De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1902 7 september pagina 3

7 september 1902 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

?' No. 1315 DÉAMSÏDAMMÈR WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. werklieden tegfen de revolutionaire en materialistische woelingen der socialisten". Dat T»*1 vü»r «Patrfttoniuia" efcn dankbare en vruchtbare taafc, die toet reis vrienden en begatBtigSrB bezorgde, «tt het de protectie de«d vw«er»ert niet etaetts dw anti- revolu tionaire Jatty- wanïwa m organws, maar ook aft *e kringen r «urennen met twee namen..." Maar de ttydeh tjjft vftranuwtl. Twing WorüStafl omfttendigtaden hebben «Sta »PBtri«oftiarf' den ewdztak opgelegd, hare werkKtamheM «eer <we* t» bnnfen naar actief tért«iri. &ee*rs*e w*s *e ontplooiing der vafcargeniSati<e itatJfl«»*beMefBtW!wl'g4!ig,dreal grootere afthetkigWi aannam, oi>k de chrisrelpe werkJSedtMi iWWfr fl titttètf bifiti6~& hÉre* grwj^efy BH too «fitter <dwi in vloed der wrcteal democraten trofc, «n ^Patrimonium" noodmkta, «veneefiB aBttef op dit g*bM op te trödw», wilde het nwt d«W d* sfchtèrdênr verliezen, wat het door 4» V09r*e*t btoftènhèaW*. De tweed* omstan4igt6i* ligt dichter «ehtet OM: het was de overwinning der kerte^fce coalitie bq de etembas van 1901. d» e «mrK revolutionaire prfrtf mi 6 aan e rejfeerii^g bracht. :£>a betëtketaft v*n »P*trim»mum" ais deel **a*r hare vërplwAtinj; «m .scherper hare fc*d«ellngea w*r «n en 4«er re omlftnw» ?eveneens. De leiding van eet geheel, grooter en krach tijger dab vroeger, w overgegaan uit de banden ven Kater in die van 'Af. T»>m», aan wier* woord thar« door de «ntv-fevohrtioTAire werklieden niet zonder reeen <gVoot#ewieht wordt. gehecht Een tBeTkWMfdig man in «lle oprichten, wiem toekomst stellig elders <1gt an waar hq t» Bttat, «n**r wiei» da-den «n woorden mi alvast door zijn (fer«ï-vrtentren «etrerp gecontrofoerd worden, wteéf «ren voètïiet d&t er vroeg <rf laat* wel «en 'breuk zei komen tuescheo hem eb hen . . . »Patrirodiri«m'' dwrfaatve, beeft positie in te nemen «oowel voor bet oogenblik, «Is voorde toekomt^ «oowel ten <opzithte der industrieele «clie van <*e VBfcvereerjigiflgev, als ten opzichte der twanieb «te politieke vraagstukken v»n onzen dag «n «ck ten opzichte van den toop 'der EB -daar staat eten vraagtcfefcefc. Ewfrttenfi wat «rapnat de ttmk en d«<gréti«en voor de actie «hè* vakvereetigifrgen onder chri-stertqjke rerding. i Het doel. der gewone vakvereenigingen is ?onbegrensd. Zij voeren dos klBÉteeDsrrgd, »a'ar stellen zicb geecerleigrer*. £*t willen de ge^jkbereehtrgirig van .patroons en werklieden, ' en beoogen bet l«on te varhoogen en den <werfct$4 te verterten onafk«tDk«l}jk van den concurrentiestrijd -en er zkèniet om bekommerende, of het op --én d«or nog de moeite zal looBen, patroon re «Vin. --Ze «o pereeren op allerlei gebied en ondergaan daarmee de tegenwoordige maatBChippelrjke verhouding van twe« saijden fagelïfk : ze vfer^éen zich middelen voor nieuwen a&jjd, en maken het bestaan van den WH kei*ian<d onmogelijk. Wat nfoet daar >PatrittoDiB«" doen'? Hae Wr ohoet, en -hoe ver n ag hét gaaa ? Werkloos , gaat niet. Zich onvooiwaardei^k byd'e e v*kveieenigi»gea aar sluiten, evenmin. -: «tgen V*kv&reet,igingen. Maar daar behoort dezen tooh een grens te ijja . . . <D*»rna»r ig kJPjrtrioHJBiu1»" tlmrs zoekeis^p; tw«e ,j«8rvei%8ttemg«ii het ft zjj iaantan r«eds geMljd. In ,1001 teidd» d». T*lma aarove* in en^ield eewe merlcwtntrdige, puntige redevwwftkriti h^j traïhtte ahn 4e en -een -grens te stellen: de christelyke atfeeid«M mogen . cc.'ëperesren, streden 100*- hooger teoa, .BfloVw»! tij wiH«B, maar . , . iinnniiiiiniiiniiiiiiiiimii DISS-QLVING VIEW. £en studie. J^oar het Engekch, VAN EUBEllT CÏUCKANTrïORt>E. In 4KH lager, .gemakkelijken armstoel, tracht (rekkend aan een lang-gesteelde pyp, gat Vivi&n Mw«ton te Inisteren naar het geloei van den Wind j die met vlagen door de straat voer, en hy voelde iets als -een week medelijden met de ongelukkige^, die, onder zrjn sr rjden en striemen, huiverend ronddoolden buiten, in den guren Novemberavond. Langzaam gingen zy'n blikken door de -weelde) ig ing^r.'chtB kamer, waar tet kleinste voorwtrp h6*a herinnerde aaa eyn rijkdom, ,en ky voelde een vage afstraling van inwen 4ge voldoening in zich opgloeien. Zjjn voeten tastend op den haard rand, begon by over zichzelvm te dèakën. Op «flügemak pluisde hy &ll:s nog eens na, wat geJèid htl tot dte .zelfvoldoening. Zya zydéachtig tmar, ffiA diéehe vrouw zóó graag itreelde^ zijn gwote, gryze.oogen, expressief," had een andere ze gecoemü; zij a geld, hy VJUd het heerl^k zich er in te vrrdiepen dat hg r\jk w*s, iy'i«r zelfs dan de meeste ryke lui; toen, hoe z\jji LM«W jachtpaard, dack zy' den prachtigen rit, dien bij had gemaakt, het heele veld den w«g had gewezen, verleden Zaterdag; en hoe bij de vo:ige week fazant op fazant had geschoten in een razenden wind, terwijl déanderen ze niet te pakken konden krygen ; en eindeiyk dacht hy aan G yotie, de hfeerlijkste zegepraal van alle, Gaynnie, z\jn Gwynni», teet wie bij in 't vowjkar icu troaweh. En FOór hem dtfi!èenj»ï), in een grilligeh optocht, ai dfe mannen, die haar tot hun vrouw hadden begetrd; elk van hen, in het voorbygaar, een blik op hem Wtrpend van afgunstig* b wocderirg. Van Gwynnie dwaalden zyn gedachten Baar de anderen die hy had liefgeiiad \<56r haar. En een zactte, sentimeateele m«iarjcholie, die hem aarjgena»m atodeéd, troop over hètn. De beeld*n van de meeaten van haar wa«n vtrvèagd, half-n%é#ftclt docr den tijd; ta alleen wss gebleven heel scheep oinlytd. Het was al veel weken geleden dat hij het laa'st a«i haar had gèdaèhr, watt nu Was er niets in zyn leven om htm aan haar te herinneren. Ze was maar n ilein chorfelje, met grauwe oogiri in een eproetig gezichtje, ze had een gebirsten stem, die dcor je corêa 6»'»ed. Hij zccht ver» o'cdsrd, nu hy dit alles tog efens htnkcb^, wat toch de Echaktl tnsschen hen ken zijn geweest. Misschien de Weelderige overvloed van heur harer, do_ ker kastarjp, door. chotën mét goud ; mi£Echien haar aardige, aanhatkelijke irinemeidheid. Op het eind was ze rmkkig gewor den en gemelyk, en ze had hem erg \erveeld; ma&r dit \vas by nu vergeten. Hy hoorde stryd mogen zy niet voeren l Zy mogen zich organiseeren in vakvereenigingen, en zelfs is er een christelijk arbeids-secretariaat opgeriebt, maar eens per jaar moeten zij weer samenkomen in den schoot van «Patrimonium'', en beraden, vóór zij opnieuw uitgaan, of ze misschien in hun actie en strijd ook op het terrein van den klassenstrijd zy'n te land gekomen l Dat was een zeer wyde grens, maar menigeen te wij i. Immers men zit tosh altijd vast aan Cal. 111:32: Gy, dienstknechten, zy't in alles gehoorzaam nwen meesters." Ds. Talma trachtte een paar maanden geleden dit woord te doen verhuizen naar n museum van oudheden, door te betoogen dat dit woord niet meer van to«psssing kon worden geacht op onzen moder nen tijd, die immers geen 'dienstknechten" (slaver.) en meesters, maar vr\je arbeiders kent, wien het vrij stait, te gehoorzamen zoover het hun goeddunkt, en anders 'n anderen patroon kunnen roeken.,. Maar jawel 1 Hij kreeg het onmiddellijk te kwaad met Jhr. Lihman in «De Nederlander' en een aantal andere geestverwanten, die vol strekt niet geneigd zyn, in deze, voor hun maatschappij-beschouwing zoo gevaarlijke «zegese te -berusten. Taan s is er weer een jaarvergadering geh&ud&D, eo het wil mrj voorkomen, dat ?Patrimonium", die reeds het vorige jaar zoekende was naar weg en grens, thans nog irér van de wijs is geraakt. Nu leidde niet ?ds. Talffia, maar broeder Van den Molen in, alweder over «arbeid en loon". Zeker, daarin ligt de q'iintessens van heel den socialen strijd ! Maar boever is men nu, op de jongste jaar vergadering te Zwolle, gekomen? Volgens den inleider moet het tegenwoordige privaat-bezit, en <het tegenwoordige loonstelael, bewaard bleven, en is de eenige oplossing: »het famitie>loon, dwz een loon waarvan de arbeider met *igrre familie leven kan in den stand waarin ?ieze door God geplaatst is;'. E i hoe hooger de levensstandaard van dezen statid gaat, op ?hoe mér heeft deze stand ook recht. Rokus, pokuc, Eatunrlijk. Immers de levens standaard gaat niet uit zich zelf omhoog, maar wordt hooger naarmate de arbeidende klasse hoogere eischen stelt. Man weet nu nog precies evenveel, of liever: even weinig als toen men begon, want ook thans is nog niét vastgesteld: hoe hoog de eiicben der werklieden mogen zijn, om de tegenwoordige maatschappelijke verhouding, het «door God ingestelde standsverschil1', niet uit zijn verband te rakken. Ea men is aaa het slot der bespreking nog het meest in de war gebracht door... ds. Talmo, de leider van «Patrimonium" en z^jn meest verantwoordelijke figuur, die als zyn meer, ing uitsprak, dat, om een gezonde verhouding te kragen in onze maatschappij, »e<m het huidige loijn&tdsel dient te worden afgeweken". Dit is een enorme ver klaring, waardoor voor «Patrimonium" een nieuw vraagteeken is geschapen. Precies zoo dood liep ook da bespreking over de vraag: hoe ver gaat het recht der christelyke arbeiders tot werkstaking? Men wilde zien vastgesteld, wat het kenmerk is der gerechtvaardigde werkstakingen. Ean onmoge lijkheid, die dra Week nit... heit uitblijven van alles wat naar conclusie geleek. Ten slotte w\ji ik nog op de, in besloten veYga'dering opgestelde en aangenomen resolutie onrtrett hét kreBfecht: «Patrimonium" verlangt van de anti revolutionaire pwtg een meer besliste uitspraak omtrehl hirèplannen en gevoelens j«g«nfc fcet fcuidigfc, mwnmonisliseh<e Vragé: waarom begint zij zelf niét alvast, hart tttteaitog réprecisëeren 6n nit te spreken ? N»tu«rl(jk omdat zjj nog altijd zoekende is friimfmiiHitiiririiiHinwmmHiiiiiittiminHmiiiiiiiiiimiiiiiiiiHiiiim alleen weer de zwaVk*, doff 3 stem, héesch van toorr, toen ze bij elkaar stonden dei laatsten avond, in de nauwe schouwbnrfgang, m»t alleen <!« gtevlam flkkerecd achier her). Deh volgenden waa eéw-g, met een Fran'chmftn, die flait speeile in 't orkest, zei men. Ea Vivia", toeft de eerste dagen van boos heid vcorby' waren, vergat haar. Met een merkwaardig geraak verdween zy' uitzga lerea. Na een week was de open plaats, die ze had achtergelaten, nauwelijks meer merkbaar. Dit alles gebeurde tien mannden geleden. Hy' maakte een ia van jjn schryttafél open, «ft «n er een p»V bïiev«ïi uit n of misschien n dozijn in 't geheel, n drie er van veel langer dan de andere. Dezen laataten had te geschreven in 't «fcjjiar, tóén hij met zijn jicht over de Middeiiandsche Zee zwierf. Een veer een 1*8 hij zo, en, terwjjl hij dat deed, bekroop hem een vreemd onbehagely* gevoel. Hfet visioen van het dikke, weelderige haar, welvend over de grauwe oogen, en het kleine. -sp'oetige gfezicht, scheen te veranderen, kreeg een nieuwe beteekênis Tustdien de r^gêh door begon hij Ie lezen, al wat de slecht-gespelde ?krabbels op de goeikoope, glimmsnd*, halve blaadjes postpapier voor haar hadden beteekenrl. Hij ducht er aan, hoe hua onleeshaarheid hem altijd had vermaakt en het bracht hem in de war, dat bij ze tön niet beter had begrejei zooals nu. E c was er .i, slechter geschreven <3«n de andere, vol van verwijten dat ze hem drie dagen lang niet had g> zien. Na de se las hvj niet meer, ongeduldig slingTle, hij h-,t heele p»k in het opvlammende haard vuur. Hy slak een i ieuwe pijp op, en een kleine Wijl bleef hij zitten, uu zijn humeu'-, trach tend zyn gedachten in een andere richting te dwiiigïn. 90. P^xton S reet, W.C. Jutidty. ,Dear Vtv, »i am ve y ill the Dr ssys i shall gtt better büt it is not true. i have got a little bry ho was born last tu^dSy, you are his farther so you will see to him wten i am ded wi)I yju Eüt dear Vic. Louis is gone to Parris hèwas road because of the child. Viv dear for the sake of old times com and slee me gest once it is not a grand place were i ara bnt I do long to see your daar face again. Plese Viv f rgiv me for goir.g of wit h Louis but i thought you did not care for me am y more and it made me mud i am sendirg tuis to ih old adr.ss i hrpe you will get it altight. Your loving Kit." J) 3) ,.Li(i'e V i e, ik ben erg ziek de Dr zeg dat ik beter zal worde maar het is niewaar. ik heb etn kleice jorge gekregen h(j is dirgsdag gebooren j.ij ben ^y'n vader dus zal je voor hem zorge als ik dood ben, zal je nifet Keve Viv. Louis is na Parrijs gegtan h\j waa rijdig om rede het kir,d. Viv lief bij allet wat je eers voor rrij gevoelt heb kom rog een keer l ij narj het h geen mooi huis daar ik wuon miar ik verlaag zoo naar de j'iiste formuleering van wat zy ond«r huismans- kiesrecht verstaat, en... en in haar kringen hopelooze verdeeldheid daarover bestaat l .Patrimonium" is zoekende naar de plaats die het moet innemen in onzen socialen stry'd. Dat is geen grief. Maar niettemin is »Patrimoftium" er het levebde bewijs voor, dat van een intensief, eendrachtig optreien op sociaal terrein van arbeiders en ondernemers in n verband, met n gemeenschappelijk doel en n alles omvattend programma, een pure onmogeJijkheiüt-! Zoolang «Patrimonium" cUa-naar zoekt... b'ijft het zoekende l S. eïin de Hoofitstai, De S.'ptembermaand u weer in het land en ondanks een zonet-warmte, Boosls we diéin de hondedagen niet hebben doorgemaakt, hebben de schouwburgen hunne deuren wederom open gezet om met het winterseizoen een Aanvang te maken. Is het nu toeval dat de beide operagezelschappen, die in den laatsten tqd de beiioeft* aan muzikaal d atnatisch genot van 01 s, Amster dammers hebben getracht te be rediger, voor de opéningsvoorstelling hunne kpuze op bereeftr werk lieten vallen, n.1. Hcffoiaii'a vertellirgen, van den beroemlen operetten-componist Jacqiws Offitbach ? Of hebben zy elkaac misschien tot eeu tweegevecht willen uitdagen en het publiek in de gelegenheid stellen, als frteidsrechter een nitspraa t te doen ten gunste of ter, nadeele van een der beide gezelschappen ? Zeker is het dat het gel^ktjjdig geven van hetaelfde werk, als het ware eene vergelykirg van de twee voorstellingen provoceert! Alvorens ru beide voorstellingen te bespreken, wil ik toch eens een kijk j» nemen in het buitenland. Wellicht dat er voor ons Neder landers iets te leeren valt uit de toestanden van elders, vooral omdat er zelts a-an groote theaters in het bnitenlasd misstanden heerscher, die z«ker ni«t mochten bestaan, als men in aanmerking neemt de ruime middelen en subsidies, waarover deze theaters kunnen besc nikker. Wie heeft wel niet efns gehoord van den treurigen artistiekèn toestand van de groofe opera te Pirijs? Wie onzer lezers heeft daar misschien zelf wel niet eens een voorstelling bijgf wooud, waaraan hy zich schrikke'rjk geër gerd hesft ? Is ten nieuw werk vier ot vrjhna*! voor het voetlicht geweest, dan worden de beste solokrachten vervangen door mindere goden. Van styl is by da meeste zangsrs geen sprake. Ia het publiek zingen en het bovenmatig. lang uithouden van noten, liefst nog op zwakke ma»tdeelen, is aan de orde van d«n dag. Het orchest is m >oi van klank, i t, maar vaak slordig in de begeleiding. Het koor traag in zijn bewegingen en altrjd iets te laag. fcen echte slendriaangeest heerscht over een dergelyke voorstelling aan de groote opera, en nieta is in s'aat d« wrto-!k rs er uit op te weVke", overtuigd als zy zy'a van de onschendbaar heid d*r Aca demie nationale de iBUeiqie, de e.rste in Bewegingloos, zat hy te staren op hét veile) j3 papier in zyn hand. H-j kon niet denken; verdoofd, weigerden zyn herser.s te werken. Zoo ging een heele minuut vooïbij E ndelijk, werktuigelyk, natn bij dte emeloppe op, die f p zy'n ontbijttafel lag. Hij di aaide hem om en om, zonder gedachte eerst, maar met terugkeerende b;wustheid, merkte by op dat er twee adressen op stonden; de brief moest doorgezonien zyn van zya vroegere woning, en, nog scherper hst couvert bekykerde, zag hij dat een van de poststempels byna een maand oud was. N >g eens las hy d^n brhf door, toen nog eens en toen voor de derde maal. Langzaam kwam er f en duizelige lichtheid en een wie-mattend gero^l in zijn maag, 'over hem. De lucht leek hem beuauivi en drukkend, maar hij had niet de klacht om de kamer door téluopen en het raam op te schuiven O ibehalpen zat hij neer bij het ruur, en in die houding blijvend merkte hij dat zijn handen k'am wir^n van zweet. Esn oogenblik en het dretf voaibij. Zijn . gedachten waren ziclizeH msetter, hy was weer 1 in staat om te denken. Kit was stervende; rp dit mom3nt misschien al dood. Kit dood stijf en koud tu schen witte-lakür;s, geheel plat liggenrl, beh»lve haar voeten, die rechtop s-.onden, raar boven stekend aan het benedeneind van hst bad, haar gezicht zonder uitdrukking, de sproetjxs geler dan ooit op de doid-witte huid. En het kind? H j voelde een trilling van woede op dat mittelooze, on^ewenschte kind. Miar het was zijn k'nd dan was hij het die Plotseling girg de deur open. Hij ontstelde iedera zenuw uidilerde in zijn lichaam. Het was de kntcbt; bij bracht zijn ontbijt binnen. Di man zette de glimmende schotels neer bij de damp?nie koifiskan, tericijl Vivian. verbijbterd, ingéspatinen z,,n bewegingen, volgdc, want er' schsen iets vreemds onwe kelijks in zijl onver schilligheid. Ten slotte ging bij naar de deur. Haal me een rijtuig," zei Viviai, schor. Toen, de verbaasde uitdrukking *p 's mans ge zicht bemerkend, voegde bij er haastig by: Ik moet uit ineens gewichtige kwestie." Terwijl het huurrfltuig voortrolde, btormden Viviacs gedachren terug, het verleJen in. Duiiend kleine bizonderheden stapelden zich op in zijn herinnerir^, u het aftchuvrelijk vervolg op zijn liifde voor Kit gaf aan elke'en nieuwe, pijnlijke beteekenis. Dit was h'et cul minatiepunt, waar al het overige heen leidde. Het rijtuig s^o.it achter een omnibus, di rammelènW city wairts waggelde, en hij ontdekte opeens dat hij zich zat"téverwonderen over het verschil tus«chen ds menschèn dtarin en hemzelf. Zeker hadden z'j' nooit iets als d:t richting op dut gebied en door den staat het hoogst gesubsidieerd. Zóó erg is het te Berlyn niet. Maar toch mist men ook daar eenheid van leiding. Er zjjn uitstekende kapelmeesters, een goed orchest en koor, voortrcffilyke solisten maw er is geen samenwerking en geen autoriteit, voor wie zich alles buigt. Een man als Felfx Motll in Karkruhe is daar van noode. Oulangp, toen de daklooze kunstenaari vAn de Stuttgarter Hofopera te Berlija gastvoorstellingen gaven, kon men lezen in de Allgemeine Mmik Zeitung, e*n blad dat zeker onder de Duitsche vakbladen wal het hoogst staat aangeschreven: die S.uttgsrter hab>n uns bither Leistungen gebotfn, die in solcher einheitlichen Gü'e, solcher Abrund«ng, solcher Geschlassen heit des Ensembles in unserm Opernhause zu den Sütenheiten ge: en." E<i dat wordt d«u toegeschreven aan de zegenrijke samenwerking van de-n, ook ten onzent bekenden regisseur Harkcher en d« kapelmeesters Pohlig en Reichenberg«r *). En zoo is het ook. Eigenlek moest het ambt van Ober regisseur en k»pe!meester in a har d v^reenigd zrjn; edoch, waar dit niet magelyk is, daar dient toch de een den ander op alle mogelijke wyze te steunen, aan te vallen en op te haffen. Biyreubh is langen tyd de plaats geweest, waar de leiding van regie en muziek op de grootst mogelijke homogenite't kon aanspraak maken. Na den djod van Richard Wagner, was het zyn begaa de weduwe die toonde op verbazing wekkende wy <e in de intentiëa van den meester doorgedrongen te zy'n. Bovendien b» zat zij de kracht om cich te doen gehoorzamen, 's Meesters gslroawen, vooraan Hermann Levy en Hars Richter, nttarbrj zich later rog voegde Felix Mottl, gingen met mevrouw Cosima geheel op in d« werken van Wagrer, zoodat jaren lang Bayrenth als een Stilbildurg schule voor Waguer's weriten mocht gelden. Tegenwoordig is dit eenigszics and^ rs ge worden. Mevrouw Cosima is oud en haar gezichtsvermogen begint te verzwakken. Levy is niet meer, Richter en Mottl hebben niet meer den ir vloed van vroeger en... er zijn jongeren gekomer, maar minder waardig dan de oude garde en niet in staat om Bayreuth op de ideale hoogr'e te houlen, waarop het stond van '82 tot -'92. En toch... indien men er in mocht slagen te Bsyreuth, met terzvjrlestelling van »Ue personen-cultus, steeds regie en directie aan uitstekende handen toe te vertrouwen, d»n l geloof ik dat Beyreuth altrjd het M'kka zal blijven vooïalte degenen, die een pelgrims tocht willen maken naar de plaats, w»Sr men flfe muzikaal dramatische kutst kan genieten in gteheel haar omvang. Dé?jtyze waarop men daar gewend is te werken, de o'noveitreft'baat schoone acustiek van bet theater en ds afgezonderde ligging der oude markgrafelijke stad, dte men uitsluiten! bezoekt ter wille van de kunst en waar alle andere, meer wufte genietingen buitengesloten «y'n, trekbeti hiervoor tot waarborg. Wél héft B ypeüth thans r.iet meer het raonrpolie van een theater alleen met amphiteater dus zonder loges, wa»r alle raggen gelijk zy'n ea de zitplaatsen Irapsgewy'ze opklimmen en wtiar de bijna geheel overdette orchestruimlègedeeltelijk onder het töoneèl is geschoven t har s heefc ook M nchfrn in zijn Pr.'Ez R^gei tent heat er een schouw burg, dien men caat de wyze van het ideale Wagnerprincipe geconstrueerd hetft: doch n ding, waarvan men tot dusver nog geen meester *) Toevalligerwijze is het ook naar aanMd novan Hoffhan's vertellingen Van Offenbach dat zulks geschreven wordt. ,,?*?,,,?,,,,?,,,,,,,?,, er Ea je lief gezicht weer te zien. och Viy verge<f me, dat ik met Lr-uis er \andoor ben gegaan maar ik dtch dat je nitts meer om mij gaf (n dat kon ik niet uithoude ik zendt j's dcx« laar bet ondèadres ik hoop dat je het in orde mag ontvangen. Je liefh Jut." in hun leven gehad. En zijn gedachten wrórgen zich ocder de t aii'groeiende stEÜrt toen kwam een plot: elfng gevoel van honger, hém herifar.erend dat hij iiifct h&d ontbeten. Terug kwa t het doel van zyn tocht. Hij was op Weg rair K:t. Het wis of hij en zjj r.ooit iets met eikaar te mhlïn badien g'eba-1, alsof hij biar allfeeh maar kehdèvart hborért zeggen mpar op de een of andere manier, zij en haai- kind hém alles haJJeh ontnomen. En hij vóslde hoe hij hét land eiaan had te gain, hoe hij ervan frerughuiverae haar waW in ijh le/en te Balen. Als die onweerstaanbare macht daar in hém er niet was geweest, héta niet vob-waafts h4d gedrongen en gèduwJ, dan z u lij weer naar huis teruggekeerd zijn. G*yhi:iél. .. hözou hij Ooit hierna met haar kur nén trouwi n ? Vreetod dat bij geen toorn in zich voelde jegënt, Kit, dat 23 zich zoo op eens weer tussfchén h 'n in geplaatst had, al fen was hij vagelyk benieuwd of hij wér gemaVkëhjk van haar af zou komen. Ma»r misschien was ze dood. O! zeker te weten dat dit zoo Was; en het gevoel van verlichting, dat hij toch eëri bpgoscheJing wi^t, was zóó duidelijk dat het hem kwekte. Maar hét kind? htt kind _ dat zju blijven. Dat gebeerde altjjd. Vaag, iondftr sa-rierihirg, peinsde hij n/ver wat hj met het kind zou dotm. Het rijfuig s!óeg een zijstraat in, een tréep slonzige kinderen uitefeijigënd van de smalle. g»aafa'teerde mid'lenstraa*. Er heerschte warorde in die buurt, een wanorde die by'ra stuitend was, de wanorde van n bid waarin is geslapen. Hier n diar, in de openstaande voordeuren, luierden fclordige vrouwen in vuile, kleurloos jdkken. Toen hfetryluig voorbij kwatn' keken ze op, en Onder haar staren deinsde Vivian terug. Al de stu'tftndègezichten vin de buurt keken héai brutaal in hét gelaat Na moest het toch dichtbij zyn ? Hier ? Het rijtuig hield mét een schok si il voor n smerig Paliaarisch restaurant: de koetsier vroeg den. weg aan efn paar kerels, die voor de deur clgarétten stonden te rooken. Hét waren vreem delingen, en zo antwoordlen hem, allemaal door elkaar pratend n>et Veel drukke gebaren. Een gevo-1 van machtelooze woede overviel' Vivian: bij had al die lui wel kunnen doodslaan. Het rijtuig reed langzaam door: hield toen opnieuw stj), aan het eind van de s!raaf Vivian sprong eruif. ' Hij kloptp, en voor t'e srnalip, armoedig uitzier;da deur, ttond hy te wachter. De opwinding deed zijn tanden klf.pperen als van koii. Dat verveelde hem, en in do wa- hotige worsteling zirjn gedachten af te leiden, dwong hij zich bet huis aardachtig rp te nemen. Er was niets blzondérs aan; de vuilheid en vcrwaèrloczirg ervan waren ncch grooter noch m?nder dan die van déhuizen er nsaït of er t-^écowr. A'le-én iu een ho k van het benedenraam stond een kaart met het ffoor,-l ApiiliHenti. K-'t was in dat huis, mitschitn wd in dezelfde kamer, waar bij vanaf déstoep bijna in kon j kijten. Hij dacht zich redenéerend met hiar, haar overredend, ha'ar herinnerehd aan de da,en \an vroeger, haar geld gevend een groote toin geld, wsarvan bij het ),emis toch nie, zou v.elen gei.oeg om hsar en htt is kunnen worden en welks wetten men nog niet heeft we en op te sporen, is in Müncheu niet zoo uitremend gfslaagd als in Bayreuth; ik meen de aciutiek". Ik woonde er op het einde van Augustus een paar voorstellingen bij, n.l. van die Meistersinger" en Tristan und Isolde". Er was veel schoons te genieten en men had in Mü'chen blykbaar alles in het werk gesteld om aan de hoogste eischen te kunnen beantwoorden ; maar toch, de poëtische betooverirg, die zich van den toehoorder mees ter maakt wanneer hy uit den D ystischen Abgrund'' te Bayreuth de klanken van Wagner'j orchest hoort opstijgen, kwam in ftfüncfoen niet over den toehoorder, althans lang niet in die mate. 0/erigens bezit München in den ook "n ons land beroemd geworden tooneelepeler Ernst Possart een intendant regisseur die wel niet den piëteitvollen kunstzin bezit van mevrouw Wagner, maar toch gesteucd wordt door een uitgebreide kennis van het tooneel en een ry'ke ervarirg Daarby werkennaast hemregisseuren.dieook'e B: yreuth hunne sporen verdiecd hebben. Met de kapel meesters schijnt het in München niet zoo in alles pays en vrt ' te zyn. Hermanr Zampe is de man die door de hoogeie autoriteiten s'erk op den voorgrond gesehoven wordt; Franz Fisscher, een leerling en beschermeling nog ^an Wagner, die jaren reels raast Le'y in Müachen ge werkt heeft, tcby'nt door het publiek uit Beieren's hoofjstad zichtbaarlyk gevierd te worden. Zuaipe woonde ik bij al- kapelmeester van die Meistersinger", Fitcher als dirigent van Tristan und Isolde". My'ne meenirg over beide kapelmeehters heeft sinds het vorige jaar wel eenige wijzigirgonder{aan. Verleden jaar votd ikZurope in /ijn liiding van Wagner's kostelijk humorWsch we~k te onstuimig en te orgemotivetrd grillig in zyne teropi ditmaal Jag er meer lu^t, meer kalmte over zyn directie, die dan ook daardoor een meer bezonnen indruk maakte dan verleden jaar. Ditmaal had Zumpe bovendien een rijk dom \an Luaiiceeringen in zy'n orchest, een pianissimo zoo flaisterend en zacht en een fortissimo zoo sonoor en vol, fat men daaraan een bron van gecot kon vinden. In dit opzicht bracht my de leiding van Fischer een groote teleurstellirg. Man zou nitt gelooven dat het 't zelfde ore .est wa1, zód ru a en ongelyk waren onder hem de attf (pies. zoo sierk werd de bege leiding uitgevoerd en óó monostaan was da klank vasiist orchest wegens het gemis aan dynamische fchakeerinj.er'. Zal ik n n. nog zegden dat Bsrtram een prachtige Sachs was, dat Walther zeer goed den Stolaing weergaf; dat Pennarini daarentegen een slechten Tiisian te hooren gaf, maar Lilian Nordlca, vooral als zangeres de pi.nij van Isolde mooi vertolkte, dat S>.auiisl een Bran^aiewai met alle voortn ffilijbe gaven, die ook wij van haar kennen? Och, wat baat het? Doet het er veel toe, of nu een of andere solist iets meer presteeren kan dan zijn co'lega van elders? Indien het esn noodsakelijke eisch ware vocir een opera, dat ,'oafer eerste rargskrachten daarvan het bestanddeel uitmaakten, dan zou dat theater, hetwelk over de meeste middelen be schikt of het rijkst gesubsidieerd j's, het beste moeten wezen. Maar hebben wij niet gezien dat het Stuttg*rter enseïnble dat van den R'o u'glich Kaiserliche Hofopier" te Berlijn overtroi ? Een muzi kaal dirigent, geheel op de hoogte van den stijl, dien by moet weergeven, met een goei gedisciplineerd orche*t en een koor van inte ligente jonge mannen en vrouwer, benevens een rpgtóeur die geheel Ss ingeiijd in de beteeken's van zijn ambt en bovendien zich beijvert om zoo/eel mogelrjfc het spel van solisten, zoowél kind voor het heele leven te on htffan van alle «w gen hy zag zi<h al.'es en alles doen om von haar gedaan te krijgen dat ze nu dadelijk weg zou gaar, naar een oord waar var^aui hij zelfs nooit meer iets van haar zou hooren. Z-ker zou z* dat goedvinden. Het zou zv» voor haar eigen bestwil, evengoed als vóór het ziji e. Ja, ten slotfe zou ktf nog d'e mooie rtil tegenover haar fprfen, en in eéh oogehblik had hy zich bepraat tot n glimp van zelfvoldoening. Het geluid van eeöstem, den gang van zrjn gedachten onderbrekend Op het plaatje beneden een smfri£e Vr0uw, haai- mouWn opge^tioopt oïet- heur rcode armen. Wat wou je?" vroeg ze, wantrouwi» tk «ou miss G.lston spreken." * D'r woont g-én miss Gilsfon hier," liep ze njjdig terug, blykbaar woedend dat ze vdor niets uit haar werk was gehaald. Zs stond op het punt, weer naar binnen te gaan Maar," ging Vivian voort, ook niet zoo wat n iriasnd geleden?'1 Nee ik zeg je, ik heb geen miss Gikton gehad hié-. Dr was 'n mrs. Mars'on" _ bn de klank van zy'n eigen naam, ra&r boven geschreeuwd door het he:kwerk va-" het plaat ie knepen Vivians handen zich dicht, en instir.ctma'ig keek hij de striat af om tézien of iemand het zou kunnen hebben gehoord ze woonde hier voor eëweek of drie mAar ze is ziek geworden, met 'r kind, en dood eegaar., de ziel.' Mrs. Mars'on _ zijn naam! - zéhad zin naam aangenomen - n zijn hoofd breon te duizelen maar ze was dood wee dood! Wat is er mét 't kind gebeurd ?' hoorde !£JJlCi,h -tr*8un.V?ët ge:uïd ^an *9'n eigen stem deed hem schrikken, w^.t hij herkende het ni Het kind ging otk dtod," Bchreenwdede vrouw. Ze liet geen roiie cent té. T#êe ea 'n halVe wefek buur krijg ik EOB behalve d'r eten; allerlei fijnigheden moest ik voor dr halen." Daarop in een at.deren toon misschien getroffen doof Vivians fatsoenlijk voorkomtn. Maar wAcht een oogenblikkie Ik kom by je n zal j* d'r alles van witellen." fiy leunde teg^n het hek van het plaat.-je oausehjks hoorend wat zézei, alleen bewust van de onta^ke verlichting die zich over hem uitspreidde Het kind ook dood. AUebrt foor etumg wég. Hy merkte dat de echJu 6chreeu*6tem zweeg; de vrouw had het pItafrje verlaten. En hy keek e m zich heeft naar haar; - de aronotote vuilheid van de dicht-opeén-gïpakte, bruin-stêenen kdsen hin derde hem sterker dan zooëwn - o! daaruit Wég te komen, daaruit weg te komen icécs... Kit! ~ hét W*B of ee neoit ' mans E»n maand daü-ia, waren G»ynTie 7b bH getrouwd. Hfet *tó een prachtige bfu-iloft «et veel voorramëg'ssten, en alles even fijn Het ffi S± ^^ ^ de ^«'brood.wilen to Italiëdoor te gian brengsn. Ea hij dacht nooit meer aan Kit !

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl