No. K-£4 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. SociaU iiHiiMimitmiiiiiiMnimimffiimiimiiuiimmiriiifffffnfHtifiiitffiifiiiff liiiiiintiitiiiiiUiiiiiimiitiiiiiiittiitiiiiitttiiiittiinntiiiiimtinH» ? Spookhuizen Ie Amsterdam, 4) DOOR JU3TU3 VAN MAURIK. Het bezingen van alles wat er bijzonders voorviel in dorp of stad, was vroeger sterk in dtr mode tegenwoordig doet men niet meer zoo/fel aan de rijmkunst". Wij twintigste eeuwers zijn proza menschen en voelen meer voor een gewoon gemengd nieuws al is het ongerijmd. De bekende d'.chter van Oosterwijck Bruin heeft in 183 i zijn lier getokkeld om HET SPCOK OP DB OUDE SCIIASS" Ie bezir.gen. Zeker is hier ter stede nooit een meer populair, een meer algemeen beker d spook gewei s: dan dat van de Ouwj Scha: s, want zelfs nu b\j a 70 jaren nad-it het te Am sterdam zijn Blijde iLkomsie" hield?weet oud en jong u nog te vertellen ot liever voor te zingen: En op de Ouwe Schans, Daar hei je de spokendans l En aan de overzij, Daar zjgn de meit-jss blij . ." Vraagt men echter iemai d uit die buurt nadere inlichtingen, dan klii kt het antwoord gewoonlijk: 'k Kan uwe rrks anders ze^ge, dan dat 't an de pakhuiszij van ele ouwe schans van z'n leven leelijk gesmookt heit.'' Eeu jodenvrouwtje, geel en gerimpeld als oud hartsleer, gebogen door den last van meer dan tachtig levensjaren, sedert haar kindsheid woon achtig in de Batavierstraat, werd mij aange wezen als iemand, die dat spookgeval zelf had bijgewoond en misschien nrg wel zou weten hoe 't geweest wes. Ik zocht haar op ; ze keek mij met een paar ha!f toegekneper, loerende oogjec, tranend van ouderdom aan, strekte etn mager, beverig, klein krom handje raar my uit en vroeg: Zal je me toch een kleinigheid géwe, m'n goeie meneertje, 'k bin 'n oud, zwak, nrrn mens .. ." Ik voldeed aan haar rechtmatig verlangen en toen ik, als tegenbeleefdheid van haar eenige inlichtingen om'rent de fpoktndans" vroep, haa de ze haar gebogen schouders wat op en zei, heel aardig lachend, beserig happend met haar ingevalen moLd en langzaam oogknippend: Manlief ik zal je d'r alles van vertelle ik weet t niet... Ik was als nog een heel klein meissie, wat zou ik rou vec-1 onth uwe heb.e van wat ik toen gezien beb? D'r lepe spake heen en weer an de huizekant, i oh ja ! en m'n ouwe vader en moeder waren veels te godsdienstig om me d'r bij te late gaan. Ze hebeen ine r.og een rappelement gegeve, dat ik dV stiekum na was gaan kijken .. . Maar 't heit u'r macht'gzwa-jr gespook. dut kan ik je met een woord van waarachtigheid verzekere.'' Werktijd van volwassen mannen, i Er staat, ons een belangrijke wijziging te wachten in de oudste onzer sociale wetten, nl- in de Arbeidswet vau '89 waarbij de werktijd van vrouwen en jeugdige personen is geregeld. De jongs-te Troonrede sprak van niets mtndtr dan eene «vervanging''. Dat wil nog al wat zeggen. Het zou beteekenen de i geheele eipheltii g dier wet en het in de plaats stellen eener nieuwe, natuui lijk van vet-1 veidere strekking. Maar neer dan gissen ku-rnen we toch niet. En het is mijne schuld iiiet wanneer het vertrouwen opeen zóó ingrijpend plan bij de regtering, bij velen met zoo bijeter groot is. ! Trouwens, de gissingen loe>pen zeer uit een. Het ne blad verwacht slechts een aanvulling der wet met bepalingen over den arbeid van gehuwde arbeiders vrouwen, eeu ander ziet in deze aankondiging het teeken, dat de regeer!ng dit jaar de kwestie aan de orde zal stellen, neergelegd in het j ontweip Rusttijden-wet van de veirigeregee- l riiig, welk ontwerp door dr. Koyper zoo j onvttwacht werd ingetrokken, nl.de regeling ' van den werktijd van volwassen mannf.n, vóór alles met het oog op ele vooriduiing van den treurigen toestand der bakkeisgezellen, die tog altoos zoo lijden onder den demoraliseerenderi nachtarbeid. De onderstelling, dat dit laatste de be doeling zou zijn der; regeering, is af koms-tig van de Nederlander. En zij komt mij voe>ral j hierom zeer waartchijnlijk voor, wijl ik mij niet zou kunnen denken, dar deze regeering ook haar tweede werkjaar zou kunteu laten veiorhijgaar1, zonder deze zaak, die reeds zoovele jaren dringend wacht op wettelijke voorziening, waarover telken keere weer de aibeids-insptcteuren hun erns!ige klachten laten hooren, in de Kamer aan de orde te stellen ! Maar niet slechts de bakkersgezellen, pok vele andere arbeiders groepen zijn hierbij in hooge mate betrokken. De werktijd van volwassen mannen wordt door nu Is anders beperkt dan door het uithoudings-vermogen der arbeiders en het opireden der vak organisaties. Maar het lichaam der wer kers, die geen keuze hebben, is taai, en de organisaties zijn zwak. En de concurrentie der ondernemers drukt als een looden last op deze werkers, die hun werktijd uitzet dikwijls tot het onmenschelijke, en het modern-industrieele inzicht dat de »leistungsf higheit" der Ldustrie bij een korten werkdag eer wint dan verliest, is nog maar bitter weinig tot de Nederlandsehe iiidustrieelen doorgedrongen. De gemiddelde werktijd der Nederlandsche industrieele arbeiders wordt gerekend 10 K a 11 uur te zijn. D. w. z. dat er groote groepen van arbeiders zijn die veel langer werken 13 en 14 uren maanden achtereen, da» aan dag, en nog wel duizenden die gedurende ge durende gedeelten des jaars 15 en 1G uur werken per dag! Laat het zich niet denken voor elkeen die zich verplaatst in den toestand dezer loonarbeiders dat zulk een regelmatige werktijd hoogst nadeelig is voor hun lichaam en geest'? Hoe kunnen deze medeburgeis deelnemen aan het eipenbaar leven, aan zooveel wat de vooruitgang, wat kunst, wetenschap en sociale beweging biedt? Dat kan niet. Ze ver.-iffen, ze wor den gedweeëwerkezels. ze betalen het gelag van de misstanden en de tegenstrijdigheden onzer maatschappij ! En li^t zal mwle de krachtige inmenging der sociale wetgeving moeien zijn, die op dit gebied <!e schaduw zijde onzer beschaving en van den vooruit ga) g help weynemeu en deze zwoegers te hulp kom! ! De behandeling der begrooting heeft ons omtrent, de plannen der ivge.erir.g wtl eenig nader licht gebracht, maar iets etelligs omirent deze plannen is toch nog niet bekei d, Ii: middels is het mit'g, kennis te iiemmi van feiten en gegevens, die ons een over .ieht brengen van den werktijd der volwassen mannen in andere landen. Allereerst vestig ik daartoe de aandacht op een onderzoek, door het New Yorksehe Lubor Depar'ment ingesteld naar den gemiddelden weiktijd in verschillende lan den De resultaten daarvan zijn gepubli ceerd in het onlangs verschenen 18e jaar verslag dezer instelling. Daaruit blijkt, dat de gemiddelde werktijd wordt gerekend te zttii : in Australië8 uur, in Engeland 9 uur, in Det.emarkf n uur. in de Vereenigde State-i 0?ïuur, in Duiuchland, Z«i;*erlaud. Frankujken Zweden 10-4 uur, in Nederland 10;/i uur, in Beige Ital en Oi)fteurijk 11 uur. Nedeiland staat das mee onderaan de lijst Van grooter betee-kenis vos aan deze statistiek. komt mij een onderzoek voor, door de Internationale Vereer iging lot be scherming Vi"j a, I.siders ingesteld, die hare uitvoerige resulra'^ii onlangs heeft gepubli ceerd in haar ificieel Bulletin 1). Ik ontleen daaraan enkele feiten, om te doen zien, hoezeer algemeen de beweging wordt om den 10 urigen werkdag door te voeren, in het belang der at beidende klasse, mtietit Duiuchland zijn de gege vens ontleend aan de, daarover uitgebrachte rapporten dw arbeid» inspectie. Iu Hamburg bedraagt de gewone werktijd 10 uur per dag; alleen de ivpografVn en timmerlieden hebben algemeen dei/ 9-urigen werkdag doorgevoerd; op enkele werk plaatsen beslaat, zelfs de 8 uiige werkdag. In Mainx wordt op vele fabrieken de 9, 'ijurige werkdag toegepast, en alleen bij bui tengewone ophoopir g der werkzaamheden wordt deze lijdelijk, verlengd tot 11 uur. Op 80 fabrieken en werkplaatsen is daar de 9 urige, op L! fabrieken de- 8 urige werkdaar ingevoerd. In SaMleii Meiningen werken 40 pCt. der werklieden 10-11 uur, L>3 ).Ct. 10 uur, 10 pC mir der ais IU uur. Uit Baden werd bericht, dat een werktijd van 9 en (JX uur al meer en meer de over hand ntemt, in den regel zonder dat de voortbrenging er onder lijdt. Het bericht uit \Viirteruberg begint aldus : »De arbeidsduur is, dan zij den aandrang der arbeiders zelf', ingekort en bedraagt in de meeste fabrieken niet meer dan 10 uur, met geliike of hoogere loonen dan vroeger." Uit Leipiig wordt hetzelfde gemeld: boekbinder-*, pianomakeis, beeldhouwers en houtbewerkers verkregen den 9 urigen werkdag, voor de ovetige werklieden be draagt deze in den regel 10 a 9!^ uur. In de mspectie-kreia B ren l au is op 201 van de 871 fabrieken een arbeidsdag inge voerd, korter dan 10 uren, In Denemarken is de 10^-urige wetkdag Zu peuterde met een van de breipennen, die zij tus-cden haar beenderige vingers, heel »i,el en hai.dig bewoog, oi.der het bruine toen je dat even uit haar witie muts te voorschijn kwam, grinnikte lenkjes en vroeg : Mot uwe n'r van in de krarit schrijve?" Dat zou wel kunnen zijn, moeder." -?Zeit uwe gerus, grootmoeder en over grootmoeder. .. Ik heb veertien kindere geha-i, d'r benne nog elf in leve, allemaal op u a getrouwd ot onder de mei se; m'n oudste dochier's oudste zoon is een paar jaar geU ja getrouw i, h it 'n prach vau 'n kind dat s m'n achterkleinkind, daar brei 'k nou 'n buik!i.]Ü3 voor. Nee, manliet, ik heb later nooit tijd gebad om naar spokedunse of' aiidere vermakeiiktedens te ^aan. Je elar.kte 't Opperweze als 'e in der lijd 'reis 'n kaart j s van de kemeedie kreeg vo<>r de kinderen . . ." Veel'wijzer was ik niet geworden. Verschillende oude menseden, uit die buurf, die ik nog interviewde, wisten n>ij evenmin iets betrouwbaars medetedeelen, maar op n punt waren ze het allen eens, dat het desti J^ ' Op de Oide S.-.hans eeu iconderlykeyelwiiniinttifje ge>chie<lK>tis was g'ir c.-1 Siechts n mat,, een zeer bejaard diamantslijper, w:s; mij rneetedeelen, dat er in dien tijd jonge lui waren geweest, die, zooals hij 't liuem-ie: d'r e«Ji chijntje" van ha iden ge maakt. Zijn uüleaging was nog al duidelijk ; hij böwei rde namelijk htt volgende : Op do dake van de huize van de overkant za'e ze met bran ispiegcls, mikroskope en tooveridiitaretis, en ze ii< te 't Jich van 'n groote laui.i, die ze in de vcrburgenhei J in huis hielde, zoodat j,iemand gewaar kon worre van waar de si hijning kwam, in een telescoop werke en door da glanzing vau die vergrooting-giaze en lenzen op een ronde spiegelschijf schote de licht^tnUe, zonder dat j j zier, ki ,?waar ze van daa . kwaiae a!s over de grach heen, en zoodra nou 'e klemaat van de luch mistig was, op zoo'» avond. kon dat licb. uit i'e icikrosiiope op dia tlamp \alle en dan kreeg je van zelt bewegelijke spookgedaantes vergroor op de overkant van de grac^, tegen de ij erjakbuizo an. Zie ja meneer, 't ia heel simpel, as je maar weet hoe 't gaat, want echte spoke benre dr Liet, dat gedoog do gooie God niet, omdat Hij niet wil riac z'n schepseie, die ie zelf gefor meerd heit naar zijn orucrsnede beeld, telkens van alttrasie de be.oertea op d'r iijt zoue hebbe . .." Deze wetenschappelijke uitlegging geef ik in ernstige O'.erweging a^n a Ie opt,:ci, mi,-scjipn weten of vir.dtn zij de mar.ier, waar .p een lich buidel direct kan worden geprojecteerd zo. d', r de Ichibron te 'incn zien. Ik kan dus omtrent het meest bekende .-pook van Amsterdam verder y,i(-t iindcrs mn')cde;-!,ir; dan 't geen de du.hter \'ari Ooittrwijck Bruin in zijn weik heeft r agelaten. 1) Bulletin dcs Internationalen Arbeitsamts. Baiid I. no. 89. September ]\>()2. (Dit is het orgaan van de iriternationalo vereenigirg tot wettelijke besnhermirig van arbeiders, die door verse.billende re«eeringen wordt gesubsidieerd, en waarvan ook hier te lande een atdeelirg bestaai). OUDE I) K overwegend: blijkens de verslagen der fabrieks-iiiFpeetie wonlt in 91 pCt. der fabrieken 11)'-i uur nf korter gewerkt. In niet minder dan pC*". wordl 11) uur of korter gpweikt. Van Frai kriik weet men, dat daar, door de wet van Mdlerand, binne-n enkele jaren de 10 urige werkdag algemeen, doorgevoerd zal zijp. tiet onderzoek heeft zich bepaald tot deze landen, veidtr IJaliëen Oostenrijk, waar d^ sociale toestanden, gelijk men weet, zeer bedroevend zijn. Maar het geeft geen inlichtingen over Engeland, waar de werktijd, naar eveneens bekend is, belangrijk korter is dan die op het vasteland l Vergelijken wij hiermede de opgaven onzer arbeids-inppeciie. dan blijkt er onmiddtlijk uit, hoezeer Nederlat.d bij de meeste landen achteraan komt. Ik k^\\ hier vol fctaan met het voorbn-ld ot zer metst in dustrieele provincie, Noor.l Brabant. Van daar bericht de inspectie over het jaar 1000, dat op de 008 fabrieken en werk plaatsen de wer k irj'.l hij 517 bedroeg minder dan 11 uur; 230 een werktijd hadden van 11 uur, 04 et n werktijd van \\Vi uur, 12L een werktijd van 12 uur (en daarbij zyn er 15 »>eveiijen of ,-pif,nerijet ) 22 een werktijd van 12J-; uur. 29 een wtrkiiju van 13 uur per dag hebben. Verieweg de meerdeihtid der werkplaat sen waar mii.dcr dan 11 uur gewerkt wordt, staan onder de rubiiek : «votdicgs en genot middelen"; d. z. dus kleine v.erkplaatsen. De groote meerderheid der arbeiders werkt 11 en 12 uur. Indien onze inspeciie eens zoover komt, niet slechts liet aanial bedrij ven, maar ook het aantal der daarin .verkzame arbeiders in haar statistiek op te nemen, zal dit maar al (e zeer blijken. De statistiek van de tweede ins-pcCtie getft deze eijrerr : in de 001 fabrieken en werkplaatsen wordt er in 100 gewerkt 11 uur per dag, in 1SG 11 % uur per dag, in 115 12 uur pur dag, HI 32 zelfs 11 uur of langer. Dit is de ycu'Oitc werktijd, die bij over-arbei-l, dikwijls gedurende wekenlang, nog veilengd wordt' Inderdaad -- eeu wettelijk higiijpen in dezen tues:and is v el nuodig. Een werk dag van 11 tot 11 uren, jdjii'-iu jaar uit, kan niet anders aan zttu schadelijk zijn voor de gezondheid der arbeiders. En zeer uitdrukkelijk zegt de htei Siruve, deintpecteur der derde inspectie, in zijn veitlag, (blz. I3--JS, bai d !?), 'lat eene wettelijke betclieruiibg van vroiinen en kinderen tegen overmatigen arbeidstijd niet tot zijn recht tan komen, en een wet »op papier" blijft, zoolang ook n iet de arbeidstijd van volwassen mannen bij de wet is geregeld, en in zóóveire aan den demoraliseerenden invloed der teugelloozecoi-curieiilieziji) ontrokken ! Een kortere weikuag brengt mee-: een beteren gezondheidstoe.-iand, etn hooger me delijk en verstaiidfciijk peil by de arbeidende klasse, dit is: liet grootste deel des volks. Het beteekent: hen ietwat op te heffen uit hun duf heid, hun planteulevei', hun fJavei:-bestaan. Kortere werktijd zal v,cl alles zijn wat ze iioodig hebben, maar niet is ht;i: de eerste eu meest noodige stap voor elen mautcchappelijkeu vooruitgang. Hopen we, dat er vanwege deze regeeriug. van wier leider zoo luide gezegd wordt dat hij de sociale nooden zoo elewr-eii-door besaft, ni t Jaijger gedraald worde, om aan dezen vooruitging m een Ihnketi stoot te geven. o, Amstels burgerij Zoo onvermoeid en \lu,'. Waarheen, met vrouwen aan u*v zij, Eu kinderen op den rug V Waarheen toch snelt ge in di;>ten drom, Al zijn de kermisweïen om, En 't proi Kfe-;st der tcemoernachten St Nicolaas nog ver te wachten ? 'k Z e fcfojt en klein, en arm, en rijk In ongedwongen togt Z'.ca spued;n. naar ecu vet re wijk, Bij avond schaars beiogt. Heeft daar de msan een dor kren rand ? Wordt da*r geüargni? Is er ura;,<i ? Of wordt er vuurwerk at^e-stoken V 01 koiüe ? .. . Ja, daar komen spoken. Daat komen 's avandi op de gracht Gj'aaiiten wit en lai't', En tjiijven daar tot iüd:;n nacht Ivi maken kii dren \ie.i g. Zij l.omen en /ij gaun WÖ:T heen, Ei loopen «onder leeac tl en Deen; Ivi scboou zij zwerven ia; gs de htrater» Zy hebben hoofd noch ledematen. Wie graag van de ou lh' i.i KOO vermaard Da wo/idreji bad b?-j>eurti, Toen gee-iten /.wiervün op m'.ze tard' Nu konr. aan ons de b urt, He.eft Hamlet ee s n schim gezien 'k Za.J meer d.-;n ij, ik z*ig er tien, Ik zag hon vc.ur mij1: oog verschijnen Kn ra^i we^ r in het Liet vfcril*yi.en. Komt Amstels burgers, die voortaan Wilt zien ? eu h'.-k^ei.dft' s ; Wa' zouilf gij i aar der. l! oksb--rg gaan ? Gaat «JLCiitti naar il'0;ide Scha; t-, I)<wr z«eK!n zij fhans keer op keer \"o >r 't ijz'irpakiur-3 hren en weer; En gaar, zieil spi^-gle.n IH de bare:,, Alsol het jorge f.mïi-'.n wtrcn. Wat volk vereent zich o-\ de gracht, 1,'ie 't zel<! --'ui ?.', schouwspel schonk; D,? jeug') v,? rdringt bet rijn geslacht, Geen bajo bïyl't bij honk. Daar lor-pt de minnaar met zijn lisf Kn in diun vo'k.-i'-oo.,' loert i;e th-f, Dio 't geen in zakken ii van ar eieren Voortaan in iscr)iiii''r.un doet vt-rar.deren. Daar stait de -.ca1, d'e xunr vf-ikoopt Aug'irk na eh-r;;n uit Ei w>j uiet peer e;i appel laop1', Staa: daar nu u:et y-n fruit. Ei witn ';' hij 't zwcr'on dror de stad, J!:j ,'?a^ aan r,<-ri!;i,' h-i! o- Ibrvkcn, Vu dt 's avo:.i!:,- uitrek bij de .-.püken. Maar 'c croot.it «-.'al dav.rUi'on gesne.ld Wi-.ar.t i'at do gscsifiiscliaa-. MoM in de Hoofdstad. O. lan^'s las ik 111 eeu dui-ïch umziekb'ad dat de tijd V'iorrjij is voor het scheppe.u vau kamerm u iiekwerlïen eu dat oi»ze componisten zich mter t ut liggen op bet compoiiceren van drau.ati.-che eu .-ympiioniscbe werken, weke zich uu, deu aari dtr zaak meer richten tot een gro'rter aai tul mentenen, dan de intieme kun^t der kamermuziek. Het is m. i. steeds ge«aagl i met zulke redeneeriugi n voor cleu dag te komen, en wel nr-itt ei kele < xceplioueele gevallen met als m;el inogf-n worden aangenomen en omdat de vt r.*ci,iJ! Srlen m verschillende lai.den en bij vertcüilieii ie volkeren niet, dezelfde zijn. Hi-t is waar, R c'iard Wanner heeft geen kamermuziek\verk'n grcojnpoiieeri. Eukele zijner Ujdgtncoteu i u volgelingen evei min. Maar daartegen- i over staa', dat Braiim*, Tschaikowsky, Borodi", ! Te^aie-f, Uvtrsk, G;iet', Sii.dii.fj, Cesar l'raijck, j o'Iiuiy e. r. q. hutne scliooLSte en rijps'e werken '? voor kmiieniiuiiek-ii.strumeuten gedac'it hrb leii; en g(nn t ijiet ' ij OLS eu op vti'scbillende plaatsen , elders, de kamermuziek een verhoogde populaii- , teif, duoidht, tru-ii bigoaiïin is de scliooulit'deii uier mtiime kuust ook te ontsluieren voor hen, die niet tot de boffnbte tienduizend gerekend kunnen wuidfii? Dirk 8c ii'er behoort, klaarblijkelijk tot hen, op wieri de, kui.st der katnsrmuziek een groote btkonrg u.totfipt. Verleden jaar reeds heeft hij ous iti zij siuald f oor p^auo en viool een werk gescuoLkei', dat getuigde vac edelen zin en da', oudai.ks ei kele tekortkomingen, toch een acht bare pltats iuneimt^ oi'der de talrijke composit.ëvan dat, geiif, die in den laatsteu tyd hitr te lande ziju versclieuen. T;iai.s ecbter heeft bij ons dom i oaieu een Quiutet voor p ano en strijkinb'ruiiK n er, dat?k aarzel nier, tiet uit te spreken?een geheel rijp werk is en in alles de ialei,tvulle uu-esterjiand documeuteert. Ji;eds het atnvarigstlH mi heeft iets beslist en kernachlu; zet btt z eb vast in. het gi Ir.-ugen van den toehco'd', r. p ver^chllleude manieren is bet, bewerkt, en seboune effecten worden er mee bereik'. tL t tweede motief heeft eeu minder sprekende p vMonom e, is air contias eert toch gotd in^t, hei, aauvanstmo i-f. Het Auasio is ten pracutig kliekende Sat>«, ge ragen door een week", bchoo e melodie, waanu eeu groote clim x <1e aaud:idit gespannen beu.'.t. H;:t derde gedeel c stait mistehien het, lioogf-'. l» den aau at g pitrig en r, yjhmiscJi getsii;.', kom' vervolgens een zeer se 100)1 gcdaili1 eii uitmubteud gi i. strumenteerd trio een weldadige en heerlijke stemming te weeg bren gen. Uit en het tjfg'n VHU het Alagio waren voor my de scbjotste muuieuten uit het c pus van Sc itfrr. Het vierde gedeelte tljit z:ch wel waardig bij de andere »&\ ; ',ocli iouit het mij voor, dat de iLsiJiatie met geheel r p de hoogte staat van de andere deele- . Evenals bet, optreden van het l oofdmot.ef uit den eersten Sa z meer vau uiterlijk i II' et is, dan Let gevolg van eeu logitcheu of orgüuu c'ieii dra> g, z >o vind ik ook in htt geuceie s uk ieis u.ti.rlijk?. liet zou echter kunmn zijn ''a', bij i.adere, ketmisinaking mijn indruk zich m,£ wijzig-*, ta ieder geval is bet (Juimt t van Se !i!er eeu der sciioon te f n uit est fr.sscbe wuker-, waarmede ik m den laaUten tijd i'eb ktui.is gemaak*. Ik wens,ch den heer Sc' ft-r er mede geluk en hoop dat het die bekendheid mnge < riai gei', wsarop bet krec'hieus zijne snpir.eure qiriliteiteu i a;jS| Leef'. Wordt door een kunstglas voorgestel i, Onzeker uo», en waar. 't Had vrij wat dagen reeds geduurd, 't Kwam meer en meer in z*ang, Om '« avonds in die stille buurf, Te loopen in 't gedrang. Toen 't geen in d'aanvang niemand zag, 't Geheim kwam brengen aan den da;; ; 't Was dat, waar s-Iinnm n zich bevonden Ook witgekleede iiien*cli?n stonden. Toen bleek het dat lï't spookgezigt-, Dat is d T bragl op straat, Kwam door de werking van het ligt, Op 't vrouwelijk gewasid. 't J >iet in dien altoos donkren hoek, I>c ligte kleur van kleed en doek, A'leer. aan d'overkanc aanschouwen, En maakte fjcliimnien van de vrouwen ! J. V.»N Oo-TKHWlJCK BUL'IN, V. 0,j 't Singel, hoek K iggestraat, staat een smal, vrij laag Luis, mot e^n min ot meer ou;Jerwet;chcri ingarg, een hoog stoefjo en een too:t ; o'huis er vo: r m«t een hekje ST op. Irderda d is het (c'ster een groot en h >1 huis, van achteren uitgebouwd tusschen de bclendir-gen, de bekende hkeurstokerij der lii-rna Groen en de particuliere woning van den consul Biix. Omstreeks de iarcn 1S77?'78 toomde men dit huis Htt i>o<ii IHI'K op 't Singel. Wiit daar gt liturde. hièhet er spookte wist e;gerilijk r iemand, maar ik herinner mij zeer goerl d»t er herhaalleHjk kle.ii.e troepjes mensrhen op straat voor bleten staan kijken en elkander onthaalden op allerlei wonderlijke en griezei'ge verhalen. Tot valiig had ik als mr. timmerman iemand, die ook dat perceel bediende en daardoor ge lukte het mij iets ireer en betrouwoaars te vernemen van dit spookhuis. De genoemde mr. timmerman, makelaar, een zeer oprecht en eerlijk man, die ernstig genoeg was om mij geen verd.cht verhaal'j? op Jeu mouw te spelden, zei. toen ik hem lachend vruerf : Zeker wfier de oude historie, buren, die het huis j,;oedkoep -willen koopen of ver velende huurders er uit, der.ken te jigen. Geen kwestie van, meneer, 't is daar wer kelijk een z-.er zonderling geval geweest en ik ben zelfnn het huis gero-.'pen om een en ander na te zien; riiaar er is nooit iets bijzonders gevondi-n. Als u er belang in stelt kan ik u in liopuis brengen met iemaiid, die er woonde, tijdei.s die ver.-cb\;t'.sclcn daar plaa'.s vonden, een ;:ecr 'érieus man, dien u volkomen gelooven kuit Toen bij ciij den naam noemde moest ik OEwiliekeurig glimlachen, want ik kende dien hef r Federt janji ai een deftig beuranan en nu wilde ik hem interviewen in zake spokerij enz.'' 't Kan soms al vr«emd in de wereld to<~gn.fu dacht ik. Tk s;hreof' hem een briefje en kreeg dï.'Jeli^k de i:iee>t beleeide uitroodiNevr-ns den eomponist, waren het de heereu Elderitg, Spoor, Hofmeester en Mossel die het werk een hrillante uitvoering bezorgden. Vermoedelijk zal de componi-t 'HT wel nag> noeg zijn ideaal bereikt gezien hebben. Behalve het, nieuwe i pus van Sc iifer wer l door de uer laatstgeüoemite heereu, nog een d r G-dur quart.etten van H y In en B-ethoveu's grafitsche opus 130 in Bes ten ge^oore s?efcrac')t.. Met de voordracht van H ydu's ((uailet. IK faben onze kunstenaars mij een groot genot, en een wair genoegen bereid. H ydn is in hot strijk quartet, zoo friscb. en jon", dat m»-n volop van zijn jeugd medegeniet. Juist in A\t tei,ri van kunst m^rkt men niets van ! et pr nkj ? rlah, in enkele zijner andere werken wel eens om een hoikje komt gluren. Bsethoveu's zware en moeilijk verstna'.bare opus 130 CDntrasteert, sterk met de eenvou Mije muziek van vader Haydn. Beethoven h eft, zic'i hier niet meer kunnen schikken in de gewone vormen der sonate. Hij heeft zich bij h.:t corcpoueeren vau dit en de andere z.c. laVst.e quartetten geheel ia de eenzaamheid terusg trokken en hij btkommert er zich niet om of bij verstaan wordt door de wereld waarmeda hij heeft afgerekend Tocl komen er momenten in voor, waarbij de meester zich geheel i n al zijiien hum orvoi'ea seheppingsdrang overgeef,; ongeveer a'sof hij de jirtn zijner j' ugd voelt herleven. Zoo b.v. in d' a vierden Sats »A'!a dan?a tedisca." Voigeus Sehind'er behoorde eigeuUjk het A-mol <[iari,'t op. 132 als hè: 130-te werk be ohouwd te wordtn eu dit q iartet ia Bes, als het 131^'e. Ta eerst genoemd werk vn.dt rnen de hemtlsche iUijevinc, den canto 'ylio" als »Diuk^a^ung eii.es GJnesenen naeh eiuer sehweren Kraukheit." Wa .neer de bewering van Schindler w*ar is, dan vindt men ook in het B:r-'Ju! q'ia- tït den geett teruo; vsn den man, die zijn geheele werkkrac',t herkregen hetfr. O'eritfens is de beir'ijke cavatine" de vijfde S&tz, een waardige teger;hai;ger van het //canto 'v lic". Aanvankelijk had Bieihoven voor het H mie van dit q'ianet (Ie ze.-de Sa*,) de groote fu ra gecomponeerd, bekend onder het opusgetal 135. l)aar deze ichter allien reeds zuo groot was dat ?ij 35 parti!uurpai;ina's in b.'s'a;- i-am, m' akte de uitgever Artaria bezwaar, büar als aale vau dit qiartit op te Leme-\ Op zijn verzoek, componeeids Beethoven teen het tegeLwoord ge (i .ale vo^r dit quaUe*. De fuga op 135 worit, bijna nooit gespeeld. Ik herinner tnij in '81- een uitvoering ir vau pel. oord te heDben door het gt heele .-r DJ>!IO;HCquaitet, van het Meii inger-orcliest onder 'e ding van Hans v. Biiluw. E :n grootte ie daa t ! Bij Baethoven's leven werdeu de lahWi q r,rtetlen niet besrtpsn. Niet door uitvoerendeu i n niet doe r toeiiourdtr-'. Giilufckit; is dit, t,i;a'_s anders. Dit bewets de v. ortr (f.- ijke wed; rsrtve en het warm Sfplt.ua ia htt emtl va» bei li ,»K AM'. AV Den heer 1T. G. v. Harr,,velt te R itt.erdam wil ik gai roe mededeelen c'at in de Ua'ste jaren van Liszt's . Legfinde von dfr heil gen E: .s> betu1' behalve te Ui-recht, nrg uitvoenn '«"n te vtriiieldeii vallen 'e Rotterdam et (i i 1901) te Groningen. Als k onder de n'briek muiiek in de Hoofdstad" schreef f' at het \vi-rk in geeu twittg jaar is uitgevoerd, kon ik liet »ermotden, dat men zu k.s Liet. u.ts'vii ,ei d als tot de hoofdstad van tot-passing zou b.rsc'iou.vei). Avr. A. Mtlllllltlttt'llhlMNHlKlIlt J«n m Oorl uöBnl, Op de niet te ruime maar helder verlichte boverigalerij bij Bi. ff v die daaron zo > uitgtske-, d geschikt is voor een tentoonstelling van werk dat op de hand dient bekeken te worden, vinging tot een bezoek. Plichtplegirgen hoefden we niet met elkander te maken, want hij kende mij even goed als ik hem, we za'en dus al dadelijk op ons gemak te praten. Hij keek mij zeer ernstig aap, toen liij mijn min of meer or,geloovig-glimlachen<i:?En laat me riu eer, s iets van die spokerij hooren, a^jcblieft ?, vernam, en zei: Ik kan me begrypen dat u de zaak i i^t ernstig opneemt, maar ik verzeker u dat alk'3 wat er ddslijds geieurde, tot nog toe voor mij een raadsel is gebleven. U maakt me brandend nieuw.-gie-rig! Oji te beginnen moet ik u even de situatie van het huis vertellen. Het is zooa's u weet zeer smal van buiten, maar loopt diep in en wordt daar veel breeder, kortom het is een ruim huis met een grooten zolder over de geheele lengte loopend. Daar was de drukkerij van mijn zwager, bij wien ik inwoonde. Er stonden hanclpersen, een snelpers en lerdtre werktuigen. Op de verdiepirg daaronder süepe", achter, mün zwager en zuster met de kL.dcrer. Ik had -. óór mijn Warner. | Kr wa», zoo:ang we in dit huis gewoond ' hebben, altijd iets vr<;emd>, iets oaveiklaarbaars j om. ottf heen, iets dat we allen waarnamen ot ? als 't wa e ir.tiï'ief voelden, want hooren | deden w-< betrekkelijk weinig, zien in 't geheel niet». Toch gebeurde het menigmaal, dai wü, l wanneer we de ;ra; pen opgingen, 's avonds in j 't halfduister, een gevoel kregen als of iemar.d i naast (f vóór ons de trappen opging, 't Was ? akelig en toch maakten we elkander er in den , bcgHine niet attent op, laïer kwam dat van zelf. | Als 's avonds de diei siboden i.aar beilw^ren, liet vuur ipgerekend en 't licht in de ouderwetriche keuken was uitgedaan, be^on het ? aar levendig te worden, we dachten aan ratten of muizen en namen er verder geen nota var, totdat een van de d'erstboden, die boven de keuken f-liep, vroeg: j Mevrouw, neem me niet kwalijk, maar ?wat voert u toch 's nachts nog uu ir, de keuker, we booten u zoo scharre'en met de poi.k en de asschop, kijkt u de boel i a 't We hooren u voortduren.! heen en veer loopen en van alk-rlei verzetten.1'Om de dienstmeiges niet argstig te maken, bedacht mijn zuster een k?ein roodieugen'je en bleven wij daarna d^kwyls luisteren. We hoorden altijd wat, meestal alsof eriemard rondliep, de tang opnam en er mee in 't fornuis morrelde, enz. enz. Gingen we kyien, dan wa-i alles op zijn plaats en bleef 't geluid weg. Geen van de huisgenooten was bijgeloovig of bang van aard, maar toch maakten die ge luiden, die zonderlinge sensatie ik v>e, t er geen beter woord voor alsof er een onzicLtbaar wezen in huis ror.dwaarde, ons min (f meer zenuwachtig. Vooral bij het op-en a'gaan van de trappen was het allcronaange-aatnsr, want ieder onzer op zijn beurt kwam met ern bleek, ontdaan g^ziiht vertellen: 't Is me weer vlak voorbij gegaan, terwijl ik naar boven ging, of: 't is me weer legergekomen. Wat? wij wisten geen acderen naam er voer dan : lift... en 't was en bleef een raadselachtig, een griezelig, zenuwachti^makcnd -H j (Wordt vtnolgd).