DE AMSTERDAMMER VEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1352 Tentoonstelling in Arti. n. Het overzicht van een officiëele tentoonstel ling maakt het toch duidelijk genoeg, dat het, met uitzondering van eanige werken, al te omslachtig en bovendien eentonig zou zy'n, een bespreking te geven der schilderyen afzonderlyk. De noodzakelijkheid dringt zich dan op, te gaan generaliseeren. Dat kan ook wel niet anders by zoo'n rnim aantal inzenders. Daar zy'n verscheidene werken, die onderling wel zooveel gemeens hebben, dat ze onder rubrieken zyn samen.te vatten. Eerst een rubriek geheel waardelooze kunst; schilderyen die zelfs niet leely'k zy'n te noemen, ik bedoel die zelfs niet de jammerlijke verschyning maken van een mislukking; doeken met een laagje verf besmeerd, of bestreken of zorg zaam bedekt zonder eenige redelyke bedoeling; voortbrengselen die in zooverre merkwaardig zyn, dat ze kunnen dienen als proeven van zelfs naar den schy'n geheel machtelooze schilderij-makers. Dan een rubriek atelier-kunst; deze is de allergrootste en daarby zyn nog verschillende onderafdeeliugen te maken. Maar al de ver tegenwoordigers hiervan komen daarin overeen, dat by hun werken slechts in zeer geringe mate een persoonlijkheid zich onderscheidbaar maakt, 't Zyn alle meedry'vers in een richting, die zonder voormannen hulpeloos zouden zyn van beweging. Allen hebben zich op meer of minder verdienstelijke wy'ze de beroepshandigheid eigen gemaakt en een zekere ervarenheid van de middelen, die toepasbaar zyn om een toonbaar schilderij te maken. Uit de kunst van alle ty'den kan deze categorie gelicht worden, en ook daaronder kunnen nog wel zoogenaamde «meesters" ge bracht worden wier werken dan nog voldoende kwaliteiten hebben om door het nageslacht gewaardeerd te blijven. Zy schilderen minder omdat zy er toe gedrongen worden uiting te geven aan een gewaarwording die zy geheel in zichzelf ontdekten, maar eenvoudig om een schilderij te maken op goede aansporing van anderen. En hun werk kan dan dikwyls innemend en waardeerbaar zyn. Want al is hetzelfde waarop zy doelen oneindig veel volkomener en mooier gegeven door hen, die hun toonbeelden zy'n, hun vakvaardigheid wordt dan toch een'aanlokkelijke schy'n bijge zet door verfijning van zien en ontwikkeling van begrip, wel volgens een traditie maar een traditie die nog vruchtbaar doorwerkt. Zoo worden er heel wat schilderyen gemaakt, die in afzondering op een atelier gezien, wel een gunstig woordje ontlokken, en die ook in vereeniging met andere, op een tentoonstelling den pnblieken smaak van schildery'-mooi onte genzeggelijk een eindje verder op den goeden weg kunnen leiden. Op alle tentoonstellingen en ook weer hier zyn er aldus verscheidene schilderyen te noteeren als aanbevelenswaardig voor de bezoekers. Ik noem er slechts enkele als de werken van Arntzenius, Kleintjes (No. 109), Weyns, Jansen (97, wy'l minder rauw dan gewoonlyk), Kuypers (No. 122), Hanau (met een teekening van die paar aardige huisgevels op de Baangracht), Huik, Scherrewitz, Van Bloem, Van Oosterzee, Smissaert (188, toch iets van eigene opvatting hierin) Frankfort, Langeveld, Doorjewaard etc. De twee laatste verdienen hierby in 't bijzonder opmerking. Dooyewaard heeft een talent van vlot schil deren en een oog voormooi-kleur-en-toon-zien, waarom hy door veel collega's zeker zal beny'd worden. Alleen is er hier W. E. Roelofs, die met niet minder capaciteiten van losse factuur en bijzondere levendigheid van kleur een stil leven van visch geschilderd heeft. Dit is een van de meest aantrekkelijke schilderproeven op de tentoonstelling. Eén andere afdeeling uit de rubriek atelierkunst, en minder sympathiek, wordt gevormd door de schilders, die hunne vaardigheid hoofd zakelijk aanwenden tot het maken van vertoon, of het uitspelen van vermeende artistieke hoe danigheden. Zoo Wy'smuller, al heeft deze dan ook wel eens meer gelukkige oogenblikken, maar vooral schilders als Hey'berg en Gorter. Boven de aanmatigende vryheid van artistiekerig verfgesmeer van eerstgenoemde, zyn dan toch wel te prefereeren de bescheidener opgezette soldatenstukjes van Krabbé. Deze is er ten minste in geslaagd, zekere natuurwaarheid te geven in actie en gelaatsuitdruk king by zyn kaartspelende matrozen. Gorter declameert met groote gebaren, geeft nu een grotesk beeld van de wijde heidevlakte waar op enkele berkeboompjes: een werk echter zoo loos van inhoud als een panoramaschil dering. Dan aarzel ik niet onder deze rubriek te brengen de werken van twee schilders, overigens van erkend talent, Bastert met no. 7 en De Bock met zyn kwasie kloek maar decoratief opgemonterd schilderij «Avond". In de lucht zyn eenige goede gedeelten, maar in al 't andere is de ydele zelf behagelykheid van een zich wetende breed borstelende schildertrant. By Bastert moet echter opgemerkt worden dat hy nog een andere schildery inzond, een sneeuwlandschap met heldere blankheid, waarin hy zich rehabilliteert. Tholen zond een schil dery', dat zeker wel van groote zorgzaamheid in het braaf acheveeren getuigen kan; correct in alles, doch tam; zoo ongeveer als een confectie-werk. Ik bedoel hier zyn Havenhoofd te Enkkuizen; >Zomernacht" is echter ook een werk met garing temperament. Nu ik toe li aan 't afdwalen ben naar de meer gerenommeerde schilders, moet ik er op wy'zen dat Karsen wel een schilderijtje zond, merkwaardig als zyn opvatting van een buitenhofje tusschen de bergen van Zwitserland, maar dat hy met zyn Amsterdamsch grachtje teleurstelling bracht. Zyn naïviteit van vorin zien, al uit ze zich wel eens op by'na onbe holpen wy'ze, bekoort echter steeds als kenteeken vau stille ontroering. Hier echter raakt hy tot conventie van zichzelf; by' die boomen hangt de bladertooi over takken en stam als een jas over een kleerstok. De Josselin de Jong geeft daarentegen voor den zooveelsten keer een tafereel uit de yzergietery, dat aannemelyker is voor appreciatie dan vroeger. De voorstelling is veel minder tooneelmatig, de teekening niet zoo hinderlyk kranig; twee mannen zyn daar gewoon «en besogne" in zoo'n inrichting en omgeving, in een actie zonder pose. Toch is ook hier voor my een persoon lijke visie van zoo'n omgeving met frappante iicht- en gedaanteverschyningen nog slechts zeer flauw merkbaar. Bij zyn paarden in Lim burg leeraart hy weer te veel in 't teekenen en ik vroeg me wel af voor een schildery van H. van der Poll, »Een indringer" of deze gede tailleerde vormuitlegging niet deugdelijker tee ken werk was. Het Seine- paard van Maks is een mislukt ding; het laat toch nog raden, dat de maker iets mooiers bedoelde dan de Josselin de Jong. Isaac Israël s exposeert een zich schminkende acrobate op levensgroptte, een schildery, nu ja, waar wel wat mooi'g in is, maar toch niet van den aard om deze uiting een houding te leenen. Maar ik ben nu een beetje aan 't afdwalen van my'n rubriceer-systeeapje. 'k Gaf er ook niet meer van dan een zeer onvolkomene proeve; er is daarby nog veel te splitsen en in te deelen; ook moet er daarna, rechtvaardigheidshalve, nog erg zorgvuldig gewogen worden de zwaarte van onderscheiden hoe danigheden. Nu wil ik nog even doen bedenken, dat er ook zy'n die zich verstout hebben van de groote kudde af te wy'ken, wy'l zy af keerig werden van dat gemeenschappelijke grazen. Zy hebben er nu een* van afgezien om langs ?gebruikelyken weg", kwaliteiten na te jagen die welhaast gemeengoed zy'n geworden. Ze ondernemen het meer in zich zelf te keeren, hun schildersneigingen ernstig ter verantwoor ding te roepen, den zin te doorvorschen van het al te zeer geweten picturaal aantrekkelijke. Daarom gaan zy geheel op den weg terug, niet zonder gevaren zeker! om hun eigene wy'ze van uitdrukking te vinden, 't Is wel jammer dat Voerman en Floris Verster zoo zelden inzenden; ook Witsen, van wien ik dezer dagen een zeer belangwekkend schildery in de uitstalkast van Wisselingh zag. Alleen is er Nibbrig, die byna geregeld exposeert in Arti en nu ook weer behalve zyn reeds ge noemde vrouwekopje, twee landschappen zond. Tegelijk heeft ook Breman die reeds in zien en werkwyze zich in zy'n sfeer bewoog, maar nog met matige uitkomsten, een schilderytje tentoongesteld, dat als proeve van zonlichtstraling over een open land waar gehooid is, vry zuiver doel heeft getroffen. Moge ik nu met deze enkele opmerkingen er mee volstaan een verslag te hebben uitge bracht over deze Arti-tentoonstelling. De ty'd ontbreekt me langwyliger te gaan visschen naar inzendingen die, deze verdienstely'k om dit, gene om dat, waard zyn, evengoed als sommige genoemde, onder de aandacht gebracht te worden. Men neme my alsjeblieft niet kwaly'k dat ik die «Barmhartige Samaritaan" onbarmhartig voorbijging, 't Werk spreekt ge noeg voor zich zelf... ter wille der reclame l Maar nu herinner ik me meteen het stuk van Monnickendam; een schildery dat toch wel een kracht doet onderstellen in dezen jongeren. een kracht, die nog uitgroeien moet, vooral in zelfstandigheid. Ook Haverkamp had ik dezen keer, juist met deze schilderytjes, die boven veel van zy'n teekenwerk wel verrassend zyn, zeker mogen noemen. Dan nog wil ik onder de beeldhouwwerken even verwyzen naar de inzending van Gh. van Wy'k, den beeldhouwer met schildersneigingen. W. SlEBNHOFF. UIT DE NATUU XVI. De orchideeënvelden en de tentoon stelling van wilde Nederl. planten. De geest langs onze binnenduinen moet toch een heel rare grondsoort zy'n. Waar ter wereld willen de bloembollen zoo flink voort als onder aan den voet van de Hollandsche bergen ? Al probeeren ze het ginds in Ierland en in Thuringen op nog zoo stelselmatige, wetenschappe lijke wy'ze, ons bollenland mag ruhig sein; de vreemde tulpen en hyacinthen halen niet by die van Alkmaar tot aan Lisse. En is de laatste Narcissus poeticus en aller laatste gele tulp a pétales pointnes, zooals Alphonse Karr 200 minachtend zegt, afgesneden, dan komt daar boven Egmond in de velden langs den duinenvoet een andere, een wilde flora ons het gemis van de bonte kweekplanten vergoeden. Van Den Hoef tot by Alkmaar lyken alle groene weiden uit de verte gezien besprenkeld met purperen vlokken, van dicht by' gezien worden het paarsroode kegels van de allervreemdst gebouwde orchideeën-bloem. Drie soorten groeien er dooreen; de donker purperen Orchis morio geeft tot Hemelvaart den boventoon aan in de kleurenscala; tot zoo lang blijven de incarnata's en latifolia's laag tusschen het gras gedoken; dan, als de laatste knoppen van de morio's ontplooid zijn, schieten de andere twee snel omhoog; en het groen van 't gras, het wit met lila van de pinksterbloem, het geel van boterbloem en paardebloem krijgt een ernstige tint van al de roozeroode en purperen orchideeëntrossen. Van middag zy'n we met ons vieren er op uit om voor de tentoonstelling eenige groote plantenbussen te vullen; uit de duizenden en nog eens duizenden, die uren ver de weiden sieren de mooiste te kiezen, ging niet aan, we plukten of staken uit, wat voor onze voeten kwam. Alleen hebben «ve loopen zoeken, een uur lang, naar een witte, een albino onder al die ontelbare purperen trossen. Ze bestaan, dat wisten we. Elk van ons had er wel eens n in zy'n leven gevonden. Twee keer werden we blij gemaakt met een half doode musch; als we op de schreeuw aankwamen loopen, was ven; de kunst is maar het teere goedje vier dagen frisch te houden, wy moeten alles van zoover halen; droog weer, en niet te warm, dan lukt het. En ook als 't niet lukt, doen wy het een volgend jaar nog eens over, en makan de tentoonstelling zoo mogelyk voor ieder toegangelyk, wat nu tot onzen spy't nog niet kan; wel kunnen de Amsterdameche kinderen er Maandag in groot aantal van profiteeren. Artis is voor alle schoolkinderen onder geleide voor 10 cent per kind toegankelijk. Als het in onze macht stond, ik bedoel in de macht van het bestuur onzer vereeniging, dan ging ieder be langstellende er vry heen en kreeg nog mooie bloemen toe; maar onze vereeniging is nog jong en niet rijk; wat niet is kan nog komen. Nu moet ik niet meer moois vertellen van een tentoonstelling die ik nog pas in verbeelspeelt zoo dicht by honk. Ten overvloede hierby, om u over uw ongeloof heen te helpen, een teekening, die ik gemaakt heb terwyl het stekelbaarsje bezig was; er waren een dertig getuigen by, maar op n na onder de jaren, om door de wet tot een eed toegelaten te worden. De V. Het roodataarfje nader te beschrijven, zal vrees ik, u niet veel geven, voor 't herkennen, beter zal u bygsande teekening helpen, 't Is het mannetje van 't gekraagde roodstaartje, de gewone soort; borst en teekening zyn helder bruinrood, de keel en kop zwart, het voorhoofd wit, de rug en vleugels wit. Mej. E. te Wy'he. Uw planten zy'n: valerianella of veldsla, (het ex. met blaadjes in kransen en kleine lila sterbloempjes); het witte is Moeringhia; het gele is kruisbladigWalstroo. Een hoekje van een schoolaquarium, geheel uit glas. Het mannetjes stekelbaarsje heeft palissaden om zy'n nest gezet. Hy is bezig zyn jongen, die te vlug uit willen, met den bek weer in 't nest terug te brengen, maar hy kan 't niet meer bijhouden. (Uit De Levende Natuur). Natuurlyke grootte. het wel een erg bleeke en zacht roze roode orchidee, nog geen smetteloos witte. Ein delijk vonden we er toch een, wel geen forsche, maar volmaakt wit, heel mooi. Die komt in een byzonder bouquet. Orchideeën zyn gewillige planten. We hopen de bloemen frisch te houden, want Zondag en Maandag zullen ze pry'ken mannetje aan mannetje in de serre van Artis, waar, als 't weer meewerkt zooals we hopen, de fine fleur van de Nedïrlandsche wilde flora ten toon wordt gesteld voor de leden van Artis, die van de Nederlandsche Natuur historische Vereeniging. 't Belooft goed te worden, een twintig Amsterdamsche plantenvrienden stuift Donderdag uiteen naar alle oorden van het land, naar Nijmegen zoowel als naar Schouwen, naar Oldenzaal en Apeldoorn; en naar alle be kende mooie hoekies van Holland en Utrecht. Ook de Haarlemmers hebben beloofd dapper mee te helpen. Gisteren middag hebben we in twee roeibooten de Oosteinderpoel al laten geven wat l hy had; u had moeten zien hoe we achter onze ' bootjes een dry'ftil aansleepten, bezet met reuzenzuring, lisschen en riet; bij het laden op de kar heeft het zaakje nog al geleden; maar al bereikt de til niet gaaf en gul de tentoonstel ling, de bedoeling was goed en grooter nog de pret; zelfs van de stomverbaasde toeschouwers; er zat ook een aal in, die maar liever niet mee wou naar Amsterdam en van de kar wipte; na lange jacht werd hij de buit van een aantal boerenjongens op klompen. Zoo moet er van alle kanten levend goedje direct uit het wild aangevoerd worden, 't Is Maandag nu ik dit schrijf, en de meesten van ons hebben alleen Donderdag- en Zaterdag middag vry; alles wat zonder wortel meekomt, moet op die beide dagen verzameld worden en de serre is groot. Maar 't zal mooi worden. Ieder die onze flora kent, zal dat ook ongezien dadelijk toege ding geordend zie, en die al een feit is als u dit leest; 't kon eens tegenvallen ; 'k moet ook nog wat vragers tevreden stellen. CORRESPONDENTIE. G. Dat u nog nooit gezien hebt, dat een stekel baarsje stokjes om zy'n nestje zette, is heusch ; myn schuld niet Bedoelt u er mee, dat u het niet gelooft, dan spy't my dat voor u; verzinnen doen wy niets, dat is immers ook heelemaal overbodig; soms is de natuur zoo ongelooflijk wonderJyk dat wy, popalariseerders, niet eens de volle waarheid durven schrijven, uit vrees dat onkundigen het voor fantasie i zullen houden. En dan, alleen wie van verre komt, heeft goed liegen, en die stekelbaarsjesgeschiedenis S. v. S. De vliegjes, net miniatuur Judaspenningen, zy'n tusscher schotjes van de vruchten van het Hongerbloempje; en het zachtharige plantje met dat kleine paarsroode bloempje is het kleine ooievaarsbekje. H. te Meppel Ook uw mooi vogeltje was het gekraagde roodstaartje, het wyfje lykt veel op een nachtegaal, maar de staart is veel rooder. S te A. De reuzenschildpadden, nu nog bij de nijlpaarden gehuisvest, komen waarschy'nly'k in den tuin tegenover de serre; ze vormen Zondag de great attraction, met de tentoon stelling en het nieuw ingericht insectarium, waar o. a. een heel mooi, levend wandelend takje te zien is; weer zoo'n beest dat zich, net als de spanrupsen b.v. de klimopstokjes, onzicht baar wil maken. E. HBOUNS. HniimimiiiiimiiimimiiiHiimiiiiimiiiMiHiiMimiinimiiMmiiM iiiitMiiiiiimiiMtiiiiiimiiiiimiiiiiiiiimiiiiiiitMiiiimiiiitiiiiimiiinriniiiini METJBEL-BAZAR SINGEL 263-283. I»y de l'aleisstraa*. MASSIEF EIKEN. 140 X 80/65. Telefoon 3968. Kantoor-Meubelen enz, J. MEIJERINK MEIJER. Zunstsaal Panorama. Panoramag-ebouw, Plantage. TIJDELIJK UITVERKOOP van Oostersche Tapijten. IMtl.f AHV Kntrée vrij. Zondags geopend. M PHOENIX 234 Spuistraat, Amsterdam. Meubileeringen. Geïil. prijscouranten eo begrootingen gratis. Levering onder volledige garantie franco geplaatst door geheel Nederland. Het gekraagde roodstaartje, mannetje. Teekening van Jan van Oort. (Uit De Levende Natuur). Natuurlyke grootte. l BINNEN-.' ?:*:?: 'HUIS INRICHTING TOT MEUBELEERING N ? VERSIERING 20ROKIN-12CJJ Bl l EN TEGEL J FABRIEK hOLLAND i l NAAML-VENN-CEV-TE J il UTRECHT ^