langzaam, e a. conservatief gebleken. De
Australiërs- erkenden ten volle d-3 waarde van N euw
Guin«a, en. men kaïgerust er op vertrouwen,
dat de Commonwejlth meer vooruitstrevende
ea doaltreffeade maatregelen zal toepassen."
Naast djn grooten delfs'ofL-lijtan rijkdom
vaa N'.euw Gmnea en de omliggende eilaaden,
waren in deze laadstrjkea zeer waardevolle
gronden te vinden^ voor allerlei cultures geschikt,
en oy het oiganblik waren reeds deskanl gen
bezig OJB ds voorn tiichtcn te bestudeeren voor
dea aanbouw vaa rijst, tabak en su:ker op
groote schaal.
DJ behoefte aan goede verkeersmiddelen deed
zich echter zeer gevoelen en veel moeilijkheden
werden vooral nog ondervonden op reis naar
de reeds bista^nle nvjn-distrie'en. IMrijke
petities had men daarom bjreids vroeger tot
het Bestuur gericht, tot verkrijging vaa nieuwe
wegen, ofsehojn tut nu toe met waini» succes
Wanneer van bestuurswege een aantal voet
paden caar versch.lleude ric'iti->gen werden
aaa.gel-gd, dia dea goudzoekers den we0' naar het
binnenland zouden oat^lui'en, dia zou zonder
twijfel de ontdekking vaa talrijke nieuwe
d.:lfstafviadplaatsen daarvan het gevolg zijn. E-a
aantal invloedrijke mijnbezitters waren daarom
op het oogenbhk b:jzig 01» een verzoekschrif,
aai de Commonwealth voor te bere:dea, waarin
deze verzocht zou worden verschillende lange
verkeersüj-iea te do ;n op'nk^ppen ea traceeren,
die dea mijnonderzoekers in staat zouden stellen,
het binaeiilaud ia te trekken ea bu.i dan ook
poütie-eseorten ter bcsc'ierming mede te geven.
Nu wsrd de helfr, vau elke troep goudzoekers
verhinderd behoorlijk te werken, doordat ze
moesten zorgea voor de bescherming van de
aadere helft tegen de aanvallen dir wilde in
boorlingen.
Het Yxlda-goudveld was op het oogenblik
het belangrijkste. Daar waren een 250 tal
Europeesc'ie mij iwerkers aai het w-rk en allen
maakten gosde winsten, ofschoon voor levens
onderhoud ea de insest eenvoudige kost tea
m'nste 6 pond sterling p^r week betaald werd.
H;t mijuTeld was moeilijk te bereiken. Er werd
tot nu toe slechts a'!uviaal-goud gewonnea, maar
ook verschillende goadvoereade aders had men
bereijs opgespoord.
T; Go>ra hielden zich omstreeks 35 mijn
werkers nnt goudwasschun bjzi?,
Op het G ra-giuiveld waren GO j,'oudwassc'iers
aan het werk. DJ m :esteu vertoefden daar reeds
sed.rïeea drietal jarea ei amgerien ze nog
niet vai p!an wareu om te vertrekken, zoo was
het vermoeden gewettigd, dat ze er goede ver
diensten maakten.
DJ administrateur van de Woodlark
Proprietary-miju had juist gerapporteerd, dat hij 407
to i erts gestampt had, niet een resultaat van
135 V'i ons goud en 6 'on concentratie-producten,
ter waarde van 185 pond sterling. Men koes
terde de beste verwachtingen van de toekomst
dezer mijn.
E;ns Eigelsche en verschillende Australische
maatschappijen warea gevormd, om doormiddel
vaa bug^eraiac'jiaes het zand van de Mambare
eu G.ra-revieren te verwerke i en men veronder
stelde, dat de e;rste machine over een paar
maand :n reeds aaa het werk zou zijn.
DJ wet tot wering van niet blanke arbeiders
had d', paarl-visichers van N.euw Guinea echter
zeer onaangenaam getroff-u, omdat bij dit be
drijf als du kers voornamelijk inboorlingen
gebjzigd^wordeo, afkomstig vaa deZuidzie-eila-:deu,
vaa Nisuff Guima of vai Jipan. Men zou uu
de vloot der purl-vis:-c!iers dus moeten be
mannen met blanken, maar dit koa het bedrijf
niet belalen. Verschillende meetings waren er
gehouden om de zaak te bespreken en men was
hesloten om de geheele vloot der paarlvissehers
van da Torres-sfr.-iat onder NjderlaLd^che vlag
haar bedrijf te duen uitoefenen, waaneer de
regeering van de Coinruonwea'th voet bij stuk
hield en niet wilde toegeven. De schrijver was
ecSter van oordeel, dat dit laatstj n et, zou
?eheurea. H ;t doeltrtff -nde vaa de Aüens EJ:
clusiin Aft werd in A istraliëdoor niemand
bstwijfeld. M:n. gevoelde wel is waar alle sym
pathie voor di paarlvissohers, maar man was
van den anderen kant ook van oordeel, dat het
voor de industrie in het algemeen beter was,
dat de paarlvissch;rij onder vreemde vlag werd
uitgeoefend, Han dat, ze eea gevaar zou opleveren
voor de st.ncfe toepassing van het bjginsel vaa
eea Blank Australië.
Dit zijn zeker fei-";n di; te denken geven, en
die duidelijk aaatoonen, hoe de tosstand sedert
1835 Vjraadetd is.
Verlaten wij Nieuw Grnea, dan zal d ?
Aus'ralischs Commiawealth ons weldra voor hi t alter
natief stellen ooi daa~ onze plichten te vervulle.i,
of wel anderen de gelegenheid te geven ooi dat
te doen, w.aartos wij ons te zwak oordeelden.
Aanva'len vaa inboorlingen die op ons gebied
een schuilplaats vinden, of het doen vaa mine
rale vond ten op ons gebied door B itsche
prospeetors, die huu vinderrechten zouden wensc'ien
te verzekeren, zullen een gereede aanleiding
opleveren om o ite regeer'ng voor een dergelijk
alternatief te plaatsen. Hoe wij ook besluiten,
onze natio .ale eer zou er wel degelijk mede
gemoaid zijn. Wij zoudrn een besluit moetea
nemen niet uit vripu wil, maar oader pressie
eener andere na'ie. Dat zou in elk geval voor
ois eeae vernedering zijn.
O ize voorouders zou len u'.t vrijen wil eeae
eroote, rijles ea veelbe!o/eade bezitting als
N euw-Gutaea niet prijs gegeven hebben en van
onze nakomiliagen mogen wij niet verwachten,
dit zij ons dankbaar zullen zijn voor het
opeeven onzer rechten over eene bezitting dis
5/4 maal zoo groot is als N:derland ea die
een ruim veld voor kolonisatie zou kunnen op
leveren, in de lagere streken voor de overtollige
bevolking van Java en in de hoogere wellicht
zelfs voor die van Nederland.
V )lgens mijue b'scheiden meeniag zal echter
de N^djrlandsc'ie r^geering g>ed dosn zich
hierbij ook de vraag te stellen, of werkelijk de
Neder!. ladisc'ie reg;ering wel de meeit ge
schikte autoriteit is om in dit geval handelend
op te treden en of juist de klacht die «ij zoo
even als door de ingezetenen van Britsch
NieuwGuinea geuit aan'iaallen, niet ook, en ia dubbele
mate zelfs, zich bij eene d'rect vau de
N-iderlaadsch-I idisc'ae regeering uitgaande kolonisatie
en bestu uriinrich'iag zal doen gevoelen. Ik
geloof niet, da', wij op die wijze juist eene
spoedige ontwikkeling van het land tegemoet
mogm zien en ben de m mening toegedaan, dat
eene geoctroyjerdj paticuliere maatschappij in
dit geval te ver-kiezen zou zijn ea b.ter aau
het doel zou beaatwoorden, zelfs al moest eene
dergilijke maatschappij ook in den beginne ruim
gesubsidieerd worden door de regeeriag.
Mjt dankbetuiging voor de plaatsing dezer
regelen noem ik mij mjt hoigachting
Uw dienst w.
REINIER D. VERBEEK.
Hoogere" politiek.
De reis van koning Vittorio
II naar Rusland heeft heel wat pennen
in beweging gebracht en zal dit, waar
schijnlijk nog geruimen tijd blijven doen.
in den komkommertijd schieten de aren der
conjecturaal-politiek het weligst op.
Voor msn zich aan conjecturen waagt,
dient men zic'i eenige f jiten te herinneren.
Het plan voor het bezoek van den
koning van Iialiëaan het hof te St. Pe
tersburg bestond reeds sedert ettelijke
maanden ; er 18 eerst uitvoering aangegeven,
nadat de triple alliantie fvirmeel was her
nieuwd.
Bij die reis is, om welbekende redenen,
eene ontmoeting tusschen keizer Franz
Joaeph en koning Vittorio Emanuele ver
meden, terwijl een bezoek van den laatst
genoemden soaverein aan het hof te Ber
lijn tot Augustus is uitgesteld. Dd reis
naar Rusland staat dus geheel op zich zelf.
Wat omtrent het onderhoud der beide
souvereinen is bek^n l gemaakt, in den
vorm van toasten of toespraken, gaat niet
verder dan de gewone
beleefdheidsbatuigingen en wijst allerminst op eene veran
dering in de bsstaaude orde van zaken.
Eene toenadering tjsschen Italiëen
Frankrijk bestaat reeds sedert meer dan
een half jaar, en wel in zoo duilelijken
vorm, dat zij door de lei lende mogendheid
van de triple alliantie als een feit wordt
erkend: men denke aan »het onschuldige
extra tour Ij a" waarvan de R'jlcskanselier
Vou Bü'ow sprak.
De sympathieën van Italiëvoor Enge
land, die indertijrl zeer merkbaar waren
en aanleiding gaven tot eene zekere span
ning tusschen de eerstgenoemde mogend
heid en Frankrijk, zijn inde laatstejaren
zeer bekoeld, daar Engeland niets heeft
gedaan om die welwillende gezindheid
tot een blijvende te maken.
Ziedaar de feiten. Zullen wij nu daaruit
besluiten, dat de reis naar St. Petersburg
geenerlei politieke bateekenis heeft?
Dd Fransche pars getft, zich alle moeite
om aan te toonen, dat Italië, zoo al niet
formeel, dan toch feitelijk aansluiting zoekt
bij de twee verbonden mogendheden.
Rusla ?d en Frankrijk. Htire voorstelling is
door onzen teekenaar in plaat gebracht,
toen hij de cq'iilihristen van den
JEuropeeschen politieken circus voorstelde »in
hunne alles overtreffende werkzaamheden",
hoog boven den beganen grond. De
Italiaansche acrobaat maakt een stouten reu
zenzwaai van het trapè;e waarop zijn
officieele vrienden gezeten zijn naar dat,
waarop de czar en president L'mbet broe
derlijk samen tronen, 't Is waar, de tour
de force is nog niet volbracht.
Daitschland en Oostenrijk houden hun Italiaanschen
vriend nog vast, al is het maar bij de
beenen. En het is wel mogelijk, dat een
volgende schommeling den Italiaan weer
veilig terugbrengt naai het zwevend rek,
waarop zijn bondgenooten zitten, dat zijn
uitgestoken armen zich terugtrekken na
een sierlijken handkus aan de beide andere
l uchtkun stenaars.
Litusschen is John Buil op zijn qui vive
Als praktisch man vermijdt hij de hoogere
spheren en blijft in terra firma. Maar
welwillend als altijd houdt, hij de handan
omhoog gestrekt. Man kan nooit weten!
Dd Italiaansche artist mocht zijn hou :ast
aan den eenen kant eens vet liezen, zonder
nog het zwevend steunsel aan den anderen
kant te hebben bereikt. En dan is John,
menschiïevend als altijd, bereid hem in
zijn krachtige armen op te vangen, hem
zoo zachtkens als de omstandigheden het
toelaten naast zich neer te zetten en hem
vaderlijk vermanend toe te voegen: »Ziet
ge, hier bij mij zijt ge toch maar het
allerbest."
In het Engelsche Hoogerhuis heeft Lord
Lansdowne de zaak ter sprake gebracht,
zeker beter en handiger dan dit door Lord
Cranborne, den zoon van den markies van
Salisbury, in het Lagerhuis had kunnen
geschieden. Lord Crauborne is namelijk
veel te ongegeneerd voor een diplomaat;
hij verstaat de kunst niet, een wacht voor
zijn lippen te zetten, of brengt althans
die kunst niet in praktijk. Meer dan eeas
reeds heeft Lord Lansdowne de fl-iters
van dit al te openhartige lid der firma
Cecil & Co. met gladde tong en uitge
zochte hoff -lijkheid moeten goedmaken. Ia
dit geval heeft hij zeer geruststellend en
waardeerendgesproken over «de onveran
derde handhaving der traditioneele vriend
schapsbanden tusschec Italiëen Engeland",
en tegelijk men kan niet. loyaler zijn !
Italiëgeluk gewenscht met het herstel zijner
betrekkingen van goede nabuurschap tot
Frankrijk. Maar vau de vroegere maritime
overeenkomst tuaschen Engeland en Italië,
die het behoud van den status quo in de
Middellandsche Zee ten doel hail, een on
miskenbare pointe tegen Frankrijk had en
zich als een onschuldig en hoogst vrede
lievend aanhangsel van de triple alliantie
voordeed, was in de rede van Lord Lans
downe geen sprake meer.
De voorstelling van onzen teekenaar wil
geen profetie zija, maar slechts een
af*piegeling van hetgeen, in hooger en lager
politieke spheren wordt afgespeeld. Hoe
het zal afl >open, zal hij ons misschien later
te zien geven. Voor het oogenblik heeft
de Italiaan de interessante en de dankbare
rol: van drie zijden strekken zich
vriendenhanden naar hiem uit. Hij heeft het, naar
het schijnt, maar voor het kiezen.
Evenals de teekenaar, onthouden wij ons
van conjecturen, hetgeen ons des te ge
makkelijker valt, omdat ons dierbaar vader
land bij deze luchtgymnastiek niet be
trokken is.
uit den gemeenteraad.
VI.
Een kijkji! op fml waterdebal.
Uerhulingsotidcrifijs u/el koken, ? Misplaatst
wanirotiicen van dea heer Sierde.
Indien we ons zelven afvragen, wanneer
we in de vier zittingen, welke de gemeen
teraad voorleden week aan de quaestieder
watervoorziening van Amsterdam wijdde
de laatste werd des Vrijdagavonds ge
houden, te laat om er dus in het vorig
nummer van dit blad melding van te
maken het hoofdmoment konden
constateeren, dan wijzen wij op het oogenblik
dat de wethouder Heemskerk, na in de
avondzitting van Vrijdag bijna twee uur
met groot talent te hebben gesproken,
vragende of de Riad den moed zou hebben
een andere rneening te koesteren dan de
directeur, de verantwoordelijkheid geheel
en al van 13. en W. afschuivende en
deze overdragende op de oppositie, zijn rede
besloot met een vuistslag op de tafel een
actie die hem applaus in de publieke tri
bune bezorgde.
Wij begrepen toen, dat de wethouder
zelf de positie van B. en A\7. reeds als
verloren beschouwde.
Dit is echter zeker, dat de commissie
Van Hasselt?L'ndley Saltet, al wilde
de heer Heemskerk in haar conclusie ook
iets anders lezen, verklaard had, dat het
heidewa'ter het beste zou zijn. en het
was deze conclusie, die de heeren Kuipers
en Schut had gebracht tot hun voorstel
orn een aanvang te maken met de voor
bereidende werkzaamheden, welke het pro
ject-Amerongen vereiïchte en gelijktijdig
aan te vangen met de voorbereidende werk
zaamheden voor de voorziening met grond
water uit de heide.
Zooals men weet, trokken deze raads
leden later dit voorstel in, toen de heer
Van Nierop een motie indiende, om over
eenkomstig de conclusie van het rapport
van bovengenoemde commissie de voorbe
reidende werkzaamheden, die de uitvoering
van het project-Amerongen en de voor
ziening niet grondwater uit de heide
vereischte te doen aanvangen en B. en W.
uit te noodig?, zoodra de voortgang der
werkzaamheden een defi iltieve beslissing
eischen, van de verkregen resultaten aan
den Raad mededeeliug te doen, en zoo
danig vo >rstel in te dienen als deze resul
taten naar het oordeel van B. en W.
aanbevelen. Dit voorstel werd aangenomen
met 21 tegen l G stemmen.
Dit besluit heeft den overzichtschrijver
van het llanlelMn1! teleurgesteld. »B i s
dat, q u i c i t o dat, geldt het hier",
schreef hij, maar, hoewel we erkennen dat
er walernood is en het snel geven hier
(iubbel geven kan genoem l worden, de
Raad had toch wel het recht, om eerst
eens te onderzoeken wat men wilde geven.
Het viel niet te loochenen dat hetgeen
de heer Polak over den invloed van het
rivierwater en de sterfte aan maag- en
darmziekten te Kotterdatn mededeelde, nu
juist niet geruststellend was voor ons,
Amsterdammers,... met de
Rjnwaterleiding in het zicht!
O/er een paar jaren gullen wij nu .wel
het een en ander hooren over de resultaten
van het onderzoek van het heidewater en
de plannen van B. en W.; maar gedurende
dat tijdsverloop kan er veel gebeuren, we
leven ook op wetenschappelijk gebied te
genwoordig snel. Marconi's draadlooze tele
graaf, het eerste wonder der twintigste
eeuw, heeft nog geen drie jaar noodig ge
had om zich het burgerrecht te veroveren,
en de voorspelling van Multatuli, dat we
er eenmaal in zullen slagen om
zomerwarmte als snijboonen tegen winterverbruik
in te leggen, wordt wellicht ook nog eens
werkelijkheid. Da N. Rolt. Courant weet
mede te deelen, dat binnen eenioe dagen
het rapport verschijnen zal b.trtff -nde een
onderzoek door een chemicus en
bacterio' loog van naam op last van enkele besturen
van gemeenten aan de Vecht gelegen
in' gesteld naar het Vechtwater en wel naar
j aanleiding van de groote grieven, welke
' tegpn het gebruik van, zelfs gefiltreerd,
j Vechtwater in het midden zijn gebracht.
j De conclusie van dat rapport moet nog
al bevredigend zijn en daar.
I)e wetenschap voortschrijdt met machtige sckrcJen,"
zou het gemakkelijk kunnen gebeuren, dat
over een paar jaren, waaneer de leiding
tot nabij Anaerongen gereed zal zijn,.
deze zal blijken niet eena noodig. te wezen.
Dan zou. hat *bis dal, qui cüo dat"1 wel
eena letterlijk kunnen bewaarheid worden.
* *
*
D» voouzitter van den. Ainsterdamachen
gemeenteraad is een groot voorstander
van afdoen van zaken en daarom had hij,
vermoedelijk, vreezende dat een week later
de raadsleden waren uitgeweken naar de
Kennemerlandsche duinen of het lieflijke
Gooi, waar de boakweit rijpt, naar de
Geldersche heuvelen of het vJakke
zeestrand, gister de raadsleden wederom bijeen
geroepe , ten einde voor het korte zomer
reces, dat een raadslid gegund is, nog
eenige dringende zaken af te doen.
Zonder eenige oppositie, die een begin
sel ten grondslag had, nam de raad een
voordracht van B. en W. aan tot reorga
nisatie der openbare werk- en leerschool
voor meisjes. Behalve voortgezet onder
wijs in de nuttige handwerken, naaien,
mazen, stoppen, verstellen en knippen,
zal den leerlingen, die met vrucht het
lager onderwijs moeten hebben gpnoten,
ten einde te worden opgeleid voor dienst
bode alleen, werkmeid, keukenmeid,
linnenmeid of twaede meid en kindermeid, ook
nog onderwijs worden gegeven in
waschbehandeling en strijken, koken, huishou
ding, machine naaien, de Nederlandsche
taal, het rekenen en den zang. De leertijd
duurt twee jaren en wordt gesplitst in
vier halfjaarlijksche cursussen.
Het is zeer te betreuren, dat deze school
slechts bestemd is voor ten hoogste 240
leerlingen, want het is te wenschen, dat de
dienstmeisjes dét toekomst allen zulk een
school zullen hebben doorloopen. Ean beetje
kennis der natuur zou in het program ook
geen kwaad gedaan hebben, opdat een
goede keukenmeid in dit seizoen groene
erwten van doperwten zou weten te onder
scheiden, of hiJQsburger van
Langendijker bloemkool.
Toch dreigde een oogenblik al dit moois
nog niet tot werkelijkheid te worden, toen
de heer Bruinwold Riedel in verband met
de volgende voordracht betreffende een
nadere regeling van het
herhalingsonderi wijs, voorstelde om beide voordrachten
nog eens aan B en W. terug te zenden
ten einde dese in staat te stellen om het
herhalingsonderwijs, vooral in verband mat
het arnbachtsonderwijs, afdoende te regelen,
om daarna het vakonderwijs voor meisjes
ter hand te nemen.
B. en W. hadden uit den aard der
zaak daarin geen zin; de heer Bruinwold
Riedel wilde toch, dat de nieuwe voor
stellen reeds in de Sr'p'.etnbenrergadering
zouden worden behandeld en toen de
heer Van Hall mededeelde, dat de ge
meente uit eigen middelen een derde
ambachtsschool zou bouwen om die aan
de Maatschappij voor den Werkenden
Stacd te verhuren en het herhalingson
derwijs, zooals dat thars geregeld werd
»een proef" noemde, omdat men, daar op
dit gebied leerplicht ontbrak, nog niet
wist of er vele leerlingen zouden zijn, die
daarvan gebruik zouden maken, was het
wel te voorzien, dat de raad, daar dit
onderwijs tegen l November moet worden
ingevoerd, niet met den heer Bruinwold
R'erlel zou medegaan; zijn motie van orde
werd dan ook met groote meerderheid
verworpen.
Bij de behandeling der voordracht be
treffende het herhalingsonderwijs was het
de heer Van Nierop, die wilde dat bij
herhalingsscholen met beperkt leerplan
ook het koken als een vak zou worden
opgenomen, zooals dit ook het geval was
met de avondscholen voor meisjes, die
over dag in dienst zijn, waarvan er ten
l hoogste zes zullen worden opgericht. De
j heer Van Nierop achtte dit voor aanstaande
arbeidersvrouwen een economisch belang,
i en hij maakte zich, voor zoover dit bij
dit raaitlid mogelijk is, eenigszins boos
op den heer Nolting niet de Sauvage
Nolting, die in onderwijszaken zoo groot
een autoriteit is en op dat gebied steeds
de lakens uitgeeft, maar Nolting totttfiur
die zeide zich te kunnen voorstellen, dat
de heeren, die er keukenmeisjes op na
hielden, gaarne wilden, dat dezen goed
! koken konden. Daarvan maakte de heer
! Nolting nu wel niemand een verwijt, maar
' men moest niet vergeten, dat wilde een
' arbeidersvrouw goed en smakelijk koken,
| ze iets te koken moest hebben en daaraan
haperde 't haar vaak maar al te dikwijls.
Het was dan ook de heer Van Nierop
l