No. 1348 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD YOOR NEDERLAND. van Columbia nog niet i; aangenomen. De tegenstanders beweren, dat de Vercenigde Staten, indien zij het kanaal aan leggen, daardoor eene verkapte souvereiniteit over het omliggende Columbiaansche grondgebied, zullen, verkrijgen. En de heer Roosevelt heefc immers zelf gezegd, dat de Zuid-Amerikaansche republieken tegen dergelijke aanvalleu mo3ten worden gevrij waard ? De vraag is uu, of Columbia en andere Zuid Amerikaacêche of Centraal-Amerikaansche Staten, die de presidentieele op vatting der Monroe-leer levendig toejui chen, wanneer zij daarin eene gelegenheid zien om zich aan onaangename verplich tingen jegens Europeesche crediteuren te onttrekken, voor die leer dezelfde geest drift zullen blijven gevoelen, wanneer de groote republiek zichzelf veroorlooft te doen, wat zij anderen verbiedt. In de Vereenigde Staten zelf is men nog lafig niet zeker, dat deze Paoamaquaestie zoo gemakkelijk haar beslag zal krijgen. T/ie Nation, een te New-York verschijnend blad, zegt, dat men zich geen te geringe voorstelling moet maken van de moeielijkheden, die nog te overwinnen zijn, wanneer men bedenkt, dat de on langs overleden Columbiaansche gezant te Washington, de heer Martinez Silva, in ongenade gevallen en uit de Colum biaansche hoofdstad is verbannen, terwijl zelfs zijce goederen zijn verbeurd ver klaard, omdat hij aan zijne regeering had verklaard, dat hij geen kans zag, van de Vereenigde Staten (roor de toestemming om het kanaal te voltooien en daarover conUóe" uit te oefenen) meer dan 10 millioen dollars te krijgen. De dubbeltjes quaestie schijnt dus ook hier weder den doorslag te zullen geven. Misschien heeft Uncle Sain een milde bui, misschien ook niet. W ant al is zijn beurs lang en diep, zijn armen zijn nog langer en uitermate stevig. En als het parlement te Bogota het traktaat HayHerran niet goedkeurt, krijgt Columbia mogelijk in 't geheel niets. In 1840 heb ben de Vereenigde Staten het reusachtig grondgetiied van Texas ingelijfd "p een verzoekschrift van jüpersonen. Zooveel xgoedgeziiiden'' zijn zeker in den omtrek van Panama ook nog wel te vinden! vcciaiz (J De achtste lO-jarige volkstelling. II. Plattelandsbevolking. De loop der bevolking van het platteland is in velerlei oplicht merk waard ij. Maar nitt alleen merkwaardig, ook bijzonder belangrijk in fociaal opzicht. O /er het geheele land berekend neemt het inwonersaantal alle j wen belangrijk toe, allerlei invloeden, die ik hier niet nader zal bespreker, werken er toe mede, dat 't nu eers büna 1%, dan weer nauwelijks l pGc. is Maar 't totaalcijfer beweegt zich altijd opwaarts en van de ruim 2 100,000 zielt-n in 1795 tot de ruim 5 raillioen in dezen tijd is zeker een merkwaardige gtijgirjfir, die maar door weinig landen overtnilen wordt. Maar die toename van het inworersaanlal hecfi niet overal plaats in dezelfde yeihoudirig. Dat de steden en bepaaldelijk de groote sttden verreweg 't rneest van dien aanwas »proriieeren", dat is bakei d. Als een enkel voorbeeld strekke maar dat van 1879?1895 debevolkirg van het Rijk tcenam met 21 l jCt., die van de dn-*groote steden (Amsterdam, Rotterdam en 's Gravei hage) met CO procent. Een dergelijke onever redig- groote stijging kan tiet worden toegeschreven aan de vestigirg van buitenlanders. Wel is't waar, dat vreemdelir-gen zich bij voorkeur in de Tegen wil en dank VAN M. TRI VELE Y. III. ET» bescheiden druk op de electrische echel en gcrn tien tellen later werd de voordeur ge epend. Mijnheer en mevrouw ts spre. ..." De refct van de vraag bestierf hem op de lippen, want in plaats van het dienstmeisje, zag Lij de dochter des hu'zts voor zich staan. Ah, meneer Biécourt! Wat een prettige verrasaicg !" Heel vriendelijk, juffrouw" klonk het op eenigszins verlegen toon gegeven antwoord. Ik. . . . hm,... u.... hm,.. ik. .. Ia uw papa thuis?" Nren mericei". En uw mama, dan?" O .'k al niet, helaas. Ze zijn daarnet ?amen uitgfgsa", om ccn viuite te maken. Het tweede meitJ3 Is ook uif, zoodat u riemand vindt, dan de keukenmeid en mij. Als u fus met een gewichtige boolscbap komt voor papa of mam9, moet u jï>aar zelf kiezer, wie u die toever trouwen wilt, mij of de keukenmeid. Maar ik Loep, dat u mij de voorkeur zult schtnkeri," bts'cot zij op guitigen toon de^e voor basr doen lange lede. I Ut ?an een lastig geval, boe zou hij zich (p eer, g [.cbikte rift irr er uit rrdicü':' Woik >ocrwci.d:-.el reoe.-.t bij opgo.-en voor ?ija \rj-fc,'-\*. cp een zo ) or-^ewoo.i uur? Kslicie lü.d rU; d- i-.r \an het Jon reeds ge.-jjerd. \Vi! u ma'tr zo?) got.l zijn en even Mrnnn {af.n U ku'it hier gemakkelijker uw bo3:Uchi*p cverhi'cr.gcr, dan in de koude, tochtige ga'?<?. ,." Kr b!eei hem nie'ft ande-s over dan gedwee biiiiicn te gaan en plaats 'c ncc;cn cp den by groote centra nederzetten, maar hun aantal 13 uiet zoo aanzienlijk dat 'c een dergelijke stijging zou kunnen meebrengen. DJ oor zaak moet dan ook elders worden gezocht, en wel hierin, dat uit andere deelen des lands geregel l een groot menscheriaantal afvloeit naar de hooidplaatsen. 't Kunnen niet de kleinere steden, b. v. die boven 25,000 inwoners zijn, welke haar bevolkiug aan de metropolen afstaan, want ook die kleinere sleden hebben een bevolkingtoename, die het gemiddelde (e boven gaat. Ons blijft het platteland over en dat inder daad het platteland de leverancier der stedelijke overbevolking is blijkt b.v. hier uit, dat de aanwas der steden geregeld het sterkst is in tijden wanneer de landbouw, aU platteland/bedrijf bij uiiuemendheii, in ongunstige omstandigheden verkeert. On te taxeeren den omvang van de verplaatsirg der bevolkirg vanaf het plat teland naar de steden is dikwijls de methode gevolgd om de verschillende genieet.ten in je dee'tn in groepen afhankelijk van het inwonersaantal. Die methode komt me voor niet juist te zyn, althans geen goed beeld te kunnen geven van den loop der bevolking. Tot het platteland ivkeneude alle kleine gemeenten (beneden 5 of 10 duizend iuwjners) betrekt men daaronder verschillende industrieplaatsen en kleine stadjes, die toch eigenlijk niet lot het plat teland behooien. Ea daarentegen irkent men dan tot de stedelingen dj inwoners van een aantal uitgestrekte plattelands gemeenten, zooala men die voural in F.ieslard aantreft. De bes waren worden niet ondervangen wanneer men de scheidslijn lager stelt, b- v. op 2000 inwoners. Ddie regel wordt in de of'fijieele statistie ken gevolgd, maar een zuivere onderschei ding van de piauelandsbsvoikiug wordt zoo geenszins verkregen. Friesland als voorbeeld nemend zien we dat naar de offioieele indeeling maar 8 gemeenten in de juiste groep ??vor.leu geplaatst. 4 sia<"ij-'s (Fluideloupen, Stavoren, S.oten en ijlst) worden ten onr-chte bij het platteland ingedeeld, terwijl 31 grietenijen met geheel of overwegend plattelandsbevolking als sleden te boek staan. Ia de andere provincies zijn de verschillen niet zoo groot, maar in tik geval no.f te groot om i'e statistieke ind^elii-g juist te kunnen noemen. Drenthe en Noord Holland b. v. tellen beide ruitn 2<J zuiver platte landsgemeenten met metrdaij 2000 inwoners. Een zuivc e indeeling en een gotde voor stelling van den loop der bevjlking woidt zoo dus niet verkregen. Er is echter oen andere tneihode en wel deze, dat men de gemeenten gaat indeden in verschillende groepen, afhankelijk van cle bestaansbron der ingezetenen. .n dat goed te kunnen doen is een uitgebreide locale kennis noodigen 't, ware te weiischen dat voor elk deel des lands en voor elk gewest de gegevens plaatselijk wer len ver zameld. E«:-ri voorbeeld van een dergelijke ir.deeling, ti.l. van de provincie NourdHolland, is te vinden in de- Vragen des Tij is van Juni 19U2. I.V. gemeenten roet gemer.gd bedrijf, n.l. begaande (leels van landbouw en dee's van handel oi'industrie, ,ijn daarbij terzij Ie gelaten, zoodat, niet afhankelijk van het, inwonersaantal, maar van het bestaansmiddel, eenerzijiis zijn. gegroepeerd de steden en anderzijds de typische p!atl*'lai;dsgem:eiUep. .Maar voojuitloopei>de op 't tot standkomen van dergelijke gewestelijke statistie ken is t ,ch ook nu wei reeds ten vrij goed overzicht te verkrijgen van den loop der plattelaLdsbevolking dO'ir een aantal gemeei.'ten mtt overeeuko'nsiig bed.'ijf' in groepen saam te vatten. Die groepen kun nen dan als type dienst doen en hoewel 't uiet goed is om te generaliseeren of uit alleenstaande voorbeelden algemeene regels af te leider, komt het me toch voor dat bij goede keuz-3 van die typt; een behoorlijk overzicht vo«r 'r geheele platteland wordt verkregen. Te meer omdat de uUkorr.sttn dier groepeering zoo merk waardig overeenstemmuu met (iet bovengenoemd rneer uit gewerkt voorbeeld van Noord H >!land. Om een goede vo >rste!ling te verkiijgen van den loop der plaueiandsbevolking kan men b. v. als lypen aannemen het onder staand-tal grotpjeringen van geaieenten met overeerikomstig bedrijf, alle zuiver den haard staanden stoel. Ook juffrouw Félicie zette zich. Welnu, mijnheer B'éjourt, ik ben gebeel gehoor. /?gt u nu maar, wat ik aan papa of mama namens u vertellen moot, als ze weer thuis kom';n ?" Het was een pijnlijk oogenblik; Paul bad schatten willen geven, als bij op dat moment over een grootere fantaisie en een ontwikkeld redenaarstalet.t bad kunnen beschikken, want helaas, hoe bij zich inspande, hij kon geen uitvlucht virden. U bent wel vriendelijk, juff-ouw Félicie.... ik .... ik .... u ... omdat. . . ." Féicie lacbte nogmaals. D:'u'r begryp ik niets vsn; ah dat alles is wat ik mijn ouiftrs moef TEecdt-elen . . . . ' P.sul voelde bet belachelijk.} van ^ijn verle genheid, maar v ;V, moest hij ze-'gir '; ,!.>, als hij zoo Vfrslardig gtweest wa\ i!e thui-! £-«houden aar.fpraak op een blaa^j' papier (e aclrijver, da:i bad lij baar gewoon *eg verzocht, bet brifijc! aai ba-r vader te o,erha!:di,.'f-;i t B sica na hst wiise.lan van een >. aar banale beleeldheidblrasen verwijderd. Dat hy daaraan ook niet had gedacht ! K i bleff b^rn i.iets anders over, dan eer. weinig om de iiak been te draai-ri, te probeeren, zoo i-pocdi-; mogelijk weg t« l omen en f&<\ te zfgacn. dat Ir.j r.ög wel eens nader aanloopen zou. Ze zou hem i^atuurlijk wel een suk!;y! vin der, maar wat kor; hem dut schelen: bij was immers voor bet Ir.a'st van zyn leven hior in huis geweest. Maur wat bét u dan toch ei.'cnlijk vo T een boodschaji, mrr, :er Paul';" V-ejOTi Fólicit> weer. O. j1 il'''ii7,'.... di xasi! is hru-cu rr-r b.'.'c!j-> irgewikkebi .. . . v.' zT.üjk ik ben lang..', wai.t .... j,», ziet n, ik v, re?, (!a'~ . . . ," Maar u Mint 'cc!; p'oi,es'rcn hi" ni;.i (';:l ^flrt te n^ki'r, a'-. !.?<?': i\i': ?/.?'..'?? r:<i;''\:;ük t.; l^rjrii,;,-;- i-:, f:> n\; ,?.; !?'!(.:! 'ï\\f !? v/;.,.; ,' (, ;;,!-,> wcri't. l:.-'! ik \-"\ K, b ;??.?:?:?,;?'..?; '. ' \-'.???':?:'_ &!s u *.;?? r !)<-; ?, r;»: ?.: i .-t - ;<?; }?*??.',,, ;}?? ....?, -,, ,.,/4 m s,i", m'n s.d.fr i'irc.;\'K i\;.;:'c. c ? r-'..:.f. Her een za!<enk*f>.t:<-, r-n i,;^ v.-.'l ccn -.-»- \', kwestie, vra.insn i:y JG?X !'11-" <?''-'? vcrl-ia i-j_' ha j pev'.?.a;vl" O, aio 't ar.tlcri r.iet i1, (.aai u d;:; rraar plaUelantsgpmeenleu met de bewerking van den bodem als voornaamste bestaansmiddel. En om het verschil te doen uitkomen met diii groei der stedelijke bevolking, worden de voornaamste steden ook ia een drietal groepen saamgeyat. I. Het westelijk deel van Zuid-üavelaud omvattend de gemeenten: Bjrssele,'s Heer Arendskerke, Heinkenezand, 's Heerenhoek, Uvezacde, Driewegen, Eilewoutsdijk, Oadelande, Baarland, Nisse. Hoedtkeriskerke, 's Heer Abtskerke, 's G raven polder en Wolphaarsdijk, te zanten groot 18433 hec taren. Bidiijfsvorm: overwegend akkerbouw. II. Zes gemeenten in het N.-W. der prov. Groningen, n.l. Bafl ), Eetrum, L°ens, Klr.osterburen, Ulrum en Wu;Kum,tezame.n 18 19C heet. Bedrijfsvorm : overwegend ak kerbouw. IL De twee Frieeche gemeenten He,nnaarderadeel en Wonseradeel, te zamen groot 21 331 heet. Bedrijfsvorm : overwe gend veehoudenj. IVT. liet noDideiijk deel van Waterland. omvallend de gemeenten : A vriihorn, B em. ster, Bei-ts, G aft, Kwalijk, Muldeiie, Ojsthuizen, Ojdeidijk, De Rijp Sjhernierhorn, Z lid- en Noord jhermer, Urseiu <:n \Varder, te zamen groot 18 GOS heet. B^iiijfsvorm : overwegend veehouderij. V. Da JMidden Beiuwe, n.l. de gemeenten Mtiurik, L'end;n, Echuld, IJ^endotirn, D.)dewaaril, Hemmen eb Eleteren, te zamen groot IS 091 heet. Badrijfsvorm : gemeugl bedrijf, tuinbouw (>ofiteeli) naabtakkirbouw en veehouderij. VI. De Streek, de Bingjerd end, I/ingeiidijk in Noord l lol l ar; d met. de gemeen ten : B >veiikarppel, Groolebioek, H >ogkarspel, Westwoud, Biokker, Z-vaa^, Wo^riiiin, Sitit 1'ciricras. Broek (jp L iiigoridijk, Nd. Scharwoude, Zd. Boharwou ie, (3udkarspel, Warrnenhuizen, K'iedij^ en ILierhugowaard, te zkuieu groot 17.C9:2 In et. Bedrijfsvorm: genaengd teliijf, tuinbouw naast akkerbinv en vtehuudenj. VIL. Hjt Westland, met de gemeenten Wateringen, L losiiuiiien, Al<)us!er, 's Gra vezandf, Nialdwijk en DJ Lier, ie zariit-n groot 13022 heet. B.;diijfsvo;a: overwegend tuinbouw. VIH. De gernceiiteri thans met meer dan lOU.OUU inwo.iets, n.'. Amstudam, II )tt.er dam. D^n Haag e u Uirechi. IX De gemeenten tu>sehen -lu en 100 dui/.end inwoners, n.l. G.oii'.ngen H*arlem, Arr-Jiera, L'-i'ieii, Nij;uegen en Tilburg. X De 11 genieeMtcii tusschen 20 en -10 duizend inwoners u.l. Dordiecht. M111101 ric!it, L euwarden, DJft. Z volle, 's Hertogenbosch, Suhieda-n, Deventer. Breda, Apel doorn en den Ht-ldtr. Bevolkin DJZC rekfiisorn is onge'.wijfel l bruikbaar als uitgangspunt voor een aantal bespie gelingen en conclusies. Het meest opvullend i.-i het overgroot, verschil iu p, reentage van bevolkingtoenair.e bij de ve rscbiliende groe pen. Ter A ijl in de groepei. l?V de :ori;arne veibletf beneden hei eemiditeide voor het geheele land (-l'2ï-l procent) r;a«iert groep VI dit gemiddelde en g'.'.at giojp VII ('iet Westland met. zijn bloeienden tuinbou*) dat zelfs een weinig te boven. »S.;hcrp valt daarbij op de veel eri veel grooter (oename der stedelijke bevolking, de en ook dat is opmerkelijk hij de groote staden weer sterker is daa bij de iets kleinere. Uit alles spreekt dan onk een steeds ernstiger wor dende opeer.hoopitig der mwischeu ia de bevolking centra. Doch er is nog meer. M -rkwaaniig is ook het zeer gering veischil in bevolking. dichtheid bij de 4 eerste groepen. Voor standers van graar,rechter, beweren steeds dat de akketboaw aan veel m jer personen ceo bestaan verschaft dan de veehou'iei'ij gerust uw garg; van fi .ancieele aangelegen heden heb ik heel veel verstand." (X'h, kom! ' ,,1'apa behandelt heel dikwijls geldzaken met me; ji, by vraagt me af en toe zo-lis wc! om raad iu dergelijke kwesties." Alle duivels! ' dacht Paul, ik word hoe langer ho: me^r in het nauw gebracht." Daarover verwo-dert u j» ratuurlijk, niet waar, meneer l'aul ? hadt nooit g«danht, dat ik zoo'n practisch uiei?J5 wa-*, riet waar V ' k!onk hot op eeiiigszins spottenden toon gegeven ar,twoord van Félicie. Fi toch is het zoo. Ik ben \an opinie, d.it mei~jes van dei; tegenwoordigen tijd zich nitt met allerlei beuzelachtige i;''ctsdoenerijen moeten opbouden, ;naar trachten inopte;; verstand tckrij^sn van ge!,k-lrke B&rgelegei beden, cpdat ze waar dii: noorli^ blijkt, voor haar robtgenocten in de plaats lredi.ii", cf her. vo-jr korten of lan ;ercr ;ijri v rvanr-ar, knnr.e-n." Ik ma*k u w.-i mijn co uplinient o/er uw juist ir.zlc.ht in zak^r, ji;11',-oiiw."' Ziet u nu we), dat ik veel vers'and hïb van zRkenV ' ,Zekrr, j ifi'roiTw ! ' S'eekt u dan r,u raaar var, wal .. Ik luis'er," j jVïsar IV.ul bleet voor zich uit zit en staren, Zji'ider iets mee.r '6 zcjgen. Ii riie vtrklari'og dan ?óó vc-ruazcnd irg«vikkeld '1 -Ia en neen ! ..., maar och. . . . ziet u, 'c ia alleen...." ! ,,'>: I-t alleen. .. waf V' vioeg Fé'icie, !..ngzamcr ard ongfduMig wor.lend. l".t uwe aarzeK;-,7. mij ri!-?t dezo boüdu'h.ii! te ltslasttn, xc-.i ik }»pna tot de roric'iii'ie kon:en, of er M>n.s e<'n of aiidere mis'da-.fl o dor dk: j-phpim^r!ni^bcid schuüt. Kn als hei dat liie; i-, zeg nat; toch welk ec~ irpr-S'li,k geheim er «ar riii» Kcndinsr yerlj.-rfkn, is?'1 Ne.'in, waarscl;;!^. bij !-:on ''et iu t!ien toe r.t--\ ''??-?iiri-ii en \v-i xo-.>^-otdi;.nri(i>'."jij!c, 'tko:tt.» ,..! ?'?^'. } il oi.w, <!s! is i.i-t. rr t r-.tr'U f on cf-licim, d/,,( ik a!!«T, aa:; u-,v eiidcr-.- k:v ; j toei'crlrr;iwer.'' | Z'O ;:oa, n i /ni z,> i'-i-'i ?:cksr we; i.ietlar.gcr | MijVi-r, ^.driügtr, ' aiiit L'j. ! met zuivelbereiding. Hun beweren wordt door de bovenstaande typen niet bevestigd. AVel g*at 't Groninger akkerbouwdistrict de andere groepen iets te boven, maar teruggang is ook daar en vrij sterk reeds ingetreden. Een dergelijk afnemen van de platteland^bevoiking is op meer plaatsen waar te nemen, ook bij groep IV, maar de eind cijfers der gezamenlijke groepen bewijïen toch dat men riiet, zooals vaak gebeurt. kan spreken van ontvolking van het platte land. Merkwaardig is zeker de groote overeenstenimiijg iu bevolkingdichtheid der eerste groepen, liggende in zoo verschillende deelen van het laud en met zoo verschil lende bediijfsvormen. Alle 4 gemeentengroepen hebber, een vrucht baren bodem en ziende, dat om en bij b'öa 90 bewoners per 100 hectaren de stijging van het menschenaantal ophoudt of zelfs vermindering in treedt,, komt de vraa^ op, of daar misschien elu grenslijn is te vinden van het menschecaantal, dat bij gewone cultuur op en door den bndtju het. levensonderhoud kan vin den. Mij komt het voor van wel. EU de eenvoudige conclusie hiervan is, dat, wanreer eeiiniaal <!ie grens is overschreden, de bevolking wel moet afvloeien raar de steden of raar het buitenland, l-t deze opvatting juist dan zal elk pogen om de z. g. ontvolking vau hel platteland legen te gaan nutteloos en vruchteloos zijn. Hzid in de flooltal Z»!d«n is een oratorium met grooter entiiousiatitüie begroet dan Mundelsaohn's »Elias". Da componist was al beroemd door zijn »l'dulu»" en vooral ia Er-g.siar:d had dit werk zich groote populariteit verworven. Niets was dan ook natuurlijker dan dut de Krigelschon reikhalzend lutzagsn. i:aar een tweede w^'ik van den ver eerden meester, 't hefst van gelijk karakter. D,m i* G A-ig. IS-lij vond de eerste uitvoering plaais ,p een muziekfeest (e BirmiriRham en sadfert dien tijd geniet de «E'.ia," in Engeland een waa?deerirg vet! grooter dan in het overige K'iropa. L>it r.eemt echtar niet weg, d«t in Daitscfalarid eu ook brj o) s te lande de»Siias" larg, zeer lang werd gehouden voor het type, het model van een oialo-iura ; voor een werk waarin de moderi e uitdrukkingswijje ver bonden wis met dan antieken vorm en waarbij du gewyde stuf uit den hij iel, welke ten allen 1ij>le op a'.ie volkeren der wareld een groote aantrekkingskracht hüi-fc uitgeoefend, op ongekeiid pakkorde w^jze muzikaal was behandeld. Die eigensehspüen kaïmen nog in dei »El;aa' apprecieerer. ; echter Mendelesohn zelf is er de oorzaak van dat een veel grootere dan bij, in 0:23 dagei den roem inoogst, die hem veel te lang is onihmien. I-nmers, was het niet Mendelssohn, dis in 1829 Bich om zoo te zeggsn keef i cpg-Jüul^p-n u:t de bib oIfcefk en zijn l'asjion tot nieuw leven ver wekt? Ii ijuch ru Kieg men gerust bereikt zien het culminatiepunt dfr gewijde cantate; een climax t.a -.vh schijnt niet meer mogelijk. Bai!i is onsterfelijk ; hg tit-efi voor de oeuwen ge&cbreven, Mjndel-s<ohn niet. Zóó komt het dat B sch een eeuwige j ugri semet en zóó kooit het ook dat Mendelssobr, s »K:ias" nad-st ik hem vijf jiren r,iet geboord had, voor mij wenr vijf j iren ouder geworden is II -t is ook een waarheid dat tbai.s de geschiedenis en het daarrnes gepaard gaande strjibvgrip meer beginnen te spreken. E)n oratoriuai raet zijn klassieke lyi.en past toch jiiet zoo Hijst r goad bij d«n romantikor MandElttsohn. Zyn W ilpurgiaracbt, zijn S-jmmerr.achtstrauojsmujiek en zijn Lireley dunken ons thans i;og friscti en kleureniijk ; ook zijn da dramaübcbe t-n roraar.tiscbe episodes uit »Eiias" thans nog boeiend, terwijl daarentegen de lyrische fragmenten beginnen te verbleeken. De geheele tcè.ie iusschen E ias en (.e Raalspriesïers voigt men met de grootste opmerk zaamheid en aandacht; ook dat mooie n.yttieke koor »and ein staiker Wird. der dio Barge zerris und die Felsen zerbrach, gi g ver d «n Ha TUI hei' iüe;r> d :r schoonste uitirüfen van Dus werkelijk een gsheim ?" X'.ets minder dan dat." Ken eigenaardig lac' -jt f peelde om haar lippen. Dacht u dan we.rkf.lijk, dat ik dit niet reeds lang had geraden V' Ddt ia w&arac'itii* toch wel een beetjj al te tras !" dacht Pau!, zonder te weten, wat hij i weer antwoorden moest. Hij hoefde eïenwel niet lang raar een antwoord te zoeken, want met een blo J op de wangen vervolgde Félicie: Ja, hoe zou ik da,* niet begrepen hebben? O, ik weat t^el, dat ik op het oojjsnblik misseh'ea teg«n de etiijae'te zondig en dat de meeste van mijn \riendinnen gewacht zouden Lebben. (ut haar culeis ze oiiicie''! met de wer^cften van een baar n;et onverschillig jo-gmen;.cli bahend aaddtfii gemaakt. Maar zossïs u ruiaschicn wel a! larg zult hebben opgemerkt, denk ik in vele or/'chten hoc' ander? dan mijn vriflndii:Jifii. Kn ik moet nu eorüjk bekeuren, dat ik óaanan lio gtnaamd geen j.pijt geveiel, vaut ik hsb h f; t missohi^ji jirst aai dit lek te darkcn. ("at ik zij 't ook geheel zonder rcijn toedoen bet geluk mocht hebber*, u r.ict te misbag&n." L;.eve hemei, wat beterkent da' r.u w:-cr V" dacht Paul met steels klimmende verbazing. l" :tiet, V,oo opCT.haitig ik ben'. .... Ja, ik durf er zelfs rond VO:T uitkomen, dat ik het op lioogen ]>Tij> stel op d't oo^enblik met u ft'lceu te zijn. <!aw ik oneindig lievfr de beke-.(e:;is van r,-ve gene;er.Leit van uw figen l:p,:en le^1, dan dat mijn ouifis mij aadden veiteld, dat u tili itcl aanzoek era mijn hand had ^(Uaïi.'! ,,AVd' z'p;>'. u . . . V" J:i, iiii,ini:ccr 1'iui!, ik zou j;kkcn, a's ik bewrrr;i Vi:i,iï, dr.t ik r.iet te ar, ei anderen (ijl e,>r. veiklanrg uwer/.ijds had verwacbt !'->:e i;-, j,,-t oo.^ Jo.-pr';i;i-"'. be/ï'iukfï:; . . . tic r.ia;iie;% v.ï^rcp u r.M' ji'srl'J: aan (e /ieri . . . cU; \e!o a'tciitirs, f!;c u r;i<- bswei's . . , KV vfrïiTir.in^ en U'rl'geiJ'dd van i'a?r;.c1' . . , ;-.'in v» .r irij de dauielijksto b ??>. ij/^'ii, d. i? n jnij ili.'t iirc-fr . . . en ree;is ecr.i;!';ji Uj-:l...;' , O. j'.ifrou*', ik . . ." \Vftt la,? rr "ie* crscholfn iri die (w'O llllltllltlllllllflIIIH : romantische kunst; doch zoovele anderenum, mers maken in onze dagen reeds den indruk i van leegheid ondanks de gladde techniek en | da meesterlijke vormbeb.eerscb.ing, waardoor ! zich alles wat Mecdelssohn geschreven heeft onderscheidt. De O atoriumvereeniging heeft echter van »Eiiasv een uitvoering gegeven die ons door hare voortreff ilijke eigenschappen, over menige zwakheid van het werk kon heeczatten Hat wis echter goad gezien van den heer Tisrie om in het tweede deil het snooimes eens duchtig te gebruiken. De nummers die thans ] wegvielen zouden bezwaarlijk dea indruk van onmisbaarheid gegeven hsbben. Da uitvoering had ditmaal plaats in het Concertgebouw, waar men veel beter rog dm in de acustisch min gunstige zaal van het Paleis voor Volksvlijt, de slagvaardigheid van het koor kon apprecieeren. E? werd zesr mooi gezongen, er. was door den heer Tieris veel werk gemaakt van de nuances on indien er hier en daar, vooral bij de alten een ietwat voller timbre ontwikkeld ware, dan zou men zonder het minste voorbehjuj den hooïsten lof kunnen toezwaaien aan het koor. T lans klonken mij de open vocalen a en eenigazins vlak. Men had zich voor deze uitvoering verzekerd j van de beste solisten die ons land varmag aan te wyzen. Vooraan Messcbaert Wat hij van de titelpartij weet te maken is in de h >ogsta mate artistiek. Hier en daar zou een kernachtiger, massiever stem hem misschien te stade gakomen zijn. Het is echter niet mogelijk die nobele propheter.fijuur met meer waardigheid en expressie uit te beelden. Dis gehaele scó ie, straks gecosmd, met de Bialsspriesters was een en al leven ! E i wat te zeggen van zijne aria's, vooral de tweeda »Es ist gerjug" met de dankbare cello s'iio van den heer Mossel. Het was prachtig ! Ojk mevrouw De Haan oefende met haar val alt geluid een onweerslaanbare bekorirg uit op het publiek. Mevrouw OMenboom had mouumten waarin zij bepaald onovertrefbaar was ; zoo o a. de »Sttmme des Kiaben" het duet van de »Wittwe" met Elias, het begin harer gtoote aria, enz. In de sterkere accenten van het Allegro dezer aria zou men misschien meer kracht gewenscht hebben. De heer Paüppeau was ingevallen voor den ongesteld geworden heer Ragmar.s Hij kiveet zich verdierstelyk van zijn taak, doch bcheen vco-a! aan hot slot van het werk eenigszins heesch geworden te zijn. Mejuff ouw Anke Schier beek en de overige dames en heeren die in de solo-e: sembies medeweikten, en last r.ot least het Cmcertgebouw-orchest droegen allen ten zeerste er toe by oia de indruk van de uitvoering zeer schoon te doen zijn. Ten slotte den teer Tierie myn compliment voor zyne kerrachtige, gezonda leiding, dia nergens op uiterlijk eff:ct was berekend. »Da koren »Wohl dam, der den Harrn füchtet" en i-Siehe der Hü'er Israeh scb'a^t noch sehlummert nicht" (ten minsto het begin daarvan) en de alt-aria »Ssi stille d«m Ilsrrn" waren voor m\in gevoel iets te snel. Dat neemt iiiet weg, dat de heer Tterie met groote vol doening op de uitvoerirg mag U-rug zien. Jammer vond ik het dat voor ditmaal, nu de Oratoriumvereenigir,g ter wiiie van het liefdadige doel (de opbrergst was bestemd voor het Smatorium voor locglyderf) uit het kader barer gewore uitvoeringen getreden i.", bet werk i.iet in de oorspronkelijke Ual werd uifge?oerd. 0_:z9 kamermuziekvereenigirg heeft 11. 'L 'terdaj hare einduitvoering gpgeven in dit teisoen. Als noviteit prijkte op haar programma de laatst verschene" compositie van Felix Weingartner, opus 3;5, een s<x;et voor piai.o, twee violen, alt, cello en contrabas. Hat is niet gemakkelijk zich met eer, paar woorden van dat werk sf te mnkcn. Men kan wel zeggen, dat het niet veel succe; gehad beeft en dat het niet bijzonder origineel is, maar met deze algemeenheden dost men het sex'et van Weirgaitr.er toch onrecht. Want er komen werkelijk prachtige momenten in voor. Zoo bv. het kranige begin iBet zijn gemar keerde "/i maat; het canouisch bewerkte motief van het tweede deel, de aanhef van het derde deel, de fragmenten vcor stiyk-trio eu qaartet uit het vierde deel enz. Daarnaast ontmoet men ock weer episodes, die gewoonweg bizar genoemd moeten worden of triviaal, zooaUo.a. het walsachtige fragment uit het derde deel. Dat het talent van Weirgartner zich riet in de eeiste plaats kenmerkt door originaliteit, maar veeleor door technische vaardigheid in oiïtroering. Ik acht het daarom mijtv plicht, open kaart met u te spelen," ging zij voort. Hoor dus mijn antwoord: Óók ik draag u een innige, hartelijke genegenhe'd toe en het maakt mij tot de gelukkigste aller stervelingen uwe vrouw te mogen wordsn. Wees ervan overtuigd, dat u in mij een f rauwe, liefhebbende levensge zellin zult hebben en mochten de schaduwzijden van het leven, die zich asn ieder mensch vertoonen, u le-ed of teleurstelling brengen, dan zal ik h ?t mij tot dsn schoonsten plicht rekenen, uw verdriet, n y zorgen, zooveel in rtijn ver mogen is te versachten en uit den weg te ruime.-." Z'j was bij bot u'fppreken dezer Jaats'e woorden opgesrasn en stak PAU!, dicri zij reeds als haar verloofde beschouwde, haar bciJe hadden tos. Haar donkerblauw i oogen glarsden, eri de uitdrukking van trots, oprechtheid «l eerlijkheid, die hem uit baar iijnbes;'tdv-D trek ken teger s raalde, maakte haar werkelijk voor het oogenbiife tot een bekoorlijke virscbijnirg. Waar had Paul B eourt zijn oogen gt'had ? Hoe, ter wereld, had bij deze welbespraakte vrouw vcor een eenvoudig onbeduidend, en geesteloos s-cljcpseltje kunnen houden V ... Ver rast, verrukt, onUoerd greep hij, voor Lij r;og goed zich ervan bewust was, haar kleine, blanke, iraaigevormde handen en diuk'.e 20 teeder aan zijn lippen. Torn eenijje oogonblikken later de irniiddela huiswaarts gekeerde ouders de silonöour openden, vorden zij het jorge paar in een innige ombelzirg. j O, fo-> !" riep merker B.-usc'-irel met een : kwalijk verbor-^cr, tn'omfartelijk Ischj» enn d^ n . cieji.d uit, we boeven zeker rit t meer te ; vragen, vat ons het genoegen van uw 1-omst ; verschaft, m'n beste, goeis 'lécourt.. .'' ,0 > rofidig, wsanle' r.ar.sfsar.dfi f-chooi rs.pa; /-o.'f-ls u ziet, kom ik u eie band uwer Jichte-r F^iic-ie : E- op f.V' cogcr.liKk waïI'sul l! ,","i;ïi in ; f-1' be'.iije veionderbtellirg, dut Lij de vitara, .d l had go?'\rcikcr. (i. juffrouw '.'' Voor rarcrt zïe-.r. uitit-g \an do diepste; £ii».arg-:r.f,aü,bte