DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAW». No. 1349 Inderdaad bezit dit Museum voor Kerkelijke Kunst en Oudheden schatten, die het door menig ander Europeesch Museum, zelf» door den Loucre, met recht worden beuy'd. Reeds dadelijk in de eerste zaal, die de handschriften en de miniaturen bevat, toonde Mgr. van Heukelum ons een Evangeliarium van den heiligen Lebuinus, den Christen-zendeling uit Ierland, die omstreeks de 8 te eeuw te Deventer arbeidde. Weikelyk bevat het hand schrift initialen in den zuiver Keltischen versieringsvorm van grillig door n gevlochten lynen. Latere vereerders van den heilige gaven aan deze kosibare reliquie een niet minder kostbaar omhulsel. In de 13de eeuw werd er namelyk een zware houten band om heen gelegd. Dezen overtrok men met plat geslagen goud; op dit overtrek bracht men een kruis aan van fijn gondsme 'dwerk, en plaatste tusschen de armen van het kruis vier plaatjes van suft werk in ivoor, de vier evangelisten voorstellende, en op zich zalve weder merkwaardige proeven van Byzantynsche kunst uit de l He eeuw. Als ware de versiering nu nog Biet ry'k genoeg, bevestigde men langs den rand stukken berg kristal en onyx die blijkens de daarin geboor ie openingen vroeger hadden gediend voor de kettingen en halssnoeren, zooals de oude Kelten die plachten te dragen. Diezelfde versiering, bovendien nog afgewisseld met tal van antieke gemmen, vindt msn terug op den band van een daarnevens liggend E angelistarium, zooge naamd van den heiligen Antridi. Deze frontaalband, uit de 12de eeuw dagteekenend, is nog byzonder merkwaardig om de daarop beveiligde vier cirkelvormige p'aatjes van zuiver Byzantjjnsch email cloiso/étiéof cellen-email. Deze kunst, toenmails in het Westen nog onbekend, bestaat in het bevestigen op een gouden of koperen plaat van n'jr.e opstaande goulen ran den, die verschillende lijnversieringen aangeven en wier tusschenruimten worden gevuld met gloeiend gesmolten glas van verschillende kleur, terwijl zij, wanneer de plaat ca afkoeling wordt gepolijst, als fijne omranding der verschillende kleurpartijen zichtbaar blijven. De vraag naar deze kunstvoortbrengelen was in de ouiheid zeer groot. De sierlijke kleine plaatjes werden door de goudsmeden verwerkt op kelken en altaarsieraden, door de borduursters gehecht op plechtgewaden en myters of wel zij werden vo ger s aloud gebruik eenvoudig tot snoeren en halskettingen aan n geregen. In dien vorm kent het Hooglied ze reeds; ze worden daar m'jlmae genoemd, wat men later vertaalde door: moleasteenen. De inhoui van dezen band is een handschrift uit de l Ide een», welks tekstveraiering duidelyk wy'st, (reeds door het meer gebruinde ly/.e der figuren) op den invloed der Byiantu'nfche kunst. Het is dan ouk afkom stig van het hof van keizer (Xto II, die eene Byisanty'nsche prinses huwde, in wier gevolg vele kuustenaren mede overkwamen en in Duitschland als het ware eene schtol stichtten. De voortgaande ontwikkeling der kunst van verluchten geven andere vitrines gevuld met tal van gebedenboeken en missalen (waar onder een bly'kens de inscriptie afkomstig van bi^chop David van Bour^ondië), Vooral die uit het tydperk der Gathiek bezitten nog eene groote bekoring door de heldere kleurenpracht, de fijne afwerking der bloem en dieifiguren, het le/endige der compositie. Dat in deze miniatuurkunst het begin ligt der schilder kunst, dat de meeste oude schilders als miniaturisten zjjn begonnen, komt duidelyk uit in de schilderstukken, die de wan den dezer zaal versieren. Meeit zijn liet prosven uit de school van Siena, van oude Italiaanse hèmeesters uit de 14 ie eeuw, ala Lippo. Vacni en P&olo di Wen. Daarnaast is uiterst merkwaardig een stel geschilderde altaar deuren met tafereelen uit het leven der Heilige Maagd en afkomstig van de oude Keulsche school, die omstreeks 1380 bloeide. Zeer duidelyk is op dit stuk ca te gaan, hoe composi tie, gelaatsuitdrukking het werk waren van den meester zelf, terwjjl achtergrond, drapeerirjg der gewaden en andere détails bleven overgela'en aan de onder zy'ne leiding arbei dende gezellen. Die meesterhacd komt dan vooral uit in de portretten der schenkers van verschillende altaarstukken, die, meest op de zijdeuren aangebracht, met groote vocrlidde «y'n behandeld en die zoo vol uitdrukking en vol leven zijp, dat men voelt, dat ze moéten hebben geleken. Van groote kracht in dit opzicht zy'n de portretten van Jan van Scorel (omstreeks 1530) waarvan hit museum er riet minder dan vr^t' bezit. Ook van anderen dier oude meesters vindt men hier menig meester werk, zooals van Jacob Cornelisz van Oostzanen (bloeide 1500?1533) en van zijnen leer ling Joost van Cleef (1490?1544), den ongelukkigen, waanzinnig pestorven kunstenaar, wiens monogram eerst kortelirgs werd vastge steld en wiens levendige, kleurige, innige voor stelling der Aanbidding van de Wy'zen uit het Ojsten iets hoogst aantiekkelijks heeft. Zelts van oud F. atsche schilderkunst bezit men te Utrecht een exemplaar, zoaals men dat in den Louvre tevergeefs zal zoeken. Iii 't oogvallend is ook by' oppervlakkige beschouwing van dit stuk het groote verschil in typeering (usschen de Hollandsche en da Fransche kunst in die dagen reeds. Da derde zaal van het museum bevat in hoofdzaak kerkaieraden van edel en onelel metaal. Enke'e daaraan werden door Mgr. van Heukelum uit de kasten genomen en getoond. Zoo een klein reliquie kas'je, gevonden in de Betuwe en waarschijnlijk afkomstig uit de keizeilijke Palts te Nymegen. Hat kleine veorwerpje, nauwelijks een halven d M. lang en een kwart d.M. breed en hoog, is vooral merk waardig als een der weinige in gansch Europa bekende proeven van verrottrie. Dit was in de dagen van Karel de Groote eene poging tot navolging van het ByzartijnschenHaiZc/otsowtje. Dit Westersche werk geeft deze techniek nog in allen eenvoud te zien ; de rrnden, die de vlakken begrenzen zijn nog breed en hoekig; de vulling bestaat eikel uit gespleten robynen. Voor de geschiedenis der emailleerkunst is een stuk als dit van het hoogste belang. Van veel grooter volmaking reeds op dit gebied, maar in hun soort ook minder zeldzaam, zyn een ander reliquie kastje en een bisschopsstaf van email chanip leréof email de Limiiges, waarbij de achtergrond van op eene metalen plaa' ge graveerde figuren werd uitgediept en daarna weder met email gevuld. Zeer te bewonderen in deze afdeeling is ook een massief koperen processie-kruis krachtig en breed van bewer king en stout van opvatting, daar het den triomfeerenden Caristus aan het kruis weder geeft : de doornenkroon vervangen door den keizerly'ken diadeem, in plaats van het arm zalig lendenkleed eene ry'kversierde tunica en met opgeheven hoofde uitroepende: het is volbracht! Na schilderkunst en metaalbewerking kwam de borduurkunst aan de beurt. De schoonste borduursels van heiligen en martelaren waren volgens onzen leidsman afkomstig uit de Haarlemsche school. In de Spaarnestad moet die tak van kunst byzonder hebben gebloeid. Het verschil in uitdrukking der gelaatstrekken, de fraaie drapeering, de eiele s'anden, de gevoel volle groepeering dier kleine fijuren op hunnen gouden achtergrond lokten tot stilstaan en vergely'ken en telkens hernieuwd bewonderen. Maar er was nog meer te zien en de tijd was beperkt. Wy' moesten onzen leidsman volgen naar de aangrenzende zaal, die met beeld houwwerken is gevuld. Mees' waren het houten beelden, veelal nog de spo-en vertoanende hunner vroegere polychromeering en evenals de geborduurde heiliger,figuren uit het tydperk der Gothiek vol diep gevoel en hooge bezieling. In al hunne geschondenh id blijven zij indruk wekkend, die liefelijke kindergestalten, die peinzende Midonna's, die vrome aanbidders. Een museum van Kerkelyke Kunat, verklaarde Mgr. van Heukelum, is eigenlyk een mu:euin van alle takken van kunstnijverheid. Er is er niet n, die de kerk zich niet dienstbaar heeft weten te maken en in het Aartsbisschoppelijk Museum zijn ze dan ook vry wel alle vertegen woordigd. Zoo is de bovenzail in hoofdzaak gewy'd aan voortbrengselen der textiele kunst, aan overbly'faels dier oude zy'ien stoffen uit Byzantium aangevoerd en zoo kostbaar, dit zij in notariëele acten van overdracht werden ver meld met uitvoerige bejcirryviDg de.-patroonen; pa troon en, die meestal bestaan uit paarsgewijze naar elkander toegekeerde dieifijuren binnen cirkels of veelhoeken besloten. Sommigen dezer zeldzame relieken was de gereconstrueerde teekenirg van het patroon ter verduidelyking by'gevoegd. Op de oude Bysanty'nsche weefsels volgden de goudbrocaten, de Genu esche en Venitiaanschs flaweelen stoffen, het U;rechtsch trijp of velours d'Utncht en de passementwerken, waaronder een stuk haute-lisie d'Arras, zooals men dit in het Mineurn te Arras zelf tevergeefs zoude zoeken. Verder volgden nog da galons, de franjes, de linnen danasten en de kaïtwerken. Tristes débris noemda onze leidsman by her haling de stukken, die hy' ons met zoo groote voorliefde vertoonde. Triates débris. Ea inderdaad er is iets tragisch in deze kunstwerken, die eens de uiting waren van den volksgeest, die een onmiddeUyk uitvloeisel waren van wat het volk voelde en da''ht, hoopte en vreesde, die een wezenlyk bestanddeel waren van het religieuse en inteUectueele leven van hunnen tyd, hier te zien weggeborgen in de stille, zwijgende rust van een museum. Toch is het niet enkel van v;rvlogen dagen, van voorbijgegane kunst vormen, dat zy tot ons ppreken. Getuigen van een schoon verleden hebben nog eene roeping in het tegenwoordige. Verzamelingen als deze oefenen grooten invloed uit op de kunstontwik keling van een volk. Toen Mgr. van Heukelum, naar Zy'n Eerwaarde or.s verhaalde, voor nu veertig jaren een eerste begin maakte met den aanleg van dit museum, leef Ie er in U recht nog slechts een enkele beeldhouwer. Sedert is de liefde voor de versierende, voor de kerkelijke kunst steeds stijgende geweest en daarmede het aantal, het gehalte harer beoefenaars en met came in de oude bisschopsstad. Voor dezen en voor velen van buitenaf werd het Awtsbisschoppely'k Museum te Utrecht een ryke goudmyn van motieven en modellen, tot zelfs voor de linnen-fabrikanten in Noord-Brabant. Thans wordt te Utrecht niet alleen voor binnenlandsche behoeften gewerkt, ook voor bet buitenland. D3 laatste groote werken voor den Dom te Keulen, een stel bronzen deuren, eenige ge schilderde glasramen, werden hier uitgevoerd. Een deel van de restauratie van den Kathedraal te Bonn is mede Hollandsen werk. ZJQ is, wat eertyds werd gedacht, gewerkt, gevoeld, nog altijd een bron van levensuitingen in het tegen woordige en in de toekomst. JOHASNA W. A. FABER. Een merkwaardig toet. WILHELM HEGELER, Ingenieur Ilorstmann. I. Het aantal boeken, dat j nrliks door vlijtige uitgevers in de magazijnen der dik «els be klagenswaardige boekverkopers wordt opge hoopt, is verbijsterend. Voor hem, die op de hoogte wil bly'ven van het (betrekkelik weinig) belangrike uit die stapel, valt zelfs als hy doelmatig weet te sch ften zó veel te doen, dat de literatuur van 't eigen land hem de handen al vol gesft. Gelegenheid om zich met de letterkundige voortbrengselen van naburige landen vertrouwd te maken, blijft hem al heel weinig over, en voor zover hij ercan kennis neemt, leidt hem het toeval, de kroniek in het een of ander buitenlands tijdschrifi 4at de «por tefeuille" hem brengt, of de stem der reklams. Tientallen uitstekende boeken bereiken r.ooit zy'n leestafel, de namen van hun schryvers dringen zelfs niet tot hem door. Hij moge hierin berutten men kan immers niet «alies" lezen -?toch ^al het hem een vreugde ??olie gebeurtenis zy'n, wanneer de omstandigheden een hem tot dusver orbekend buitenlands schry'ver introduseren, wiens weik ver boven het alledaagse blijkt te staan. II-t lezen van Wilhelm Hegeler's «Ingenieur Horstmann" was voor my' zulk een gebeur tenis, en ik twy'fel niet of dit boek zal snel en gemakkelik zy'n weg over onze grenzen wsten te vinden. Het hieronder volgende zij op die weg een woord van geleide. II. Eet is een gevaarlike orderneming, de waarde te willen meten van een letterkundig werk. Han digheid en roetine hebben in deze dagen zulk een verbazende hoogte bereikt, dat zelfs een kundig en geslepen kritikus tiet zelden voor goede literaire kunst houdt, wat later een ui stfkend soort surrogaat blijkt te zijn. Toen Buffon, bij zy'n intreerede in de Académie, zijn »le siy'e c'est l'horame" uitsprak, merkte een spotter even geestig als boosaardig op: «zouden er werkelik zó/eel slechte niesen zy'n l" ER de boutade was niet kwaad. Maar zonder te willen beweren, dat de mensen zicb, als zodanig, sedert Butï'in zo duchtig verbe terd hebben, meen ik toch te mogen volhouden dat er tegenwoordig heel wat. ook middel matige, lettermannen een verbhifend goed, lenig en, als 't todig is, krachtig taalgeluid weten te ontwikkelen. En het is zelh niet alies louter uiterlikheid, louter roetine, wat er aan die mensen is. Ook doorléeid hebben ze heel wat, moeielike ty'den mee doorgevochten, hun individueel lot, in de schaduw van grotere mannen, met moed, en niet zonder rutlig te zijn, gedragen. Ze konden verdienstelike mensen zyn, en als zodanig st.rven, wanneer ze niet de fout beginnen zich nu geroepen te gaan voelen tot het schrijven van tweedelige romans. Met open oog en oor door het leven te zijn gegaan en z'n stijl van de laatste burokrathmen gezuiverd te hebben, wil nog niet zeggen artiest te zyn. Goethe sprak: «Den Stcff sieht j dermar.n vor sich ; den Gehalt fi ,det . ur der, derelwas dazu zu thun bat, and die Farm iet ein Gsheimniss der Meister." Zoals al dergelike uitspraken, is ook die van G >ethe geen resept voor artiesten, maar een leiddraad voor kritisi. Langs die draad loopt de wag, die over het surrogaat naar het onvervalste voert. G3en »homme de lettres", geen handig »arrangeur" maar een werker, die alle moderne middelen van leveusweergave in artistiek even wicht wist samen te brengen door ds kracht van een volmaakte techniek: zoo leren we Wilhelm Hügeler kennan in zyn ingenieur Horstmann". Da kritiese beschouwer vreest geen ogenblik zich in de waarde van dit boek te zullen vergissen; zoeven hebben verblin dende handigheid en bekorende schittering van Franse lettré's hem een wy'l baduizeld, zodat 't kiezen tussen schijn en wezen hem schier onmogelik werd in het werk van deze Duitser echter is alles onvervalst en soliede, kan niets aangezien- worden voor iets anders dan 't zy'n wil. Wie er in zoekt naar «stemming", bekoring, naar klanken zoals die ons oor alleen in van het leven losse stilte bereiken hy' zoekt vergeefs. Hageler neemt ons in zy'n boek mee naar 't slagveld van menselike hartstochten, brengt ons midden in 't dichtst gewoel. Zyn onverbiddelike levenswaarheid is zy'n grote eigenschap. III Hat inzicht, dat niets of niemand uit zich zelf bestaat, noch beschouwd kan worden buiten verband van andere dingen en personen, dat integendeel alles een wording is in het wordende, onverbrekelik geketend aan het schynbaar verward tot een geheel verbonden Al dat inzicht heeft in da latere jaren de kunstenaar tot een ruimer bezien en waar deren van het leven geleid, en zodoende tot een rijper en inniger kunstvoortbrenging. Het lot ?an de enkellicg heeft belangrikheid voor hem gekregen, en wel de belangrikheid van een histories produkt. A in de vor ming van dit produkt ia gearbeid door een lange ry' konkrete oorzaken, die in het verre verleden wortelen, en elk nieuw ty'krak model leert er aan voort. Wat vroeger nauwelika gezien werd, boeit hed^n; het ia of nieuwe mensen met nieuwe gedachten zich naar omhoog geworsteld hebben, of brede, nieuwe mensenscharen aan het oppervlak der historie zijn gere zen zó verhelderd, zó verbreed heeft zich het zien van de moderne kunstenaar. Zijn denken wordt in nieuwe banen geleid, tot nieuwe beeldvormingen geprikkeld Hegeier is een van hen, die in elk individu de samenhang zoeken met het Al, die de krachten te peilen pogen, welker samenwerking de richting van elk ?Emzelschickïal" bepaalt en voortdurend wijzigt. Hy ziet de mens als onderdeel van een wel is waar sosiaal ver deelde, maar naar hogere moraal or.verbrekelik tot een geheel verbonden mensheid, en de steeds intensievre aanraking tussen da maatschappelike klassen wy'st hem op de steeds groter wordand"} ontnogelikheid om een »Einzelschicksal" te kunnen verklaren buiten het verband met zy'n milieu. Onze ty'd is er een van nivellering, ineenvloaiing, en daarom een van stry'd en botsi/g, waaruit telkens opnieuw «ainzelseelische" tragiek ontspringt Zu k een tralies tema ontwikkelt Higeler's roman, die derhalve een stuk tyigesehiadenh vormt, dat bestemd ia voor meer dan an mensenlsefiy'd de aandacht te trekken van ieder die zyn tyl ter harte neemt. »Ea fragt der Geist nicht, wo er wehen soll, aus oiederen HüMen fa'irt er oft mit Brausen" deze woorden van Schiller zouden het boek tot motto kunnen dieren; en wat de tragiese kern betreft, telkens doet deze aan de grootse oude legende van Simson en Delila denken hoe vrouwenli»t minnenkracht verwon . . . Ingenieur- Hjrttïianr, de hoofdpersoon uit de roman, i< een reuzei fi.juur. Een belfmade man. Hij, de arme, onbeschaafde zoon van een smid, heeft door een tosval eens de eenzaamheid van zijn Wupperdal verlaten, en een spoortrein gezien. Hat snuivende, snel lende monster hcf-ft zy'n ganse danken an richting gegeven. Nu wil hy ook »S-j'n E senbahner" worden. >Wia irh'a mache, weisz ich nicht. Aber ich mach'»". Die drie laatste woorden zetten zich in hetn vast, vergroeien met hem, worden zijn karakter-zelf. Met esn woedende wil »echt bij zich door alle tegen spoed heen, door nood en ontbering Waar anderen de byl er by' neerleggen, daar grypt hy te steviger vast, en zyn roekeloza wagonj, die geen bkrupules, alleen het tteeds opnieuw ontwerpen van ongehoord stoutmoedige plan nen kent, brengt hem van laag naar hoog, van armoede tot rijkdom. Maar deje blinde drang naar zijn doel heeft tot nu toe héol zyn leven gevuld »Ein plumper Il-ese, ist er durchs L?ben gestampft, in biindem Tnateniirargo''. II.it genot van te leven, het zuiver materieel gsnot, het verlargen naar weelde, raar stiller geluk hy heeft het opge spaard tot 't ogenblik, dat zy'n geboortedorp hem, de kieioe, or.betektmende bosrerj >rgen, als groot, beroemd man zal zien terugkeren. Want: »ias war die Chini're, der er ail die Jahre hindurch mit zühem S^ammn nachbing". En het droombeeld wordt verwezenlikt: de Slaat draigt heia de bouw van een spoorwpgbrug op bij zy'n geboortedorp L'uingen. Met n geweldige boo . zal zijn brug het diep ingesneden Wupperdal overspannen de stoutste, hoogste brug van Duitsland Hij pakt aan. Dit weik zal de kroon op zijn vijftig j irig leven zijn; de herinnering ook aan meri^ brutaal, twijfelachtig bouwwerk van vroeger, onbeschaamd-geniaal in elkaar gfflinst, zal er door uitgewist worder. Nu niet meer een: »vat lach ik om do regels der kunst ik iraa'f 't, het doet er niet toe hós!'; Neen, een monument zal bij zich stichten, een uiterlik ereteken voor zijn eigen kunnen, een teken van troost voor lyden van eertijds. Meer dan ooit overziet fcij nu da veelheid van mogelikheden, die er voor een man als hij te gry'pen liggen. Er is geen grens meer voor hem ook het ardare deel van zy'n lerensdroom wil hij nu vervuld zien : het smachten van een een zaam man naar een vrouw, die schoonheid en levensvreugde in zijn eenzaamheid brengen zal. IüDü'seJdorf, waar hij da bouw van zy'n brug voorbereidt, leert hij het meif-ja kannen, dat hem, de plompe, onbehouwen man-vande-daad verblindt met da glans van haar veilij de schoonheid. Geweldig als al zijn uitingen stort ?ijn liefde zich op de schoone Anr:a Di'nbach, de dochter van den gestorven K-gieruigsrat En de smidsjorgen, wiens vader wegens een doodblng in da gevangenis stierf, d8 lelike ruwe vijftiger tnet de stierennek, wordt de verloofde van da elegante, in de bedwelmende balzaal-atmosfeer opgegroeide Anr.a Du bach. In hem heeft het oer-instinkt gesproken, de goedmoedig brutale kracht van het mannelike in baar de lenige kattensluwheid van dft vrouw (üe tot elke prijs een uitweg icekt. Want als Ilorstaahn haar't eerst ontmoet, schijnt voor haar en haar moeder elke uitweg afgesneden: de schulden hebben zich opgehoopt, de deurwaarder is in aan tocht, de laatste druppel olie ia opgebrand-als de bezoeker heengaat. Er cüt redding dagen, wil Anna blijven schitteren, uitgaan, dansen, lachen, wil ze blijven léven dus. En Horstmann brengt de redding. De geschiedenis van hun huwely'k verhaalt de val van een reus. Ling voor Horstmann het vermoedt, knagen lichtschuwe machten aan de wortel van zyn geluk : ny'd, hebzucht, haat. Als hy' begrijpt, boa breed de kloof is die tussen zy'n vrouw en hem bestaat, is het te laat om die te overbruggen. Z'jn wereld-vanarbaid ligt gescheiden van haar wereld-van genot. Voor hem is zij de vrouw, die hij zich gedroomd heeft: van wie de glans der schoon heid, da bedwelming der zinnen uitgaat maar ook de vrouw die hy, op zijn ruwe, bruut-goed moedige manier, liefheeft; voor haar is hy' alleen de man die haar door zy'n fortuin terugleidt in weelde en genot. Haar moeder, de veraraide wadawe van de regeringsraad, door de speelduivel bezeten, bezit die gevaarlike vronwansluwheid, waardoor een man als Horst mann, die geen zijwegen kent, tienmaal over bluft wordt eer hy 't weet; met yzige zeker heid zat ze haar intrigante berekeningen door tot ze elke pennisg van H )rstmann's fortuin naar zich toe heeft geschraapt. Da strijd tussen deze beide partyen, de taaie, vreselika worsteling, waarin de eerlikheid van de robuuste boerenzoon het moet fl'ggen tegsn da huichelary' en de gewetenloosheid van een bedorven en verrotte k'aase genotzoekers die stry'd wordt door H^geler met aangrypenda kracht geschilderd. Alle gebeurtenissen ont springen een vaste, duidelik aangegeven basis ; nergens verwarren zich de talrike draden waar uit Hegeier zijn gekompliseerd weefsel samen stelt; elke ecèie die by opzet heeft een bepaald, scherp om'ijnd doel, een verklaarbare oorzaak en de noodwendig te verwachten gevolgen. j Mat yjervajte zekerheid ontwikkelt zich de tragedie raar haar logies einde. (Sht vo'ift) J TERSTEF.H. NIEUWE UITGAVEN. L°es- en taalbiek voor Hoogere Burgerschool en Gy nriasium, Normaal- en Kveekschool, door J. II. VAN DEN BOSCH en J. L C A. MEIJER, darde deel voor kl. 3. Utrecht, Kennink.£ Zi. Ethitclt Tantluï-me. Een studie, door P. H. HUGENHOLTZ JR. Amsterdam, Van Holkema & Warendoif. l Eappuit dir Raadscommissie in zake de j wik- en weegloonen te Alkmaar. Alkmaar, S:oomdrnk A. Kusters. l De Ecis naar ILdonië, door RIGA GELMI. , Ansterdam, S. L. v. Looy ' Kinderspel en Kinderlu^t in Zuid Nederland, i door A. IIK COCK en Is. TEIRLIÏCK. B.kroond door de Koninklijke Vlaamsche Academie voor taal- en letterkunde Tweede deel. III Dansspelen. Gjrit, A S ft';r. i Het Cnribtulyke 13 iib.%rendom in Europa. Uit het Duitsch vertaald door Dr. Louis A BaiiLKR. lüaricum, drukkerij »de Vrede". i »Volks Ivnderbibliotheek van Nellie." Dl wtt is: Lufile, verhalen voor de ry'perejaugd. Rotterdam, Masereeuw & Bjuten. ! Sprokkclingen op Uchnisch hyg''ïnvc\ q^bled, door J. V.'.N DER L/BEOGEN Bunüel II S:hoolby^iërie, Nijverheidsby^iëne, Vochtige huizen en Grondwater. ZiltDommel, H. J. van de Garde & GJ. i Inhoud van Tijdschriften. i Tydrchrtft <:an het Koninklijke Nederlandsche Gtnoi/tseli'tp voor Mtint- en l'^nninykande. '2 t Afl : Njder)andsche penningen 1861?1898/ deel II 1879?1880, door W. K. F. Zwierzina. I its over Dockumer historiepenningen, door S. Wiegersma Hz'. De munt in de voikataal, door J. E. ter G juw. Bjuwstoffjn voor eane geschiedenis van het G3ld- en Muntwezen, Instructies voor de Dordtsche mnntmeesters van November 1520, door F. Galand. GiiDengde Berichten. 'J'lal en Letteren. 4j Afl : J. II. van den BjschjMjthadologie van het moedertaaljnderwy's in de eerste klasje H B S en Gymnasium. Dr. G. Ergels, Uitgaven van de Génestet'a i dichtwerken. Dr. A Bjrgeld, Aristoteles en Poyllis ??Boekaankondiging enz. Tijdtchr-ft roor to'gepuste Scheikunde en JJyjiene 4e Afl : Iviolzuurbepaling in verbran dingsgassen, door J. Kutten. O-er koolzuurbepaling in lucht, door E. H Ekker. De zuivering van ois drinkwater en de sterilisator Silvator systeem Vaillard Deaoiaruux, door dr. H. J. Taverne. Het Suikerlaboratorium der R jkslandbouw-ichool, door J. II Aberson. Een woord ovar het keuren van levensmiddelen, door dr. G. H. L'ignea Bakhoven. Iets over het keuren van tarwemeel, door dr. G. H Loign.es Bakhoven. Korte mededeelingen enz. Ue L"i:ende Natuur. 2i Afl : Mijn mooiste zandkuil, (met 11 ill.), door Jac. P Ttty'ase. Ornithologische reisherinneringen, (tnet l ill.), door mr. U. baron Snouckaert van Schauburg Biologische Cjllecties, I, (met 4 ili.), door B. Bom. M:iaèdepalm, (met 1G ill ), door M. J. Blijdenstein. Adder Statistiek. Vragen en korte mededeelingen, (met l ill.) Eit/tn Uawd. No. 18: Een Dtveper, door A. l'L'aux, Ilf. Melchior Treub, een korte levenschets, door dr. J. P. Litsy, met af b., (ïlot ) De Koniiiklyke Trein, aangeboden aan II. M. Wilhelmir.a, Koningin der Neder landen, door de Hollandsche Ijzeren Spoorweg maatschappij en de Maaatschappy tot Exploi tatie van fctaatsspoorwegen, door ,1 II. H., met afb. naar foto's van den heer C. E. Müjjle te Rjtterdam. Hat vijf en-twintig jarig bestaan der Nederlandsche Koorvereeniging, door W. F. Loman. Feuilleton. CORRESPONDENTIE. Boeka's boek werd reeds besproken. Aiiislenljiinseli Oii(lersk'iiiiiii|j;s-(i<)iiiilé. Vele zyn de uitingen, die we in deze dagen te hooren ? n te lezen krygen betref fende de aan te riemen houding jegens de slachtt fl'^rs der treurige stakingsdagen, stemmen ten gunste van «ger.ade voor recht", raast betoogen ter verdediging van zuivere ge strengheid. Wij wenschen geenszins het aastal dier uitirgen te vermeerderen raet nog 2ene orizerzyds, maar eenvoudig afgezien van eenige oordeelvelling een beroep te doen op ieders medewerking tot wat ons voorkomt te zy'n een eis ;h van menschelyk meegevoel zondermeer: tot gehielijken eteun voor tal van gezinnen in onze gemeente, waar gebrek reeds heerscht of voor de deur staat, steun om hen in den allermoeilyksten ty'd altyd eenigazins tegemoet te komen. lader moge het «schuldig" of »niet schuldig', over wie de daal bedrever, uitspreken naar eigen verantwoording, niemand, die helpen kan, zal lydeJyk willen aanzien de ellende, waarin dan toch ontegenzeggelijk tal van onschuldigen (denken we maar alleen a in de kinderen) zyn meegesleept. Dringend roepen wij daarom aller kracht dadige hulp in tot steun aan de slachtoffers te Amsterdam, bijdragen worden litfst spoedig ingewacht by' de 12 Jaatst ondergeteekenden, die zich gaarne belasten met uitreiking der gelden, waar die het dringendst noodig zullen blijken, daarbij rekening houdende met de uitkeeringen door andere bestaande comité's van wier weikzaamheid zy' zieh op de hoogte bly'ven stellen. Dr. J A. Bsijerman. Mr. II. J. Biederlack. Mej E. Boissevain. P;-of W. Brandt. Dr. H. Burger. Dr. J. Il Gunning Wzn. Mr. J. ft. van Hall Dr. H W. Heitisius. Dr. C. W. Jnnsten. Prof. C. M Kan. Prof. Dr C W. Kerrkamp. Mr. E. J. Korthals Altes. Dr. Gornelia de Lange. Prof C. A Libry de Bruin. M?j. Hel. Mercier. Mej Joh. ter Meulen. M i-j S. G. F. Meyboom. J E. van der P<=k. Mevr. L. van der Pek?W .int. Dr II P.nkhDf. C G Pulvliat Dr. P. H R tter. Ta Binders. L Simons. Mfj. C. Tilanus. Pruf I. M. J. Valeton. P. van oer Veen. N. Ver»luif>. Mr. A'fx H. Wtrtheim. C F A. Zernike. P. II. Hagenholtz Jr., Willemsparkweg 12, la Voorz. Comitévan Uitvoering. J. A T.jurs, R izenstraat, O.is II lis, 2j Voorz. Coaiilévan Uitvoering. Mr. J Hmgst, Van Ea^hsnstraat 111, Secr. Coraitévan Uitvoering. H. Wtsrtheim, Ojateinde 14, la Pjnningmeester Comité«an Uitvoering. Mej. J A Hingst, Joh. Verhulstatraat 103, 21 Penningmeester Cjoiitévan Uitvoering. H P. B-rlage Nin, Overtoom 3<i5 Dirk B Berends, P/insengracht 1089 P. van der Lian, Prinsengracht G3i. M-j Hecriette v. d Mey, van Baerlestraat 28. Mnvr. Sariders?Huidekoper, van Eeghenstr. 78. Mej. C. P. Asperen van der Velda, Secret. O.n.s Huis, Rjzenstraat. Rseda lag ons blad geraed om ter perse te gaan, toen wy bovenstaanden oproep ontvingen, dien wy gaarne ondersteunen. DiitiitiiitiiiimiiiiiiittitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiH Reclames. 40 cents per regel. TRADEMARK PÜARTELL'S COGNAC, Dit beroemde merk is verkrfjgbaar bij alle Wijnhandelaars en bi] de vertegenwoordigers HnorMAXM «fc BIUJLVIKR, Wijnhanüelaars te Amsterdam. Mzen m af ? 2.50 per Flest! lioofcl-Depó* VAN Dr. JAEGER'S CRJG, K. F. DEÜSCKLB-BENQM, Amsterdam, Kalverstr. 157 Eenig specialiteit in dts( nrtikelfin in eohoel Ned«wl Rijwielen zijn de beste voor ?125 met 2 jaar garantie. Vraagt, gt illustreerden Piijtcourant aan de Hoofdagenten A. DRUKKER & Co., Amsterdam, O. Z. Voorburgwal 24^ en 2H b d Damstraaf. BISCUITS zijn de fijnste. Arnhem, Koaiaggplein. VLEUGELS an PIANINO'S in Koop en in Euw, Ruilen. heeren. GRATIS en FRANCO verzenden wij naar alle landen der aarde de Lieuwe fraai gtïlustr. Pracht-Catalogus, met nwntters an onze tegen alle klimaten besiand zijnde Sport en Rnüittiif/nn en echte Liden voor dames en l' lüllSC'HBEUti & Co, Uit'uien.