De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1902 17 augustus pagina 3

17 augustus 1902 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

No. 1312 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. nch een kunstenaar met een groot talent mn typeerirg en met een voor dien vroegen t$jd buitengewoon be.gr i p van mouvement der vormen. Van P«trua Cristus zijn ook maar wekig authentieke stukken aan te WJjzen: er is hier de bekende Guudwe.i,er, een om z\ja onderwerp zeer opmerkelijk stuk voor dien (jjd, eu een klein portre'j», wel goed, maar toch bepaald ii.ferieur aan dat meisjeskopje in BerJtjr, dat echter als zijn arbeid m. i. betwij feld kan worden. O». middeil^ke nakomelingen zyn Gerard Da?id en Dtik Bouts, die beiden door verscheidene wecken op deze tentoonstellin g kunnen bestudeerd en, ofck boog gewaaideerd wo;den. By Bjuts vooral is bet duidelijk waarneembaar hoe studie Baar de natuur toen ook door de schilders als eerste verehchte werd gesteld; niet alleen bij de lerende figuren, maar ook bij de dooie voorwerpen. Hjj schildert uiterst nauwgezet en gevoelig allerlei tafelgerei op een wit tafe'uben-in «en schilder;)'j v waar Christus by de farlaciën «*n den maaltijd zit. Ook is er een klein portretje van hem, met zulke rake toetsen ?mngeget, zoo vast geteekend en daarby met TClke soepelheid in nudelé, dat verdere ont?wikkelicg «p dezen weg zich moeilijk denken k*t. Mooi tuk schildeit hy naakte lichamen, in een «ober, egaal kUurgamma, binuen geMrrcerde Ifnen, zonder hard en plat te worden. fiÜ«B Gerard David schijnen dcor den Adam flut Fyck daarbij op het goede spo^r te zijn «?bmcüt, Hinder^k in de figuren van Bouts is dikwyls een zekere liniaire gerektheid van sjard, een «takerige houding, en zyn schilderwijze drukt JMMU by kleerderdrachteu en. voorwerpen een al *B aware lichamelijkheid uit; gevolg waarscbyniyk van zijn al te coneeLtieuse oplettendheid 4»jj het natuur-navolgen. By deze vroege meesters was de kunst van «efaildery-maken i.og slechts tot zekere Loogte onafhankelijk, wyl zij zelden vryheid van keus b£ het onderwei p hadden, maar hun steeds «en taak was opgedragen. Meestal waren het «ehilderi,en bestemd tot versieren van kerken of altaren, zco dikwijls drieluik* n.?en het sujet was natuurlijk steeds van religieusen Mrd. Replieken of herhalingen met geringe varianten, ook -wel fragment&rUehe tavolging van andere schildergen komen indien tyd veelvuldig TOor. Met QaiLteu Met»ys baginten da tchildera eerst meer oplettend te worden voor hst voor vallende In 't gewone leven en sommigen als Patenier en Herrie Bies toocen hun voorliefde voor het landschap, <?at tot nog toe slechts eet bijkomstig deel in het werk heeft uitmaakt, al heb ?beu ook vu scheidt-n voorgangers reeds preek use brokjes landschap in hun schilderyen gevoegd. Zy schilderen, voorwendend een sujet, den doop van Johannes of de vlucht naar Egypte, en de .figuren-zijn dan wel eens conventionneele pop pen, wyl de volle liefde by den arbeid aan bet .landschap werd gegeven. Zoo'n Chrittm figuurtje in den JorJaan, op een schilde rij'je van Pate nier, meent men uit zoov el andere werken te herkennen, maar een enkel boom j je zocals het ,nu geschilderd werd, heeft men nog'niet gezien. Qaintea Mefsys is een zeer groot meester geweest, een tcberpe ziener van de icenschverschijniDg en daarbij van een by rondere volleardheid. Hy had het geheel in zijn macht aaar zyn wacsch te schilderen-, zooals later v. d. Helst; zy'a techni-kis volkomen beschaafd, van een bfsctmviüg zelfs, die soms op het kantje komt van overrijpheid, gelijk in een verdoorgevoerd maar ook royaal-uitziend portret, en twee luikj-s, die de H.H. Johaimes en Agnes \oprstellen. Met zjjn votjMtelliiigen uit het gewone leven, waarbij geldwisselaars, kluizenaars, ook wel galante veort>t«lliEgen van oude kerels met jonge wouwen, by voorkeur ten toateele kwamen, heeft hy veel aanhang en tavo'gers verkregen. Marinns van R >eme rawaele, Jan Met yi zyu de Beest bekende. G Ijjktijdig, maar afgeschei Jen van deze richting weikte de wotderlyke fantast Jhero ? himtu Botch, die een onuitputtelijk verbeeldirg had by het zoeken naar vormen van duivelsverscbyüingen en schrikwikkerde beelden, gruw bare gestalten zooals zy vaa^ doofden door den geest van een naif-gelooveude en superstitnease g-ne-rati<>. Daarbij ontwil keldeby een groot talent al-> teeken, ar everals jjyn r.akcmeibg Pieter B u«ghel de oude, of wel de boerei.Brueghe), die weer een anderen w?g void en het eeist de dolle gebeurieiiissen uit het vul gaire boerenleven tot onderwerp koos. Toch heeft by ook iii tal van ailegoriesche voorstel lingen rp verschillende hoofdzonden rn ei kele deugden zich een verwant getoond van Jeroen B )sch. Zyn fijuren zyn btrak maar met buitengewoon depressieve kracht geteekwid Zyn landschapeen hebben een r.og emgekerda breedheid van opvatting; ijn visi-3 van wy'd aitgfslitkt Hggeade terrelntn is soms gew^ldig. Van de*e twee zoo by uitstok ka-akteristteke w eg Ntderlandsche schild ;rs is er in onze omgeving reinig te vinlen; men most er ?éfiutilkfon H M KnSdUUlIlHnMIHHtlMI IfM Itl I GENEZEN. VAN CLARA VIEBIG. Kaar htt Duitsch, door M. v. O. In het do»p klonk yroolpe muziek. Bij d:-n r^jkfn Mf-y werd bruiloft gevieid; zijn eenige dochter trouwde met den eerigen zoon van buurman Bamberski beide boeren zaten er wa^mjjes in. Müy bezat 7 p*arden, Bambereki eyen zooveel; en groote echuren dat ze had den !. . geen ruw getimmerde optrekjes,maar hecht en sterk geb'uwd. Elk had z'n vlerhoLderd morgen lands; zoo bij elkaar was 't 'n eardig vermogen. De vensters van 't bruilofishuis waren wel gesloten maar de luiken er cirt voorgetchoven zoodat tal van nieuwsgierigen in de twee groote rertrekken konden gluren, waar de gasten lastig zaten te smullen. Alle kasten, bedden en houten koffers waren naar buiten gesleept om pis a's te maken voor lange smalle tafels en bat ken. De zweetdruppels gndsten tan de voorhoof den 't was snikheet de eteusïucht vtrmergde zich met menschenlucht, de wangen gloeiden, de lippen waren vettig. Elke man «at naast «ijn vrouw, zy' schoven wederkeerig de lekkerste brokken op e.kaar's borden, terwijl ze mekaar tot eten aanspoorden : Z?g vader," ef: kom moeder, eet nou maar flir.k, zooveel lekkers kry'g je thuis niet alle dag !" Ste'.rke bouillon bruin door 't veikoken met noedels en kreeft er in gebakken viscb, voor naar Weenèn of Madrid reizen. Des te daikbaarder zijn we voor hunre, al is htt oik niet ruime aanwezigheid in Brugge. De meesters, die ik hier heb g. noemd, met eenige hunner werken, beduiden zoowat het voornaamste deel var de Brugschetei toonste Hing. Maar daar komt nog viel meer belangwekkend,? voor onder twijfelachtige attributies of van geheel onbekende meesters. Ook k:n men er kennis nemen van veritaliacifieerde Sehilders als van O.'lfy en Mabuse of Jat Gossaert, die huni.e werken opproaken met weelde, ige architecto nische brokken of vertoon maken met gcfxv gereerde teekening. Van Barend van Or'ey is er echter eenüeir kostlijk ruiterstulje voorstellende Karel V 'e paard, dat me wel aan het po.tret vao Frar<= 7, eveneens te paftrd, geschilderd door Ciouet, detd denker. Er zijn ook verscheidere werken, die op naam staan van Meester van dit of van dat', by'v. Mai^e e'e Flémalle, Maitre de la mort de la Viergp, etz. Een schilde-rij wordt a's uit^angspuut by het aanduiden van eeii onbektEdea meester genomen en zooveel ar.dcre overeen komstige werken komen dan onder dien raam. Dat daarby diksy'ls van de kotrs wordt ge raakt, ligt voor de hand en deze tentoonstelling kan weer aantc-oten hoe wai.kel de uitspraak by het doopen van schilderyen uit dien rog zoo duisteren ty'i is. Zoo is er ook een M.itre des demi fi^ures'' naar aanleidicg van schilde ryen met muoiceerende of brief schrijvende meisjes ter halve lyve. In Brugge nu zyn er een paar tchilderyen waarop figuren ten voeten uit voorkomen, en kentely'k van dezelf Ie hand .zy'n, zoodat dus de zooeven genoemde be titeling dient veranderd (e worden. Een ver rassing had ik bij een heel mooi portretje dat d^or den eigenaar, baron, Oppeuheim, aam. Jf»n van Eyck wordt (oegekecd. 't Werk is \an lateren ty'd en dezelfde kop, die nse aanstonds bekerd vooikwam, is tenig te vinden, ot ik zou my al zeer sterk moeten ve-rgisser1, onder de ry portretten van Seprel te Utrecht. In het algemeen wil ik de bezoekers van de tentoonstelling waarschuwen niet te veel op ramen of toeschryvirgen af te gaan. Waarschynl^jk uit conhideratie jjgnns de inzet.ders, laat men in den catalogus versch.ller.de zeer twi,fekchtige attribuüe's maar deorgelden. Oik zijn er weiktn die weinig meer vau hun oortproükeiijken staat hebben overgehouden, o. a. een Jan van Fyk, die nage noeg geheel is ovcrgetchilderd. Daar zyn ook zeker verschillende werken van Hol'atdsche schilders uit de school van Leiden en Haarlem, maar wat daar vtel als werk van Giert er, Jacob Corr.e'.ihz, Kngtlbrcch's; ot Lucas van Lcyden staat aargegcven is wel eens van zeer dubieuze ech-.h-id. Van Lucas van Lfyden zyn er echter onbe twistbaar twee kkine en mooie schil ery jpp. Om ook vooral niet voorby te zien, breng ik cog onder de aandacht de inncmïrg van Jeruzalem", dcor G;rard van der Mein», een fchtlder uit de cabyheid van Qiin-en Metsys, een paar portretten onder naam van Ie Maitre d'Ouitreinoni,", een Piëta van de Messina, een zeer klein maar woiiderlyk teer en diep door voeld tchilderytje voorstellende Maria, met haar banden geslagen om het doode hoofd van Cjristus, door Gerard David ('') cenMa diiena, aaugeg ven als werk van Mostaert, eie.- werken van Lai celoot Bloadeel, het laatste Oordeel, volgers den. catalogus Ecole de B uges", Daar ik echter meen eerder hollandsch verk, en ciüdï.yk de serie werken van PourtujB, afzonderlijk geplaatst, en waarorder zeer merk waardige portretten voorkomer. En DU hoop ik masr bel&rgsieilprden ieta nader gebracht te hebben tot het besef van da beteekecis der Brugsche tei.toor.stellirf. Mogen zij, bij e n mogelijke re-is elaa'he"", hierdoor wat beter bun weg tusschen het 392-tai schilderijen vinden. W. STrENHOPF. Aan jioorci yan e J«ttf;". B. C-4KTEK. Een droomer ter Haringvangst. Amsterdam. Van Holkima & Wareudorf. Jouraalisfen hebbfn tiet den i aam van grocte degelijkheid. Integendeel er zijn veel memchen die het wooid journalistuk lyioaiem acLtrn met groote rpfervJakkiglie:d. Esn jourLaliit moet ovti' ailes kutnen sckrijvei), van alles vorstand b«bbe:r. Stuur Lem \a,\t eeu fchi uwbu'-p, een teLtoon^ttliinp, \ zij van zcevs.arf, van rijwielen of sch.l.ieiiJT,eenraadiVêr£adt.rirg, hij moet, de lezers van zijn i'hd Liet alleen 11:UcLten aaagaande hè' succes van eec tooni-elsluk, het beziek en deu aatd dtr teutoonsteiliiig en het verhandelde in de vorgaderir,!?, r.te:i, zocd;a bij ieïs mei r beteikei.*, geeft hij bi.vei.dien cntitk f p let tcoi_eelwtrk, eeri cordctl ovir scheepsbcuw, rijwielen of schilderijen, en met grpaste Viijiuoedigiieid zijn mee'jirg over hit nieuwe abrdappelen, jorge groent?, gebraden varkers- en kaifsvleesch, gebraden ganzen tusschea elk vleetchgerecht, dammende meelkost. Alles stond ii reuiachtige schotels op tafs-1, 't -vhebch rei ds gesneden men had maar toe te lasten. De bo«rin Msy liep rond en ^paakte 't zich druk om de gasten tot eten aan te sporen: Nou, geneer je niet, -chf p maar op ! i,ij ors wordt 'r maer ns bruiloft gevierd en we geven 't graag, hoor !" i.'n ze schonk ze bier, wijn f n likeur in. Zij was de ee; ige die 'n daagsche japon aan htd, want ze had iraratrs de handen vol met in de k.-uken te heipen en tof zicht te houden op de meiden. Zooals d;èhten en weer draafden en holden l ze hadden alïepioer r,.odo gezichten en de rokken zwaaiden haar om de stevige beenen. Op de voorplaats zaten de muzikanten, die moesïen toch óók btdit-nJ worden; tusschen eik (tuk slokten ze haastig wat op. En dm ken dat ze de 'en !... Waarom zouden ze ook niet ? De ryke M. y kon 't best betalen. Nu speelden ze 'n potpourri uit de T.icnl a-jstr, het pel grimskoor klonk als 'n wals die (!e beenen \ an de jorgeiui oi^g;duldig deed trarpelen. Later zou-er gedanst worden, daar tuiten op't gras veld onder de boomfn, hop-la-heil! In de schemering sluipt m«ng paar'je op zij raar de do; kerte om 'n zoen ta stelen. De zeven Iruidfjonkers knipoogen al tegen de zeven bruidsmeisjes; 't zyn alle knsppe en lijke boerendeen.tjes, in blauw, w^ ol rose gtkleed, het achterhaar glimmend van poanade en styt incer.g^draaiH, de penies gekruW. Zegiegelden en stootten elkaar aan en bogen de gezichten verlegen over baar borden, zoodat de *arme etenidsmp de gebrande lokjes rit de krul deed gaan. Vet l aten ze niet det patte niet al n van de zoe-lighedcn : vruchtcompotea en taarten; de j JE kers attn des te mei r, De reuze: schotels waren leeg ge^ceet en gehoorde in de vergadering. Di»t hij dasrbij dikwijls tevens een stou'nredigheid ten toon spreid*, die Dickens eens noerud-": the be Idness of the uninitiated, het doorzicht van ,einem durch keinc reelle Sachkenntnissgetrübten Bliek" zal niemand verwonderen, ook nitt dat zijn taal vaak de duidelijke fparen draagt van het po'yjlottiseb.3 en internationale v erkef, waarbij menigmaal de tijd ontbreekt een be: oorlijk woordeubo;k te raadpleger, en ?ijr, stiji herinnert aan den drievoe't der wichlarff : 't is in merg ullcs weik voor i da", voor e n halven zelfs, als het blad wai-r«an hij zijn krachten v ij dt ca 's ochtei ds n 's avonds verspreid word.t : arbeid, die margen alweer vergttei is!... Dr journalist hei-ft bierde or met den tooncelsptler gemeen dat de r.ükorrie liugscbap ook hem geen kratsen vl clit, maar de bewering dat zijn tijdgenoote-n hem met, lauweren. overstelpen zou mot recht a's overdreven kunirn gewraakt worder. Uitdruk kir gei a'F //'Heeeuffige pers ook!" en Zo^'n k FM ter man!"' getuigen van iets ai der?. Dat in het bovenstaande sptc'aal de reporter bedoeld word-, zal wei niet nader bthoeven ge zegd te worden, en,-'t is daar m de moeite waard op bet ver-cMjnsfl te wijïen dat juist ei kele reporters ook m e-ns lard m r!e laatste jaren ti z ch"blijkbaar op toegelegd hebben om aan hun wtrk een veel grot ter en verder strek kende beteekcnis te gever, dan de efe meere van gewone courantf.nlcctu.ur vcor ején dag Toege rust met art stieken aai.lf.fr, hebsen zij z cli eene sterk persoonlijken stijl vtrworven, tee-kei acht!g en l.Teudifr, en, het opp:rvlakk g meepraten ovtr alles en nog wat moede, hebben zij de moe,te geLomen door eigen waarneming eu diep door dringende erva'itiir z'cli een kom is te verwerven van het te bebandelen 01 derwerp, die van groot sociaal en sociologiteh belang is. We weten dat vanwege de reseerirg e..f bizondcre corfcraties vas^ e; qi,evt commissifs werden be noemd om gtlieel op de hoogte te r,.ken van een of andcre-n maatsd ajpfl^ktn toes*and. D.e con missies werken zoo accuraat en 'liiiiel mogelijk, verkrijgen hun inlichtingen lacgs ;!lic eelen weg, eu komen ra eeiigen tijd met zorgvuldig in tabellen geriiiifsc:.ikte feittn en cijfers, die bet, gevraagde; Lecid traciile u te gtvtr. Maar -?dat, bteld is mees'al tiet meer dun een ske kt. Er ontbreekt, aen jui-t dat»ine wat het tociaal zooveel btSei'grijke r zou mtkrr : vieiscb, b'oed, !a;tslag, leven. Er is zoovetl w&t LU c e. maal Liet ie rubt;C'Ci'eu of endtr cijfers te brei gen is, en dat is. dikwijle n.tt het nrnht b :aLgri_;ke. Oui f a", t,t kunnen weergeven, om liet fkeli t a's lichaam te doen lever, isdeaitiest-n porternoodij. En o< k biize jouinali^tuk is zoo ge'ukk:g ertfgfiv woord.g eLkt'ea te bezitten. De primus inter parcs is ongetwijfeld de beer M. J. Brusse van de Kicuife Rutlerdamsehe Courant, wie .s bizoider talent hem tclkets weer iii staat stil', htt levtn als op netter dfad te bt'raj pon, vast te huuden, ons voor de oogeu te p'aatsea in liet volle licht van actuaht'it en... beim'r. Trouwens gelijk elke kunst wil ook deze gediud worden m t hart en ziel. En hij ontziet, b'ijker s zijn iff^an of tot aanmonstcreti", en LU weer zijn pas voituoid Boefje, gfien moeite, ver; maadt geen middel om ?: a gene van het actueelt maat schappelijke lever, dat hem voor't oogenblik tot onderzoek prikkelt, zoo dicbt mogtlijk te naderen. De heer Bernard Cahter is in deze zelfde lichting werkzaam gcwe.st, en scLtte het niet benideu zich etnigeu tijd ten btile!aars-p'uEJe aau te trekken, cm daariia zijn e/varingm van het schooiers-gilde te bo^k te steil, n Van gtheel audtien inhoud is het weik dat nu voor mij ligt en waar ik met genoegen de aandf.cut op ga vest:gcn. De scbrijvtr is tei.ige weken moe g, woest op de baringvai g&t en de ervaringen, daai bij opgi-ctasr, ? ormeii e'.tn inbe:ud. Maar or is 10^ ie'?. Waaisci-ijn'i^k om den wel eei s lastigeu ftratt-peisoor-tve rm te ver mijden, fantj zttrt bij een zelereu Il«>man, e^a droome-r, d:e twte j^ar ac'.t r^en te Ber ijn doorbracht, eu LU moe wa-: 4-moe van eru;!ino, v&n bigiijrcn, van de mec: aniek cier autornatische vormen, van 11,. n'a:i,e ijdelheid, \ at clow nerie, aanst-lleiij, rtthoruk, geveielsvirtueisittit eu z.ek bovenal van poïit:ek en stcioloeie eu het vermft-spelletje VULI bier pliii Sü|jben." Daar in bieiliju lad heimwee be m biiveng.'n raar Iljliand, IboilaLd op zijn e'ji ts-t, e-jj 1-ij bad geineend bet, te zullen vinde 11 bij e<e vUscbers. tOp die pinkje;?, eiatl.t lij, 1) ktfdtu is primitieven van gets*, de stcrien t-n gezoi.de'ii van l cbaam, de eeuvfu-iigcn van ii l, over wie de stroom des lijds htenpegolfd v. as ionder ze te btrouei', de ttvrtdeneii luet- liep en le>t, onwttv'ud van btt btst.aan van bet toodf. spoek, dat- hij baatte emdut btt zoo uëei bem scheel", 1) Uo hrer Cautt-r sc!.rivft »:ii.c!it hem'', maar vali, daaimee; niet let vor.-cnl weg tus:-olien denken ei. dunken''. //Dacht i ij!' of ».:e>cL' h» iu'' lijkt mij accurate--, tvei als ik nog ab-ijd Let scbe.p vau etn m s acht Icram'r te l» ett-n en liet lemmet, al is be;t, If.ats'e in de 19e e.-uw iu d.e biktkeiiis klassi«-k gewuide; (Mul'a'uli, Burgfrsdijk en tal vin aneierer). weer gevuld geworden, t'e meiden zwoegden ouder de zware schotels, de boerin viel h:,ast om van 't eipdricgen en Lood ger. Daar buiten warden koeken onder de dorp-kinderen v<rd-'.eld; geen enkele oubrak op 't au.èl. de grooieren sleepten de klcin'jos mee. Wie van de bekerden en buren rut aan 't hiuiioftsmaal had kunnen deelnemer1, kreeg thuis wat lekkers toegezonden en ook de a mtn werden niet vergeten ; de oude May had er immers geld genoeg voor, en thans dubbel nu z'n dochter e!en jongen rijken Bambertki ge trouwd had, Vandaxg mocht nifmard in 't ciorp borger lijden. Zelfs naar de weduwe Blerasth, o'e werkvronw, die giüds in 't laatste huij<; woonde, was 'n mt-id hcergcd: asfd ii.et'D groot krentebrood oueier den arm geklemd en 'n potje eten in e'e hai.drn. Maar die werd feestelijk ont vangen ! Vrouw B;ei,s.;ch h«d de deur voor haar ritus i'icb*geslagen : VVc hrlben jelui eten niet no dig, hoor ! deuk je; dat we Liet (e eten hebben 'i vreet 't zelf op l" Lachend kwam de jorge meid tvruggelos pen. Haba ! wat ver^beeleide die vrcuw BioL-afch zich wel, m» t Laar dochter Cile,'. hs.h& ! 't was om te lacher .. .1 ' In de prrpvolle fecstvertrekkcn was 't ir.'u schtn hoe lai gf-r Lee warmer gfworelen. K'Tiden ze de ramen IL sar opfniettft ! Dceh buiten is 't ook gloeierd warm, de zomeizon broeit op de ri per de bore: veliie-n, de lucht is zwaar en drikker.d. E : dan d.re lastige vlie^ci1 ! Hier binnen waren er tcch al genoeg. Ze kropen ov. r 't tafelkleed, zuien op de racden der schotels, en .'-rartelden in de z:ete gcrcchttL; zo kleefden'aan de vetgfpomadeerc'e icheidingen en trippelden over de roode, glimmende gezichten. Wel is *a»r bergclden boven tegen de zddering sttlkrn die met honirg besmeerd wsien, maer de p'asggcesijes hadden geen lust e)aarain \ant waarvan hij voorzag dat het de bruid van eüe komende ei uw zou zijn, zooa.'s het de boele was geweest van de nu s'erveode." Met voordacht hib ik dit citaat uit de voor rede gel ebt, omdat het de veiklaring bevat van iets tweeslachtigs in eïit verbac', wat het niet ten goede komt. Herman, de droome r, hee ft iets vcorcpges'eld. Hij is niet aan boord gegaf n van de logger cm daar het leven te zien zooals Let is, icear om het te tijden zoca's Hj bet zich gedroomd het ft. En dat scheelt zooveel! Want wat wij, in onze btklBgtlijkekvcniwijshe.iri,wel begtijpen r.l ervaren we htt niet, doet htm dubbel pijt lijk aaa : nl. dat ook die vistchers hun bedrijf riet allen uitoefenen uit roeping et uit t lus', maar gedrongen door de rmstaiidighi den, gedv. oage.n door de zorg voor een gez'n, eLkdr-n zolder iets te voelen voor het leven op zee, intrger,de< l, s'asg i unkerend i aar den tfrugkee-r op 't laid. En wie de illuzie heeft dat, Let yroode i pook" door een wondere mf.cLt ruiten onze vi:schertdo p?n werd gi bannen, imet wel spoedig dcor de taniaking met de realiteit dat mïcf geloof verlifizen. We vinden in Herman de verklsrirg voor het mird:.r go'ukkig tweeslacLt'ge van dit, boek. Watt terwijl de.hee' Ca ter er in sleagt, ons het viêschersleven op die logger, de Jcanncüe, te doen meeleven, onze belangs'elling *e winuc n voor lun bediijf, hun werk van dag tot dag, zelfs ons vast te hcudei a's hij ttchmseke Vizorderhedcn met tcelichtonJe figuren geeft, lukt bet hem naar haif ons meegevoel voorHennan verder te brenger", dan tot een meelijden voor de n aterietle tlleide die lij doormaakt, en nitt te verhoogen tot, een bewronderirg voor des j')n»edii gs peëtische uitirgen. Zoo vind ik op biz. 75 dit gedicht: Aan dtn lachtdroom. O droom, o levi iislucli'ei1, als 's naclits 'l gerudit er Hemelvaart van uw z;:etktbevi ci'de vldiïlcn, Stijg ik met u, veirlo.st van fillc tei gicu, Die /.ii l iu lie-luii.m binde-u, 'l lijf is's Icvi ns tne-letir Uw v;-arl, o diveim, is re;e-ht nmir Geiel, v«mï't oute' l)c bimiiüxijn klai ki'n o]»nnar1s si-balt, tut d'ee-heM ui \"an 's lle:mds 3njü^'e.'n Lal teniir, ge-'ijk te-n >chhi Va\i kla'.iki'iihiilisi'hi-id?zoo H-luimTt uw l» vinv.i-r'nj, ]n 'l li'\e-n au elcu d;tg, d;-.t uus e:uk eens u^t Se-liim zal zijn, o droon.eu! et?, enz. V rgflijk m1!*- deze ormachtige dicbiregelcu tu ee. s e; n brukstukje schilderii g van door dtn heer Cauter blijkbaar zelf waargenomen realiteit en mijn be-doiliug zal wel duidelijk zij; : BI*. IGi. »Op het d-k van het scb p stonden lii.ks 'a:i de krebbe-n, aoht beso'jeLeu do'r ht1 sch-rner gruiil ciit van de !wce la: taan.s, vie njEi^ozer. Zij hadden juidwetters op on olie jassen a'sn ; l.uu ge-ltten warm b'ei k verguld Zij tiokktn bet net over de rollen aan ttuar bocid in, en 't ?ngfpalmr'e detl stevig san d zijde vasthoudend, sio gen ze bet met i rschtige slagtu op e B Eter, alsof ze htt s-ti f u;t etn tBpijt, klopten Htt iet, ter balverbocg'e dwar boven bet dtk, w?s vol l ariigcn mit dt kor-ptr raar boven. Ea te.k-ns als htt net op CE ntde j.wifp'r, vlogen de ! arugen in bet rond, boven het u t uit, stmm'^en terzij, waar ze r'oor twee w-aiicijes van Lt-ite", de vukerelten, werdi n verbiiderd over beo d te sltan. Ebke'e li- r rgei vlogen met een vnf.it door eie 'ucb*, ove:ra ceor ep bet det en e n paar vielen tr vlak vco Honi'iu's v otter. Zij waren spriugleyeud en geudgla^z nd in htt vage laiifaarLl'cM; ?i krulden l uu s'a ke licltmen kram; f.chtig on tot em i kkc>', >loegeu dan met reeksen zachte plassende k!app;rfj<s de sla>;rt op het d-k en bleven daar: a mei. p roet e, starre ooger", den bek wijd-open in docd-g; p'rjr, trilletd niet. d' opgezette vitLen aan deu buik en op dtn ing liggen De sohubbm vleiger overf.l roi d; ze plakten top.eu a les ean en do bezaar.fmast, m dei bruiher, geudglais v&ii b.tt te'ijul clit uit d k«juit, leek wol g 'i c ustrord met ^bitterei de paaili moeren loovirjes. Maar liet f-cbooi ste waren de vier fOitci e v.audt'api derc, die b-t iet uitsloot' ; in lun gouden oleja.-sen, mot de jouden l elme-n (p, met bun sterke prnifn die ze uitgcsUtkt, foor zich uithitidri", s'oi gen ze i'y'msch pt jjti ijk <p en Loer, eu eia: fproiig de blauwzilvuu l ariüg op, a s dar ste ze op de nifzen vau btt r, e t, en vul tuïtcLtn de groote weübe door in de kribben en op het m 'i d rdek, wasr ze fen voet hoog lag, een zihereu brij, waarover bet licht der blsnke laijtsari.en droevig kwiji,de." Dcr^e-lijke sch'ldeni gon van 111 zelf-v* aargetorafue geven waarde asn dit boek, wtar.n we kenris mi kon ir.et ten were.li'j-1 op 2 ch z»)f, 1(:t LU toe. stellig aan de metsten orzer nbe keiie) We htbbi-n all cht bomn.en of bg^ers zie-n uit v^nn of wier tbu;s komen, n:air wa'. tussciien die twee tijdstippen l g*, het, leviri van oen twii.t!gtal mtnieu in die kloi: e ruimte met r.ie's dan tee en.der tn lumrl be.vsn zicK, d levfii is neg zcldin te boi k gesttld. Een eeiiig.'-zics oj merkelijk ssmei.tielTi-E ligt f r in bet gt^ijküjrMge vun dm arbtid der huren Ha.'ptl", lieijtrmaLs enCai.tfr. Do hoor Haspels te gaan zitten. E nïge dwaalden van drn mirUnkrai-s dtr bruid in en t u1 schen de plooien van den langen witten sluier, die over 't zwart zijde kleed opdof'e. De b;uid rcoehc gezien worden: 'nvolfriich ge.icbt, ro! de, ietwat dikke lippen eri heldere lichte oog«Ji. 't Haar letk wei gesponnen v'a", in 'n zware breede vlecht was 't als 'n kroon eim hst hoofd gflegd De bruidfg* m Ab ys Bambertki moeht gerust in jyn handen wrijv«n en lachen van pleiaer; en hij Uchte clan ook! IIy strei k k:ariig z'n snor op men kon 't 'm wel aar.zien dat hij in de Garde g' dierid l aei ! boog zich tot z:a bruid ov>r era iluistfrde haar wat toe; daarop Lchte hij vroolijk. Zyn witte tanden schitterder, eje b_efde schouders tchueldcr.; bij wie?p 'n sproler.de buk ovtr de taiol nc.ar de bruidcjonkerM, hief 't glas op: Prc-st l" on ra hft in ón teug 'eeggeelio? ken -e belben, zette by h- t neer. Hij Isckfe wrcr en was opgewon.len. Onder de tafel lam Lij de bard der bruid en drukte die zoo vast in de zij: e als in 'n se! roe f; daarbij zette ky de tanden op elkaar ais: f fcy i'ts vermorzelen wilde.?WTel hemt i! wat was die vc-rüe-fit l mr-n ESg 'e htm aap, dat hij in 'n roes verkeerde; bij klemde de virgers van zijn jorge vietuw zcó vast, dat deze verwonderd de licht-blauwe oogcn raar hem epsloeg au! dat dfed pijn. Ware 't niet uit cvergrcote verliefdheid, dan zou men kurnen dei'ken dat 't uit woede was. De vaders knikten elkaar v el vsldaan joe, dat l adde:n ze too4i n>aar netjes k'aar gespeeliil Wel is waar was dït huwelyk reeds 'n uitgemaakte zaak geweest, toen die tvee dsar rog in de wieg !»ger; die zenden er mees-ten i»tt elkaar trcuw(r>; de akkers gremdrn aan mekaar, die zouden dan n worder, alles paste zco best eameu. Toch was 't 'n geluk r1at er geer. fcii k in de kabel gekomen wa». Wm t e^at A'i yj Bamberski 't voijge jrar kopjig g v,eest waa heeft eerst op Uik, en la'er a's predikai t op het Lofpitsal-fch p De Hoop, met figen oogea het leven der zee:Ta:etden gadffeslsgen ei m; t taleit er van gttuigd; de heer H- ijf mai s bes'udeerde bet aan den vasten wal, we weten met welk schitterend gevolg. Er komt ir> O/ . Bcop ran Zigen een frafmeitje voor, wsaraan ik direct moest dei ken bij de Ifc'uur vrn des heeren Can'er's boek, en da' mij a's dii.gttot vergelijken, 't Is in bet de'ie'e beenijf btt ver haal Vfin Marie-t je, over hti«r brcer'je r1 at op de bariïgvaig4 veidrorken is. Ze vtit.elt btt oi:dfr 'i breien ',66'. »Z'n t w; ede reis 'n slee: vsn de f k.... In- eens lag-i» e verhoord. ... R t epsch'tttr watie. . . . De ich-jper sthk'm "rog'u larrgiehop toe en die grtej-ip, maar die sciep WES Ie gltd z'ii bende gleje 'tr lf i g? toen hield de stuurmaiiniast 'm de bezem -O' r die grcop ie weer. M» t z'u drii en 1ioHe z'm cp toen liet de bozrm los v:'e!-:> ten g iu de golve en i og 's voor e'e deidf meil f meet de febipprr 'n lijn oveiboord. . . . God wcvi ire broeit je l ebbe de lijn brak er d> ai dere helft gir.g n :. me bicerje in de d'p*e. ..." Aan boord van de Jet'r.xit/e is een jorgen van 16 jaar, getn rfopfchittcr n,a-r />joi gste". Hij huft een hefed taxi de, ice. Eve;\ ?, Is' Marittjt's broenje hu:lt lij 'srpcbts cm /ijn moe der, c ie zoovee:! van hem houdt. lu ten wces'en naeht wordt deze jengrji, Gerrit, ovrrboeird geslsgen. En nu veitih de Ecb:rper aan Hernitr; «Hij was gfuw w- g, n-, iji. h e r. Hij zat bij de kluis om er de reep m te l.euden. T' en komt er ren zee, die slaat t' gen de re' p, de tetp zwi' pi op en die kirgt ie 'ogen zijn mg. Hy geeft oen gil en vait ovt b^erH. De kok, die iet uit 't voorouder krmi, pikt bun Hj zij-n ohejac. Mcar d e fcbeurt -e.( lij was zoo dik en zoo zwsar. »He'p, help!'1 10 jt-ip. De kok mpakt oen lijn los en ziet dat- 'e z'ch i og :-wfmmend boverl:<ud'. Hij Ion zw B men in gced ook. De lok gooit 'ui de irjn toe, bij krr'gt, 'm te pnkken ook. Dssr k- mt zoo'n we> rl:eb'sche poll' eu gooit, bet scb:p zoo e m, dat QK lijn afbreekt tegen de versehacti! g aan, dcor den luk. Dat. wattr beeft, oen kracl t, als de bhksem. Piet komt 'i bij en steekt L. m etn ' a-irg<chop toe; d:e pakt. ie weer. Mts-r die ?c'op is zoo glad en süjmerg vfn de harii y, dat i ijn ratte hunden er af glijder, en een golf slaat- kom buiten btt be'eK Toe n kom ik er lij. Zwem naar de f premi p," roip ik ie g. Dat. wil-'enog do;n mfar op'er,p, teh G d, eitar getft-ie oen fchrcew en s-prii gt een eii.eje op uit het .water en dan verzak'-:e de n aan girg net1" weg, je kon riet cers z:en waar-ie wegEork. Hij heeft zioh 'r r glargboveigebouder. Manr met L'II leereu mruwen &an en z'n oliegoed en z'n zware zeeiearzi r, die vol water lii pot., kor-ie niet '£ng( r boven tiijver-, d»t waf goclp." DniOgelrk. MifEch'.tn is-ie ook wel doo-r e.' n groo'e v f ch gepekt. Da' verteh. nienaid jes. Wat beeft die arme jongen een dccds'rijd gel-f-d. Wel vier miLuten bletf-ie boven wa'er. Hij zwom 8b> een vifeb ':" 't Komt er minder op aan of de bcei Carter bet i:\uk van II yrrD:ans keide, toen i ij dit schreef, vcor ens'is dt verfelijkirg vo'doeLeie e m te cois'a'ttren dat bij iu t. k geval tegenever II yermai s htt i fl gt nv;t deze tisthrijvirgr c'at tiet vtilral vfn Marie'je in ?iju ioheiheid vtel krEcLt'ger is e?an dal van dizin fobiijver, die 01 s veoral niets te derlen wil oveilaten, dif ailcs veite t. Mtn ktte bijr. ^f-ES rp ffn Z'D t\ : Maar die ;cbrp is zoo glad en siijmaiff raf ('( /nn-ing, dit zijn ni,lte harden er af g:i]deL''. Of die .?cb'ppcr er bet g- cursiveerde bij zalgeregd l e bben e p e fit ocgei-bijk! Doch al schittdeheii Canter » Is iittera:r artiett wel etus te kort het :een.t u'tt weg dat bij een zeer iiife.resfSüt boek fchreef, etn tu beMiek drciiment leverde voor c1 e kei-ris ven het leven onzer Noere^zrc't we k tan vtkn nog oiibeierd w. W. G. VAK Kritiek in Frenkrijk. Da frsrecbe correspoidert van das lUtirariïdte Echo, de heor Henri Albert, bat preekt in het Augustus-ruiriEer dtn janpmerlyken toe&t»! d dfr hrdcLÖaf gse.be- Frar.sehe litteraire kritiek Hij slnekteec hert^roridige mzuehürg raar Sshte B-uve, et peur ccuse! »ia ZE! hém vervar g^r 'l Zooals het in de laatste 'y'dfn in F-a} kryk toognat mtt toekbetpiekirgtp, loojt het volgtrs HcLri Aibeit, ds spuigaten uit. In alle ao^elijke bladen verbclijrtn ntet de grootste onbeschaamdheid betaalde kritie-ken S:biijrers en ui gmers htbben hun gemeer.schappel^ke bardJar gfrs. Arme duivels, die grest'ge blikken slaan caar de hen voorgehouden goudstukken, brengen hun omgekochte pennen met graagte in bewcgirg, en... eer'ijke kritiek is geleverd l Aan tooteel- en müziek-krititk staan de dagbladen hun kolomr, en gaarre tf, maBr[de hoofdleiders der vtrschillnnde orgaren geen heileiraal niets van de verlenirg hsd willen weten dat was de ouei't Baabcrtki rcoit over de lippen gekomen; daarvoor v as by veel te flim. Hy h&d : ijn zoon feiveudig gezfgd: Luistfr 's; als jij Kaihrine M< y tiet neemt, dan krijg je etk gten pfer/cirg van me, zoo waar als ik regorius Bambei.-ki heet i t mooie vtjmn^eii n Oit hij elkaar blyver, a! zou ik «elf om Kathtrire viijfr; r-kmaud ziet »e m'n vyltig jaren aar, eu 'k ben Jsrg genoeg weduwcaar geweest. Zou je foms detken dat ik 'r citt kieegf" Ba elaarbij Lad l^j z'n kraehtige gestalte hoog opg'r'cht en met ' hard door zyn rog w&ite haarlokken lrtker,: Jou ezel. ga jy js maar ergens ai dm a's knecht verluren, ik zal nog wel 'n zoon kiijgm en die erft dan «lies van me, i e£rrr,cr.': Alle* l" En de vadtr had de lippen vast op elkaar gekimd en met den voet ge stampt; de zoon kende dat; in zco'n ge val was z'n buiuit onherroopeiyk. En Akys was K.O waekhartig, rchikte z'ch n alle». Hy hetft zto'n goed hait!" zeidec lui order cliaar. Ze hadden cok liet kuur en nalaten mtt orderdrukt kedvermask ot den ouden fiambert-ki (e zeggen: Weetje wel, vriend, dat jou Aleys met Cile Kiera^ch ryt? We hebben ze tog Liet lang gcleelcE op je stoppelveld achter den hooiberg gf zLer- ? ze a^en en hcordtn nien-ianei!'' ' Och, wat!" bromde Gregerius Bsn.berst-i, ,lsat me met rust. 'k Gun den jorgen z'n ileizier; hij z ,1 zichEitt vertlirgf-nr, ry touat an 'n goed levei.tjbl" En bij had wel gel^k gfUd. Wat moest ok zoo'n rijke boerenzoon met 'n arm mei,j* pginner, ? Ztven pearden en nog 's zevte yn voertien paarden en vitrhond» re? morgen ar,ds en nog 's vierhonderd, zijn n-hihoi dtiu'. Zon de jonge bruidegom mirchitn LO» v.ter aan dien avx>id aehter dtn hefoilerg te;uge?cn .en, toen d« jonge kape'aau tegenover hem aac

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl