DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No.1326 Gedeelte zijgevel, drukke Damrakzüde. genoeg; dat kan de eerste de beste; iets anders is. een oordeel uit te spreken dat op steekhoudende overwegingen is gegrond. Wart dit grehouw. dezp NÏPUWP B^urs. mocht zq dan al terecht door velen niet zeer schoon worden bevonden, vertoont het ernBtig streven naar nieuwe uiting, zij ver toont het streven tot voldoening aan nieuwe behoeften en inzichten, geboren uit den groei van onzen tjjd; zij tracht een oplossing te geven voor nieuwe eischen. En dat het niet zoo gemakkelijk is over een dergelijk bouwwerk maar dadelijk een gegrond oor deel te vellen, ligt voor de hand. Wat elk beschouwer op de eerste plaatin dit gebouw moet treffen, is de al geheel e afwezigheid van banale hulpmiddelen, van vormen zonder giond en rede overgenomen van vroegere kunsttijdperken, waar het werk van vele hedendaagsche architecten nog zoo rijk aan is en waarmede bij nietdeskundigen een zoo gemakkelijk succes wordt verkregen. Wat den serieuzen beschouwer moge hem dit gebouw al een al te ernstig en zelfs droog gezicht zetten moet treffen. is de afwezigheid van kennismiddelen, die bij den onontwikkelden beschouwer nog steeds een onmiddelijk effect verzekeren. Als we het dan gaan wagen een i ge be schouwingen aan dit gebouw te wijden en het, in ons oog, goede en minder goede er van aan te toonen, dan wijzen we vóór alles op deze eigenschap. Want het volgt uit den aard der zaak, dat, waar getracht, wordt een oplossing te geven voor nieuwe behoeften van den tijd, gebreken, en zelfs niet geringe, zullen kunnen worden aange wezen. Horg te waardeeren echter is dit streven, niettegenstaande zijn onvolkomen heid ; vrij wat schooner dan te berusten in, en het misbruiken van door vroegere geslachten moeizaam verkregen resultaten. Beter is het in het groote slechts gedeel telijk te slagen, dan volkomen te geluk ken in de, in den grond luie en oneerlijke bezigheid van klaploopen op de werkzaam heid van vroegere volken. In hoever nu de Nieuwe Beurs oorspron kelijk is en in hoever zij dit niet is, hopen we in het volgende aan te toonen, en tevens, wat zij beteekent in den ontwikkelingsgang der kunst. Vóór alles echter zullen weeën korte beschrijving geven van het gebouw wat t ziin inrifihtine'pn bpstemminff; door de Gezicht op de Beurs van het Bible-hotel (s>tille Damrakzüde). IIIIIIIHIIUItllllllMIUIIUItlllllllllllflIllllimilllllMIHIIIMIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIHHIItllllllllHHtHIM toegevoegde afbeeldingen zal men dan beter in staat, ziin tpn p]ot,tedp,minHereof mpprdpre juistheid onzer beweringen te controleeren. i Wordt vervolgd > H. WALENKAMP. oordeel orer Bouwkunst te Amsterdam HANS door POELLNITZ. II. Poogde ik in het voorafgaande een karakteristiek van bet streven naar een nieuwen bouwstijl te Amsterdam te geven, nó vil ik eenige voorbeelden noemen Dn ar zijn bjjv. de buizen Weteringschans 97?101 nab^j het Rijksmuseum; dan de villa van architect d. Cuypers, waarop alles toepaeseljjk is «at in 't voorafgaande geprezen en minder goed geacht werd. Dat laatste gebouw is in verwarrende onrustigheid wel niet te overtreffen. Ia het naar buiten uitdrukken van het inwendige is de bouw meester zoover gegaan, dat men alle oversicht verliest en uit het uiterlijk in 't geheel geen gevolgtrekking omtrent de in wendige planindeeling maten kan. In het nieuwe kwartier, bij het Vondel park, staan nog vele huizen die, het n meer, het andere minder dezelfde type dragen. Daarentegen valt ne villa eigen aardig ui) den toon : van Eeghenetraat 90. Deze villa is geheel naar En gelachen trant gebouwd met de eenvoudige compacte groepeering en den lagen aanbouw voor keuken enz. en toont het friasche, weldadige klenrcontrast van rooden baksteen met wit houtwerk der vensters. De kleine tuin er omheen is in harmonische samenwerking met het gebouw door een groen en wit geschilderd houten hek omgeven, 't Geheel u het toonbeeld van een echt huiselijk thuis! 1 Die neiging tot détailleeren, die uit de besproken gebouwen blijkt, ia overigens altijd een specifiek kenmerk van de HolUndische kunst in haar verschillende ver takkingen geweest. Ook oude bouwwerken in Holland lijden aan verbrokkeling en verdeeling tot schade der eenheid. Als voorbeeld noem ik den bekenden gevel van het Vleeochbouwersgildehuis op het Markt plein te Haarlem, welks trappen en bogen een onrustige voortdurende afwisseling van baksteen en natuursteen vertoonen. Een meer monumentalen geest ademen de gebouwen te Amsterdam, die voor het publiek gebruik bestemd zijn. Aan winkels, kantoren en hotels heeft zich een zekere nieuwe vormenspraak ontwikkeld. Deze gebouwen zijn gedeeltelijk zeer interessant en eigenaardig in aanzicht en d taildooryoering, zoodat het wel de moeite waard is eenige voorbeelden nader te beschouwen. Damiak 20-22 staat een interessant, door R. Kuipers gebouwd piano- en orgelmagazijn, waarvan de gevel van groote werking is. De hooge begane-grondverdieping ia to't een enkele nis opening samen gevat, waarvan het middengedeelte door het reusachtige uitstalraam wordt ingenomen, geflankeerd door: witkel- en huisingang. Daarboven bevinden zich drie verdiepingen elk verdeeld in 3 vertrekken, verlicht door een breed venster. Wat vooral op onze belangstelling aanspraak maakt, is de flinke doorvoering van _ den grooren boog der begane- grond verdieping, waarop het geheele huis rust. De zijstukken van dien boog verbreeden zich naar elkander tot consoles die een zwaar balkijzer opnemen. Deze constructie is in zijn lijnen zoo buiten gewoon fraai en krachtig uitgedrukt en daarbij zoo volkomen vrij van reminisgenzen uit vroegere stijlvormen, dat men voor deze zelfstandige scheppingskracht de hoogste bewondering moet betuigen. De voorkanten, de pijlers zijn onderaan in zachte rondingen opgelost, waaruit zich opwaarts, scherpe, krachtige ribben ont wikkelen. De ijzeren draagbalk heeft tusschen boven- en onderflens staande versterkingen gekregen. Deze versterkingen maken aanschouwelijk, dat de balk zijn z waren laat .torsenen kan Men vergelijke hiermede het onsympathieke gevoel dat zulk een van ne zijde zichtbaar liggende draagbalk opwekt, waarbij bet lijf over de geheele lengte achter het muurvlak terug springt, zoodat het metselwerk over de bovenflens uitsteekt. De welingelichte toe schouwer weet wel dat hier evenwicht is, maar het oog ziet dat evenwicht niet en daardoor is de eertte indruk onaangenaam. Het middengedeelte, dat het meest gevaar van doorbuigen oplevert, welft zich tot een hooge r profil. Zijwaarts zijn uit den balk krachtige hoekijzeren consoles gegroeid, tot ondersteuning van de granieten balkons der ramen. Van onderen zrjn die in de tusschen vel den zacht brjloopend dunner, wat een fijn gevoel voor constructie ver raadt. In de détails is nog veel optnerkelqks waar te nemen. De granieten pijlers zijn met ornamentfriezen versierd, waarvan de vergulde grond slechts even onder de oppervlakte ligt; zoodat de draagkracht van de pijlen onverzwakt blijft. De afwa tering der vensterdorpels is op veel fraaier en aanschouwelijker wijze voorgesteld dan door de by ons in Duitschland gebruikelijke neus in het profil. Het gesmeed ijzerwerk is zoowel aan de balkons als aan het firma-schild op het dak, zeer karaktervol. Merkwaardigerwijze ziin ook de kleuren aan dit gebouw met elkaar in weldadige harmonie. Een zekere verwantschap met dit gebouw vertoont het pand der Levensverzekering in de Raadhuisstraat. De pijlers tusschen de uitstalramen komen hier op dezelfde wijze van onder de draagbalken uit, doch krijgen, doordat ze geheel vrij staan, een heel ander karakter en herinneren eenigzins aan stoel- of tafelpooten. Het geheele huis maakt den indruk van een meubel, daar de muurmassa'a naar onder afnemen, en het verband der pijlers met bet huis inten siever uitgedrukt is, dan het verband van de pijlers met den grond. De bultvormige verdikkingen aan de boveneinden zijn niet . goed begrijpelijk. Onwillekeurig is men l geneigd daaraan het doel toe te schrijven van de draagbalken boven de uitstalramen te helpen dragen; aan dat doel beantwoor den ze echter niet, daar de pijlers zich onmiddellijk onder die balken weder ver smallen. De totaal indruk der ornamentiek is origineel, maar in de détails minder beteekenend. De bovenverdiepingen zijn met witverglaasde steen bekleed. Op het dak is van toepassing wat ik omtrent de verbrokkeling der daken in het algemeen opmerkte. Belangstelling verdient verder het nieuwe caférestaurant van het Amerjcan-Hotel aan het Leidscheplein. Dit blijft geheel in het karakter van de reeds beschreven nieuwe bouwwijze. Het uiterlijk werkt door de opeenhoopiug van voorgebouw.de erkers en balkons verwarrend ; de massieve hoektoien hetit geen fondament. Binnen is het gebouw zoowel als de betimmering interes sant behandeld. Laat men de stijve dier vormen en geometr sche fi^uurinkervingen buiten beschouwing, dan zou een goed en smaakvol geheel verkregen zijn, indien de indruk voor kleurgevueligen niet verstoord werd door de krasse en koude tinten,-die nog meer de stemming bederven, nu het licht door ramen met gele bloemen op een blauwen grond invalt. Het caiéde Kroon is een poging om met de zichtbaar gehouden walsijier constructie een indruk van kunst te geven, een poging die in Holland noar niet zoo in de mode is als in België. Geel en groen voeren hier den boventoon. In de teekening kampen oostersche motieven met vroeg-middel| eeuwsche om den voorrang. Die van de | buflftnis herinnert vooral aan den geest der R imeirisch Byzantijntche kunst. In eea volgeiid stuk zullen nog eetige werken besproken worden, die uit de individueele richting van een alleenstaand kunstenaar ontsproten zijn. (Deutsche Bauhütle). UIT DE NATUUR Dotterbloem in October en November, MlimMMHIimilimilllimiHHHIIHIIIIIIIIHHimMIHIIIIIIIIIttlllllllHIIIIIIHIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIimimiMIUmt MEUBILEER-INHICHTING de 234: Spuistraat, AMSTERDAM. «r»«nte Innlchtln* voor Leve 't goud van 't dotterbloem ! 't Wint het ver in glans Van het andere geel gebloemt' In der velden krans. Heel de plant is als bedekt Met een glinstrend waas, Dat langs alootkant jnblen doet Lente's bly relaas. Zoo is het.Verrukkelijk staan heele bouquetten soms van die groote gele, hier verkleind geteekende, Caltha paluitris aan waterkanten en in vochtige weiden, echte voorjaarsbloem, iets later maar dan anemoon en speenkruid. Men zei, dat ze ook in den herfst weer bloemen kreeg, dat zij wel menigmaal een tweede lente lente vierde in haar leven. En onlangs mochten wij ook inderdaad de j plant in volle glorie met haar bloemen zien prijken, 't Was op 16 October. Na een morgen van regen en dreigend donkere luchten was tegen drieën 't opgeklaard, als wilde voor het Compleete Meubileering tegen vooruit bepaalden totaalprfla. JT«Moon3978| Volledige garantie. Voordeellge prijzen. Levering en plaatsing door eigen personeel door geheel Nederland. ARTS AND CRAFTS, Kneuterdijk 10, den Haag Moderne Batiks, SC HILDERI JfiN,ETSENenz. VttBf werpen van moderne Kcnat ep elk gebied. Kunstzaal Panorama. Panoramagebouw, Plantage, scheiden van den dag de zon nog vriendelijk afscheid nemen. Nog dreven zware cumuli langs den hemel en hun in vele lagen opge taste donkergrijze massa's deden telkens moeite om de zon weer te verduisteren. Slechts e ren mocht bun dat dan ock gelukken, maar toch slechts zóó, dat achter hen het zonneschijnsel duidelijk gloren bleef en 't sierlijke beloop van hun als in grillig golvenspel verloopende lijnen met fijnen gouden rand omzoomde. By 't langzaam voorwaarts schuiven van zoo'n wolkengroep kon dan opeens weer vol de zon op 't een of ander punt in 't landschap stralen. In zoo'n verrassend, plotseling ver schijnend licht werd bij een vaartocht j e op een stil riviertje toen een groepje dotterbloemen waargenomen. Ze stonden tusschen riet en gras aan den oever-en naast hen bloeide klein en teer nog 't blauw vergeet-mij- nietje. De stevige, donkergroene en glanzige dot terbloembladeren maken wel den indruk van tegen een slootje te kunnen en nu bad zich de stergel blijkbaar tegen kou gewapend, want h\j was over een groot deel beneden roodge kleurd, bekend vertrarmingsmiddel, dat veel planten toepassen, ook wel in bloemen en in bladeren. De gouden zonnen met de vele meeldraden en stampers stonden flrisch en fleurig als in 't voorjaar, maar of hun mooie koker vruchten zullen rijpen ? Wij vreezen, dat het wel b;j bloeien blijven zal. ... Zoo schreven wy den paar weken geleden en zie, dank zij deze onvolprezen mooie eerste helft van November heeft niet alleen 't bewuste plantje nog aardige kokervruchtjes kunnen vormen, maar op een ander plukje aan de j Berkel vond ik op 11 November nog een i C'iltlia met drie groote, mooie bloemen, zoo'n kranig helder figuutrje. F. J. VAN UlLDKIKS. Byzonder fraaie RASTEN, BUREAUX, BUFFETTEN en andere Meubelen,POBOELEIlM en AARDEWERK, PERSISCHE TAPIJTEN. rrtj. FAIENCE EN TEGEL FABRI HOLLAND NAAMU- VENN- CEVTE UTRECHT 12 Etsen van WILM STEFLINK. Met Tekst van J. F. VAN SCHEREN, Bibliothecaris te Utrecht. Gedrukt op zeer trani papier, de tekst in rood kader met vele vignetten er handfeekeningen, kost dit pracb^weHi (groot folio torm ) gebonden slechts / 12.50. i BINNEN-! *:?:?: 'HUIS INRICHTING-TOT MEUBELEERING EN ? VERSIERING ?SOER -WONING 120ROKIN-12© KUNSTZAAL rUINSESGIUCllT 872. GOUDEKET & C". Schilderijen, (Aquarellen, (gtsen BR (gravures. Telefoonnummer