De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1902 30 november pagina 3

30 november 1902 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

V" f' No.1327 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD Y O O R NEDERLAND. (?) N», het o,-erlyM«n van den heer Jos. Cramer, trad de heer B.am Eldericg in diens plaat». ofouii-kfon IIIIHItlmillimillllHMIIMIIIIUItHMmilUMmil DE SCHOOLMEESTER. Uit htt Italiaansch. VAN VERGA. 's Morgens, voor zevenen, zag men den schoolmeester reeds voorbygaan ais hy' huis aan huis ging om zyn leerliugen by elkaar te halen: in di eene hand zijn wandelstokje, in de andere een onwiüigen bengal, en achter hem aan, een zwerm kinderen, die telkens als by maar even stilhield, als moede schaapjes neerploiten op het trottoir. Donna Mena, die een winkeltjs hield, bracht hem haar in vliegende haast gekleeden en gewastenen Aloardo, die zich niet dan gillend en tegenspartelend, door den alt\jd beminneljjken «n geduidigen meester liet meetrekken. Later, tegen het etensuur, kwam hy' weer terug, den dan van top tot teen bemodderdeu A'oardo zacht beknerrende tot hy hem aan de deur van het winkeltje depo neerde, waarna hy' weer denzelfJen jongen by de hai.d Lam, dien hy vasthield toc-n hy's mor gens het buis genaderd was. Zoo ging hy voor en na twaalven, in het geheel viermaal daags voorby', altyd een landeii£ uitziend knaapjüby' de eene handvoorttleepende, terwyl de anderen ordeloos achter hem aan liepen. Kinderen waren het van allerlei stand en alierlei voorkomen, sommigen onberispelijk en naar den laatsten smaak gekleed, anderen met voeten, die voortsloften in door getrapte schoenen. Ea alty'd hield hy dien jongen by' de hand, die het dichtst bjj woonde, opdat iedere moeder, als zy naar buiten keek, KOU denken dat haar zoontje de byzondere lieveling was. De moeders kenden hem alle. Zoolang het baar heugdi hadden zy hem zoo voorby zien gaan, steeds onveranderlijk dezelile, met zijn wonderlyken, verschoten hoed op, met zy'n altijd glimmende laarzen en dito bakkebaarden, met het stereotype, gelaten lacbje op het gele, ver weerde gedicht, en met dat jasj 3, verteerd door de zon en kaalgesleten van het borstelen, dat die eenigszins gebogen gestalte, het eenige aan hem dat van vermoeienis, van matheid sprak, omsloot. * * .jf. Toch wisten zy dat h j een groot bewonderaar van da vrouwen was. Al die veertig jaren, dat hij zoo, 's ochtends en 's avond», als een hen met haar kuikens, de straten doorging, stak hy' zy'n neus in den wind en zwaaide hy met zijn badier.ije, alsof het dienen moest als lokflaitje, waai mee hy', alty'd in alle eer en deugd, een geliefde naar zich toe wilde lokken, eene, die naar hem keek, telkens als hy voorbykwam en den zakdoek voor den dag haalde als hij den neu« snoot, meer niet. Het zou hem reeds voldoende zy'n geweest te weten dat hy ergens, veraf of dichtby, dat kwam er niet op aan, een zusterael had. Zoodat hy', op zy'n dagely'kschen tocht door' de Btad overal van die vaste, t roosC wae», K 9», Bas.nuu>8 en later g. S^ear, Hs&aeester eo Mossel, zoowat dia Benig* uitingen in dien tak der routwkbeoefening. Wanneer OAD hat FioreDtynsche of het MüIer-stryl q lartel cns land bezocht of «te ta*r J aan Baekwr met zijne kinderen ten ontzent kwam, dan waren de avonden van hun optreden gewichtige m^onderheden in het nuuüekiaven der hoofdstad, Sadact eenige: j xren is hierin wyiigirg gekranen en i>iet alleen by' ons te luide, maar ook ie hot buitenland. Had mee b v. vroeger te, Berlijn uitsluitend het Joachim-q lartet, zoo geaoemd i aar den leider, den beroemden vioolkoning thaii» heeft neu daarnaast nog bet Halir H'iarUtj het Wildamar Mtyar-q'iartet en nog een paar geijeLtchnppen van minder bateekenis. I's. laat hier bu.trn beschouwicg de talrijke trio-gezelschappen (piano, viool en cello), waaronder het Holiandsche trio der betre» Bon, Van Veen en Van L-er een zeer geaebt» pjMtt inneemt. Ontegenzeggelijk h««ft het optreden van het BokMnsehe stryk-q>iartet der heeren H jfmann, *fc, Nadbal en Wibm grooten invloed uitg«e>f*nd op de beoefening van het stiy'kq uw tut Door hun reizen hebben deze vier toeren Hut* en rechts de aandacht op zich Mvwtigd en- d» greota volkomenheid huneer bv&if Iwtft begrjjpsrjjkerwg18 andere kunste naars aangespoord ev«tzeer een zoo aenoon HOfeljjk ensemble te bereiken. By' o r. s te Amsterdam is een dezer govolgên geweest de oprichting van het ConservaHrrhim q'iavtet, bmtnnde uit de h«eren Crwner (*), Speur, H f tteetter «n Massel, en aljuB genoemd' emdet deze h aar en allen leeraren zyn cf waren aan het A usterdamsche Conservatorium' w* de M'»atecbappy' tot bevorderirg der Tooclrantt Behalve in ons land hebben deze heeren zich oek laten hooren te ParrJ8 en Bjrly'n. Kenigen tyd larg heeft men hier ook het Spoor-q lartpt gehad en verleden jaar heeft ! de beer Chr. Timmner het «Netferlandach Strylquartet" opgericht. In hoeverre het otrdere gezelschap LH minder nederlandsch is dan bet jirgere, waag-ik niette besl ssen. Taans bestaat dit laatste uit den leider en de heeren Jonan H ;riischleb, F.>cco Eiimm«tbootn en F. its Giilterd. Ds h«er <Tak Jr., die verleden jaar alt speelde, heeft dus plrats gemaakt voorden beer K inrmerboom. Of rn bet componeeren van etrykqtsrtetten toegenomen is, of nog zal toanennn is moeilyk uit te maken. We: bestaat er grond te vermoeden dat de componisten party' zullen trekken van '-e zoo sterk herlevende belang stel) r g in het q-iartels pelen ; zeker is hst echter dat de Slavische componisten, en hier mede beb ik cp het oog, toondichters van bobeemschen, hongaarsch«n of rnssischen oor sprong-, reeds einds langs belangryke werken hebben voortgebracht Jaist het bestaan van deze werken en vooral van Saetaoa's qaartet >ans n»inem Lsben" heeft aanleiding gegeven tot oprichting van het boheemsche stry'k-q lartet. In den eersten tyd speelden de leden daarvan dan ook uitsluitend werken hunner landgenooten en eerst later voegden zy ook aan hun programma toe de meesterwerken van H»yin, Mozart, Beethoven, S hubert, S;humann en Brahms. Msn mag nu oordeelen over de nieuwere, met name de boheemsche compositiëD, zoeals men wil moeilyk zal men toch knnr.en loochenen, dat de oude klass:eken en de romantikers, die de vormen van hen hebhen overgekomen, in den q'iartatslyl iets onovertrefbaar sehoons hebben gepresteerd. Ik heb menigmaal door deBjhemers q-iartetten gehoord van Dtrorak, Sinetana, Taneieff, Tschaikowsky, Boradin, e. a en ik heb veel schoons genoten uit die werken ; maar nog nimmer hebben zy my een der q lartetten vanMoz«rt, Bsethoven of Schumann k uur, en doen ver geten. Deze meesters zullen dan ook wal steeds de ware proefsteen mogen genoemd worden, waarnaar een goed quartet- gezelschap mag beoordeeld worden. De waarheid hiervan is my Zaterdagavond M., toen het Timmner- q lartet zyn eerste uitvoering in dit seizoen gaf. wederom ten duidelykste gebleken. Buitengewoon moei hebben de heeren het bekende D-dur q lartet van llnyla gespeeld. Vooral het Largo in Fis was meesterlyk van toon en stemming. IVachtvol voegden zich de instrumenten tot n geheel en nergens was een te veel of te weinig. H-^t piano blaef steeds vol van klank en het forte werd nooit ruw. By zondere vermelding verdient nog de eenheid in de wedergave van het dartele motief van het Finale-, door viool en violoncel. Waarly'k het q 'lartet van II a yin verschafte mij een groot genot, want door de schoone reproductie der bovengenoemde vier hearea, kwam raon w«er zoo recht tot het bewustzijn hoe hoog Hiydn staat als 'componist van kamermuziek. . Dit genot was voor my°niet weggelegd bft het tweede nummer van den avond, een q-iartet vap Joaeph Miroslav Weber. Ik beb in zjjn b. kl. 3 q lartet wel kunnen waarnemen, dat de coaapönist vaardigheid bazit in bet aan brengen van verschillende klanktff eten; ook was er wel eens af en toe een aanloop tot een goede q lartet-n a.sige gedachte; maar talent om dis gedachte te ontwikkelen heb ik er tevergeefs in gezocht; een fugatische op zet verloopt reeds zoo spoedig de vier instru menten hun thema hebben ingezet ; ook de langzame Sitz, waarvan ik my' toch no£ iets had voorgesteld, bleek niets te bezitten dan bolle phrasen. De uitvoering van dit opus was echter zeer schoon. Toch geloof ik dat de Bohemers hier en daur nog meer verve zou den aanbrengen door een ietwat onstuimiger rby.hmns. B'ethoven's onvolprezen Fdur q'iartet op. 5.9 N, >. 1, vormde hat slot van den avond. Hier vond men den q'iartetstyl tot de hoogste volmaaktheid opgevoerd ; zelfs zy die in 's meesters laatste q lartetten die vortnschoonheid missen, die zy bij de kamermuziek zoo gaarne aantreffm, en hun aantal is grooter dan men wel denkt, konden hier met volle teugen genieten, Ook in dit opus kon men waarnemen met hoeveel meesterschap deleden van hat gezelschap hunne instrumenten weten te behandelen, hoeveel gevoel zy aan den dag leggen voor rbythmiek en niet minder voor klankschoonheiü. Toch was voor my. ten ge volge van eenige reserve in de voordracht, da de totaalindruk niet zoo onverdeeld gunstig als in het q lartet van H«y In. Maar in ieder geval is het Nederlandsen etrykquartet een eerste rarsgscorporatie; het kan zich gerust meten met alle gezelschappen van ons land en daarbuiten. Ia plaats van nu ts schrycpn over den liederavond van Meeschaert en tö;tgen, waar voor men moeilyk nieuwe woorden van bewonderirg kan uitdenken, of over het op'rjden van Ernst Kraus in, de Nederlandsche Opera, waarover in een volgend cummer, wil ik thans, met bet oog op het St. Nicolaas- fsett een paar woorden wylen ain eenige MUZIEKWERKEN die my door eLkele uitgever» zyn toegezonden tende punten had, vensters by voorbeeld, met vitrages behangen, waar zyn oog, zoodra by ze in het gezicht kreeg, op gevestigd bleef en d^e een beteekenis en een geschiedenis hadden voor hem alleen. Geliefde gezichten had hy er aciter zien verouderen, of verdwynen om in het huwelyk te treden ; en hy', hij b'.eel maar steeds dezeltje sleepte steeds een eeuwig durende, onveranderlijke j>;ugd achter zich aa i, droeg de dochters dezelfde gevoelers toe, die hij eens voor de moeders gekoesterd had en droomde, in zyn anachoretenleven, van de avontu-en van ten Don Jaan. Het wa? alles een gevolg van zijn ei^ei lijke roeping, van het d chterlyke vuur, dat in hem woelde, als hy' 's avonds, in zijn ledige uren, j by' het licht van een p itroleumUmp zat, met zyn oveijis aan en de voeten in de oude, vilten pantoffels ge token, terwyl zijn zuster Carolina, met een boek onder d;:n neus, tegenover hem aan taf 3! zat en kousen aanbreide, hy' gat les omdat hy er van leven moest, maar rosping hal hy alleen g«voeld voor de letteren, voor het dichten van bonueUen, oden, miciieliedeien. Als hij zoo, met zijn scho:)ltj>; acliter zie a aan, de stad in alle richtingen doorkruiste, laaide daar, onder die kale, glimmende jas het heilige dichtvuur op in zijn binnenste, vuur, dat d'3 jonge meisj ?«, t.1 zy' in het maanlicht op haar ba'kon staan, zacüt deed rieuriën en aan hem denken. Hij wist reeds aitof zy het hem in vertrau^en halden toegtiiiüsterd dat zy'n persoon haar nieuwsgierigheid op wekte, dat zyn verschyidiig baar harten deed kloppen en schoone droooibfei (en d«ed oprij zen voor haar oogen. Miar bij was veel te schuchter oa er misbru'k van te maken. Op een dig, ahy' l herinnerde iiij het zich, met een geA'aarw.rding vin stillen weemoed, had een jicg mei-j ?, aai wie hij, by' haar thuis, les gaf in schouuschrijve-: beiii, wetende dat bij jarig was, eenige bloeman willen geven, die in een vaai-j ;. op de .sctirijt tafel stonden, rozen, of anjelieren, dat wis* hij Liet ni<Jer, want de ontroering hal op dat oog-»nb ik zyn bl k beneveld. Met lief gebaar had ze hem het tuiltji aangereikt en bij net zien van zya verlegen, verward gelaat, gezegd : Dit heb ik voor u bewaard, mijnheer. Neen, ... ik bid u, ... laat me maar , . . Wat 'l Wilt u het niet hebben Laten we de les doovs<iUen, ik bid u ... Dit zijn geen dingen . . . Maar waarom niet? Dat ie toci geen kwaad. Dat is misbruik maken van het vertrou wen van uw ouders, ... en dat iu mya q laliteit van huisonderwy'^er. Toen was het mei;-j; ia. een lac'.i geschoten, een zoo uitbundiger;, spottenden lacb, dat het hem nog aliijd in de ooren klonk als hij er aan terugdacht en, ra zoivoel jaren, Eog een twy'fel in hem deed ontstaan, een licht deed omgaan voor hein, waarvoor by 's nachts de oogen sloot en het gelaat onder de kussens verborg om het niet te zien O, die ineisj ^s ! Men kon ze toca nooit heelemial begrijpen. Lachten ze hem achter zijn rug soms uit ? En zy zelven, als ze hem zoo voorbij zagen gaan, met die opvallende, donkere bakkebaar den, gevolgd door zijn troepje leerlingen, waar onder zich nu haar eigen zoontjes bevonden, en waarop ik later in het stille seuoen nader wil terugkame». Ia de eerste plaats wil ik dan vermelden dat FLOEIMOND VAN DUYSE'S »bet oude Nederlandscbe L'ed" (hy Mart Nyhoffin den Haag) reeds gevorderd is tot da 131 sfl iver ng en dat ik reikhalzend uitzie naar het oogecblik dat het wetk compleet voor mij ligt. Van denzelfiien se ir y ver en b'y' denzeiflen uitgever is verschenen »De melodie van het oude Nederlandache Lied en hare rhyttuaische voraien," waarin een doorwrochte studie geleverd wordt ov«r de herkomst van het oude Nederlacdache lied uit d« oude kerkelijke kunst. De muziek in haar wazen van S l'i;o.\s (Erven IJ v. Munster & Zoon, An^teidam) is thans compleet. Dat voortrcff ly'ke werk, dat door rcy' dezen zomer reeds is besproken voor zoover hat toen verschenen was, kan men nu in prachtband bekomen; het eigent zich zeer goed voor gescheck. Eveneens uitermate geschikt voor dat doel vind ik het «Siudfinten-liederboek'" door den belgischen student KAREL HEYMDRICKX bijeen verzameld. Het ligt in twee deelen voor my en is vergezeld au een by?ofgsel, bevattende ioietdir.g m teksten der liederen; de A'gemeene Mazfelihandel, alhiar heeft da agentuur voor ons land op zich genomen. Het is een kostbare band met volksliederen, waaraan by ca alle hiderdaagsche belgbche cooipoi.istan hunne ro»4ewerliing hebben verleend. Liter kom ik uitvoerig terug op deze editie. Ben alleraardigste bundel volksliederen voor gemengd koor, vindt men ook in het nette boekske, dat door de Naderl. Koorvereecigirg is uitgegeven by G Alsbach & C'>. alhier en dat louter veel gezongen en gaarce gehoorde vaderlandsche liederen bevat. E'ikele daarvan zy'n door den heer L. ADB VAN TEITKKODB vierstemmig bewerkt, de atidere zy'n origineel voor vier stemmen gecomponeerd. Van COERS' Liederenboek van Groot- Nedarlatd (uitgave C. A. J. v. Dishoeck, alhier) is de 16) rfljverintr, verschenen en van Caop's leiddraad doar Waaner's werken, in de be werking Van WïLHELMINB VAN WESTH5ME1SE ligt de tweede druk van Tribtan m.d Iiulde voor my'. De heer A A. Noske (Middelburg) zond my wederom een paar kostbare fondewerken, als de viool-socate van LIZE KUTPBK en da violoncel-soLate van JCLIVS UOKTGEN ; beide werken zyn door my retds zeer gunstig be sproken, by' gelegenheid hunner eerst i uitvoe ring Dan nog een Sonate q iasi uaa Paantasia van OÏTO LIKS (?oor twee banden) en een van Louis COENEN voor piano & vier handen. Tsa slotle een paar kleine sonatines van P J VAN HETEREN, een viertal klavierstukkeu van G. v. u VLIES en een nieuwen buudBl kinder liederen van mevrouw VAN DER LINDES VAK SNELKEWAABD, die zich zeker even veel vrien dinnen zal verwerven als de eerste bundel, De nnamlooze vennootschap »de Nieuwe Muziekhaudel" heeft doen verschy'nen van JOHANNA VETII, twea bundels geraamd »het Kerstfeest" die juist in de komende dagen zeker met graagte zullen worden ter hand genomen. Het zy'n zeer gemakkely'ke liederen met Nederlandschen tekst. Evenmin moeilyk zyn twee deeltjes genaamd »Hat vrouwenkoor" van dezelfde componiste, bundels met twee en driestemmige koonj 'f, ^e'kar melodieën ont leend zy'n aan werken van Ha .del, G'.uck, Mozart enz. en die meer voor grootere kinderen of j >r ge dames bestemd zy'n. Het wakkere «Willemsfonds" heeft by' J Vnylsteke te Gsnt zyn negantiende reaks van Lcderlansche zargstukken uitgegeven. Mm vindt er compositiëvan P^ul d'Acosta, iiitMiiminMHiHiiiiiiiiiiiiiiiiiuuiiiiiMUiiiuiHiiitiniiiiiiiiiiumiitiiiMii dan voelden z j een lichte ontroering triile i in haar binnenste, dan dachten zy aan het verleden en zweef lei voor haar oogen weer de rooskleurige droomen uit haar jonge rneüj sjiren, haar voor den g est getooverd door de aandoeiilyk?, melancholieke figuur van dien eeuwig naar liefle zoekende. * * Kom toch binnen, don Peppino, dejingea is nog met kiaar. Da' k u wel, 't komt er niet op aan Wilt u dan buiten wachten, ia de bran dende zon 1 li h b de jongens hier. Ik kaa ze riet alleen laten. Een heel troepje hebt u daar ! lif heb u al heel wat keeren zuo 's och ends en 's avonds voorby uien gaan, sinds u die betrekking hebt. Ji, 't is ook al lang dat we eikair ken nen, van aanzien althans. Al sed rt den ty'i dat u nog op de Via del Cirmine woonde, by' ket terrafja met de balsamine. Weet u nog wel 't Ja. Küi mensca wordt oud voor hij 't weet, don P-jppino ! Ik bon nu al bijna heeleaiaal grijs. Wam'; ik praat alleen van mezelf', boor, ik, die a! een volwassen dochter heb. Juist, ik heb hier een kleimgheidje voor donna Lucletta. Za in vandaag immers jirig? O wat is dat? Een p'aa'. van de heilige Lvicia ? O neen, een vers. Lucia, Lucia, kom eens gauw zied wat raynheer je hier brengt. O, 't is maar een kleinigieirij i, donna Lucietta Vergeef me niyn vrijpostigheid O 't is mooi, 't is heel mooi, dank u wel. Kvjk eens, mimi, wat een prachtig vel papier. De rand is r.et kantwerk. 't Hief t niets te beteekenen, donna Lu cietta. 't Is maar een verjiarsgadich'je, . . . een kleine hulde, die een mooi j ing inei-j ?, zooals u, toek omt. Dank u wel, dank u duizend naai O, daar is BnHoüno, mijnheer staa" al een half nar op je te w.«'htei), deugniet! K'jk eens, mama, die raad is zoo moo'. Ik zal er hem haelemail afknippen en er de bloemen, die ik vandaag kry'g, in zetten. Dat zal goed staan. * * De scbool was een groot lok»al met witte zoldering en muren. Aan den achterkant was een beschot, da* tot op de helft van d e hoogte reikte eu waarboven een groate, geheimzinnige ope;iig vrij bleef, ora licht te geven aan een soort van kleine alcoof, die zich daarachter bevond. Naast de deur stond het tafeltjüvan d«i m ester, bedekt door een gebacduurd kleedj >, en bevracht met tal van haadwerkjes: inktlappen, laaipekleedj is en een mandarijn va^ oranjekleurige wol met mooie, groene blaadjjs, een voorwerp vaa onophoudelijke distractie voor de schooljongens. Het' eenige wat de school verder nog opluisterde was een oper.gBwerkt, kartonnen iijs'je, het werk der zeKde ijverige haideu, dat boyen het tafeltje aaa den muur hing en waarin zich twee klei'ie, geel gawor len photogra. hietjfis bevonden, de portretten van den echoo meester en van zya zuster, op elkaar lykende als twee drup pels water, in weerwil van da glimmende bak kebaarden van den een en het wonderly'ke Anthennis, Moeremans, Corn. van Ojsterzee, E m. Mathien, Fl. v. Duyse, de Burbure, Cath. v. Hannes, M«r. Brandts Buyj en Sievens. Hat zyn niet allen even schoone liederen, die in den 19jn bundel voorkomen; zelfs had men er enkele niet in mogen opnemen; andere daarentegen maken een zeer goed figuur. »De Algemeer.e Muziekhandel heeft een Andanta voor viool en piano uitgegeven van C F HENDRIKS, een declimatorium vanSully Prudhornme met muziek van Louis COENEN genaamd »!'A;onie" en verscheidene liederen van GE )EGK M'CLLEB, die 1.1. Woensdag-avond op een invitatie avond, door mej. Olga Isaac en den heer Joh. Sjuteudy'k zy'n voorge dragen. De firma G Alsbach & C J. maakte zich verdienstelijk met de uitgave van de mooie Cadensen, welka door JULIUS RÖNTGEN zya gecompareerd hy' Baethoven's pianoconcerten en een vdftnff ly'k werk, »de eerste ontwikkeliig van de tdchciek der linkerhand, ey-^tamatische oo etiii gen van viool" van Füxica TOGNI, hetwelk door de corypheën op het gebied van ds vijjl hier ter stede, warm wordt aan bevolen. ULFERT SCHÜLTS heeft by Tierie & Kroyt t «es lieve pianostuk]« uitgegeven ea KOR KUILER by' den «Csrtralen Muziekhandel te Zwolle, een lied van Helene Swarth »In Mei" dat iii-ch en levendig, maar niet gemakkelyk is. Van A H. AMORY Hit een lied voor my' »Uod Morgen wird es F uil ng se!nl" by Gabr. Wvgetaaar te Arnhem uitgegeven, hetwelk my voorkomt zeer goed de stemming weer te geven van het gedicht. HEMU TUS-EN doet zich in z\jn Sjherzoen losproaiptu kennen als een componist, die bri lant voor klavier weet te schrijven. De werkjes zya uitgegeven by S. B. Banavente ta Amsterdam. F. R. FONTEIJN TUISHOCT eindely'k heeft zyn opus 12, eene «Fantaisie pour Ie Piano" bij J. Hamelle te P»ry'8 doen verschy'nen. Hierover later echter meer. Men ziet het, o ze nederlandsche schrijvers en componisten zitten niet stil. Menigeen zal misschien in bovenstaande aankondiging een vingerwijzing ziep, om by het S t. Nicolaasen Kerstfeest een keuze tedoen voor geschenken. Da uitgevers zorgden er meestal voor, dat papier eu druk van solide qualiteit zy'n. AST. AVERKAMP. l m Me meestörs der flollaiidsclie school. Da afl vcr'ng, die de firtna Kleinmaan & Ca. van Lare uitgavs onder bovenstaanden titel ons weder ter beoordeelirg toezacdf, is reeds de vyfde van terie IV O/erwegende, dat iedere serie 61 platen inhoudt, mogen we besluiten, dut het werk r.og al ii gang vindt. Z wals ik den vorigc-n keer reeds opmerkte, heeft een uitgave ais deze, veel kans een dankbare onder neming te bly'ken. B j een teekening kan de rcproduciie zooveel geven, en de voorraal vaa het beschikbare materieel is hier z>o rijk en ruim! Deze afl iver'mg bevat acht platen, vertegen woordigende even zoovele meesters, 't Is een ro^ ai aardige ver-cheidariheid, die hier geboieu wordt. DJ belangryMe exemplaren,zy'n de teeküingen van N B.rch-?m, A. van O tale, Pieter van Laer; dan A. van E erdingen, J. v. Ruisd iel, F. Bal, C. F. tsselens en A. v. d. Veile. Zoo de redactie thans weer een zeer ongelukkige keus d led bij de vervelende en gemaniëreerde teekening van A. v. d. Velde, ilimiimiminiiiimiiiitiiiiiiiiiiimiiMMiiiiiitiiiHiiiiiiiiiMiiimiiiiiiiiiiii kapsel van de ander. Dezelfde beenige wangen, dezelfde fijne, dunne lippen, dezelfde düffa oogen, die moe schenea van het alty'd door kijken op die schoolbanken, en de troostelooze, witte mureu er om heen, m t, aan den eenen kwit, als een vuilig-i lichtplek, het venster met de bas'.a^en, verwe.rJe ruiten, dat op het binnenplaatsj i uitzag. Reeds vro>'g in den morgen, wanneer de timmerman, die naast de scïool wooud^, nog nauwelijks met zijn werk begonnen was, hoorde men, iu de donkere alcoof, het gefluis er vaa twee slaperige stemmen. En dan werd het licht boven het beschot. De schoolmeester, in zyn kale glimmende j<is gehuld, de votten voortsloffende in de vilten pantoffels, girg een handjevol spaanders h:ilen, maikie een vuurtje en zette het koffhwater te koken. Z olra de dag aanbra't begoa ook, in de a'cosf, het geluest ea gekuch van de zuster van den schoolmeeiter. Dan nam de schoolmeester zijp opvallend g?li]>:e schoenen, die naa't de deur stonden op en bngon ze, vink voor het vuur btav d'j, waa'' hij het k !fi;water op te wsrmen hal gezet en den kraag van de jas tot aan de ooren opj/esJagen, met groote zorgvuldigheid, met t ederbeid bijna, te poetsen. Vervolgens nam bij, alty'-l niet d^ linkerhand, de kolft :kan van het vuur, oin m-^t da rechtar, het kopj i zonder cortj ?, dat op hft aan den muur gespykerde plaulij i i-toud, iu het gebarsten teiltje om te spoelen. E:iideiijk fing hij, met het licht, naar de aïcooi die, door een oud, aan een koord beve?tigd versur^ordy' L in t»eeën werd ver deeld. D.m richite zyn zuster zich hoestende en kuchende op, zag haar broeder met de EU reeds Mi.'vode cogen aan en begroette hem met het treurige lachje van e^n hopeloos zieke. Hje voel \; j?, vandaag, Caroliaa ? vroeg hij haar. Bjter, luid Ie onveranderlijk het antwoord. Onderwijl rees de zon, a's ia een gouden licbtnevel, waar d3 voxel'JM rliitend en kweelend d iorheen zweefden, tot op het dak van het huis. Achter de deur nalerde het geklingklang der geitenklokjes. Ik ga m'Ik halen, zei d in Peppino. Gsed, antwoordde zy, met aiiijd dezelfde mo3da beweging van het hoofd. Eii langzaam begon zij zich te kleeden, ter wijl baar broeder, ia gebukte houlinp, stond tj pi gelen bij den geitenhoeder, die de melk zoo zuinig afmat, alsof het gesmolten go u i was. Carolina's eerste werk was het bed van haar broeder, dat aan den anderen kant van het gordijn btond, op te maken ; het gordijn zelf sloeg zij hoog op om het koord, oai het ver trekje, te la'en luchten zooals zy het noemde. Dan gin j zij den vloer van het schioilokaal ve^en, met langzame, heel langzame bewegin gen, de schoolbankjes n voor a van hun plaats nemende en op den steel van den bezem leunende, telkena als het opstijgende slot haar deed hoesten. Haar broer keerde weldra terug met een kannetja melk en, in den zak van zya jas, twee broodjes. De eene k%nt van het tafel kleedje werd zorgvuldig opgeslagen, om het niet vuil te maken, en daarna gingen zij zitten om onder diep stilzwygen hun ontbijt te geverrast ze ons daarentegen met een opgewektgedane rood-aard krabbel van B^rchem. Die zich een oordeel gevormd nebben van dezen ver Ita'daniseetden schilder naar zy'ne schilderyen, en hem daarin kennen a's een kunstenaar van zeer ontwikkelden maar kouden techniek, zullen by' deze kernachtige schets vaa een hollandsch ys-gezicit, wel een gun stiger kant aan zy'n talent ontdekken Ejn gezicht in een bjerendeel of schuur van A. van Ojtade, ean goed specimen vaa zya schilderachtige teekenmanier, met breed uitgewasschen tiaten, is mede een atiracae vaa deze aflevering, en curiem zek»r ook is de teekening met de fantastisch -i avocd-cè-ie binnen een spelonk, door P. van Laer; evenals zoovele andere oud hollandsche schilders, geefi ook deze met zy'n eta en teekenw rk op meest tr, ff «de wy'ze getuigenis van zyn talent. N et bepaal! meesterlyk, maa- toch intiem aandoende is de teekening van A. van Everdingen; nu niet een Naorsch landschap, maar een holl* dsch riviergezicht met een molen De tinten zy'n op ver schillende plaatsen wat verdoeseld/maw'k w^et niet in hoever dit aan de reproductie ligt. Wat da R ly^ïael bstteft, bjj dezen meester had ik ook weer liever da keus op een ander werk bepaald gezien, by'v. op de moai-doorwrochte boomstudie ia ons Prentenkabinet. De rembrandtieke teekening vaa B l en de wel accuraat ma w toch zwakjas gedine teekening van C. F. Esselens hebben ia deze collectie een meer kunst-h storisch b lang alles bij elkaar echter een bezienswaar.lig». afl wering, wairby de Barch-'m de kroon spaat. In 't algemeen zou ik den uitgevers nog willen voorstellen, eens proa/en te nemen me: een andaren opzet vojr de teake angen. Dit zware Wauw-gry's en de strakke lyntjes in een vierkant, is voor sommige teekeningeu wel eens vernietigend. W. S Reurig en Djnker, door W VAN AMSTER DAM Uitgegeven by' H. D Tj 3enk Willink & Zoon, Haarlem. Ejn boekske voor de huiskamer, voor o ;i leren en jongeren, geschreven in voornamer, toon, in styl en taal, overeenkomstig het onderwerp, een tioekgke om a»n het gezin uit voor te lezM. Dit zal, voor een deel, wel het geheim der groote waardeering zy'n, die de schetsen vonden by lezars van het »Z indagsblai van Hut Nieuws van den Dig", waarin het meerendeel het eerst is verdwenen. Afgescheiden nog van 's sch y 'ers talent, van goaden ky'k op menschen, voorvallen en zaken, treft het vriondelyk oog waarmede alles gezien ie, het fijn-gevoelig hart, dat alles medegevoeld heeft, en de gaast, een geest van voornamen huize, die in meniga schets sprankelt. H it is een vocu-racht in »K-urïg en Donker'' te kunnen genieten de reine en zuivere taal, het scboone Nederlandsch. Dj taal en de styl hst werd reeds gezegd schikken zich naar het onderwerp. Taal en styl zya nu eons dartel, kort van zin en teekenachtig van uitdrukking, dan weer breeder van bouw en kleuriger vaa woord. Eene enkele maal neemt de taal den vorm der ernstige baschouwing aan, naderende den kanselstyl. Dat ia h.v. het geval bühet ernstige tafereel van : liet kloo tir der Witte Vrouw;, en in den aanvang van : De Oudste. Eane aanhaling uit deze schets strek<e tevens tot bewy's der waardeering van taal en styl. DJ schets vargt Tian met kanselstyl, gaat dan naar dan eisch van het onderwerp in de ver haaltrant en hot goelmoedig zegg n van J ocatban (H a s e b r o e k) over. »Wy hebben getuigt de schrijver, in her? ItllllllllllllllMlllllllllmilltlJIMItllMIIIIIMIIIIIttlHIlHIIIUIIIllflIIIIIIIIIIII bruiken, de dunne reepjes brood langzaam snydende en verorberende, alsof zy zeer ver weg waren met hua gedachten. A'leen wanneer zj hoestte richtte haar broer het. hoofd op en zag haar eenige oogenblikken be/sorgd aan. Eindely'k sto..d hy' op en, nada hij zy'n hoed opgezet en den kraag van zyn jas opgeslagen ha.l, klemde hij met dea bovenarm zijn badieuje tegen het ly'f en trok, met de grootste omzich tigheid da zwarte, taar inkt riekende hand schoenen aan, by' aHes op de hielen gevolgd door syn zu ter, die bijna geruuchlooi achter hem aaa sloop om zyu j vs op den rug af te borstelen en hem eindelijk op den drempsl na te blijven kyien met, op het gelaat, het berusteLde lachj; van een oude vryster, die denkt dat de heele wereld verliefd is op h;ar broer. Ook zij hal de kleurlooze jeu^d doorleefl van een j iDg mjisja, zonder schoonheid en zonder fortuin, dat telksns bij ie.ier leest van eenig aanbelang hetzelfde eenvouiige, stcff-in kleedj; moderniseerde en de maest tantastische kapse s opnouwde voor den gebarsten spiegel. O, wat al ruo.kleur ge, vüioeuen waren ervoor haar verrezen, terwijl haar vingers den gamchen nacht onvermoeid werkten aaa het oude kleedje. Wat al bittere grieven hadden haar gekweld, telkens als zij voor dien spiegel stond, die haar steeds onverbiddelijk haar beeuige wangen toonde en haar te langen neus. Onder het YToolyke gelach en gefl rt der anderen zag zy haar eigen leelijkbeid steeds als een spookbeeld voor zioh en zonderde zij zich van hen af, uit schaamte, zeiden sommigen, u;t trotf, be weerden anleren. Want ook zy ging door voor geletterd. In hun eindeloos droel bestaan van fatsoenly'ke armen, haddea de boeken een lichtstraal geworp-.n en. hen getroost wanneer het kwaly'k verholen melelydtn der buren hen kweis e. De in sierlyke, krullende letters ge schreven cople van haar broed -rs verüsn bawaarde zij met de teederate zjrg. En toen einde'y'k de algemeene onverschilligheid hem te machtig werd en de nederige, almattende taak, waarmee hy den kost verdiende, hem ta veel vermoeide, verdiepte zij alie n zich nog in d i wereld der romans en der verzen : in epische avonturen, hertïche lieidesge^chiedenissen, ingewkkelde en buitei gewone Vcihilen, geheimzinnige m'sdaden, deelen van vierhon derd blidzgden in briefvorm en vol van n enkel woor l, treurliederen ultgeweend in den maneschijn. Heel haar kleurloozs jeugl was verteerd door die levendige fantasieën, die baar elapelooze nachten b.ivoikten met gepluimde ridders en blonde, teringachtige dichters en vulden met grillige, romantscke avonturen, waar zy' zelf) in meende te leven, wanneer z'j den vloer van het schoollokaal veegde of den ka-igen maaltijd bereiide in het sonbeie plaittje, dat voor keuken dienstdeed. E i onder deu invloed van die romaneske wereld, openbaarden zich, op komisch tragische wy'ze, haai- innerlijke grieven over baar eigen leelykheid en haar eigen armoede, in kunstmatige krulletjes op het voorhoofd, lange vlechten, mouwen inet burchtvrouwachtige duffjn en hoogopstaande kragen. I * dat nu de allerlaatste mode ? had haar eens de elegantste maar ook de wreedste harer vriendinnen gevraagd. (Wordt vervolgd).

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl