De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1902 27 juli pagina 2

27 juli 1902 – pagina 2

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1309 a. ie lanlrente ? 7,869,000 6: deaf .ohrij^ing w gensmisjewas 329,300 n Waardoor de beHeld? totalen worden teruggeorJRht. tot / 161,061,000 ('a idrentp) en ? 6 836,000 (i se .r;jviD:) of tot ? 16 406,000 ea ? 6s3,60) psr jaa'. Bij eeue vermindering v*a d :n lanlreate-aanslag tir:t ruim ? 2,900,000, is dus de afschrijving w,'.gens mlsgewai in ;'ettwe?de d c'nnuoi to'genomea met bijna ?200,030 per Wijst dit niet op achti-ruitgang, lezer? Ei nu most ge niet deuken, dat meu erg vrijgevig is met afschrijving wegens nrsgewas"; een rijstainplant moet er al heel treurig uitzien, om ?»ojr afac'irijving van laadrente in aaamerking te komen; in den regsl is het product van zulk e".n aanplant zoawat nihil. B'iiten die velden, die voor afschrijving van aidrente in aanmerking worden gebracht, zijn er nog. vémefr, die door het slechte wêjr of d lor ziekten T iel minier opbrengen dan gewoJtthj.k, doch waarvai de bepUntiug duo- het \>3»tunr niet wordt opgegeven als mislukt1*. Bovendien is het deugdelijk coastateereu van nvsgewas" een erg lastig werkje, dat vooral zwaar drukt op de dutveltoejagers der inland sdie saonnlevinj: de desahöofden, terecht merkt e heer Maijbo'm dan ook op: //Dit bsdrag zou nog stijg n, ind'en meu wist, hoeveel misgewas door de desahojfd u van welvarende gemeenten jaarlijks worlt verzwegen om vaa den last der «omm'ssie, die dat rmsg^wa) deugdelijk" constateeren m>et, af te zijn". (Slot volgt.') 1) Een bouw" is ruim 7/;o Hectaren. 2) Tijdschrift voor Njver'ieid en Lindbou,* in N. I. nu nering van N >vemier 1885. 3) l E-n p fcoi is + 621/* kilogram. PaoU is oao-tbolatefjft rijst. ) Aocoord, maw niet het geheelejaur door" tt*eem«al daags rijst. 5) D.e nieaw» oogsl" heeft plaats in Mai, J im,. J-ulij ook wel ia A igu&tus. 6) »Niet merkbaar," voor ons waarnem'nesv mogen, verstompt als het is- door het,dagelijks zien, van de arm.jade dar Javaaoeehe bevotkiug, d',»o!i wel merkbaar w»or die-, bevolking aelf, ai. wnakltttgt «u kermt en. steent zij niet en> al. smijit zij. OBE&: ruiten niat ia, zooals- het plebs in. Europ». p'eegt te doen, waaueir er apraka is niet van honger- daoh slechts vaa-. wat laoaa Vftrhooging of wat kortereu arbeidsduur. 7) De mannen van het gezin, die op het land m.jeten. werksn. 8) Oavttjchillig wat voor eten. 9) Als dat ,,'«e" er is, nttap in de maeste gevallen, b-'ait de Jaraansohe landbouwer nbt eens- ploegwee. Ei als er vers'ïissls ea wapens?' zijn en als er een kopsren sirihbak" is, maar meestal ontbreekt dat alles. 10) Ja, w-è. zeldaaam'', hée: aeldsaam zelfs. 11) Der heer S. G. bed'jelde hiet zeker ee* hoofd ef natabtle. 12) De humane m'. Kuneman had iutusechaa d<)tt heer dr. SoüewijnG IpeaLs hoofdinspecteur Vervangen. Nieuw-Game». Geachtf Redactie. M*t veel belangstelling, ofic'iooa niet juist met instiinraiua1, las ik ia uw b'ai van 29 Juui j.l. het artik :1 vau dea heer Baelde over NieuwGuinea. DJ schrijver bespreekt daarin het lurjpsnls g«rueh', dat de regeering voornemens zou ziji de pas plaats gehad hebbende nederz ?tting te M rauke weder op te htff;n, ten Rivolge van de menigvuldige ziekteverscbij tselen en sterfgavallen die zie'i hadden voorgedaan. Hij g«eft een kort overzicht vau de ge chiedenis onzer eerste vestiging aldaar, te M^rkusoord, of Fott du B is, to?n eveneen', ten gevolge vaa eea«B ho >gst oa-ua tigea gezoadheidstoestand, dat fort, ia 1S36, we Ier verlaten werd. De schrijver k)mt tot de conclusie, dat bet wensc'ielijk zou wezen nu maar weder te handelen als to3D. DJ vestig:ng te M^rauke moest weder opgeheven wordeo. Aan. onzen naam als be schaafde koloniale mogendhe d «ou een dergelijke gedragslijn ten gosde komen. Het gebaurdömet ort du Bu-i leerda ons, dat ons prestige diardoor niet zal lijden; o^ze nationale eer was er niet m^ie gemo-il Ik kan in dit oplicht het gevoelen van den geachr.en schrijver niet deelen. Welk e;n verschil van opvatting ontmoet men ook, wanneer men de hier ontwikkelde droef geestige beschouwingen vergelijkt mat d-3 van zooveel gezonde geestkracht getuigende deukbealden, die de heer P. J. vaa Houten ia de Nieuwe Courant vai 8 -12 April j.l. ontwik kelde. H sr ee; van onmae'it getu'gind en tot werkeloosheid opwekkend p^sim'sne en rii'iar 63n van krachtig ;n en hoopvollen ondernemings geest doordrongen streven, dat tot daden uitlokt en zio'i niet zal laten ontmoedigen djor aaavaakelijkea tegenspoed of moeilijkheden die overwonnen moeten worden. It kan mij voorstellen, ja, dat er alleszins afdoende redenen zoulan kunnsn bestaan om Msrauke te verlaten; maar iadien dit, geschiedt, dm moet het ook ziji m^t het onwrikbare voor nemen, on onmiddellijk op een ander ea beter pekozen pu t eene nieuwe vestiging te p'.anten. Dit zou moeten gebeuren, wa neer het overtu;gend bewijs b-'stoad, dat Mirauke eea slecht gekozen plaats was voor eene eerste vestiging; dat het b.v. in eene moerasachtige streek la,j, die alleen door het aanleggen vaa kostbare kunstwerken te verbeteren viel, of dat het bloot gesteld was aai winden, d.e over moerassige streken hebben gc.wiaid. D,.' mogelijkheid be staat, dat m;a ook nu wadsr in dezelfde fout Vervallen is als bij zoovele andere onzer aaivankelijke vestigingen ii dea I idischen Archipel. Van hi^r uit kao zulks moailijk beoordeel l worden. A 'sen uit een pliatsehjk onderzoek zou zu'ks kunden blijken, la het artikel vai dm heer B iel ie is dat bewijs niet geleve'd. H'j z?gt w.'I, da^ andere onstandlglieden er op wijzen, dat d?, geheele Zuid- en Westkust van Nieuw Gu'.nea buitengewoon ongeiond is, dat men ia dazen niet te veel ma| verwaslitea via den vooruitgang der medisch', speciaal der hygiënische wetenschap ea dat de eenig gosd uitvoerbare hygiëne daarin zou b'js'aan, om zoo'n streek te m:jdea, maar overtu gend is dat niet, zoolang w'.j o ik geen kenais heboea kunnen nennn van d;e «andere omstandi/jeden" die, yo'gins den heer B veile, de geheels Zaid- en Westkust van Neasv-Gninea b liten^ewoon on gezond ma'cen. O'jchoon ik gsen med'cus b:n en er wellicht daarom zijn, die geneigd zullen wezen aan mijue woorden in dit oplicht minder gewicht te hechten, zoo msen ik toch, op jrond van mijue langjarige ondervinding op dit gebied, de ver klaring te mogen afleggen, dat het nalaten of het opvolgen van de lessen die de hygiënische wetenschap ons leert, juis' vxn overweg^nden invloed is in dergelijke gevallen. Het ontst-tan vaa onguastiga toestanden als nu te Meraukc geconsta''eerd moe'en worden, za', volgea? mijne l innige overtuiging, hoofdzakelijk, zoo niet gehiel, aan het veronachtzamen vaa die lessen toj te schrijven zijn. H.'.t aanvankelijk bsstaia van onj-zoide toe standen is vrij wel de gjsc nedenis vaa al onze eerste nederzettiagen aan. de kusten, vaa af B-itavia tot A^jeh. Bitavia moest wegens oogfizondhiid varlatea warden, maar van htt dicht daarbij gelegen Weltevreden, of vaa MeesterCjrnelis, kan men di*zelfd« toe'i niet zeggen, vooral sedert msn er artesisc'ie waterputtea geboord heeft. *ee ejuwen geleden werd de westkust vaa Sunatra, die nu als een der gezondste gedeelten van ons Iidiëbesehoawd wordt, de Pestkust gen o mi. O,) dezelfde plaats waar de door de O. I. C im^agnie aaagevoerle mijnwerkers, handwerkslieden en soldaten als ratten stiirven, zooiat er een toes'and ont stond, die aaileiding gaf tot dien nai^n, heb ik ja-enlang gewerk7, en de gesondaeidstoestand oader het talfjke onder mij a beheer staande personeel liet niets te wensahea over. Geea enkel sterfgeval wegens ziekte had er phats. Ei ook op aadere plaats:n heb ik beUelfiie resultaat kuanen consta'eeren, wanaeer maar voor eene eerste vestiging een goed punt uit gekozen werd en bij het aanleggen vaa het etablissement de eenvoudigste regelen der hygiëne in acht genomen werden. O jk het aangehaalde vergelijk-, ten bewijze ?d*t wij nu, uit een politiek oogpu.it beschouwd, ongestraft hetzelfde zouten kuuuen doen a's ia 1835, gaat toch wel niet op. DJ tosstanden zijn niet meer dezelfde. Ia h«t begin der vorige eeuw was Neuwü-iinea een eiland, waarop niemand nog de begeerige blikkjn had geworpen. Voor Australiëzelf zju eersteen pair tientallen jaren later, door de goui-outdekkingen, die langzamerhand over versc'iiliende deelen van dit werelddeel plaats halden, eea nieuw tij Iperk van oitwikk-eliug- en voorspoed aanbreken. Ia 1335 maakten wij al i noa' maar aanspraak op N.euw-G-i'rua. Nu zij a Duits«hland en EijeJaad daar onza baren, gewjriou. en. men kan er zeker van zijn, dut bsidau, en het laatste vooral, maar al te gaa-ne onze plaats zullen weaschen in. te neman, wanneer wij te kwader uce er toa mochten besla.tea om dj genomen maatregelen tot e.-ne dai i werkelijke bjzit-uitoefenicg te stakum Juist op dit oogen'ilik is het meer dai ooit ts voren noodzakelijk, om. zijh van,d»a toestand en van da te volgen gedragslijn r jkeaschap te geven, setert het Bntscae gedeelte vaa NLBUWGuiaea door de Ejgelschs regeeriag onder het bestuur vaa de Austr&lisc'ie Coaunonweaith is gebracht. Ia Australiëis msa ge-we ld energieke maat regelen te neman en het mog«lijk<t te doen om mat alla kraoht d« betreli' (iJo laaditr.-kea en de d ia-ia opgasloten hu!pb:oiaefl tot oatwikk«liug te bfengeu. Ziehier eenige bij^ouler'iedfiii, die ik ontleen aan. een artikel over B.-i'so'i Niauw Gaioea, ia de Londsnsc'ie Mini/ig Journal vaa 17 M.ei j1., ten, bawijae boa veel ve d*r msa d*ar reeds met de kolonisatie gevorderd is da-a bij om. DJ schajv-w zegt., dat gadurende vele j^ran de Eurapeesch* iag»zeten«n ontevreden waren met de p jlitiek die d or d» Britsohe regeei-ing daar il to:paasiag werd gebracht. Nu de be zitting aiu de Au»tralisc(ie Cj;n aoawealth was overgedragen, mae'it men de hoop koesteren, da-t voor de oatwlkkelmg der koloaie eea nieuw lij Iperk van vooru'tgang en voorspoed zou aaabreken, »Het door E igelsche anbtenaren tot na toe- toegepaste stelsel vaa bestuur, was veel te langzaam, e a. conservatief gebleken. De Australiërs- erkenden ten volle d-3 waarde van N euw Guin«a, en. men kaïgerust er op vertrouwen, dat de Commonwejlth meer vooruitstrevende ea doaltreffeade maatregelen zal toepassen." Naast djn grooten delfs'ofL-lijtan rijkdom vaa N'.euw Gmnea en de omliggende eilaaden, waren in deze laadstrjkea zeer waardevolle gronden te vinden^ voor allerlei cultures geschikt, en oy het oiganblik waren reeds deskanl gen bezig OJB ds voorn tiichtcn te bestudeeren voor dea aanbouw vaa rijst, tabak en su:ker op groote schaal. DJ behoefte aan goede verkeersmiddelen deed zich echter zeer gevoelen en veel moeilijkheden werden vooral nog ondervonden op reis naar de reeds bista^nle nvjn-distrie'en. IMrijke petities had men daarom bjreids vroeger tot het Bestuur gericht, tot verkrijging vaa nieuwe wegen, ofsehojn tut nu toe met waini» succes Wanneer van bestuurswege een aantal voet paden caar versch.lleude ric'iti->gen werden aaa.gel-gd, dia dea goudzoekers den we0' naar het binnenland zouden oat^lui'en, dia zou zonder twijfel de ontdekking vaa talrijke nieuwe d.:lfstafviadplaatsen daarvan het gevolg zijn. E-a aantal invloedrijke mijnbezitters waren daarom op het oogenbhk b:jzig 01» een verzoekschrif, aai de Commonwealth voor te bere:dea, waarin deze verzocht zou worden verschillende lange verkeersüj-iea te do ;n op'nk^ppen ea traceeren, die dea mijnonderzoekers in staat zouden stellen, het binaeiilaud ia te trekken ea bu.i dan ook poütie-eseorten ter bcsc'ierming mede te geven. Nu wsrd de helfr, vau elke troep goudzoekers verhinderd behoorlijk te werken, doordat ze moesten zorgea voor de bescherming van de aadere helft tegen de aanvallen dir wilde in boorlingen. Het Yxlda-goudveld was op het oogenblik het belangrijkste. Daar waren een 250 tal Europeesc'ie mij iwerkers aai het w-rk en allen maakten gosde winsten, ofschoon voor levens onderhoud ea de insest eenvoudige kost tea m'nste 6 pond sterling p^r week betaald werd. H;t mijuTeld was moeilijk te bereiken. Er werd tot nu toe slechts a'!uviaal-goud gewonnea, maar ook verschillende goadvoereade aders had men bereijs opgespoord. T; Go>ra hielden zich omstreeks 35 mijn werkers nnt goudwasschun bjzi?, Op het G ra-giuiveld waren GO j,'oudwassc'iers aan het werk. DJ m :esteu vertoefden daar reeds sed.rïeea drietal jarea ei amgerien ze nog niet vai p!an wareu om te vertrekken, zoo was het vermoeden gewettigd, dat ze er goede ver diensten maakten. DJ administrateur van de Woodlark Proprietary-miju had juist gerapporteerd, dat hij 407 to i erts gestampt had, niet een resultaat van 135 V'i ons goud en 6 'on concentratie-producten, ter waarde van 185 pond sterling. Men koes terde de beste verwachtingen van de toekomst dezer mijn. E;ns Eigelsche en verschillende Australische maatschappijen warea gevormd, om doormiddel vaa bug^eraiac'jiaes het zand van de Mambare eu G.ra-revieren te verwerke i en men veronder stelde, dat de e;rste machine over een paar maand :n reeds aaa het werk zou zijn. DJ wet tot wering van niet blanke arbeiders had d', paarl-visichers van N.euw Guinea echter zeer onaangenaam getroff-u, omdat bij dit be drijf als du kers voornamelijk inboorlingen gebjzigd^wordeo, afkomstig vaa deZuidzie-eila-:deu, vaa Nisuff Guima of vai Jipan. Men zou uu de vloot der purl-vis:-c!iers dus moeten be mannen met blanken, maar dit koa het bedrijf niet belalen. Verschillende meetings waren er gehouden om de zaak te bespreken en men was hesloten om de geheele vloot der paarlvissehers van da Torres-sfr.-iat onder NjderlaLd^che vlag haar bedrijf te duen uitoefenen, waaneer de regeering van de Coinruonwea'th voet bij stuk hield en niet wilde toegeven. De schrijver was ecSter van oordeel, dat dit laatstj n et, zou ?eheurea. H ;t doeltrtff -nde vaa de Aüens EJ: clusiin Aft werd in A istraliëdoor niemand bstwijfeld. M:n. gevoelde wel is waar alle sym pathie voor di paarlvissohers, maar man was van den anderen kant ook van oordeel, dat het voor de industrie in het algemeen beter was, dat de paarlvissch;rij onder vreemde vlag werd uitgeoefend, Han dat, ze eea gevaar zou opleveren voor de st.ncfe toepassing van het bjginsel vaa eea Blank Australië. Dit zijn zeker fei-";n di; te denken geven, en die duidelijk aaatoonen, hoe de tosstand sedert 1835 Vjraadetd is. Verlaten wij Nieuw Grnea, dan zal d ? Aus'ralischs Commiawealth ons weldra voor hi t alter natief stellen ooi daa~ onze plichten te vervulle.i, of wel anderen de gelegenheid te geven ooi dat te doen, w.aartos wij ons te zwak oordeelden. Aanva'len vaa inboorlingen die op ons gebied een schuilplaats vinden, of het doen vaa mine rale vond ten op ons gebied door B itsche prospeetors, die huu vinderrechten zouden wensc'ien te verzekeren, zullen een gereede aanleiding opleveren om o ite regeer'ng voor een dergelijk alternatief te plaatsen. Hoe wij ook besluiten, onze natio .ale eer zou er wel degelijk mede gemoaid zijn. Wij zoudrn een besluit moetea nemen niet uit vripu wil, maar oader pressie eener andere na'ie. Dat zou in elk geval voor ois eeae vernedering zijn. O ize voorouders zou len u'.t vrijen wil eeae eroote, rijles ea veelbe!o/eade bezitting als N euw-Gutaea niet prijs gegeven hebben en van onze nakomiliagen mogen wij niet verwachten, dit zij ons dankbaar zullen zijn voor het opeeven onzer rechten over eene bezitting dis 5/4 maal zoo groot is als N:derland ea die een ruim veld voor kolonisatie zou kunnen op leveren, in de lagere streken voor de overtollige bevolking van Java en in de hoogere wellicht zelfs voor die van Nederland. V )lgens mijue b'scheiden meeniag zal echter de N^djrlandsc'ie r^geering g>ed dosn zich hierbij ook de vraag te stellen, of werkelijk de Neder!. ladisc'ie reg;ering wel de meeit ge schikte autoriteit is om in dit geval handelend op te treden en of juist de klacht die «ij zoo even als door de ingezetenen van Britsch NieuwGuinea geuit aan'iaallen, niet ook, en ia dubbele mate zelfs, zich bij eene d'rect vau de N-iderlaadsch-I idisc'ae regeering uitgaande kolonisatie en bestu uriinrich'iag zal doen gevoelen. Ik geloof niet, da', wij op die wijze juist eene spoedige ontwikkeling van het land tegemoet mogm zien en ben de m mening toegedaan, dat eene geoctroyjerdj paticuliere maatschappij in dit geval te ver-kiezen zou zijn ea b.ter aau het doel zou beaatwoorden, zelfs al moest eene dergilijke maatschappij ook in den beginne ruim gesubsidieerd worden door de regeeriag. Mjt dankbetuiging voor de plaatsing dezer regelen noem ik mij mjt hoigachting Uw dienst w. REINIER D. VERBEEK. Hoogere" politiek. De reis van koning Vittorio II naar Rusland heeft heel wat pennen in beweging gebracht en zal dit, waar schijnlijk nog geruimen tijd blijven doen. in den komkommertijd schieten de aren der conjecturaal-politiek het weligst op. Voor msn zich aan conjecturen waagt, dient men zic'i eenige f jiten te herinneren. Het plan voor het bezoek van den koning van Iialiëaan het hof te St. Pe tersburg bestond reeds sedert ettelijke maanden ; er 18 eerst uitvoering aangegeven, nadat de triple alliantie fvirmeel was her nieuwd. Bij die reis is, om welbekende redenen, eene ontmoeting tusschen keizer Franz Joaeph en koning Vittorio Emanuele ver meden, terwijl een bezoek van den laatst genoemden soaverein aan het hof te Ber lijn tot Augustus is uitgesteld. Dd reis naar Rusland staat dus geheel op zich zelf. Wat omtrent het onderhoud der beide souvereinen is bek^n l gemaakt, in den vorm van toasten of toespraken, gaat niet verder dan de gewone beleefdheidsbatuigingen en wijst allerminst op eene veran dering in de bsstaaude orde van zaken. Eene toenadering tjsschen Italiëen Frankrijk bestaat reeds sedert meer dan een half jaar, en wel in zoo duilelijken vorm, dat zij door de lei lende mogendheid van de triple alliantie als een feit wordt erkend: men denke aan »het onschuldige extra tour Ij a" waarvan de R'jlcskanselier Vou Bü'ow sprak. De sympathieën van Italiëvoor Enge land, die indertijrl zeer merkbaar waren en aanleiding gaven tot eene zekere span ning tusschen de eerstgenoemde mogend heid en Frankrijk, zijn inde laatstejaren zeer bekoeld, daar Engeland niets heeft gedaan om die welwillende gezindheid tot een blijvende te maken. Ziedaar de feiten. Zullen wij nu daaruit besluiten, dat de reis naar St. Petersburg geenerlei politieke bateekenis heeft? Dd Fransche pars getft, zich alle moeite om aan te toonen, dat Italië, zoo al niet formeel, dan toch feitelijk aansluiting zoekt bij de twee verbonden mogendheden. Rusla ?d en Frankrijk. Htire voorstelling is door onzen teekenaar in plaat gebracht, toen hij de cq'iilihristen van den JEuropeeschen politieken circus voorstelde »in hunne alles overtreffende werkzaamheden", hoog boven den beganen grond. De Italiaansche acrobaat maakt een stouten reu zenzwaai van het trapè;e waarop zijn officieele vrienden gezeten zijn naar dat, waarop de czar en president L'mbet broe derlijk samen tronen, 't Is waar, de tour de force is nog niet volbracht. Daitschland en Oostenrijk houden hun Italiaanschen vriend nog vast, al is het maar bij de beenen. En het is wel mogelijk, dat een volgende schommeling den Italiaan weer veilig terugbrengt naai het zwevend rek, waarop zijn bondgenooten zitten, dat zijn uitgestoken armen zich terugtrekken na een sierlijken handkus aan de beide andere l uchtkun stenaars. Litusschen is John Buil op zijn qui vive Als praktisch man vermijdt hij de hoogere spheren en blijft in terra firma. Maar welwillend als altijd houdt, hij de handan omhoog gestrekt. Man kan nooit weten! Dd Italiaansche artist mocht zijn hou :ast aan den eenen kant eens vet liezen, zonder nog het zwevend steunsel aan den anderen kant te hebben bereikt. En dan is John, menschiïevend als altijd, bereid hem in zijn krachtige armen op te vangen, hem zoo zachtkens als de omstandigheden het toelaten naast zich neer te zetten en hem vaderlijk vermanend toe te voegen: »Ziet ge, hier bij mij zijt ge toch maar het allerbest." In het Engelsche Hoogerhuis heeft Lord Lansdowne de zaak ter sprake gebracht, zeker beter en handiger dan dit door Lord Cranborne, den zoon van den markies van Salisbury, in het Lagerhuis had kunnen geschieden. Lord Crauborne is namelijk veel te ongegeneerd voor een diplomaat; hij verstaat de kunst niet, een wacht voor zijn lippen te zetten, of brengt althans die kunst niet in praktijk. Meer dan eeas reeds heeft Lord Lansdowne de fl-iters van dit al te openhartige lid der firma Cecil & Co. met gladde tong en uitge zochte hoff -lijkheid moeten goedmaken. Ia dit geval heeft hij zeer geruststellend en waardeerendgesproken over «de onveran derde handhaving der traditioneele vriend schapsbanden tusschec Italiëen Engeland", en tegelijk men kan niet. loyaler zijn ! Italiëgeluk gewenscht met het herstel zijner betrekkingen van goede nabuurschap tot Frankrijk. Maar vau de vroegere maritime overeenkomst tuaschen Engeland en Italië, die het behoud van den status quo in de Middellandsche Zee ten doel hail, een on miskenbare pointe tegen Frankrijk had en zich als een onschuldig en hoogst vrede lievend aanhangsel van de triple alliantie voordeed, was in de rede van Lord Lans downe geen sprake meer. De voorstelling van onzen teekenaar wil geen profetie zija, maar slechts een af*piegeling van hetgeen, in hooger en lager politieke spheren wordt afgespeeld. Hoe het zal afl >open, zal hij ons misschien later te zien geven. Voor het oogenblik heeft de Italiaan de interessante en de dankbare rol: van drie zijden strekken zich vriendenhanden naar hiem uit. Hij heeft het, naar het schijnt, maar voor het kiezen. Evenals de teekenaar, onthouden wij ons van conjecturen, hetgeen ons des te ge makkelijker valt, omdat ons dierbaar vader land bij deze luchtgymnastiek niet be trokken is. uit den gemeenteraad. VI. Een kijkji! op fml waterdebal. Uerhulingsotidcrifijs u/el koken, ? Misplaatst wanirotiicen van dea heer Sierde. Indien we ons zelven afvragen, wanneer we in de vier zittingen, welke de gemeen teraad voorleden week aan de quaestieder watervoorziening van Amsterdam wijdde de laatste werd des Vrijdagavonds ge houden, te laat om er dus in het vorig nummer van dit blad melding van te maken het hoofdmoment konden constateeren, dan wijzen wij op het oogenblik dat de wethouder Heemskerk, na in de avondzitting van Vrijdag bijna twee uur met groot talent te hebben gesproken, vragende of de Riad den moed zou hebben een andere rneening te koesteren dan de directeur, de verantwoordelijkheid geheel en al van 13. en W. afschuivende en deze overdragende op de oppositie, zijn rede besloot met een vuistslag op de tafel een actie die hem applaus in de publieke tri bune bezorgde. Wij begrepen toen, dat de wethouder zelf de positie van B. en A\7. reeds als verloren beschouwde. Dit is echter zeker, dat de commissie Van Hasselt?L'ndley Saltet, al wilde de heer Heemskerk in haar conclusie ook iets anders lezen, verklaard had, dat het heidewa'ter het beste zou zijn. en het was deze conclusie, die de heeren Kuipers en Schut had gebracht tot hun voorstel orn een aanvang te maken met de voor bereidende werkzaamheden, welke het pro ject-Amerongen vereiïchte en gelijktijdig aan te vangen met de voorbereidende werk zaamheden voor de voorziening met grond water uit de heide. Zooals men weet, trokken deze raads leden later dit voorstel in, toen de heer Van Nierop een motie indiende, om over eenkomstig de conclusie van het rapport van bovengenoemde commissie de voorbe reidende werkzaamheden, die de uitvoering van het project-Amerongen en de voor ziening niet grondwater uit de heide vereischte te doen aanvangen en B. en W. uit te noodig?, zoodra de voortgang der werkzaamheden een defi iltieve beslissing eischen, van de verkregen resultaten aan den Raad mededeeliug te doen, en zoo danig vo >rstel in te dienen als deze resul taten naar het oordeel van B. en W. aanbevelen. Dit voorstel werd aangenomen met 21 tegen l G stemmen. Dit besluit heeft den overzichtschrijver van het llanlelMn1! teleurgesteld. »B i s dat, q u i c i t o dat, geldt het hier", schreef hij, maar, hoewel we erkennen dat er walernood is en het snel geven hier (iubbel geven kan genoem l worden, de Raad had toch wel het recht, om eerst eens te onderzoeken wat men wilde geven. Het viel niet te loochenen dat hetgeen de heer Polak over den invloed van het rivierwater en de sterfte aan maag- en darmziekten te Kotterdatn mededeelde, nu juist niet geruststellend was voor ons, Amsterdammers,... met de Rjnwaterleiding in het zicht! O/er een paar jaren gullen wij nu .wel het een en ander hooren over de resultaten van het onderzoek van het heidewater en de plannen van B. en W.; maar gedurende dat tijdsverloop kan er veel gebeuren, we leven ook op wetenschappelijk gebied te genwoordig snel. Marconi's draadlooze tele graaf, het eerste wonder der twintigste eeuw, heeft nog geen drie jaar noodig ge had om zich het burgerrecht te veroveren, en de voorspelling van Multatuli, dat we er eenmaal in zullen slagen om zomerwarmte als snijboonen tegen winterverbruik in te leggen, wordt wellicht ook nog eens werkelijkheid. Da N. Rolt. Courant weet mede te deelen, dat binnen eenioe dagen het rapport verschijnen zal b.trtff -nde een onderzoek door een chemicus en bacterio' loog van naam op last van enkele besturen van gemeenten aan de Vecht gelegen in' gesteld naar het Vechtwater en wel naar j aanleiding van de groote grieven, welke ' tegpn het gebruik van, zelfs gefiltreerd, j Vechtwater in het midden zijn gebracht. j De conclusie van dat rapport moet nog al bevredigend zijn en daar. I)e wetenschap voortschrijdt met machtige sckrcJen," zou het gemakkelijk kunnen gebeuren, dat over een paar jaren, waaneer de leiding tot nabij Anaerongen gereed zal zijn,. deze zal blijken niet eena noodig. te wezen. Dan zou. hat *bis dal, qui cüo dat"1 wel eena letterlijk kunnen bewaarheid worden. * * * D» voouzitter van den. Ainsterdamachen gemeenteraad is een groot voorstander van afdoen van zaken en daarom had hij, vermoedelijk, vreezende dat een week later de raadsleden waren uitgeweken naar de Kennemerlandsche duinen of het lieflijke Gooi, waar de boakweit rijpt, naar de Geldersche heuvelen of het vJakke zeestrand, gister de raadsleden wederom bijeen geroepe , ten einde voor het korte zomer reces, dat een raadslid gegund is, nog eenige dringende zaken af te doen. Zonder eenige oppositie, die een begin sel ten grondslag had, nam de raad een voordracht van B. en W. aan tot reorga nisatie der openbare werk- en leerschool voor meisjes. Behalve voortgezet onder wijs in de nuttige handwerken, naaien, mazen, stoppen, verstellen en knippen, zal den leerlingen, die met vrucht het lager onderwijs moeten hebben gpnoten, ten einde te worden opgeleid voor dienst bode alleen, werkmeid, keukenmeid, linnenmeid of twaede meid en kindermeid, ook nog onderwijs worden gegeven in waschbehandeling en strijken, koken, huishou ding, machine naaien, de Nederlandsche taal, het rekenen en den zang. De leertijd duurt twee jaren en wordt gesplitst in vier halfjaarlijksche cursussen. Het is zeer te betreuren, dat deze school slechts bestemd is voor ten hoogste 240 leerlingen, want het is te wenschen, dat de dienstmeisjes dét toekomst allen zulk een school zullen hebben doorloopen. Ean beetje kennis der natuur zou in het program ook geen kwaad gedaan hebben, opdat een goede keukenmeid in dit seizoen groene erwten van doperwten zou weten te onder scheiden, of hiJQsburger van Langendijker bloemkool. Toch dreigde een oogenblik al dit moois nog niet tot werkelijkheid te worden, toen de heer Bruinwold Riedel in verband met de volgende voordracht betreffende een nadere regeling van het herhalingsonderi wijs, voorstelde om beide voordrachten nog eens aan B en W. terug te zenden ten einde dese in staat te stellen om het herhalingsonderwijs, vooral in verband mat het arnbachtsonderwijs, afdoende te regelen, om daarna het vakonderwijs voor meisjes ter hand te nemen. B. en W. hadden uit den aard der zaak daarin geen zin; de heer Bruinwold Riedel wilde toch, dat de nieuwe voor stellen reeds in de Sr'p'.etnbenrergadering zouden worden behandeld en toen de heer Van Hall mededeelde, dat de ge meente uit eigen middelen een derde ambachtsschool zou bouwen om die aan de Maatschappij voor den Werkenden Stacd te verhuren en het herhalingson derwijs, zooals dat thars geregeld werd »een proef" noemde, omdat men, daar op dit gebied leerplicht ontbrak, nog niet wist of er vele leerlingen zouden zijn, die daarvan gebruik zouden maken, was het wel te voorzien, dat de raad, daar dit onderwijs tegen l November moet worden ingevoerd, niet met den heer Bruinwold R'erlel zou medegaan; zijn motie van orde werd dan ook met groote meerderheid verworpen. Bij de behandeling der voordracht be treffende het herhalingsonderwijs was het de heer Van Nierop, die wilde dat bij herhalingsscholen met beperkt leerplan ook het koken als een vak zou worden opgenomen, zooals dit ook het geval was met de avondscholen voor meisjes, die over dag in dienst zijn, waarvan er ten l hoogste zes zullen worden opgericht. De j heer Van Nierop achtte dit voor aanstaande arbeidersvrouwen een economisch belang, i en hij maakte zich, voor zoover dit bij dit raaitlid mogelijk is, eenigszins boos op den heer Nolting niet de Sauvage Nolting, die in onderwijszaken zoo groot een autoriteit is en op dat gebied steeds de lakens uitgeeft, maar Nolting totttfiur die zeide zich te kunnen voorstellen, dat de heeren, die er keukenmeisjes op na hielden, gaarne wilden, dat dezen goed ! koken konden. Daarvan maakte de heer ! Nolting nu wel niemand een verwijt, maar ' men moest niet vergeten, dat wilde een ' arbeidersvrouw goed en smakelijk koken, | ze iets te koken moest hebben en daaraan haperde 't haar vaak maar al te dikwijls. Het was dan ook de heer Van Nierop l

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl