Historisch Archief 1877-1940
No. 1312
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
nch een kunstenaar met een groot talent
mn typeerirg en met een voor dien
vroegen t$jd buitengewoon be.gr i p van
mouvement der vormen. Van P«trua Cristus zijn
ook maar wekig authentieke stukken aan te
WJjzen: er is hier de bekende Guudwe.i,er, een
om z\ja onderwerp zeer opmerkelijk stuk voor
dien (jjd, eu een klein portre'j», wel goed, maar
toch bepaald ii.ferieur aan dat meisjeskopje in
BerJtjr, dat echter als zijn arbeid m. i. betwij
feld kan worden.
O». middeil^ke nakomelingen zyn Gerard Da?id
en Dtik Bouts, die beiden door verscheidene
wecken op deze tentoonstellin g kunnen bestudeerd
en, ofck boog gewaaideerd wo;den. By Bjuts
vooral is bet duidelijk waarneembaar hoe studie
Baar de natuur toen ook door de schilders als
eerste verehchte werd gesteld; niet alleen bij
de lerende figuren, maar ook bij de dooie
voorwerpen. Hjj schildert uiterst nauwgezet en
gevoelig allerlei tafelgerei op een wit
tafe'uben-in «en schilder;)'j v waar Christus by de
farlaciën «*n den maaltijd zit. Ook is er een
klein portretje van hem, met zulke rake toetsen
?mngeget, zoo vast geteekend en daarby met
TClke soepelheid in nudelé, dat verdere
ont?wikkelicg «p dezen weg zich moeilijk denken
k*t. Mooi tuk schildeit hy naakte lichamen,
in een «ober, egaal kUurgamma, binuen
geMrrcerde Ifnen, zonder hard en plat te worden.
fiܫB Gerard David schijnen dcor den Adam
flut Fyck daarbij op het goede spo^r te zijn
«?bmcüt,
Hinder^k in de figuren van Bouts is dikwyls
een zekere liniaire gerektheid van sjard, een
«takerige houding, en zyn schilderwijze drukt
JMMU by kleerderdrachteu en. voorwerpen een al
*B aware lichamelijkheid uit; gevolg
waarscbyniyk van zijn al te coneeLtieuse oplettendheid
4»jj het natuur-navolgen.
By deze vroege meesters was de kunst van
«efaildery-maken i.og slechts tot zekere Loogte
onafhankelijk, wyl zij zelden vryheid van keus
b£ het onderwei p hadden, maar hun steeds
«en taak was opgedragen. Meestal waren het
«ehilderi,en bestemd tot versieren van kerken
of altaren, zco dikwijls drieluik* n.?en
het sujet was natuurlijk steeds van religieusen
Mrd. Replieken of herhalingen met geringe
varianten, ook -wel fragment&rUehe tavolging van
andere schildergen komen indien tyd veelvuldig
TOor. Met QaiLteu Met»ys baginten da tchildera
eerst meer oplettend te worden voor hst voor
vallende In 't gewone leven en sommigen als
Patenier en Herrie Bies toocen hun voorliefde
voor het landschap, <?at tot nog toe slechts eet
bijkomstig deel in het werk heeft uitmaakt, al heb
?beu ook vu scheidt-n voorgangers reeds preek use
brokjes landschap in hun schilderyen gevoegd.
Zy schilderen, voorwendend een sujet, den doop
van Johannes of de vlucht naar Egypte, en de
.figuren-zijn dan wel eens conventionneele pop
pen, wyl de volle liefde by den arbeid aan bet
.landschap werd gegeven. Zoo'n Chrittm figuurtje
in den JorJaan, op een schilde rij'je van Pate
nier, meent men uit zoov el andere werken te
herkennen, maar een enkel boom j je zocals het
,nu geschilderd werd, heeft men nog'niet gezien.
Qaintea Mefsys is een zeer groot meester
geweest, een tcberpe ziener van de
icenschverschijniDg en daarbij van een by rondere
volleardheid. Hy had het geheel in zijn macht
aaar zyn wacsch te schilderen-, zooals later
v. d. Helst; zy'a techni-kis volkomen beschaafd,
van een bfsctmviüg zelfs, die soms op het
kantje komt van overrijpheid, gelijk in een
verdoorgevoerd maar ook royaal-uitziend portret,
en twee luikj-s, die de H.H. Johaimes en
Agnes \oprstellen.
Met zjjn votjMtelliiigen uit het gewone leven,
waarbij geldwisselaars, kluizenaars, ook wel
galante veort>t«lliEgen van oude kerels met jonge
wouwen, by voorkeur ten toateele kwamen,
heeft hy veel aanhang en tavo'gers verkregen.
Marinns van R >eme rawaele, Jan Met yi zyu de
Beest bekende.
G Ijjktijdig, maar afgeschei Jen van deze
richting weikte de wotderlyke fantast Jhero
? himtu Botch, die een onuitputtelijk verbeeldirg
had by het zoeken naar vormen van
duivelsverscbyüingen en schrikwikkerde beelden,
gruw bare gestalten zooals zy vaa^ doofden door
den geest van een naif-gelooveude en
superstitnease g-ne-rati<>. Daarbij ontwil keldeby een
groot talent al-> teeken, ar everals jjyn
r.akcmeibg Pieter B u«ghel de oude, of wel de
boerei.Brueghe), die weer een anderen w?g void en
het eeist de dolle gebeurieiiissen uit het vul
gaire boerenleven tot onderwerp koos. Toch
heeft by ook iii tal van ailegoriesche voorstel
lingen rp verschillende hoofdzonden rn ei kele
deugden zich een verwant getoond van Jeroen
B )sch. Zyn fijuren zyn btrak maar met
buitengewoon depressieve kracht geteekwid
Zyn landschapeen hebben een r.og emgekerda
breedheid van opvatting; ijn visi-3 van wy'd
aitgfslitkt Hggeade terrelntn is soms
gew^ldig. Van de*e twee zoo by uitstok
ka-akteristteke w eg Ntderlandsche schild ;rs is er in
onze omgeving reinig te vinlen; men most er
?éfiutilkfon
H M KnSdUUlIlHnMIHHtlMI IfM Itl I
GENEZEN.
VAN
CLARA VIEBIG.
Kaar htt Duitsch, door M. v. O.
In het do»p klonk yroolpe muziek. Bij d:-n
r^jkfn Mf-y werd bruiloft gevieid; zijn eenige
dochter trouwde met den eerigen zoon van
buurman Bamberski beide boeren zaten er
wa^mjjes in. Müy bezat 7 p*arden, Bambereki
eyen zooveel; en groote echuren dat ze had
den !. . geen ruw getimmerde optrekjes,maar
hecht en sterk geb'uwd. Elk had z'n
vlerhoLderd morgen lands; zoo bij elkaar was 't
'n eardig vermogen.
De vensters van 't bruilofishuis waren wel
gesloten maar de luiken er cirt voorgetchoven
zoodat tal van nieuwsgierigen in de twee groote
rertrekken konden gluren, waar de gasten
lastig zaten te smullen. Alle kasten, bedden
en houten koffers waren naar buiten gesleept
om pis a's te maken voor lange smalle tafels
en bat ken.
De zweetdruppels gndsten tan de voorhoof
den 't was snikheet de eteusïucht
vtrmergde zich met menschenlucht, de wangen
gloeiden, de lippen waren vettig. Elke man «at
naast «ijn vrouw, zy' schoven wederkeerig de
lekkerste brokken op e.kaar's borden, terwijl
ze mekaar tot eten aanspoorden : Z?g vader,"
ef: kom moeder, eet nou maar flir.k, zooveel
lekkers kry'g je thuis niet alle dag !" Ste'.rke
bouillon bruin door 't veikoken met
noedels en kreeft er in gebakken viscb,
voor naar Weenèn of Madrid reizen. Des te
daikbaarder zijn we voor hunre, al is htt oik
niet ruime aanwezigheid in Brugge.
De meesters, die ik hier heb g. noemd, met
eenige hunner werken, beduiden zoowat het
voornaamste deel var de Brugschetei toonste Hing.
Maar daar komt nog viel meer belangwekkend,?
voor onder twijfelachtige attributies of van geheel
onbekende meesters. Ook k:n men er kennis
nemen van veritaliacifieerde Sehilders als van
O.'lfy en Mabuse of Jat Gossaert, die huni.e
werken opproaken met weelde, ige architecto
nische brokken of vertoon maken met gcfxv
gereerde teekening.
Van Barend van Or'ey is er echter eenüeir
kostlijk ruiterstulje voorstellende Karel V 'e
paard, dat me wel aan het po.tret vao Frar<= 7,
eveneens te paftrd, geschilderd door Ciouet, detd
denker. Er zijn ook verscheidere werken, die
op naam staan van Meester van dit of van dat',
by'v. Mai^e e'e Flémalle, Maitre de la mort de la
Viergp, etz. Een schilde-rij wordt a's
uit^angspuut by het aanduiden van eeii onbektEdea
meester genomen en zooveel ar.dcre overeen
komstige werken komen dan onder dien raam.
Dat daarby diksy'ls van de kotrs wordt ge
raakt, ligt voor de hand en deze tentoonstelling
kan weer aantc-oten hoe wai.kel de uitspraak
by het doopen van schilderyen uit dien rog zoo
duisteren ty'i is. Zoo is er ook een M.itre
des demi fi^ures'' naar aanleidicg van schilde
ryen met muoiceerende of brief schrijvende
meisjes ter halve lyve. In Brugge nu zyn er
een paar tchilderyen waarop figuren ten voeten
uit voorkomen, en kentely'k van dezelf Ie hand
.zy'n, zoodat dus de zooeven genoemde be
titeling dient veranderd (e worden. Een ver
rassing had ik bij een heel mooi portretje dat
d^or den eigenaar, baron, Oppeuheim, aam. Jf»n
van Eyck wordt (oegekecd. 't Werk is \an
lateren ty'd en dezelfde kop, die nse aanstonds
bekerd vooikwam, is tenig te vinden, ot ik zou
my al zeer sterk moeten ve-rgisser1, onder de
ry portretten van Seprel te Utrecht.
In het algemeen wil ik de bezoekers van de
tentoonstelling waarschuwen niet te veel op
ramen of toeschryvirgen af te gaan.
Waarschynl^jk uit conhideratie jjgnns de
inzet.ders, laat men in den catalogus
versch.ller.de zeer twi,fekchtige attribuüe's maar
deorgelden. Oik zijn er weiktn die weinig
meer vau hun oortproükeiijken staat hebben
overgehouden, o. a. een Jan van Fyk, die nage
noeg geheel is ovcrgetchilderd.
Daar zyn ook zeker verschillende werken
van Hol'atdsche schilders uit de school van
Leiden en Haarlem, maar wat daar vtel als
werk van Giert er, Jacob Corr.e'.ihz,
Kngtlbrcch's; ot Lucas van Lcyden staat
aargegcven is wel eens van zeer dubieuze ech-.h-id.
Van Lucas van Lfyden zyn er echter onbe
twistbaar twee kkine en mooie schil ery jpp.
Om ook vooral niet voorby te zien, breng
ik cog onder de aandacht de inncmïrg van
Jeruzalem", dcor G;rard van der Mein», een
fchtlder uit de cabyheid van Qiin-en Metsys,
een paar portretten onder naam van Ie Maitre
d'Ouitreinoni,", een Piëta van de Messina, een
zeer klein maar woiiderlyk teer en diep door
voeld tchilderytje voorstellende Maria, met
haar banden geslagen om het doode hoofd van
Cjristus, door Gerard David ('') cenMa diiena,
aaugeg ven als werk van Mostaert, eie.- werken
van Lai celoot Bloadeel, het laatste Oordeel,
volgers den. catalogus Ecole de B uges",
Daar ik echter meen eerder hollandsch verk,
en ciüdï.yk de serie werken van PourtujB,
afzonderlijk geplaatst, en waarorder zeer merk
waardige portretten voorkomer.
En DU hoop ik masr bel&rgsieilprden ieta
nader gebracht te hebben tot het besef van
da beteekecis der Brugsche tei.toor.stellirf.
Mogen zij, bij e n mogelijke re-is elaa'he"",
hierdoor wat beter bun weg tusschen het 392-tai
schilderijen vinden.
W. STrENHOPF.
Aan jioorci yan e J«ttf;".
B. C-4KTEK. Een droomer ter Haringvangst.
Amsterdam. Van Holkima & Wareudorf.
Jouraalisfen hebbfn tiet den i aam van grocte
degelijkheid. Integendeel er zijn veel memchen
die het wooid journalistuk lyioaiem acLtrn
met groote rpfervJakkiglie:d. Esn jourLaliit
moet ovti' ailes kutnen sckrijvei), van alles
vorstand b«bbe:r. Stuur Lem \a,\t eeu fchi
uwbu'-p, een teLtoon^ttliinp, \ zij van zcevs.arf,
van rijwielen of sch.l.ieiiJT,eenraadiVêr£adt.rirg,
hij moet, de lezers van zijn i'hd Liet alleen
11:UcLten aaagaande hè' succes van eec tooni-elsluk,
het beziek en deu aatd dtr teutoonsteiliiig en
het verhandelde in de vorgaderir,!?, r.te:i, zocd;a
bij ieïs mei r beteikei.*, geeft hij bi.vei.dien
cntitk f p let tcoi_eelwtrk, eeri cordctl ovir
scheepsbcuw, rijwielen of schilderijen, en met
grpaste Viijiuoedigiieid zijn mee'jirg over hit
nieuwe abrdappelen, jorge groent?, gebraden
varkers- en kaifsvleesch, gebraden ganzen
tusschea elk vleetchgerecht, dammende
meelkost. Alles stond ii reuiachtige schotels op
tafs-1, 't -vhebch rei ds gesneden men had
maar toe te lasten.
De bo«rin Msy liep rond en ^paakte 't zich
druk om de gasten tot eten aan te sporen:
Nou, geneer je niet, -chf p maar op ! i,ij ors
wordt 'r maer ns bruiloft gevierd en we geven
't graag, hoor !" i.'n ze schonk ze bier, wijn
f n likeur in. Zij was de ee; ige die 'n daagsche
japon aan htd, want ze had iraratrs de handen
vol met in de k.-uken te heipen en tof zicht te
houden op de meiden. Zooals d;èhten en weer
draafden en holden l ze hadden alïepioer r,.odo
gezichten en de rokken zwaaiden haar om de
stevige beenen.
Op de voorplaats zaten de muzikanten, die
moesïen toch óók btdit-nJ worden; tusschen
eik (tuk slokten ze haastig wat op. En dm ken
dat ze de 'en !... Waarom zouden ze ook niet ?
De ryke M. y kon 't best betalen. Nu speelden
ze 'n potpourri uit de T.icnl a-jstr, het pel
grimskoor klonk als 'n wals die (!e beenen \ an
de jorgeiui oi^g;duldig deed trarpelen. Later
zou-er gedanst worden, daar tuiten op't gras
veld onder de boomfn, hop-la-heil! In de
schemering sluipt m«ng paar'je op zij raar de
do; kerte om 'n zoen ta stelen. De zeven
Iruidfjonkers knipoogen al tegen de zeven
bruidsmeisjes; 't zyn alle knsppe en lijke
boerendeen.tjes, in blauw, w^ ol rose gtkleed,
het achterhaar glimmend van poanade en styt
incer.g^draaiH, de penies gekruW. Zegiegelden
en stootten elkaar aan en bogen de gezichten
verlegen over baar borden, zoodat de *arme
etenidsmp de gebrande lokjes rit de krul
deed gaan. Vet l aten ze niet det patte niet
al n van de zoe-lighedcn : vruchtcompotea
en taarten; de j JE kers attn des te mei r,
De reuze: schotels waren leeg ge^ceet en
gehoorde in de vergadering. Di»t hij dasrbij
dikwijls tevens een stou'nredigheid ten toon
spreid*, die Dickens eens noerud-": the be Idness
of the uninitiated, het doorzicht van ,einem
durch keinc reelle Sachkenntnissgetrübten Bliek"
zal niemand verwonderen, ook nitt dat zijn
taal vaak de duidelijke fparen draagt van het
po'yjlottiseb.3 en internationale v erkef, waarbij
menigmaal de tijd ontbreekt een be: oorlijk
woordeubo;k te raadpleger, en ?ijr, stiji herinnert aan
den drievoe't der wichlarff : 't is in merg ullcs
weik voor i da", voor e n halven zelfs, als het
blad wai-r«an hij zijn krachten v ij dt ca 's ochtei ds
n 's avonds verspreid word.t : arbeid, die margen
alweer vergttei is!... Dr journalist hei-ft bierde or
met den tooncelsptler gemeen dat de r.ükorrie
liugscbap ook hem geen kratsen vl clit, maar de
bewering dat zijn tijdgenoote-n hem met, lauweren.
overstelpen zou mot recht a's overdreven kunirn
gewraakt worder. Uitdruk kir gei a'F //'Heeeuffige
pers ook!" en Zo^'n k FM ter man!"' getuigen
van iets ai der?.
Dat in het bovenstaande sptc'aal de reporter
bedoeld word-, zal wei niet nader bthoeven ge
zegd te worden, en,-'t is daar m de moeite
waard op bet ver-cMjnsfl te wijïen dat juist
ei kele reporters ook m e-ns lard m r!e laatste
jaren ti z ch"blijkbaar op toegelegd hebben om
aan hun wtrk een veel grot ter en verder strek
kende beteekcnis te gever, dan de efe meere van
gewone courantf.nlcctu.ur vcor ején dag Toege
rust met art stieken aai.lf.fr, hebsen zij z cli eene
sterk persoonlijken stijl vtrworven, tee-kei acht!g
en l.Teudifr, en, het opp:rvlakk g meepraten ovtr
alles en nog wat moede, hebben zij de moe,te
geLomen door eigen waarneming eu diep door
dringende erva'itiir z'cli een kom is te verwerven
van het te bebandelen 01 derwerp, die van groot
sociaal en sociologiteh belang is. We weten
dat vanwege de reseerirg e..f bizondcre
corfcraties vas^ e; qi,evt commissifs werden be
noemd om gtlieel op de hoogte te r,.ken van
een of andcre-n maatsd ajpfl^ktn toes*and. D.e
con missies werken zoo accuraat en 'liiiiel
mogelijk, verkrijgen hun inlichtingen lacgs
;!lic eelen weg, eu komen ra eeiigen tijd met
zorgvuldig in tabellen geriiiifsc:.ikte feittn en
cijfers, die bet, gevraagde; Lecid traciile u te gtvtr.
Maar -?dat, bteld is mees'al tiet meer
dun een ske kt. Er ontbreekt, aen jui-t dat»ine
wat het tociaal zooveel btSei'grijke r zou mtkrr :
vieiscb, b'oed, !a;tslag, leven. Er is zoovetl
w&t LU c e. maal Liet ie rubt;C'Ci'eu of endtr
cijfers te brei gen is, en dat is. dikwijle n.tt het
nrnht b :aLgri_;ke.
Oui f a", t,t kunnen weergeven, om liet fkeli t a's
lichaam te doen lever, isdeaitiest-n porternoodij.
En o< k biize jouinali^tuk is zoo ge'ukk:g ertfgfiv
woord.g eLkt'ea te bezitten. De primus inter
parcs is ongetwijfeld de beer M. J. Brusse van
de Kicuife Rutlerdamsehe Courant, wie .s bizoider
talent hem tclkets weer iii staat stil', htt levtn
als op netter dfad te bt'raj pon, vast te huuden,
ons voor de oogeu te p'aatsea in liet volle
licht van actuaht'it en... beim'r. Trouwens
gelijk elke kunst wil ook deze gediud
worden m t hart en ziel. En hij ontziet, b'ijker s
zijn iff^an of tot aanmonstcreti", en LU weer
zijn pas voituoid Boefje, gfien moeite, ver; maadt
geen middel om ?: a gene van het actueelt maat
schappelijke lever, dat hem voor't oogenblik tot
onderzoek prikkelt, zoo dicbt mogtlijk te naderen.
De heer Bernard Cahter is in deze zelfde
lichting werkzaam gcwe.st, en scLtte het niet
benideu zich etnigeu tijd ten btile!aars-p'uEJe
aau te trekken, cm daariia zijn e/varingm van
het schooiers-gilde te bo^k te steil, n
Van gtheel audtien inhoud is het weik dat
nu voor mij ligt en waar ik met genoegen de
aandf.cut op ga vest:gcn. De scbrijvtr is tei.ige
weken moe g, woest op de baringvai g&t en de
ervaringen, daai bij opgi-ctasr, ? ormeii e'.tn inbe:ud.
Maar or is 10^ ie'?. Waaisci-ijn'i^k om den
wel eei s lastigeu ftratt-peisoor-tve rm te ver
mijden, fantj zttrt bij een zelereu Il«>man, e^a
droome-r, d:e twte j^ar ac'.t r^en te Ber ijn
doorbracht, eu LU moe wa-: 4-moe van eru;!ino,
v&n bigiijrcn, van de mec: aniek cier
autornatische vormen, van 11,. n'a:i,e ijdelheid, \ at clow
nerie, aanst-lleiij, rtthoruk, geveielsvirtueisittit
eu z.ek bovenal van poïit:ek en stcioloeie eu
het vermft-spelletje VULI bier pliii Sü|jben."
Daar in bieiliju lad heimwee be m biiveng.'n
raar Iljliand, IboilaLd op zijn e'ji ts-t, e-jj 1-ij
bad geineend bet, te zullen vinde 11 bij e<e vUscbers.
tOp die pinkje;?, eiatl.t lij, 1) ktfdtu is
primitieven van gets*, de stcrien t-n gezoi.de'ii
van l cbaam, de eeuvfu-iigcn van ii l, over wie
de stroom des lijds htenpegolfd v. as ionder ze
te btrouei', de ttvrtdeneii luet- liep en le>t,
onwttv'ud van btt btst.aan van bet toodf. spoek,
dat- hij baatte emdut btt zoo uëei bem scheel",
1) Uo hrer Cautt-r sc!.rivft »:ii.c!it hem'', maar
vali, daaimee; niet let vor.-cnl weg tus:-olien
denken ei. dunken''. //Dacht i ij!' of ».:e>cL' h» iu''
lijkt mij accurate--, tvei als ik nog ab-ijd Let
scbe.p vau etn m s acht Icram'r te l» ett-n en
liet lemmet, al is be;t, If.ats'e in de 19e e.-uw
iu d.e biktkeiiis klassi«-k gewuide; (Mul'a'uli,
Burgfrsdijk en tal vin aneierer).
weer gevuld geworden, t'e meiden zwoegden
ouder de zware schotels, de boerin viel h:,ast
om van 't eipdricgen en Lood ger. Daar buiten
warden koeken onder de dorp-kinderen
v<rd-'.eld; geen enkele oubrak op 't au.èl. de
grooieren sleepten de klcin'jos mee. Wie van
de bekerden en buren rut aan 't
hiuiioftsmaal had kunnen deelnemer1, kreeg thuis wat
lekkers toegezonden en ook de a mtn werden
niet vergeten ; de oude May had er immers
geld genoeg voor, en thans dubbel nu z'n
dochter e!en jongen rijken Bambertki ge
trouwd had,
Vandaxg mocht nifmard in 't ciorp borger
lijden. Zelfs naar de weduwe Blerasth, o'e
werkvronw, die giüds in 't laatste huij<; woonde,
was 'n mt-id hcergcd: asfd ii.et'D groot
krentebrood oueier den arm geklemd en 'n potje eten
in e'e hai.drn. Maar die werd feestelijk ont
vangen ! Vrouw B;ei,s.;ch h«d de deur voor
haar ritus i'icb*geslagen : VVc hrlben jelui
eten niet no dig, hoor ! deuk je; dat we Liet
(e eten hebben 'i vreet 't zelf op l"
Lachend kwam de jorge meid tvruggelos pen.
Haba ! wat ver^beeleide die vrcuw BioL-afch
zich wel, m» t Laar dochter Cile,'. hs.h& !
't was om te lacher .. .1 '
In de prrpvolle fecstvertrekkcn was 't
ir.'u schtn hoe lai gf-r Lee warmer gfworelen.
K'Tiden ze de ramen IL sar opfniettft !
Dceh buiten is 't ook gloeierd warm, de
zomeizon broeit op de ri per de bore: veliie-n,
de lucht is zwaar en drikker.d. E : dan d.re
lastige vlie^ci1 ! Hier binnen waren er tcch al
genoeg. Ze kropen ov. r 't tafelkleed, zuien
op de racden der schotels, en .'-rartelden in
de z:ete gcrcchttL; zo kleefden'aan de
vetgfpomadeerc'e icheidingen en trippelden over
de roode, glimmende gezichten. Wel is *a»r
bergclden boven tegen de zddering sttlkrn
die met honirg besmeerd wsien, maer de
p'asggcesijes hadden geen lust e)aarain \ant
waarvan hij voorzag dat het de bruid van eüe
komende ei uw zou zijn, zooa.'s het de boele
was geweest van de nu s'erveode."
Met voordacht hib ik dit citaat uit de voor
rede gel ebt, omdat het de veiklaring bevat van
iets tweeslachtigs in eïit verbac', wat het niet
ten goede komt. Herman, de droome r, hee ft iets
vcorcpges'eld. Hij is niet aan boord gegaf n van
de logger cm daar het leven te zien zooals Let
is, icear om het te tijden zoca's Hj bet zich
gedroomd het ft. En dat scheelt zooveel! Want
wat wij, in onze btklBgtlijkekvcniwijshe.iri,wel
begtijpen r.l ervaren we htt niet, doet htm
dubbel pijt lijk aaa : nl. dat ook die vistchers hun
bedrijf riet allen uitoefenen uit roeping et uit t
lus', maar gedrongen door de rmstaiidighi den,
gedv. oage.n door de zorg voor een gez'n, eLkdr-n
zolder iets te voelen voor het leven op zee,
intrger,de< l, s'asg i unkerend i aar den tfrugkee-r
op 't laid. En wie de illuzie heeft dat, Let
yroode i pook" door een wondere mf.cLt ruiten
onze vi:schertdo p?n werd gi bannen, imet wel
spoedig dcor de taniaking met de realiteit dat
mïcf geloof verlifizen.
We vinden in Herman de verklsrirg voor het
mird:.r go'ukkig tweeslacLt'ge van dit, boek.
Watt terwijl de.hee' Ca ter er in sleagt, ons
het viêschersleven op die logger, de Jcanncüe,
te doen meeleven, onze belangs'elling *e winuc n
voor lun bediijf, hun werk van dag tot dag,
zelfs ons vast te hcudei a's hij ttchmseke
Vizorderhedcn met tcelichtonJe figuren geeft, lukt
bet hem naar haif ons meegevoel voorHennan
verder te brenger", dan tot een meelijden voor
de n aterietle tlleide die lij doormaakt, en nitt
te verhoogen tot, een bewronderirg voor des
j')n»edii gs peëtische uitirgen. Zoo vind ik op
biz. 75 dit gedicht:
Aan dtn lachtdroom.
O droom, o levi iislucli'ei1, als 's naclits 'l gerudit er
Hemelvaart van uw z;:etktbevi ci'de vldiïlcn,
Stijg ik met u, veirlo.st van fillc tei gicu,
Die /.ii l iu lie-luii.m binde-u, 'l lijf is's Icvi ns tne-letir
Uw v;-arl, o diveim, is re;e-ht nmir Geiel, v«mï't oute'
l)c bimiiüxijn klai ki'n o]»nnar1s si-balt, tut d'ee-heM ui
\"an 's lle:mds 3njü^'e.'n Lal teniir, ge-'ijk te-n >chhi
Va\i kla'.iki'iihiilisi'hi-id?zoo H-luimTt uw l» vinv.i-r'nj,
]n 'l li'\e-n au elcu d;tg, d;-.t uus e:uk eens u^t
Se-liim zal zijn, o droon.eu!
et?, enz.
V rgflijk m1!*- deze ormachtige dicbiregelcu tu
ee. s e; n brukstukje schilderii g van door dtn
heer Cauter blijkbaar zelf waargenomen realiteit
en mijn be-doiliug zal wel duidelijk zij; :
BI*. IGi. »Op het d-k van het scb p stonden
lii.ks 'a:i de krebbe-n, aoht beso'jeLeu do'r ht1
sch-rner gruiil ciit van de !wce la: taan.s, vie
njEi^ozer. Zij hadden juidwetters op on olie
jassen a'sn ; l.uu ge-ltten warm b'ei k verguld
Zij tiokktn bet net over de rollen aan ttuar
bocid in, en 't ?ngfpalmr'e detl stevig san d
zijde vasthoudend, sio gen ze bet met i rschtige
slagtu op e B Eter, alsof ze htt s-ti f u;t etn
tBpijt, klopten Htt iet, ter balverbocg'e dwar
boven bet dtk, w?s vol l ariigcn mit dt kor-ptr
raar boven. Ea te.k-ns als htt net op CE ntde
j.wifp'r, vlogen de ! arugen in bet rond, boven
het u t uit, stmm'^en terzij, waar ze r'oor twee
w-aiicijes van Lt-ite", de vukerelten, werdi n
verbiiderd over beo d te sltan. Ebke'e li- r rgei
vlogen met een vnf.it door eie 'ucb*, ove:ra
ceor ep bet det en e n paar vielen tr vlak vco
Honi'iu's v otter. Zij waren spriugleyeud en
geudgla^z nd in htt vage laiifaarLl'cM; ?i
krulden l uu s'a ke licltmen kram; f.chtig on
tot em i kkc>', >loegeu dan met reeksen zachte
plassende k!app;rfj<s de sla>;rt op het d-k en
bleven daar: a mei. p roet e, starre ooger", den
bek wijd-open in docd-g; p'rjr, trilletd niet. d'
opgezette vitLen aan deu buik en op dtn ing
liggen
De sohubbm vleiger overf.l roi d; ze plakten
top.eu a les ean en do bezaar.fmast, m dei
bruiher, geudglais v&ii b.tt te'ijul clit uit d
k«juit, leek wol g 'i c ustrord met ^bitterei de
paaili moeren loovirjes. Maar liet f-cbooi ste
waren de vier fOitci e v.audt'api derc, die b-t
iet uitsloot' ; in lun gouden oleja.-sen, mot
de jouden l elme-n (p, met bun sterke prnifn
die ze uitgcsUtkt, foor zich uithitidri", s'oi gen
ze i'y'msch pt jjti ijk <p en Loer, eu eia:
fproiig de blauwzilvuu l ariüg op, a s dar ste ze
op de nifzen vau btt r, e t, en vul tuïtcLtn de
groote weübe door in de kribben en op het
m 'i d rdek, wasr ze fen voet hoog lag, een
zihereu brij, waarover bet licht der blsnke
laijtsari.en droevig kwiji,de."
Dcr^e-lijke sch'ldeni gon van 111 zelf-v*
aargetorafue geven waarde asn dit boek, wtar.n we
kenris mi kon ir.et ten were.li'j-1 op 2 ch z»)f,
1(:t LU toe. stellig aan de metsten orzer nbe keiie)
We htbbi-n all cht bomn.en of bg^ers zie-n uit
v^nn of wier tbu;s komen, n:air wa'. tussciien
die twee tijdstippen l g*, het, leviri van oen
twii.t!gtal mtnieu in die kloi: e ruimte met
r.ie's dan tee en.der tn lumrl be.vsn zicK, d
levfii is neg zcldin te boi k gesttld.
Een eeiiig.'-zics oj merkelijk ssmei.tielTi-E ligt
f r in bet gt^ijküjrMge vun dm arbtid der huren
Ha.'ptl", lieijtrmaLs enCai.tfr. Do hoor Haspels
te gaan zitten. E nïge dwaalden van drn
mirUnkrai-s dtr bruid in en t u1 schen de
plooien van den langen witten sluier, die over
't zwart zijde kleed opdof'e.
De b;uid rcoehc gezien worden: 'nvolfriich
ge.icbt, ro! de, ietwat dikke lippen eri heldere
lichte oog«Ji. 't Haar letk wei gesponnen v'a",
in 'n zware breede vlecht was 't als 'n kroon
eim hst hoofd gflegd De bruidfg* m Ab ys
Bambertki moeht gerust in jyn handen wrijv«n
en lachen van pleiaer; en hij Uchte clan ook!
IIy strei k k:ariig z'n snor op men kon 't
'm wel aar.zien dat hij in de Garde g' dierid
l aei ! boog zich tot z:a bruid ov>r era
iluistfrde haar wat toe; daarop Lchte hij
vroolijk. Zyn witte tanden schitterder, eje
b_efde schouders tchueldcr.; bij wie?p 'n
sproler.de buk ovtr de taiol nc.ar de
bruidcjonkerM, hief 't glas op: Prc-st l" on ra hft
in ón teug 'eeggeelio? ken -e belben, zette
by h- t neer. Hij Isckfe wrcr en was
opgewon.len. Onder de tafel lam Lij de bard der
bruid en drukte die zoo vast in de zij: e als
in 'n se! roe f; daarbij zette ky de tanden op
elkaar ais: f fcy i'ts vermorzelen wilde.?WTel
hemt i! wat was die vc-rüe-fit l mr-n ESg 'e htm
aap, dat hij in 'n roes verkeerde; bij klemde
de virgers van zijn jorge vietuw zcó vast, dat
deze verwonderd de licht-blauwe oogcn raar
hem epsloeg au! dat dfed pijn. Ware
't niet uit cvergrcote verliefdheid, dan zou
men kurnen dei'ken dat 't uit woede was.
De vaders knikten elkaar v el vsldaan joe, dat
l adde:n ze too4i n>aar netjes k'aar gespeeliil Wel
is waar was dït huwelyk reeds 'n uitgemaakte
zaak geweest, toen die tvee dsar rog in de
wieg !»ger; die zenden er mees-ten i»tt elkaar
trcuw(r>; de akkers gremdrn aan mekaar, die
zouden dan n worder, alles paste zco best
eameu. Toch was 't 'n geluk r1at er geer. fcii k
in de kabel gekomen wa». Wm t e^at A'i yj
Bamberski 't voijge jrar kopjig g v,eest waa
heeft eerst op Uik, en la'er a's predikai t op
het Lofpitsal-fch p De Hoop, met figen oogea
het leven der zee:Ta:etden gadffeslsgen ei m; t
taleit er van gttuigd; de heer H- ijf mai s
bes'udeerde bet aan den vasten wal, we weten
met welk schitterend gevolg. Er komt ir> O/ .
Bcop ran Zigen een frafmeitje voor, wsaraan
ik direct moest dei ken bij de Ifc'uur vrn des
heeren Can'er's boek, en da' mij a's dii.gttot
vergelijken, 't Is in bet de'ie'e beenijf btt ver
haal Vfin Marie-t je, over hti«r brcer'je r1 at op
de bariïgvaig4 veidrorken is.
Ze vtit.elt btt oi:dfr 'i breien ',66'.
»Z'n t w; ede reis 'n slee: vsn de f k....
In- eens lag-i» e verhoord. ... R t epsch'tttr
watie. . . . De ich-jper sthk'm "rog'u larrgiehop
toe en die grtej-ip, maar die sciep WES Ie
gltd z'ii bende gleje 'tr lf i g? toen hield
de stuurmaiiniast 'm de bezem -O' r die
grcop ie weer. M» t z'u drii en 1ioHe z'm cp
toen liet de bozrm los v:'e!-:> ten g iu
de golve en i og 's voor e'e deidf meil f meet
de febipprr 'n lijn oveiboord. . . . God wcvi ire
broeit je l ebbe de lijn brak er d> ai dere
helft gir.g n :. me bicerje in de d'p*e. ..."
Aan boord van de Jet'r.xit/e is een jorgen
van 16 jaar, getn rfopfchittcr n,a-r />joi gste".
Hij huft een hefed taxi de, ice. Eve;\ ?, Is'
Marittjt's broenje hu:lt lij 'srpcbts cm /ijn moe
der, c ie zoovee:! van hem houdt.
lu ten wces'en naeht wordt deze jengrji,
Gerrit, ovrrboeird geslsgen. En nu veitih de
Ecb:rper aan Hernitr;
«Hij was gfuw w- g, n-, iji. h e r. Hij zat bij de
kluis om er de reep m te l.euden. T' en komt
er ren zee, die slaat t' gen de re' p, de tetp
zwi' pi op en die kirgt ie 'ogen zijn mg. Hy
geeft oen gil en vait ovt b^erH. De kok, die
iet uit 't voorouder krmi, pikt bun Hj zij-n
ohejac. Mcar d e fcbeurt -e.( lij was zoo dik
en zoo zwsar. »He'p, help!'1 10 jt-ip. De kok
mpakt oen lijn los en ziet dat- 'e z'ch i og
:-wfmmend boverl:<ud'. Hij Ion zw B men in gced
ook. De lok gooit 'ui de irjn toe, bij krr'gt, 'm
te pnkken ook. Dssr k- mt zoo'n we> rl:eb'sche
poll' eu gooit, bet scb:p zoo e m, dat QK lijn
afbreekt tegen de versehacti! g aan, dcor den
luk. Dat. wattr beeft, oen kracl t, als de bhksem.
Piet komt 'i bij en steekt L. m etn ' a-irg<chop
toe; d:e pakt. ie weer. Mts-r die ?c'op is zoo
glad en süjmerg vfn de harii y, dat i ijn ratte
hunden er af glijder, en een golf slaat- kom
buiten btt be'eK Toe n kom ik er lij. Zwem
naar de f premi p," roip ik ie g. Dat. wil-'enog
do;n mfar op'er,p, teh G d, eitar getft-ie
oen fchrcew en s-prii gt een eii.eje op uit het
.water en dan verzak'-:e de n aan girg net1"
weg, je kon riet cers z:en waar-ie wegEork.
Hij heeft zioh 'r r glargboveigebouder. Manr
met L'II leereu mruwen &an en z'n oliegoed en
z'n zware zeeiearzi r, die vol water lii pot., kor-ie
niet '£ng( r boven tiijver-, d»t waf goclp." DniOgelrk.
MifEch'.tn is-ie ook wel doo-r e.' n groo'e v f ch
gepekt. Da' verteh. nienaid jes. Wat beeft die
arme jongen een dccds'rijd gel-f-d. Wel vier
miLuten bletf-ie boven wa'er. Hij zwom 8b>
een vifeb ':"
't Komt er minder op aan of de bcei Carter
bet i:\uk van II yrrD:ans keide, toen i ij dit
schreef, vcor ens'is dt verfelijkirg vo'doeLeie
e m te cois'a'ttren dat bij iu t. k geval
tegenever II yermai s htt i fl gt nv;t deze tisthrijvirgr
c'at tiet vtilral vfn Marie'je in ?iju ioheiheid
vtel krEcLt'ger is e?an dal van dizin fobiijver,
die 01 s veoral niets te derlen wil oveilaten,
dif ailcs veite t.
Mtn ktte bijr. ^f-ES rp ffn Z'D t\ : Maar
die ;cbrp is zoo glad en siijmaiff raf ('( /nn-ing,
dit zijn ni,lte harden er af g:i]deL''. Of die
.?cb'ppcr er bet g- cursiveerde bij zalgeregd l e bben
e p e fit ocgei-bijk! Doch al schittdeheii Canter
» Is iittera:r artiett wel etus te kort het
:een.t u'tt weg dat bij een zeer iiife.resfSüt
boek fchreef, etn tu beMiek drciiment leverde
voor c1 e kei-ris ven het leven onzer
Noere^zrc't we k tan vtkn nog oiibeierd w.
W. G. VAK
Kritiek in Frenkrijk.
Da frsrecbe correspoidert van das
lUtirariïdte Echo, de heor Henri Albert, bat preekt
in het Augustus-ruiriEer dtn janpmerlyken
toe&t»! d dfr hrdcLÖaf gse.be- Frar.sehe litteraire
kritiek Hij slnekteec hert^roridige mzuehürg
raar Sshte B-uve, et peur ccuse! »ia
ZE! hém vervar g^r 'l
Zooals het in de laatste 'y'dfn in F-a} kryk
toognat mtt toekbetpiekirgtp, loojt het
volgtrs HcLri Aibeit, ds spuigaten uit. In alle
ao^elijke bladen verbclijrtn ntet de grootste
onbeschaamdheid betaalde kritie-ken S:biijrers
en ui gmers htbben hun gemeer.schappel^ke
bardJar gfrs. Arme duivels, die grest'ge blikken
slaan caar de hen voorgehouden goudstukken,
brengen hun omgekochte pennen met graagte in
bewcgirg, en... eer'ijke kritiek is geleverd l
Aan tooteel- en müziek-krititk staan de
dagbladen hun kolomr, en gaarre tf, maBr[de
hoofdleiders der vtrschillnnde orgaren
geen heileiraal niets van de verlenirg hsd willen
weten dat was de ouei't Baabcrtki rcoit
over de lippen gekomen; daarvoor v as by
veel te flim. Hy h&d : ijn zoon feiveudig
gezfgd: Luistfr 's; als jij Kaihrine M< y tiet
neemt, dan krijg je etk gten pfer/cirg van me,
zoo waar als ik regorius Bambei.-ki heet i
t mooie vtjmn^eii n Oit hij elkaar blyver,
a! zou ik «elf om Kathtrire viijfr; r-kmaud
ziet »e m'n vyltig jaren aar, eu 'k ben Jsrg
genoeg weduwcaar geweest. Zou je foms detken
dat ik 'r citt kieegf" Ba elaarbij Lad l^j
z'n kraehtige gestalte hoog opg'r'cht en met
' hard door zyn rog w&ite haarlokken
lrtker,: Jou ezel. ga jy js maar ergens
ai dm a's knecht verluren, ik zal nog wel 'n
zoon kiijgm en die erft dan «lies van me,
i e£rrr,cr.': Alle* l" En de vadtr had de lippen
vast op elkaar gekimd en met den voet ge
stampt; de zoon kende dat; in zco'n ge val was
z'n buiuit onherroopeiyk.
En Akys was K.O waekhartig, rchikte z'ch
n alle». Hy hetft zto'n goed hait!" zeidec
lui order cliaar. Ze hadden cok liet
kuur en nalaten mtt orderdrukt kedvermask
ot den ouden fiambert-ki (e zeggen: Weetje
wel, vriend, dat jou Aleys met Cile Kiera^ch
ryt? We hebben ze tog Liet lang gcleelcE
op je stoppelveld achter den hooiberg gf zLer- ?
ze a^en en hcordtn nien-ianei!'' '
Och, wat!" bromde Gregerius Bsn.berst-i,
,lsat me met rust. 'k Gun den jorgen z'n
ileizier; hij z ,1 zichEitt vertlirgf-nr, ry touat
an 'n goed levei.tjbl"
En bij had wel gel^k gfUd. Wat moest
ok zoo'n rijke boerenzoon met 'n arm mei,j*
pginner, ? Ztven pearden en nog 's zevte
yn voertien paarden en vitrhond» re? morgen
ar,ds en nog 's vierhonderd, zijn n-hihoi dtiu'.
Zon de jonge bruidegom mirchitn LO» v.ter
aan dien avx>id aehter dtn hefoilerg te;uge?cn
.en, toen d« jonge kape'aau tegenover hem aac