Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1323
aard zijn, dat een proef om een uitgebreide
schaal alleszins wenschelijk te heeten.
Is het de regeering werkelijk ernst met
haar streven ona de militaire uitgaven tot
de hoogst noodige te beperken, zoo zal eene
oplossiug van het kazernevraagstuk in dien
geest moeten worden gezocht. Maar dan ook
zal van militaire zijde alles moeten worden
beproefd om het leven in een dergelijk
kamp zoo aangenaam en opgewekt mogelijk
te doen zijn. Men neme een eerlijke proef.
Bezwaren tegen iets dergelijks zullen niet
ontbreken. Hoe, ge wilt dus zal
onmiddellijk worden aangevoerd van
negen regimenten alle in een kamp ver
een i^gen ? Waar blijft dan de
compagniesgewijze opleiding ? Het antwoord daarop is
onmiddellijk gegeven, wijl een eenvoudige
rekensom voldoende leeit, hoe het op het
zelfde neerk< mt of men achtereenvolgens
ieder jaar bjj een der korpsen alle
viermaatders indeelt, zóó Jat alle een beurt
krijgen, dan wel ieder jaar bij elk regiment
1/9 van het geheele aantal ; eens in de
negen jaar 5200 ia ten slotte precies
het«elfde «te -p- X 9.
Of een dergelijk rekensommetje genade
zal vinden in de oogen der
machthebbenden valt evenwel sterk te betwijfelen. In
de militaire wereld is men nu eenmaal zoo
gewoon om de platgetreden paadjes te
volgen, dat het haast heiligschennis moet
heeten een kor teren wee aan te wjzen. Ware
dit niet het geval . . bij Mars ! wat zou er in het
leger bezuinigd kunnen worden. Maar tracht
de bezwaren van de heeren, die het nu
eenmaal zóó en niet anders gewoon zijn,
eens weg te redeneeren!
Op het papier liet zich alles geduldig
praneeren, maar in werkelijkheid... Lses
maar eens de nieuwe projecten voor de
organisatie: bij mobilisatie zullen onmiddel
lijk gevormd worden uitiederTegimenteen
oi' meer depots en reserves, alsof het korps
een deveiiterkoek ware, die met een mes kan
worden verdeeld in zooveel stukjes als men
blieft. Heel mooi, maar kom nu eens met
het -voorstel om zoo'n kunstje in vredestijd
toe te passen, tracht nu eens de heeren,
die te bevelen hebben, aan het verstand
te brengen, dat het geheele militaire huis
houden Teel te grootscheeps is ingericht !
ledere compagnie heeft in den winter aan
manschappen nauwelijks 1/25 deel onder de
wapenen van de oorlogssterfe t s, toch wordt
die compagnie beheerd, als ware er geen
enkele milicien met groot verlof'. Een leek
redeneert aldus : in den winter vereenig ik
de vier compagnieën van een bataljon tot
n onderdeeltje, dat een eigen
huishoudentje vormt, dan kan ik over vele officieren
beschikken tot allerlei doeleinden, kan ik
het kader dat nu geplaagd wordt met
vele onnutte kazernediensten benutten
?voor oefeningen in den wapenhandel enz.
enz. ei fin, ik handel op gelijke wijze als
een hotelhouder te Scheveningen in de
wintermaanden. Maar een militair zegt
boüweg : dat gaat niet ; een compagnie is
n compagnie, een bataljon een bataljon,
al bleef slechts de kazernewacht en de
plaats corvcëermet den sergean t -majoor over.
Compagnieën in den wintertijd vereenigen
tot een onderdeel ; hoe zou dat administra
tief kunnen? Men meent zelfs te hebben
bewezen, dat het onmogelijk is.
In de drukte van de mobilisatie een
regiment te splitsen, dat gaat volgens de
organisatie ontwerpers als van een leien
dak je, maar tegen het voorjaar n com
pagnie weder op te lossen in vier andere. . .
neen maar ! In de militaire wereld wordt
niet getooverd! Zooals het is, zoo is
het goed !
Gebrek aan logies ! Te Nieuwersluis staat
jaar en dag de pupillenschool ledig
kwade tongen beweren dat het wild van de
jachteigenaren aan de Vecht niet tegen het
schieten kan en op vele onzer forten is
gelegenheid om honderden menschen onder
te brengen, maar toch zullen wij kazernen
bouwen. Waarom ook niet: verkorte dienst
tijd, miliciens die nooit in een kazerne
hebben geslapen. . . de wereld loopt op haar
einde !
DOE ar de fameuse Don ar, die aller
aandoenlijkste brieven schrijft aan een braven
zoon Donar beweert «liever een veldslag
te verliezer1, door het gehoorzamen aan een
opperbevelhebber, die een fout begaat, dan
dat de over winning het gevolg is van het
meegfpraat van alle minderen", zoo ook zijn
«T, die liever een oud gebouw met groote
kosten oplappen, dan een nieuw stichten,
wat goedkooper, gezonder en geriefelijker is.
Zuid-Afrik. Vereeniging.
Wij ontvangen een schrijven van prof.
De Louter en bet Ut r. Pro», en Stedelijk
Dagblad van 28 Oct., waarin een artikel
van 's hoogleeraars hand: »De Ned.
ZuidAfr. Vereeniging'', met verzoek beide in
dit No. te plaatsen. Ten gevolge van het
Boekdrukker&feest, waarvan ons blad ge
tuigt, kunnen wij tot onzen grooten spijt
aan het billijk verlangen van den heer
De Louter eerst in het volgend Xo. voldoen.
Alleen, wijl het de xaak betreft, waar
voor ook prof. De Louter wenscht te
ijveren, welke inderdaad allen spoed
vertiecht, deelen wij thans reeds de volgende
uitspraak van prof. De Louter uit zijn
schrijven inede : ».Ik ben mijnerzijds bereid
u toe te geven, dat de Z. A. V. geenszins
verheven is boven elke blaam ; met instem
ming las ik de stukken van mr. S. Muller
en Dr. A. Bei na, ook uwen aandrang tot
meerder activiteit kan ik begrijpen en
billijken. U verzoek ik daarentegen te
erkennen, dat gij ten onrechte uwe ver
wijten tegen de Vereeniging tot mijn
persoon hebt gericht" ....
BrM Bit Utrecht
door JAN VAN 'T FTICUT.
Daar onze stad zich in de laatste jaren raeer
en meer tot een »g_oote ' stad gaat
onJiwJkfceien iouder den «ankleve t&n dien, die het
verblyf in .een werkelijk groote stad zoo
verau genfi&mt en zij vooral dcor degrooiache
planner, die we bezig zijn uittebroarten, de
aandacht run landgenoot en vreemdeling in
niet geringe mate tet akh trekt, is het mis
schien niet kwaad eenige bijzonderheden om
trent de hoofdstad van het Sticht mede te
deelen, die belangstellenden eenig denkbeeld
kunnen geven van de verhoudingen, die hier
heersenen.
Onze stad. telt, ik denk zoo, 108(00 zielen
ongeveer, exclusief de zielen, die zich bier
clandestien ophouden in spiritistische séarces;
die getelde zielen onderhouden te zamen l
burgemeester, 4 wethouders, een goeie dertig
raadsleden (deze laatste met niet meer dan
droog brood) en voorts een heilsleger van amb
tenaren, beambten en bedienden. Verder heb
ben we bier elf kerkhoven, waarvan er drie tot
begraafplaats dienen, ten einde de bokken be
hoorlijk van de schapen te kunnen scheiden.
Hoeveel koffiehuizen hier zijn kan ik zelfs bij
benadering niet opgeven, maar zy vormen een
indrukwekkend vi el>oud van het aantal ker
ken, van welke, ruw geschat, er zeker wel een
twintig zjjn, onderscheiden in Roomsche,
Oad?Roomsche, Gereformeerde, Doleerendö,
L'.ithersche, Remonstrantsche, Doopgezinde, en weet
ik wat er nog al meer manieren bestaan om
den hemel welgevallig te zijn. Ir is maar n
gekkenhuis, maar da'a dan ook stampvol; hon
derd en twintig dokters ongeveer het komt
er op een stnk of tien niet aan en vier
ziekenhuizen, waar men ook al overeenkomstig
zijn godsdienstige overtuiging genezen of ad
patres geholpen kan worde;; n schouwburg,
waar men blij is een vr*emd*lir,g binn«n t«
gunnen smokkelen, zonder dat hij eerst het
uiterlijk van dit, de stad tot schande strek
kende gebonw,' heeft kunnen bekyken; twee
fraaie uitspanningstuinen : Tivoü, op den Singel,
en Bui ter. lust ia de Malieba&n ?, prachtige wan
delingen om de stad met zeer echoone parken
aan de Oostzijde: het Hoogelandspark en het
Wilhelminapark, in welk laatste een groote
vijver kronkelt waar een fontenel waterstralen
uitspuit ter hoogte van het op een eilandje op
gericht ooievaarsnest. Ocb, arme ooievaars!
i>at nest wacht nu al twee jaar op gelukkige
jonggehawden, maar een boosaardige weduw
naar-ooievaar duldt geen huwelijksgeluk meer
bij anderen en verjaagt ieder paar zijner
natuurgenouten, d»t tnet bronsdriitige bedoe
lingen de plek nadert. Voorts hebben we bier
een krygïhaftige dienstdoende sehuttsrij, dte
bij haar verschijnen te zatnen en in
vereeniging" in het openbaar, tot allerlei vaderlands
lievende opmerkingen aanleiding geeft ea
eindelijk nog -een onnoemelijk aantal bankiers,
kassiers, hypotheekbanken, creiietbanken, bouw
maatschappijen, bouwagenten (zoo roemen zich
die menschen, geloof ik), beëedigie taxateurs
van onroerende en Toerende goederen. Van die
laatste categorieën hebben we er zeker meer
dan er in een doteerende kerk gaan.
Ten slotte om de deur dicht te doen
vindt men hier ook nog een Huis van B3waring,
ten behoeve van weerspannige schutters en van
ongelukkige gijze- en bedelaars, wier eenige
toev.'ucht de schans is, alsmede een Cellulaire
Gevangenis, waar zonder aanzien des parsoons
of zijn godsdienstige gezindheid, alle Neder
landers van geboorte, en een enkele maal zelfs
een buitenlander, worden opgesloten, die zich
schuldig maakten aan daden, welke in den loop
der eeuwen, na telkens nieuwe ervaringen van
de boosheid der menschen, door den wetgever
op het lijstje van s rafbaarheid zijo gesteld.
Vergeten heb ik nog de gasfabriek en bet
abattoir, twee inrichtingen onder het beheer
der gemeente, 'waarvan de eerste reeds aan
zienlijke winsten heeft afgeworpsn en de
tweede bestemd is om dat evenzeer te gaan doen.
Wat we hier niet hebben totaal niet
dat zijn mooie gebouwen of monumenten
de Domtoren met zijn kerk natuurlijk uitgezon
derd we hebben er zelfs tiet die de pretentie
willen aannemen van mooi te zyn. Het stad
huis in welks kelder, naar de Jegende, nog
altijd -de \jzeren bruid" bewaard wordt, op
wier schoot in vroeger eeuwen veroordeelden
door die hardhandige maagd dood geknepen
werden het stalhuis is door aanbouw van
verschillende perceelen ia den loop der j «en
zoo'n leelijk gewrocht geworden (als het ooit
mooi geweest fc) dat het wel als een fyubool
van ons gebrek aan contanten kan gelden. Het
gerechtshof een Rijksgebouw (lat ik niet
gaarne den naam van Paleis" van Justitie
zon geven voldoet alleen aan zijn bestem
ming door zijn somb r, dreigend uiterlijk,
waarmede het de van bezwaarde gewetens
voorziene bezoekers, al by het binnentreden
den angst op het lijf jiagt. Da
ntudentensocieteit, eea gebouw van den jorgsten tyd, maakt in
de vacatitiemaanden, ah geen vroolijke jongelui
de groote boogvensters versieren, van verre
precies den indruk of het een tramremise is,
waaruit zóó de wagens te voorschyn zullen
komen, met een koetsierswouing er boven
achter die kleine ruitjes. Het universiteitsge
bouw, dat geschenk van burgerij, stad en
provincie aan hare Hoogeschool bij gelegenheid
van het 250 jarig bestaan, door professor Guge',
met den gemeer>tearehi.eet, zoo fraai ontworpen
in een rechte lijn langs den leelyken muur,
dien men thans door klimop aau het oog
tracht te onttrekken, dat gebouw moest op
hoogt'r last in een hoek staan, waarom htt
een kneep in het midden kreeg en nu van
zrjn ingang twee rechtboekzijden uitsteekt, die
met al de beeltenissen van beroemde profes
soren in den gevel sterk den itdruk maken
van een poppenwinkel. Vlak ?, óór dat gebouw,
met den rug naar de zaal waar eens de Unie
van U'rjcht geteekend werd, staat het stand
beeld ia brons van Jan van Nassau, door den
ouden professor de Geer vroeger in den ge
meenteraad steeds met voorliefde den maatstok
van den Domtorea genetten en onlangs dior
een boerin, die er met verbaasde blikken r.aar
kte-k, voor een gemalen professor gehouden.
Van de studenten merken we tegenwoordig
heel weinig meer al zija er dan ook dui
zend voordat ze klaar zijn, waar het
dan toch ook ' eigenlek alleen om te doen is.
En het zeker meer dan dubbel zoo groot
aantal spoorwegambtenaren ontwaart men
meestal alleen in den omtrek en bij het uit
en aangaan van de kantoren, waarna zij zich
spoorloos in de bevolking schijnen op te lossen.
Al de hiervoren genoemde gerechten zijn
beep-oeid ?y zwemmen er compleet in
met een zeer pikante saus, een mengsel van
kwaad.^prekendneid en admiration mutuelle.
Het eers'e bestanddeel is in alle winkels te
koop, maar het laatste vindt men EÜeen in
kranfjes en club.*, van waaruit het zich over
de vlakte verspreidt om de geheele beyolking
tot med«be wondering te dwingen. D*ar hebbsn
we onlangs weer eea merkwaardig staaltje van
beleefd bij het opnieuw schilderen van de groote
zaal v«n Tivoli, een lokaal aan de kantt ge
wijd. Als er eens een kunstpnaar van buiten
komt in deze zaal, welker decoratie schittert
door gemis van allen artistieken smaak, dan
zal hij geheel Utrecht wel vow het achterlijk
ste nest op de wereld houden, als bij verneemt,
dat bij de voltooiing dier decoratie champagne
gestroond heeft en wierook gebrand werd om
ket hoofd van den bestuurder, die de leiding
ran het werk had op zich genomen. De schilder,
met de uitvoering van diens plannen belast,
heeft, gedachtig aan het eere wien eere toe
komt" de beeltenis van den artistieken leider"
vereeuwigd in de tronie van ene der negen
ouda tantes, die muzen moeten voorstellen:
juffrouw Terpsicbora met een paar stijve beenen
van het vele dansen dat zij in haar leven ge
daan h eft.
En geheel de plaatselijke p°rs heeft mee het
wierookvat gezwaaid en nu vindt de burgerij
het ook mcoi! ...
Alleen in de Vox S'udiosorum heeft een
student hoe durft bij het doen, terwijl de
studenten toch maar den halven
abonnementsprys van gewone menschen bstalen l <ens
flu.k den staf durven breken over die
aliniration mutuelie.
Maar welke artiest leest nu et n
studentenblaaflj M ...
Het vorenstaande h zoowat alles wat we
hebban en niet hsbben, op het oog< nblik. Maar
nu w*t we krijgsn zullen in d<; toekomst! In
vroeger jaren werd er wel eens begeerd, dat
we hier aUijl haakten raa>' dingen, die onbe
reikbaar wartn, en dan door veel lawaai te
maken als onze wersch niet bevredigd kon
worden, de goede llê.i trachtten diets te maken
dat we wel vooruit wilden maar niet konden.
En inmiddels b'even tal van aodere zaken,
die we best gedaan hadd-.n kunnen krijger,
eenvoudig rusten. Dat h.b ife indertyd eens
door een ttaatsman hooren noemen : een
eigendommelrjkheid" van Utrecht. L'och een onte
vreden burger gaf htm daarop ten antwoord
dat dit geen eigendjrameüjkheid" was maar
een ouderdommisheiü". Ei de ontev edene
had gelijk l We zijn hier een tijdlang inderdaad
een beet j 3 een hiel klein beetje maar
kindsch geweest. Maar die tyd IR voorbij. Onze
kindsche grootouders zijn dood. Zoodra Reiger
in den gemeenteraad kwam was het of hij een
jonge, nieuwe geest met zich naar het stadhuis
had gebracht. Ea nauwelijks was hij tot wet
houder benoemd of de oude lui begonnen al
te-laatste-snikken. Het duurde niet lang of hij
had hen eerbiedig met een paar nieuwe 2%
centstukken de oogen dichtgedrukt, als wilde
hij beletten dat ooit die goeiige oogen hem
weer met hunhou-wat je-hebt-blikken het leven
zouden onaangenaam maken. Nu zwaait dr B.
Reiger de eeretitel werd hem door onze
hoogeschool om zyne vele verdiensten geschon
ken den burgemaesterahamer d. w. z.
zwaaien is eigenlijk het woord niet, hij klopt
er heel zachtjes mede op de tafel en sedert
dien tijd heeft hij door de doorta-terde en
doelmatig blijker.de maatregelen, die hy neemt
zoozeer het vertrouwen der burgerij gewonnen,
dat men vast gelotft aan het welslagen van
alwat hij onderneemt. Zjo is onlangs door ons
gemeentebestuur aangedrongen op verlegging
van de spoorwegen langs het Merwedekanaal
en ofschoon dit r,og heel wat voeten in de aard
zal hè>ben deskundigen willen mair niet
begrijpen dat het mogelijk zal zijn de
Ritterdamsche Irjn die zwenking te laten maken
toch hoort men reeds verluiden, dat er kapita
listen zijn, die hun geld in den grond steken,
die bij het tot stand komen van het plan,
kostbaar bouwterrein zal worden.
Frans Soiulders, voor zijn machinefabriek, en
de Maatschappij de Landbouw, voor haar
Irjnkoekenfabriek hadden zeker die plannen reeds
voorzien, want al in het vorig jaar hebban die
d*ar fabrieksgebouwen met electrische verlich
ting en beweegkracht neergezet, en kunnen
bij den toenemendsn omvang van hun bedrijf
skchfg voordeel hebben wanneer spoorweg- en
kanaalverkeer in' hunne onmiddellijke nabijheid
zullen zijn.
Electrische verlichting en bejveegkrachf, die
de stad zelve a»n hare ingezetenen wil gaan
leveren, zij a we ook... wachtende. Wat eraan
hapert is onbekend. De plannen zrjn klaar, de
voordracht ia gedaan, de toezegging waa voor lang
gegeven dat de voorstellen zouden behandeld
worden in het laatst van September of begin
van October, maar tot heden is zij nog niet
aanhangig gemaakt, zoodat we er in de :e maand
zeker wel niets mesr van zullen hooren. Wat is er
gebeurd? Er is toch geen 2M et. stukje van een
der oogen afgegleden ? Men zij voorzie iitig ! Naar
ouder gewoonte zijn er weer tal van deskundigen
verrezen. Er voelt zich nu zelfs iemand geroepen
de plannen van B W. te beoo/deelen om dat
zijn beroep medebrengt, d»t hij met een
el'ctrisch gloeilamp] i de kiezen zijner patiënten
wel eens inspecteert.
Deze week hadden we hier een vergadering
van belanghebbende en -stellende burgers in
dit vraagstuk. Maar behalve dat de slechte
opkomst baweea hoe onverschillig de burgerij
daaromtrent is, bleek ook dat dd thuisblijvers
gelijk hadden. Want wie gehoopt had over
het electrisch licht nu eens wat meer licht te
zullen zien schijnen werd deerlijk teleurgesteld.
Men verdiepte zich in algemeenheden en ble;f
zooveel mogelijk aan de oppervlakte, wat maar
verstandig waa ook, want er waa niemand in
de zaal, die ists van dat bij uitstek technisch
onderwerp zou begrepen hebban. Ik heb dan
ook nog nooit een vergadering zoj glansrijk
zien mislukken als dezi. Toen uit de houding
der vergadering ten duidelykste bUek dat er
volstrekt geen geneigdheid bestond om zich een
oordeel aan te matigen over het voorstel van
B. en W. dat gebaseerd is op een alvies van
een ma", dis op een jarenlange praktijk in
het buitenland kan bogen, kwam <r toch nog
b:j wijze van motie, een voorstel uit den hoek,
on zoo maar eens even aan den Raad te ver
tellen dat het electrisch licht geen 40 maar
20 cent per Kilo-Watt-uur moest kosten. Dat
wa^ nu toch zelfs de liberaalsten te kras. Er
stotden een stuk of wat menechen op die er
voor waren en daarna stonden evenveel anderen
op die er tegen waren Maar de groote meer
derheid lui, die bescheiden genoeg waren
om te erkennen dat de zaak boven hun horizon
ging bleef in beide gevallen zitten. De
stemmen staken, concludeerde de voorzitter en
sloot de vergadering.
imtimutiiiimtiHiMHiiiiiiiimiimiiimtnimmtiiiiiiiifiiiiiimininHi
Sociafó
HiiinititiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiii
Sociale «Mezen,
Ofschoon toename van werkzaamheden mij,
een paar jaren geleden, noopten mijne causeriën
over sociale aangelegenheden" met de lezers
van de Groene" te :,taken en ofschoon in de
omstandigheden, die mij tot het oph( ffen van dien
wekelijkschen pennedienst leidden, tot op heden
nog geen belangrijke verandering gekcinen is,
zoo heb ik toch geen ooger.blik geaarzeld, toen
mvj de vereerendc uitnoodigiog der Redactie
bereikte aan het Jaarverslag van de Vereeni
ging Centraal Bureau voor Sociale Adoitzen
over het derde vereenigingsjaar" een woordje"
hier ter plaatse ts wijden. Het Bureau voor
Sociale Adviezen toch is, onder al de ver
schillende nederlandsche sociale instellingen
uit den aard der zaak mijn troetelkind", welks
lof nog steeds gaarne door mij gezongen wordt.
Doch niet alleen gaarne, maar ook met vdle
vrijmoedigheid. Immers ik behoef mij over dat
troetelkind niet te Echamen ! Het is gezorden
fl uk, heelemaal tiet lastig en heeft in z\jne
drie levensjaren al awdig meegeholpen in de
maatschappelijke huishouding. Ten bewy'ze daar
van mogen hier eeflige mededeelingen uit het
derde jaarverslag worden aangevoerd.
Met voldoening kan geconstateerd worden, dat
ook dit jaar door velen de hulp van het Bureau
werd ingeroepen, en wel door personen van
zeer uiteenloopende richting en maatschappe
lijke positie."
Deze opgewekt klinkende woorden nopen
den lezer alreeds tot het verder kennis nemen
van de laatste lotgevallen van het Bureau, dat
inderdaad niet over gebrek aan belangstelling
en allerminst aan werk te klagen heeft. Die
groote belangstelling, welke de vereeniging mag
ondervinden, wordt wel is waar door het groote
publiek" niet licht bemerkt, in tegenstelling
met de bestuursleden, die geregeld maande
lijks van den Directeur van het Bureau een
verslag ontvangen over en in de afgeloopen
maand geschiede werkzaamheden. Voorzeker
ware het voor de verhoo^ing en verdere opwek
king van de belangstelling bij het gioote
publiek" wenscheHjk, dergelijke geregelde ver
slagen aan alle leden der vereeniging te doen
toekomen, maar een >ang betoog is zeker
ijiet noodig, om den lezer te doen gelooven,
dat hiermede belangrijke geldelijke offers ge
paard zouden gaan, welke de kas der vereeniging
geenszins zou kunnen drager.
Met deze toch en ik doe hiermede den lezer
tegelijkertijd een tweeden blik slaan in het
derde jaarverslag der vereniging is het
slecht gisteld; niettegenstaande de subsidiën,
door 't Rvjk en de gemeente Amsterdam ge
geven, wüst de balans over het derde
vereenigingsjaar een te kort aan: de ontvangsten
beLepen ? ll.76u.43, de uitywen ? 12 206,94.
Hit resultaat is derhalve," zegt bet ver*lag,
dat het af,;eloopen jiar sloot met een nadeelig
saldo van ? 446 41,'' welk tekort uit het toch
al reeds kleine kapitaalt jo der vereeniging moet
worden gedekt.
En de vooruitzichten voor het nieuwe
vereeiiigingjaar ,z\jn niet veel beter ; het ledental
toch gaat, zoo niet bnel, dan toch langzaam ach
teruit ; tegenover de bedankende leden staat
niet een even groot aantal nieuw toetreden
den. In het atgeloopen jaar moesten Tinamen
om verschillende redenen uit de ledenlijst
worden geschrapt, terwijl slechts 52 nieuwe
namen mochten worden ingeschreven
Het is dus niet door den gestadigen toevloed
van nieuwe leden of door geldelijke surprises"
dat het Burean de belangstelling van zoovelen
geroelt, alhoewel ook te dezem opzichte twee
verblijdende feiten niet onvermeld mogen blij
ven. Allereerst namelijk zy met vreugde her
dacht het weinige weken geleden d^or den
gemeenteraad van Arnhem genomen besluit,
de vereeniging C. B. v. S. A." een subsidie van
? 100 te verisenen, welk besluit het Bsstunr
in zijn jaarverslag de hoop doet uitspreken,
dat npoedig het voorbeeld van Amsterdam en
Arnhem door andere gemeenten zal worden
gevolgd."
Zoo zij het.
In de tweede plaats ha»l ik met voldoening
de volgende zinsneden aan uit het jaarverslag,
ter overtuiging van hen die mochten twijfelen
aan de neutraliteit onzer vereeniging."
Wagens onvoldoend vertrouwen in de neu
traliteit van het Bureau," heet het daar, hield
een der gi ootste werkgevers in ons land zich
aanvankelijk zeer gereserveerd. In den loop
van dit jaar, nadat hij het Bureau aan het
werk had gezien, zeide hij eene belangrijke
jaarlijksche bydrage namens zijne firma toe, en
erkende hij nadrukkelijk, dat hij daarmede
bedoelde, te verklaren, dat hy van zijn
aanvankelijken twijfel was teruggekomen."
Schoont ren lof voor de wyze, waarop het
Bureau zijn doel nastreeft, werd nog uiet
gegeven, en te meer nog verheugt ons die
ondubbelzinnige waardeering, wijl daarin eene
volle erkenning ligt van de verdiensten, die de
Directeur van het Bareau als zoodanig heeft,
die in hoofdtaak toch, zij 't ook niet tegenover
de wereld verantwoordelijk, de eigenlyke
tewerker vat! dien goeden roep der inrichting is.
En wie, als schrijver dezes, weet, wie die een der
grootste werkgevers van ons land is, en wie,
als de ondergeteekende, kort ra de oprichting
der vereenigirg en na de benoeming van den
heer Treub tot directeur, eenige malen breed
voerige discussie met dien werkgever (die
zich intui-tchen reeds bij den eersten oproep
ala 1H had doen inschrijver) over de naar zijne
meening onmogelijke neutraliteit van dien
directeur" had gevoerd, die zou zich ook, evenals
ik, meer dan eenig ander over die stille, onbe
wust bevochten zege van den heer Trenb
verheugen.
Het Bureau houdt zich ir derdaad, althans
voor zoover het menschen mogelijk is, streng
neutiaal, he'geen wel mede bewe'.en mag
worden geacht door de om verschillende reee
nen belangwekkende ledenlijst der
vereenig'ng, welke achter het jaarverslag is af
gedrukt In die ledenlijst toch ontwaart men
namen van vrouwen en mannen van de meest
uiteenloopende politieke en religieuse richting,
die toch zeker niet hunnen steun aan do
vereenigiag zouden blyvea geven, indien deze ook
maar in 't minst tegen de door hen voorgestane
belangen ageerde.
Imr>ers bieden in n ledenlyst voorkomende
namen als : mr. F S. van Nicrop, P. A. Pijr appel,
mr. H. P. G. Quack, W. Spakier, P, L. Tak, J.
F. Vlekke, A. Wtyers, mr. Aalberse, A. S.
Talm», D. W. Stork, en zoovele andere nog,
niet voldoende garantie, dat de vereeniging,
welke die ledenlijst bezit, volstrekt neutraal
moet zyn ? Maar desniettemin kan 't niet
anders, of zulk eene radrukkelijke
tevredenheidsbetuiging als van bedoelden werkgever
moet mogelijke twijfelaars nog meer geruststellen.
Afgezien echter van de door de leden ge
regeld en vaji andere zijien bij wijae van ver
rassing betoonde, en zeer welkoai«, materieele
blyken van tympathie, wordt deae genegenheid
door het Bureau in het algemeen langs anderen
we^ ondervonden en wel door het vragen van
sociale adviezen", overeenkomstig het doel
der vereeniging. Evenals in de beide rorige
jaren werden ook in het afgeloopenj aar zeer
vele aanvragen om ad>vi«s tot het Bureau
gericht, aan welke, behoudens een paar uit
zonderingen (om der wille der neutraliteit in
den regel) werd gevolg gegeven.
In den loop van het derde
vereer,igingsjaar", zegt het jaarverslag, kwamen 91 aan
vragen in.
Onder aanvragen hebben wij alken die
gerekend, welke in het register van aanvragen
worden ingeschreven; aanvragen derhalve
die dadelijk per brief werden beantwoord, zijn
in bovengenoemd getal niet begieper.
Een enkel maal moest oen aanvrager worden
bericht, dat het .Bureau, in verband met art. l
der statuten, hem geen advies kon verstrek
ken ; n verzoek om aèvies werd door den
aanvrager ingetrokken.
De aanvragen warrn zoo mogtlyk van nog
meer uiteenloopenden aard dan .h' t vorige
jaar, gelijk het volgende overzicht aantooi t:
Ccöperatie 22, vaarvan 7 over productieve
coöperatie, 7 over bouwccopera,ie, 3 over con
sumptie/e- l over credietcc operatie, en voorts
l over een ei operatieve wasscherij en bkektrü,
l over coöperatieven inkoop van land, l over
een cf operatieve schijvenschuuniery en l over
coöperatief voorzien in gebrek aan inkomitea
van gepensioreerden, zoolarg het pensioen nog
niet is uitbetaald.
Ziekenfondsen, (soms verbonden met een
fonis voor uitkeerirg b;j oRgevallei) 11,
wa&rvan 7 niet- aan een bepaalde iattelling
verboLden en 4 fabrieksfondsen.
Pensioenfondsen 7, waaronder n voor eene
gemeente.
Ondersteuningsfoadsen 3.
Fondsen voor uitkeering ain weduwen en
begrafenisfondsen 3.
Werbliedenvereecigirgen 18
Volkscredietbanken 2
Inlichtingen over scheidsgerecht 2.
Reglementen voor steun by werkstakingen l
Voorts werden inlichtingen gevraagd over de
onderwerper: minimum-loon en msx
miimarbeidsduur in bestekken ; Zondagsrust;
wenschelykheid en mogelijkheid van een federatie
ven bond van weldadigheidsvereenigii gen;
inrichting van Kamers van Arbeid; hofjes;
arbeidsreglementen aan fabrieken ; rechtspositie
van handelsbediend-n; gemeentelijke sociale
politiek; statuten voor een vereeniging tot
verbetering der huisvesting van de arbeidende
klasse ; collectieve srbeidsverzekering ; arbeids
beurzen ; bedrijven, die in verschillende fanden
tot de gesundheitec! ii lliche" gerekend ?wor
den ; de juridische zijde van de Amsterdatnsche
postenorder", «nz.
Van Je aanvragen gifigen er 53 uit van de
zijde van werklieden of' daarmee gelijk gestel
den en vereeiiigingen van werklieden, 11 MUI
ondernemers, l van een gemeente, en 26 van
niet onder «enige bepaalde rubriek te rang
schikken peraanen.
De aanvragen betroffen voor een groot deel
het opmaken van statuten.
Was het aantal der gevraagde adviezen niet
zoo aanzier.lijk als het vorige jaar, de omvang
van vele daarvan woog hier tegen op, terwijl
ook eene eenigszins gewijzigde wij se van boek
houding er toe leidde, het aantal aanvragen,
volgens de boeken van het Bureau, bij de
werkelijkheid eenigszins te doen achterstaan."
Tot zoover het verslag.
Zooals men weet, wordt, tenzij ingeval van
gebrek aan financieete kracht, ter beoordeelicg
van het bestuur, voor elk advies een telkena
afzonderlijk te bepalen honorarium aan den
aanvrager berekend. Voor de in 1901/02 uit
gereikte adviezen werd ? 907 in rekening
gebracht, welk bedrag "duidelijk aantoont, dat
er van een «zich bedruipen" van het Bureau
nimmer sprake kan zijn en dat toetreding van
nieuwe leden dus onveranderlijk een dringerd
vereischte blieft, tot welker mede-vervulling ik
mijne lezers by deze dan ook met warmte
opwek.
En met daza opwekking wil ik dau
ook mijn overzicht van het jaarverslag van
het Centraal Bureau voor S >ciale Adviezen
eindigen. Ik fcoop en geloof met het
bo?enstaande wederom voldoende te hebben aange
toond, niet alleen dat bet doel dezer instelling
van het hoogste algemeen belang is, doch ook dat
de wyz«, waarop door het bestuur, den Directeur
en diens ambtenaren dat doel wordt vervolgd
een ieders waardeering verdient en dat het
ook ieders plicht is, zoo mogelijk het niet bij
waardeering in denken of in woorden te
laten, doch ook in jaarlijks klinkende munt
daadwei kelijken steun te verleenen, zonder
welken het Bureau op den duur niet zou kan
oen blijven bestaan. En, nu het Barean er
eetüaaal is, en getosnd heeft, wat het wil en
wat het kan wie is er, die nu uog zou
willen tegens[rjker, dat het Bureau moet blij
ven bestaar, dat het een schande zou zyn
voor onze natif, indien h?.t na verloop van
eer.ige jaren wegens onvoldoenden geldelijken
zijne taak zou moeten afbreken ? De nog jonge
spruit, geboren uit de sociale stroomingen
van onzen tijd, heelt te veel levenskracht en
levenslust en te veel nuttigen ainleg getoond,
om hem, waar hij eeuwen zou kunnen
trotseeren, reeds vroeg door gebrek aan krachtig
voedsel te laten uitsterven.
Versterkende middelen van koper on van
zilver, maar zoo mogelijk o>k van goud, mogea
hem dus i;iet worden onthouden.
Den Haag, 22.10.'02- EHISGAAED.
uiinmimtiiMii
iiriiMiiHiiiiiniiiiitiuiiiiiiiii
iet i He Hoofdstad.
Symphocieën io den ouifen vorm worden niet
veel meer gecomponeerd. Eckelen meeren dat
de tijd hiertoe voorbij is en dat zelfs Schumann
en Brahms, ontegenzeggelyk turise onzer beste
kunstenaars, riet bij machte zijn geT-eeht d«n
grootmeester der fymphonie, Beethoven op 2>;|de
te streven; anderen meenen dat Liszt, in den
nieuwen vorm door hem geert erd, de
Fymphonische Dichtung" de richting heeft aange
geven, welke de instrumentale muziek moet
inslaan. Weer anderen beweren dat de tijd voor
de instrumentale muziek geheel voorbij is en
dat de toekomst onzer kunst in h^t tb»ater
moet gezocht worden. Hoe dit ook zij, meer
dan een persoonlijke meenine kan men in al
die beweringen niet zien. Wie OD«er bezit
de gave der proptetie? De geschiedenis
alleen kan hier uitspraak doer. Ondai.ks
dit alles is het toch een merkwaardig feit, dat
dezer dagen in den ouden 'yinphonie- vorm Ben
werk ver-cheen, hetwelk e»n meer dan gewone
betf ekenis heeft. Ik meen de tweede ? ym()h<>nie
in e-klein, opus 115, bijgenaamd de
Eocfelinfymphonje, van den Zwitserëchen componist
Hans Huber.
Böcklin symphonie is z(j genoemd als eea
hulde van den componist aan zyn beroemden
landgenoot. Blijkbaar hebb'en diens schilder
stukken grooten indruk gemankt op het gemoed
van den componist en in het Finale tijner
symphonie heeft h\j varktiën geschreven, dia