DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1312 de Haagsche coiresp^niient van het Jourwil des Débats dit denkbeeld als onuit voerbaar veriverpt, op grond van de openbare meeriiog in H illand. ,»A1 onderhou It de oifi 'ieele wereld rmt de Eugp.lsohe regeei-ing betrekkingen van goede vriend schap, tusschen de twee volken bestaat eene antipathie die tot verbittering is gedreven." Holland hetft, v >!gens dezen eorrerp mdent, meer dan eens te lijden gehad van de wij/ie, waarop Engeland de zwakkeren pleegt te behandelen. Het beeft zich daarin geschikt en er het zwijgen toegedaan. DJ oorlog in Zaid Afrika heeft - fc'iter al die herinneringen weder opgo?wekt, en men zou al bij/.onder naïef moeten zijn 011 eene toenadering te zoeken tot hen, die de plannen tot annex Uie der beide li '(.-uHho!<ea hebben gesmeed en de uitvoering daatvan hebbon voorbereid en doorgedreven. M;n o;A7ei!>at zich het gevaar nitt, dat van Engeleche zijle Holliuid bedreigt: immers sedert eenigen tijd wordt in E igoland het baheer der Nederlandsch-Iodische Koloniën even scherp gecritiseerd als bat léjiine der Boeren-Il"publieken vóó" den oorlog. En men z m het uiet onmogelijk achten, dat Eügelaixi, in naana der menschelijkheid natuurlijk, protesteerde tegen de »7erdrukking" der inlanriera op Java en Suraatra. (Klaarblijkelijk kende dj correspondent van de Déliats de geschiedenis nog niet van den kapitein van den E-igölschen generalen staf, die een snoepreisje door Java hetft gemaakt om zich op de hoogte ts stollen van de aanwezige, ondernomen of ontworpen versterkingen tegen den buiteniandsche vijand ) M carter wijl enkelen Eugelacd moreel en materieel te geïso leerd achten om zich in zulk een avontuur te wagen, wijzen andoren op d d nool/sakelijkheid om zic'i tegen het eventueele gevaar te wapsnen door een verbond met de triplice en 10 de eerste plaats mat Duitjdaland. Zoo denken wij er h:er in H >üand over, volgens den correspondent van het Jour nal des Débats. En hos denkt men er in Daitschland over ? Die vraig wordt eenigszins ironisch beant.voord door den Temps. Dr. Kuyper is Volgens de Duitsche bladen op den zoek naar eene alliantie. D.tt is niet meer dan natuurlijk. Met de bewustheid, dat hunne hou ling tegenover de Boeren door Enge land zeer kwalijk is opgenomen, sidler.m de H-jllanderd voor het lot hunner kolo niën. En om de bescherming van Duitsohland te beter te verkrijgen, wendt Dr. Iviy per zich eerst tot de b jndgenooten van keizer Wilhelm. De redenaering der D-iitsche bladen wordt nu door deu Tcntps op de volgend? wij«e g«rii8U-neerd. Z4fs als het tegenwoordige Holland niet door Engeland werd badreigd en niet be hoefde te vreezen, dat zijne bezittingen ia Indiëhet lot der S^aansche koloniën of dat der Z-.üd-Afrika insche R 'publiek zou den ondergaan, zou het z:oh dan niet iu de bronnen van zijn bestaan aangetast voelen door de verpletterende nabijheid van Duitsc'aland? Het kleine Nj-lerlan l ontleent z'jn welvaart aaa den handel. Het .is nog de toe angsweg vooreen aan merkelijk deel van het induitrieyle Daitsch}and. ludieu de groote buurman een grendel achter dij deur schuift, zal niemand er meer door kunnen gaan. A's hij vaa da Hollandsc'se transuo-g cederen aan de Daitsche grenzea een b litensporig hoog invoerrecht heft, komt Holland in eena netelige positie. Met die wellicht niet ver meer verwijderde ra >geKjkbei-A most rek-3 ning worden gehou len". Maar hoe? DJ c mservatieve Post van B;rliju ij zoo goe/1 het 0113 te zegden. Hst blai geefi da voorwaarden aan op welke eene alliantie tussclien Dait-sc'aland en Nederland zou kunnen worden gesloten. E-.n douanetarief, gunstig voor rut H >1laadsclia transito, een afl>ea<le waarborg voor het b ;hou l dei* S ten-la eilanden, zie laar wat Holland zou verkrijgen. D .ur en tegen zou Daitsc'iland, in geval va-i oorl-ig, dj vrije be-:c'iikking verkrijgen over do Nidörlandsche havens en de Meieria:! Isc'ie marine, > vu t alle d.i'.irairi ruchtens verbonden givo'göu". De T-Mnps geloof^ d U deze «vernuftige combinatie" nergens, zelf i niet in H olland, a!s S'rieu; za! vvorien Insc'i >u v.l. Il^t, kan bist zijn, dat de II.)lla:id c'ie re.;.:ering b'jzoiidjr veel be.lj.ng steil in de op han len zijn Ie beslissing omtrent de ver nieuwing d-r Daitsnhe li.indelstrakta-.eu en de w'jj'gingen der tarieven, en dat Dr. Kuyper hierover persoonlijk m>t de leidende staaislied-Mi van naburige landen wil gaan spreken. »Maar de wakkere natie, die in on<K mo.lerne wereld een levende getu'genis blijft voor de triomfjn van liet rec!i!, die op weg is o;ii a's het ware het praetorium der bjsc'iaaf-U volkeren te werden, is goilank nog niet ge l ,Vv*ngèn, Ie kiezen tusschon twee manieren om hare onafhankelijkheid in de waagschaal to stellen. Zij heeft voor het oogaablik niet de minste bjbosfte o=a zich iu de poolen van den eenen wo'f te werpen, teneinde aan den muil van den andere.'] te outkomsn. Want dezen wolven lijken erg op die, roet welke msn kleine kinderen bedreigt: als ds kleine kinderen dichterbij komen, is er geen wolf meer. »Ten slotte, zelfs indien II .Hand te eeniger tijd in gevaar mocht verkeeren, waarop echter nog niets wijst, heeft het alle redenen van de wereld, en nog .ie Meer, om niet da toevlucht te nemen tot de eene of andere mogendheid of groepee ring van mogendheden, maar tot Europa in zijn geheel. D<3 II ollanders willen liever aan niemand iets verplicht zijn, en daarin 33n zij volkomen gelijk. M lar zij weten ook, dat msn toekomstige rampen niet verhindert d oor zich de handen te binden. Z'j hebben het voorbeeld voor o >gen van andere naliën, die in de overeenstemming van Europa een verzekerden gro;,ds!ag hebben gevonden voor hun uatioha-.übe staan. En dan mogen wij het zeggen? ze zijn veel minder ongerust d.111 men ons zou willen wijsmaken." »Ho!laad en E-.iropa'-' schrijft de Temps boven zijn artikel. Wij zijn in geruimen tij i niet zoo over de tong gegaan als t'ians, dank zij de fu-,ci-ieeren (e per soonlijkheid van onz^r: Premier. Wij ont vangen vriendelijkheden van alle kanten, . hetgeen ons lang niet altijd is oïerUonvïu. Tegenover de vogelaars, dio lokken met zoet gefl lit, staat als belangeloos toe^ch'iu wtr de Trnipfi, die ons waarschuwt voor ne!t?n en strikken. ^ e e n aansluiting .... Misschien is d-.it advies ook a! niet geheel b. langoloo;. Tooh lijkt het ons zeer zeker 'net beste. d j tot o:)gtï!ukkm h tal d.-«r !>.;'i i venu' .1 vakavbvi'.hrs zé't' bj'.v vu a v, !. De Verflagen der A"bf.-ids iuspeciio !i-:bben ons tolsens op:nerkelijk Imo^e c.jf'er.s gebracht ovei d-.; ongelukken, den arloeidors in de bjuwvakken overkomen Li 1,M)7 hadd -u er, volgens doze v-;r.-d;igon, ruim SOU ongelukken plaats in djzti bedrij ven en in ISO 5 b 'dro -;.c dr aantal inptr d,m 10i)T wji irvin m 'er d:iüIno .net dn.) Icüjken i-u'l i-ip. O/er dj bei-le.i V.'ivsi -tgj iren 1S;.»:J l D n.) oedroa:; het gezi-n. .-iijk : ;uuit:il o;igelukkeu niet tniiidei' dan i!UU! N.i komt een d :el (iezer ongelukken stellig op rekening v.i;» on ;oirxic'iti^ueid, dronkens'.;h-,p, en/. M nr dat ii--j! ia tcch s vo ii". o1.) M i'ind\V-.eü,.i:u' '2\1 D ,: 71 Zit.i-i'.l.ig i:j7 e '.-, o >'; :uJ die d r voltr; n re.'ü-;o :i'. A! komt nu < j) r.:k'-iiin.; va i den M l DJ h-m liiiüt vrij .vi'l o e;ii deel he^. is ti Be!er toezicht DB "steiger- en klim-materia 1. H t is esn e'ge ischap van de, de arbei ders bi'scherrnde wetgeving, dat zij zich op d;n duur moet g;tan <p£cialiseerrin, wil zij aan hair doel beantwoorden. D;t is het feval met de Arbeidswet, die er niet aan an ontkomen otu in haar toep tssing oaderscheid te maken tusschen vrouwen en kiud;ren, en tujschon gohu'-vde en ougwhuwde vrouwen, e.i dit is 1103 mér hefc gevaV met de Ongevallenwet, die ree.is drie keer bij koninklijk besluit is aangevull, maar die toch nog altijd groote groepen arbeiders uitsluit, omdat h.'t bedrijf dier arbeiders niet past in h.;t kader dier wet. Ean paar weken geleden is hier melding gemaakt van het adres, door da o'^anisaiië> der bootwerkers verzond-ui aan d ? II ';4eeii:.iT. om te verkrijger.: beter en m -er bcvo.^d toezicht op de werktuigen en gereedschap pen bij laden en loas?n van sc:isp'3:i, c-p lut het groote aantal oiigehviken 't, welkdiar bij voorvalt, verminderd worde. Ttians is het weer een andere groot-.i groep van arbeiders, d e groote byiiofifte gevoelt aan bij «on larj '«eieh^rin'n^. do.-:e echter in de O . jevaUeawet iiiet b.ilie iaa-a l vindt, en ter vergrij jjin^ d nrvaii esn ajji tatie cornitêheeft ijev-or-a l, 't welu /ic!i nut een zeer gf'.ruoliv'eord a lees niet d. rit do -l toïH. M de K>;iii>_'>ühf-ef't iio^cnd. Die, groep van -.ver k lieden ziji) de ar'iei Iers, betrokken bij de bouw vakken. Ei waailijk wannear wij kennis nemen van hun grieven en wauschen, en do. ze toetsen a-.v.i wat mij uit eigrfn om^ving \wtc:.. en zien, en nagaan wat op dit gebied iu het buitenland gedaan wordt, dan m >et 0.1 s hu a aandrang om bitef toezicht ts verkrijjen op het steiger ea klim-materiaal. en daardoor vermin lering va'i levensgevaar voor de werklieden en minder kans op ellende voor dti betrokk'Ti gezinnen, volko:u;n goreaht vaardig! schijnen. \Vantikherhial, wat ook otiLingf nog op de/.e pla-its is gezeg l : hoezeer o >k d,-? O ige/<i!lr!;i- ver zekering straks -neer gerustheid za1 sohfinken nopsns de grcjly.n van ongelukken, plichi is het t.>c'i altijd nog voor de ovurheid, al het mogilijke ea b.Triikbird ia doen oin de o:!ge!ukk«n te r-mrltomen. Da v r a ig is natuuriiik, uf werkelijk d'ior beter to:v.iciit op stoigo:s fv!>;?d:e zoo il verij 'i' ?!! H ook ia,ia.;, >?. del, iv,1. ir .Iu; iere b.-.l. ijveii eti \', \ ii-:t de 'n-i\i v aan /, '.o groot. l'c'.iaani ;£c:,"aar ui >: ten bbjven 'iv-;-i'_'(.,!ei'frii! M i;.i" bo 'e u d i-n o >£ li-jt ^«-ni .sit-M ?) tiiiiit?il op d' volgend ? u:ij;e'! is n->x b ai 1,011gewo >n !i'>'>#; *'ii da:i ? i* in-iar al te dik\vijls de desolate of gebrekkige toesiand tier steigers oorzaak va i de ongelukken ! AUereerst is tooli i.p-'a!lond de verhou lin^ vaTi dj C'jf'evs uil t!e bon,wakken v:i!> iiet pla'teUiud en de gro:>t.e steden; de eersic wair weinig, de twee ie wa-ir vet-i op steiaers \vordo ge-.verk:,. Terwijl in hot jaar 1SDS iu dj 1ste inspectie (L:;,nbur:r en X.13 abant) Do en in de GJ iaspecti ? (Cr:'oningen en Friesland) 7L ongelukken voor vielen, bedroeg dit in de ;jj in&peciie (.\THi.erdarn) alléj reeds 308. en in de 2-j (li ittordam) 2S1. Hieruit bïijst dus al dadelijk, dat de ongelukken voortkomen uit het werken op steigers. We wete'.; hoe het gaat. B j den b ;uw van steigers, stellingen, enz. wordt niet zooveel aandacht geschonken aan de veilighei l als het wel moest zijn. A'les moet vlu* gaan, en met eeu paar latten, een stuk touw en een spijker wordt in enkele oogenblikkoa zulk eeu »st,elling" bevestigd. Steile ladders voeren naar boven. Van leuningen geen sprake. Eén misstap, en de werker valt naar beneden, misschien voor zijn leven verminkt. Het gevaar be staat niet alleen voor timmerlieden on metselaars, maar ook voor loo-JgieUrs, fc'iüders, s-üvj -vioors ea aanver-vante werk lieden. Ik herinner mij mi-r levendig, h >e ruim een j iar geleden ta Rüterdam bij ce:i heistelling l ,vt e w{-vk!ie It"., et n v-'der ea z;jci oo:;, do ui-lij'? wer-1 -n cetrotf-n do >r ten d.r p,ii-'ii w.i;i"a<.ri het blok v/or(it<-p heschen, onnhit reu d ;r touvven verrot was en gebroi.en. De xoon oveiieed, 'ie vader was voor z'n'u l--ven ongelukkig, het gezin in i'.roei hei.! en ellende g:d,-mp-.H. Na is het wel waar, d.-it oo'c de werk lieden /.eit' ten slo!;e d a-t vlo ij onachtzaam worden, ea stuk- eu aangono ndi werk \i,t i,og in de han l werken. M u'.r de gcorgaiiisev-i'd n o .der f'e oou-vva-: arb,-uiers bebhv.-i; ri-f-.is j i re r, \>v.;g op iie vele o-.gekiim.il',, !!:>:? hieruit y.) -K-'.ïo -i:- <.\ |:-.i'vVe'.en, eii i.i 1S;H \vv.-:d. -.p i'rii'.i.in'i'-vn.r-. dr!-. N(v-',. M l.-t-!;taiS-')i!iid o(;!i ('?i':ii:(j op-:': ric'ï', besijiando uil li :i'i-.-r:ièU-t; K:'.--iid"]--<, motf-eiaa^, oopeiliL(l--ti, sieehhoa-.vc'rs en lu-eidl'iouwers, -i:!i in dt-/.en t--e ian i vcrb -tsring te brei.^u :. Dit, r.n-\C-'? vo<"/o;ïd vraffr-uJijsten aaii \\-ru- Jii^iii^en va;i bon vvakarb. ideis ia verpclii'le;.dr. p!aat?ea van oi)S land, en uii de daafuit vv'ikr-.-gen ^sg-.-vens blt-c-k, da' in.;t ui'.zonde'iiis; van D.ri Hia^, n rgeiis bopaüugen bestonden op t-otz'cht vau fit, i,a r-. Itddjrs. stellingen en ander ciateiiau!. Wél h;-rhaa'de z:ch in elke lijftt weder de klacht dac vetl oiigc-iukken voorkwamen d >or liet breken van steigers, ladders, ent., er. bleek hét, dat iükorten tijd in S V:-rschilie;'de pla;tsen 3U per sonen het leven had len vei!:.-ren, of voor liUïi gshttle lcv;-:n o;ig,>chikt waren govvor.leüv or hunhc gewor.'e wtrk;aaniheden. Du comitéheeft z-'ch thtms ineteenvcr'zotksch'ii't gewei.d tot H. M da Koningin, waarin li.'-t ver'.o.-k wordt j."<laan, sanvulling te willen breiï^en in de Veiligheidswet, op'lal ii: de wet ook voor tie boiwvakai'beïder.. (>? s;-''?.t'.rnii.'.gs inaa:rejielen worden opgenoiiKMi X -,.-t.U:j?ensiaa ,de tik j wr IJijl) a i:'>OU ongtlali'ien vo irvallcn, K'gge adu-ssanten, is er van eenio- bijzonder toe7,:eht I-OK immer g-'fn i-prake, en elk jaar wordt di'ze tce.-land d >or d-'n spfiCLilatieof revolulit bouw, nog eiver. «Volgens onze overtuiging,' aldu- schrijven zij «geviistigl op persoonlijke waarneming en 01,dervindii'g, z.iudi n v?le Irjndt-rden van deze ongelukkf n voorkomen zij >, ind.t-n de noodige wettelijke voor-chnfieri beslo.'idi n, en krac!ik:ns deze fchtrp lopz'clit werd uitgpoeft'iid d'Kir deskundige irspectturs of opzichters, (i-oor en ui; (!e georganiseerde aib:ri<le!S in doz.e vtikken gi Loïen." JJehii! re d-zen wensch v .-ui 'ie aanstelling van sp:'-ci,i!e i' fpr-o'eurs, g>('!'t het adres ook te ken i.en ii'^llx vovir^clüiiïen ier be veiliging i;; h(i(.;'d<a.ik z-.-ii len moeten wout-n U!!.-u,'eva,ir,lij,'d. De vo.:?;?:.aiimste daarvan kernen hif-rop i,uer: l-> ituningi-n aa.ii te brengen op de s-i-'llinjreü; 2o. Het a,;)jbreiig-n Vïi'i s-c'iriksiuig^rs ; o -. te verbiul n, <io stiijrtTs te outtukolfii tiiflens den bouw ; l > kunstlicht mott tfC'sclnkbaar op ai Ie vt-;.l,t-pi.' ^en, ook «a,ir d..-:, avonds liH-'t w >rdt ,£":v.Terki ; 5 :?. trapi:;;i:eii te 0111güVtjii ((oor stijv*'g j-ta's; tsi-1. < .;z. i-nz. T n blot.e word', <i ui iu ov^.-i'-.vf.^in," gegeven, orn, indie-i het zoover ko at, i;et luuteriaal jaarlijks door de bevocg-ie niaeht te laten keuren, eii van ten ia-eik t,1 voorïien, zor.dvf 't welk het n'et nia.4 wordea ge bruikt. liet is te wen;-',-!'en, daf; straks, wan neer de wjzigm;.; d':r A'bcidswet K.an de orde gesteld ztl woril< n in de T w. ede Kaniei'; o -k ds/:e aa'z ic-r tprako zal komen. Li durf het bijna, wel hopen, want ook tea op.^ehte van de l'.;jx,on'lere havenin.-p ctie voor'do v; iii>'h°i<i dt-r i^ooi.tverkei'rf, is in j gebl-'ke.i ral minister K-.-y jor wel voor ovonai^Liig vatbaar is A -h'te hij nog i a 't la-ust, va;i 19'K', toeii b,j (ie b,:hand.;liii;j d--!" b'gioo'ina; d; zaak ter sprake kwam, zulk een bij--oudc:v ies-peclie onnio-tiijk \irtv, vCiin-.aal was bewezen, ii.i' h'j:i, 11 a;ul-,'i'e 'e.ivens. 11 finburg en 15'i-men, wei nr>:.?'. l jk '.vas, hec-ft minister K'iypi'r -'i-i'i d - I\. v. A i n hel, havenbe drijf te U >!(?:?!dam i'ilichriiig -n ;;ev.:iag.i, hoe dt-f-. over de na.-steilii,g van zulke sp ciale lï;ï;p c!.eur.s il' -k:,. \Vciiiu, ook i-ci !*:ji(i:id-.r t.ooiiciit op *tt-:gBr- on kleiu-üi i'e, ia>ülirhoorc niet m-i:i' t )t de i/ifiiivhe-len S l-rt A'i'i'ustus IQnU be.-i.i<it tr ii\ Mii ic'icn oo"!- verordonirïg op d.t b.i/oniliti1 lO.-i'c'.U. Er wer.ieu daar ileslijd.s 10 bou-.v-c1 >nir<;!ein'.3 a.ir.g-.;hteld. ge-iomefi uii 'ie krii'.;.'en <i -r bouw vakarbei<i'.-i'S -iel ven. e:i -i-e op riet .ua'tjiiü.'ii tur loe.'eilijjiner v/i.n d-; w.-r'-:iit den, toezicht heb'-»en te oefenen. 11-u >:a'aris werd voorloi'-wj; op l S'«J m.Vïk vw j s-w va^et-ïrld. 'j\-rz 'iliie: tijüworden ook in Ne:!,-e.iber^ d:.>or djii b ir^etp.eesier zjs bouw opziciittTa bjiiOeiii i. !0' w,.r:! -;la-i!''"p e-n o;:.i'()cp gedaan oi:d--r me^elaais, M,'..->itiou vr-ra t-a ii.";i!n-.Tlie:i-e!i, tiT.viji het, »ahu'!= wei? i vastge-irl-i up Ij M-irk p.^r ..:.;ur. i;.-, (; - necp'.-i-a,i'i V;U. l)ii-; ii-idot f ^:e!ii-.ruc! l A,.ril \'."l[ t, .-..e i>,ivr,vop^:chieir; ;»ni, . , . 1-t'i M .:-:v (.'.-.-r ;;:adaa. i ) iai va:i iVülor,; i-las'son v,;r; D.ii'schg<>c-\ !j!ijki d^ze i.mat- ');i'a:".;;s tio st'iii'.^ ii1'f'jif Jo.il o-.'.u ',;ótiüo to', >io ro_;,;->ïii!j>; iu-!)h .-u pfr>] i o lit iVie'i htt vc-rZi;ol\, ('UI l:ll,(i !l;ko VO!'-:)l'lU ilijlü; iü't!'.' !ov,-n lo v.'ilioii ro:pr>u. M t ir l'i'ui:i?cjn zj ook op d t punt wol weor con b.:oij ; a,';h;oi'aa:i koni-.'ii. l.itu-- 't'iien d.j t-nkolc p'na'scn <3ie ik op !(>t'in-lo \vn:ir Lot !i\:/Oiulore t-.ioz'eiit op bouw- (-11 siei.,er n:ateiiüal reeds l><:xla-iïen waar daarvoor op.:ioali;is uit il.; ^0;-rtr;i--i ?3oi' !c atbouiers ii- t 'genomen zijn, bowijst reeiU V'j'-!->ei:do, ;iat v.' u t do bouwvakarbei.lor.-5 1 1 ier vr.tgeu, zeer gegrond eu uitstokeiiil uityoorbaiir ij*. DJ vraat; is a i i een maar, of' het niet boter is, dat i -plaats van eeu rijks-veror(loninj» door eene aativullinjj; van de Veiligheidswet, de zaak pr-r rjeiit".cnte g:3regoid wordt, daar toch de toestanden in de gemeente zeer verschillend zijd, en het toezicht op het boutven, zij het ook met een andere strekking, ook thans resorteeri onder het gezag der gemeente. MJ.HT dal is van minder belang, als het bijzondere toezicht op steiger- eri klimmateriaal maar komtS. Lfi caihétlnle 'Ie S lint-Hi»on a G-wd, avec texte da cbanoi e VAN DEN GIIEÏN. II K'-ïimnan & Ce, HjirluLn. Dit w r-r, metende 45 hij (j'J c.M, bevat 12 lui^ydrtn tck^t on lij plaian. Do t-rk.it g-:'-cfr. in kiei: i !-o. f Is'u' j !f, het niet ongeprwt geleast als bij ait e».r k eine sc'.ieta tus-ïchari den tek t hid kunnen zien hoe de onclerdeelen van c'en tryptiek moeten 8amergevo?gl worden. O >k ka:i. daar de fl ma K!einma'i & Cie. waarschynlyk mear zulke uitgaven zal bezorgen, het zyn nut heiban te wijzen op de werstholykheid om een kleinen plattegrond vas de kerk bij het plaatwerk te voegen, ten einde te vfTJuideiijkea dat wat in tekst en p'atea wordt gegeven. H^t begrijpen van den bouw zelven er van de plaaisirg der versieringen zou er garcakkelykar door worden. v n. PEK. 1 rio küt'je'r.'.-ii, hpt hoi;- iit:usr, de :;raaU;rav8" l i;i hst k.)!'r, lic-n preii;ks*.Hi. de köj>'5"°r. k.;ni fl.s'.cnr-'., f!è,U-".i~en var1, v^rfrüid kuper er, den i i;rouri:u--'!'t.:'r i'i fjB-i-rine l ij^-r, a'Ses ioc^ehcht ; 'Jo'j:- iïv i/'.üe:, IX; t-r-i^r he.-jit hij c Jr.ig8 i li-toris'-'ie ! 'u ;n>\- ri:oa-J.i uij de p'aten X[ XV!, xvjvlür.t'i'nji-i'.n?r-.n v-iu r.Ueif! s-UiS.Vrr'? w,-rke:-, <'.';<; t-r--'^ \\\ OH !<erk bavindU1':, e;- die ! li'Uo-i e-"1 tot de berooniie try-jitiair (ier G hr. , V ui Ey -k 'vanrvan Je i-.'okwrk d i vr, ornaaoi^ta j f!ii(?'.»iian buzit, o a. d) vhirotal-.ïg vna net : L-<-a Gods. ' * * * j 't Z' 'n var. tinta kerken is voor li-'.r. dis ?.ich l ra'-'t kur.st Ijt.-z:ihjud ia dik-'ij's e.j" groyt genot. i Di kerk ract h;;ar o:.iJsrji-e!«n, haar (.or.alen j en hmr houke:-, haar kour on hüar g:;wj!'en j niöt hnar beeiilhouw csi rcliilUevfl-irken, huw ' iQiuhulen en karkii&radan, vor.nt tosis eejn l knu'ü.'iüertia van kuiisf.w''r':en Ea ozültit do j :np'!s's dier warke,; door gaiijksojrtige gevoe| U'ns g! «pirnerd w -r i?n is d« ge^chiedet.is ! dier .kur.st-vei'kei! < :i,i' b':ter te doorgronden ! dan ir, ciusfia, want >:imdi'ly''er dan in de lanü-tt n ! k,-«a men in da k-riien l.'e^''ijij?.n de asvovl^rs j dio !'.a-i d.i k-;;.?Uvvrksn. v.'.rïjondon zij-i en d.-i i wijs^e.sri,;':' t-'r-jn j';i?sfi die in den iuop der ' tij ! -n o;> volK tii ku"Hïiv,-.air hohïi n ingewerkt. i l!:j do S; .B i vo n, G :.-;t is (!it g .wal. j 7j 't< uit ds rrtprodiiftnss der jihoto's is, i hoöwe! d« houw ta sterk pfirestaur^erd is o<n | van den oo^pror.keiyken peest een j-iist denkheeid te krijgt-, i.ich wel iets op tfl maken van den fc;eeat dis de tij len heherrachte. Z 'O is b.v het dorrler.ie-eeuwicha koor (1-7-1) eenvoudiger en ti;(it meer ktrakter e-i rust in d» lijnen dan ds toren uit de vijftiende eeuw (Hiil -15:31) M .'.ar bït,;r dan uit die van den ba'jy.' is uit de reproducties dsr kerkschatten te zion den !a g^umen i'.aar gas*adigen over0-3::'; vrüi de reed-; veiil nnsdöbi'gn^Btering der iait-gothiiiche periudd tot t<e op Uiterlijkheden p.jb.iseirde pronkzucht d^r ecuttijude esuwsche k .nsn Da ij.^nren kro^r.luchifvi' \:>n fsngflveer 15:)5 doet in zijn {'ei'uestu'de vorrr.'re nog even denken aan die, wjlka in dy niJds.ifleuwcn zich zuiter oritwiltktd-len. DO kon?rer. ka-dtflaars vau 1517 ?.;jn to veel j.-":deüoi-o."r,; en te veel g-j>T'< li >rd orn in de li'i.ïie :de U -i-als -ance nu jni-,i osa gshee! irisb,:h--, van m-<et af begi-or,o;.d°, p^rioie te zit>:i De vorsnld k -.pe^n dnar va.i l.>!.'! lidstaat j.'--h-.:ül uu deeoraü.-f ^slij :ds pa",e :!sn, w.i^rhij te vci^'i fs g-17-..'oht sa! worden jiaii1.' vastheid van saia-3i:stü;!i -^. A-v-1 !u't p;r, i'^raf van 1;>Ö1 is, hij h-t besld van ari bU'.c.Vip A-itoiUB Triest van de'1. bi-eldhou.ver Je -"> ia q lüsi.c-y veol eeiiijker guzüclii L-a:ir i-:>s tchts dan in dp, r/aast fl«t graf a'ïi".; d", bs'-.lden vau M'-riüen Jarus A]s dezq dris baeldei \:;n dsru-èf.len tiaV.er zijn dan heeft isy het beald van d n hissnhoii naar do r.atuïif gemodelieordj e.i lis-t ;:ij i inspiratie ham in de staek bij de anderen. 11 :t a-.ausoieui'a van dei bis;'',ho;) Ki.è.9 d'AÜBmont v .w li!7,! is klein van op.-c.tting. Li de bicsc'uop? lijuur tiit! gaknisid li^t te g=sticüke-ei. teg--i-, een verguld geraaui'a. dat, :a.i--t hiiLi zittend, ten rol ontplo'.iit WA'irop oen r'civik is asrgebracht, ia iets dat in stry-1 i H nu t di: grootheid en d * rust van i'ea dood. N K h van lijr.fi', ;:oi:h van gedachten is in dit v,-erk iets bizond-.-rs t» vindfin. H:' ho.igaita.ï;' \an 1705?17-fO is '.y..lach voor b«t bo»in dor acbitie;.d-! eeiiA' Il.it gah-)el dj&t dur.ks'.i, do :r de c>irnp06i:.ifl dr-r ter zij:lj staauJ-j k-jl-.nnaiftn waaftiisschun en door Iiti po^ip'.'use hoc.fi jCBta! waar onder ;;ich de nifiruii-ririi g.'oip b vinai dis do apotLé.vs v.in Slr:t- B i.-o in bteld bre. gt, sy; een toonee!aicuijn voDrslelUng waarvan do liöioaling is r.mr het oog- (e veivazar, da:i iiït geiioej to t'( iï;li. Dit i-ïflf! iiH>;:'!ij''0 karakter 'neeft ook de vertji!ld-iro;)«-ren deur vau 170-j en bereikt iip hiOiïtc;!!! 't in d-..1 n pvaukslcel van 174') wan i;ij v.'.-n een li.-'p'mld bouwkatidij;o fcaai^ni-t';!-ir.g niets m-.'pr Is o'-'srgahlevsn. Dj e:kenhoïits i f-;:>fii De:11 iin t-ajipin riston, overigens t,'.-:.Uc'.-l vlij .->taan In, iu de takka/i van een niarweran 'nuo::i aan vv-lki vnfit te-i Jsver.sgr'.'ota aoi.i voor-it.;lt, -iriïi-i m-jt /.wö.fiiulo ; sus torsen. D ; _;ebojita e b?;<:! .iri'Kfij-'i; ea tie -.t-j "iji":'!, 'ii!.i o j d i.- 'i<.:-f("i.. vo-oicii tl-üis f,M!. -r-;;c i va:i (-..i,:- ki:.'.Et«..-:k-r!. l'i rjor-k aai', l'«rijs. K li'r1-, A ?i'..'.v:<. K ?.,! ;!-;, S :--t';t-i)iirc;, Trior, il i- ? t;-;-. D/o'!iiif. C iiir. S ;m-; 7\\?-- t!,' V-b.'i'K.' "iri-!-. :-:i !i:^a:-.-;'ij!-:-.'r :.!?;?) d^ gro^'ere o,;!;] u er1 :n!-i;':r r.' v-ra'ü.lovd i-, >:n het y-befll das - ' >' ! Cv':j-.oi' iï2' 'ie--cü. [ i :i(! k*;".-' vr'.Hic'i-::''^! 7.lr-'n d>5 ; ??tïooio f'-d-c' ?'i;v.-:..ti'S,:';.ir^i'-r! C.KT tïj;!:'ii !--|i-t Z>o^t;i ,!.j ;,' ;i,-....!>!-.;-;.--/UK »?; i.\-;ht-?n -.uo Lft :'.'^i.Tne-5ïi k.'-;-j:rti; :i.j"i v;:; t-sn por; 1;it.>, ;,N de m'-cr bi^'ji','.i-.-r (Le ';?!:: rigendoai w a "on van den ku;!st>'"..a'ii' iryu i". d<> kuni-'.weikcii te ian. D.i", oak, en dat is vaak zoo b:/,'n:(ldr },e. langrijk, ,!a voihoaüiüg-. waariu een kunsteniiar stond tot zijn tijd. Ii :t z'JT dj yovyc-Se: s opgewekt door die op ejTü'olifende gedachien die het gsnioed in beroering brengen van hen die oude kei ken bezoeker-, liet plasitwerk over da S :;t-Hr--o kan da h-irinnerin^ aan wat zicii t! fï3at bevi ld weer opwekken. . e'-1 preekstoel en de tryptiek der van Ey :ï;en iigt een gcooten gee:-)f.elr,ksn af stand. W;'3 iiet wsrk der beide broeders bewondert lta:i voor den preekstoel niat veel meer voelen dan alleen een historische waardgering. Van hst bizcndc-re schilderwerk werden, behalve de ondeideelen die men te Gant bewaart, ook de vleugelstukken gereprodu ceerd die in 't museum te Berlijn gevonden worden. Voor den leek in kun&tzaken wara tooiiStGlliiiïm YiaaiMc Priini ia Bmfge. Wat deze tentoonstelling inhoudt, za' door in irageen, die nog j-een ke.inia .na a va i r.adare mt'-ii (ieoiii'.g ;n iu coura:;t.en, n-aar vaig ;ernioid wordoa. \ran Kjmura' d" of vsn \ra-i Dyk weet een ie.ler, en bij bunt.e-tej.toon ie'.üiigen te Amsterdam en te Antwerpen, He" de >>etee keriis dnaj-an, bij eeu simpele aai kondiging, zich best denken. Een succes a's d« iteuibra dtteniooESteili g heeft deze expositie van de Pnuiftie.-en d«n ook lai-g : iet, en zal zij lotaar- het eii do 15 c'ep'enrjber evenmin ondirv;r,den. Mdïr belangwckkeij() is die Biu^che tentoonstel ling Liet veuJ minder, en LU ik vau een reisje datuhein ben ter«gg?,'.iterd, vsil in een beknopt o.'erzicht geven van de werker, die men daar ver/aiael i .vindt. Ernstige studie, of diep gaande besehoufli g van e ontwikkelirg of het karakter dier 5 : eeuwiche kuastversciiijri g ligt niet in Je bedoeür.g bij het schrijven van dit ftui-j-i. Van de vroegt'e Viaam-che of Zuid K derl-ind-cbe sc'üi'id«rs (fe-au hen ging d«j iiivioad uit op de Njord N:1 -lerlanders) zyu wei de r.aai';n van Jan van Kyck, Momlirg en Rogter va'i der VVi y-len het meest bekend. Van Eyck, raar het heet de uitvinder van de olieverf, werkte samen met zijn veel oudjren broeder Ilab'rt, en van hen boi ien is het beroemde vödluikige altaarstuk: de aanliddin : v M het L'im. Het gfbeel Wv3,id gecompons-< rd en be gonnen door Hubcrt. inaar de uitvoniiig moest tiij voor een groot deel aan zijn broeder o ,-erlater,. Van Hubert is verder niets met zekerheid aau te wijzen, evc-nruin van de zuster Margaretha, al worden op da tentoonstelling een paar werken aan die twee toegekend Van het altaarstuk, dat i;ict m.^t-r in zijn ojrsj,ro:.kelijk gthoel is, maar bij godeelts n zich bevindt in d- ^in Bavo te G-.;r.t en de musea - a i rnssel en Bt'rii^n^ zijn er op de tentoonstciling alteen ue luiken, die Adam en Kva voorsttlien. Maar jui-t de-!o fragmenten b(;hooren tot het rnerkwaardig-te van het gehcele stuk t n wel om hun zuiver p oluraie eigenschappen. Ais nog g-oeu amier is de schiintr uit dat vroege tijd perk omstreeks 1430 bij Let schilderen vai een i-a-tkt ii ,nur, de A iain in 't bijzonder, op hi.t Itvori hi:; ^a;in. GJOM d -r tijdgeiiooten trouwens hsd als Jan van Eyck zuik een iunigen kijk op de natuur en zulu ren ttherpte vau ui'.drukuii-g. U ij is mat zijn reali-i iscLe i speuriin en z;jti intensief r.atuursc'iilderen do groote voorgangr-r van. de X 'd.-itlandsche en Li'er raeer in 't Wzo.'.der, van da Hollandsche tcliool Eo deze hoofdeigeüscbap de zïn vo -T w«rkeiiji<hcid( komt vo ral «ferk uit by eet schil jt-ren van portret. W; heb ben daarvan, te B. ugge een piar prachtige voar'iöutdaa in den kop van dea kanunnik Van de I'aele ( >ok de handen, die den fok en het opengeslagen 'w k vasthouden, raakeii deel uit van het portret) in bet borstbeeld var. zij'i vrouw tn in ci-n klein.'.r portretje van een m -n met ecu tCjerp biau v t/et-jo over het hojfd liet g^fote bak, waarop Van de Taele voorkomt, gokoi -ld in ziiüwitte ko .-raemd vcor «k workslijk uiaj sUi- u :e Ileu.e! Korangin, ia baar wezen tocu e.;n vri'iiwshjk'ïr-!fcn.-.c'i, is overigens m.'t zij;i r ij» f; ;a-:ie H ciiiog een weelde \ran k'eur, ma,ur va-i ma sieve, soiioic kleur Veel im.er is er niet va'! Jan v Ky k aanwezig, m*ar dez-3 werken z',i roeds voldoende om zijn kunst hier onuagwckk?.rd te doen ui schijnen. Z.-ker is hf*, dit hij diaroiee in znn kwa liteit i. iet overóchadu'V'd w.-rJt door M ruling, van wieri een veel ruimer aaiital werken zijn faniiigebracht. i*eze was dan ook do Brug;ch« schilder; hot J mam es- Hospitaal bevat vtr.-chiul-.ïne «iii>-r s.chi'.deryeii, nagerorjr alle hlor ainwezig. AIjraling is wal eens de Vlaam..st'h1» Era A-ij-olico genoemd en er is ook in z' ,n oiivattir.g wel ee;i dovo'e aird te o idcrkennen. Maar ce-i de o'e gfhteiujhsid tsondsrk :u-.,e,n, is nori' i.i;;t hei t,-rs a .eren -.a om n c it-i'ieekuclie ui^egaiRg i;i (iieu (raut. (O. ik bij VIA A^gflli"0 mag rti-" wtl ' n wtrce; ) Het j-ast hij M-?,;!nlii'i,r wol eens r-iar het z-v.t lij'-'o, ?.=/!fs c j" v;--nf;o;'i. 'ute over. L'".ng niet zoo energiek als Vai Ey:^, tra-ht hij in d-.i uil voering ook niar een ir-uer-vcr -'rrc;;l ac!s3%é: mas,r zijn u'tv-itrij/hcid ft.-l"- ds n suras ov- r uaar h 4 pnutfriL':-, ol juik-bra.o. zijn c-./lorii-'t krijgt wel cc s ten 7... ki'.r'i u^'a';1 ?? Lu urigheid !I ij ->:i3:l tnj w;vü- iik bj onkelös'uk-:-.e :. as de i-.-l ekk'itt -.'A1.', de il. L~rrs-.iU en de tiïptiek m?' (5o vt bid iing .'V r 'VieK -nirg^n, *,vaarop, tü- i. !I.M l«,of. baa'-j -,- ;?;-''"- '^<', een heel in.' oiondevr-,.u v t'-i -Ifoj-j ?; v. -o iuoo', ai i ee i J id-iticeuws-li.' . tu-rüvd l)ja i-c: ken. Ata^r bii is toch een .kiintti-]ia,ir v .t n odcia-j-dig ras gowertt; zijn bo::Me;i hftb 'en i>\ fcua h ?U'ür-g; eeu elegantie, die bekoor-, m bij o.;t*ikkelt bij zijn arbeid som-, oen tce 'oraeid, r.!;; !-ij dat iiobe ie naakte j :-golii:i*-ri>:r:pj ! \a.i ilcn gcmarteMen Sint S :ia.-t aan. (iio liijiia PU' .lie-ji «orsit. Hij ia sedistinsjeerd, on ';: ;B var- l.tlsng ^;jn Cbiistotorus (eeu zjner i.noo;ste vjurtbn-Lgseie. ) t-.- vcrgeii_;ke;i niet de grore hercuüsch'; gettalten, die iir.dere vroejjero schilders, vooral de DirtKCU-rs, vf,n -.rif n gocAuortijen bciii^e gemaakt h-. bb:n. ILj brult ook, cüur r.iiU' zoo pr.netraiit ii.di.'i(iu -ei r. Is V^n Ey;k. zeer niooio poitretten gesciji 'dord. Vroeger dan Mimlin^ war. n resds Ko.-:!er va-i der Wcy.'lon, Ilugo van der Goes en ook IVrui Crititus aan 't welk. Dj eerste, de vroegste van de drie, doet zicij, raar mijn mee, ing, krachtiger als een zelfstandige persojn 'ijk beid tegenover Van Fy.:k gelden dan M-.;mling. Hij is bij uit stak de primitieve kunstenaar van drama tisch/} kracht, en ia zijn schilderingen van de roerende Pas.ic-tafsreelen doet zyn beteekenis zich allervoorna -mlykst gevoeleu. \Ve voeden in Brugge skchts n Piëta van hem, 'n sekUderijfje niet groot van omvang, maar, met e.en zous-ord rgaTig^-lucht tot achtergrond, van een -wa-me kleurwerkirg. Het wsrk van Hugo van der Goes is zeer z.ldzaam; slechts n i>ch;ld;rry: de geboorte van Jjzus", iu Florence, is met zekerheid aan hem toe te kecnen. De dood Dan de II Maagd, hier aanwezig, stemt met genoemd werk wel orrereen; in dit als in het andere onderscheidt