Historisch Archief 1877-1940
10
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD V O O R N ED E R L A N D.
No. 1356
geeft 3 pCt. op de preferente en
op gewone; de Ghicago Great
pCt. voor 't laatste halfjaar op
en Ohama geeft
en 3 pCt op gewone
Western 2 pCt. voor
haar 4 pCt. debentnres.
Gedurende de drnkproefcorrectie kon ik
* nog even het zoo juist verschenen Report on
the Kansas City, Mexico & Oriënt Railway
inzien. Den houders van Bewijzen van aandeel
in het Mexico- syndicaat wordt daarin o. m.
meegedeeld dat de herziening van de richting,
de lengte der te leggen l\jn niet onbelangrijk
heeft verminderd. De aanlegkosten werden
hierdoor niet onbeduidend lager. Waarschijn
lijk zal op het eind van het jaar 5 a 600 mijlen
van de 1600 in exploitatie zijn. Door de toe
treding in de leiding van de onderneming van
mannen klinkende namen all prominent
buseness man is de kracht van het bestuur
nog belangrijk versterkt. Het gedeelte dat l
April in exploitatie is -genomen bracht al
dadelijk voldoende ontvangsten pp. Verschil
lende steden zegden nog belangrijke subsidies
toe. De staat Sinola heeft duizend dollars per
kilometer toegestaan voor het gedeelte op zyn
gebied.
En eerst onlangs is 'n nog voordeeliger be
paling verkregen voor de concessie van steen
kolen- en olievelden- exploitatie.
Voor de mindere onvastheid op de beurs is
de ruim voorziene geldmarkt gunstig . Het
Call money was te Ne w- York meermalen slechts
2 pCt. En van de Engelsche Bank zei de
Groene de vorige week, toen ze de bankcyfers
besprak en de credietkrachtmeter aanwees ;
dat 's 'n hoog cijfer." Verwonderen zal 't den
lezer daarom niet, dat de Engelsche bank haar
disconto van 3Va tot 3 pCt. verminderde. De
gisteren gepubliceerde bankcyfers toch ver
schillen al heel weinig van die der vorige
week. De laatste Nederlandsche Bankcyfers
toonen ook slechts weinig verschillen. Ter
beurze was e f en wel het geld wat meer ge
vraagd. Veler aanvulling van surplus zal wel
licht tot eenige meerdere prolongatie-aanvrage
geleid hebben.
In de petroleumgroep ziet- 't er wederom
nog al gezellig uit. De Moeara Enim kon van
72M a 74, stijgen tot 81 H a 82K pCt. ten
gevolge van het bericht, dat 4 pCt. dividend
zal worden uitgekeerd. De verwachting hier
omtrent heeft de Groene, in afwijking met be
richten van andere bladen, reeds in de Kroniek
van 7 Mei uitgesproken in de volgende woor
den, die ik nu herhaal, omdat ze den lezers
eene verklaring van de dividenduitkeering
geven en enkele gegevens verstrekken om
hunne bezitting te beoordeelen. >De belang
rijke verbetering in den prijs der petroleum,
ook voor Indiëdank zy- de samenwerking
die aldaar tusschen verschillende maatschap
pijen is tot stand gekomen, waarop de Groene
't allereerst heeft aangedrongen moet ook
vooral de Moeara Enim ten goede komen.
Al bleef wellicht; dan ook de quantiteit der
productie vrijwel constant, de geldelijke op
brengst zal niettemin zijn gestegen. En niet
alleen de prijs van de olie, ook die van de
benzine is belangrijk verbeterd. Wanneer men
nu bedenkt dat een verdere stijging in
progessieve mate, de netto winst ten goede moet
komen, dan kan 't geen verwondering wekken
dat ik in de vorige kroniek kon spreken van
gunstiger geruchten aangaande het ernstig in
overweging nemen van dividend uitkeeringen.
* Van de balans, die aan de «Koninklijke"
aandeelhouders den 30en dezer zal worden
overgelegd, kon ik nog slechts op vluchtige
wijze kennis nemen. De indruk die de cijfers
maakten, was gunstig. De koers der aandeelen
ging ongeveer 20 pCt. vooruit. Ook de Int.
Rumeensche, waarvan de nieuwe aandeelen pas
onlangs in de noteering zijn opgenomen, kon
den zich van de hierdoor wat verzwakte koer
sen reeds bijna geheel herstellen, 't Zou me
niet verwonderen, als de Koninklijke ook in
't gebied van déze maatschappij benzine- en
andere contracten zal trachten af te sluiten,
tot voordeel van beide contractanten. Zy zal
Rockefeller in Rumeniëniet alleen laten
handelen. De Standard zou reeds twee ver
tegenwoordigers naar Bustenari die naam
doet aan de Int. Rumeensche denken ge
zonden hebben, om daar terreinen aan te koopen
en leveringscontracten te sluiten. In 't
bovenaangehaalde nommer van de Groene, deelde
ik de cijfers mede voor de raming van de
verdere dividenduitkeering op de aandeelen
van de Int. Rumeensche. Die gaven tot resultaat,
dat wellicht, boven de reeds uitgekeerde 4 pCt.,
nog 7 pCt. voor dividend uitkeering beschikbaar
zou komen. Als ik nu let zeide ik toen
op de voorzichtige leiding van de directie
dan zal toch wel op verdere uitkeering van
minstens l a B pCt. gerekend mogen worden.
De aandeelhouders zouden dus dan, in verband
met de reeds vroeger ontvangen 4 pCt., 8 a 9 pCt.
dividend genieten. Naar deze cijfers en de
verdere goede vooruitzichten wordt door velen
de tegenwoordige beurskoers veel te laag geacht.
De Snmatra Palembang keert 3 pCt. uit.
De overeenkomst met de Koninklijke is den
len Januari 1902 ingegaan. De exploratie
werkzaamheden zijn gedurende dat jaar be
langrijk verminderd. Vele terreinen, in onder
zoek genome», werden voor petroleumontginning
waardeloos bevonden en aan de oorspronkelijke
eigenaren of aan de regeering teruggegeven.
De Hannoverbronnen verblijden de aandeel
houders met 12 pCt. dividend. Dat is tweemaal
zooveel als 't vorige jaar.
Ook voor de Per lak aandeelen A kon de
noteering wat stijgen.
De noteering van de Elzasser maakt een
ongunstige uitzondering door een teruggang
in den koers van 57 /£ tot 48. Het boekjaar
1902 zon met een voordeelig saldo sluiten van
ruim ? 56 000. , maar voor afschrijving wordt
ruim / 56.000.?gebruikt, zoodat slechts twee
arme bankjes van ? 25.?voor de winst van
't nieuwe jaar overblijven.
De noteering in de tabakspapieren is, blijkens
onderstaande koersvergelijking over 't algemeen
wat beter. Voor de Serdang A wordt 3 pCt.
beschikbaar gesteld. Dat is althans wat beter
dan 't vorige jaar. De Amerikaansche
tabakstrust, die de Yankees het middel heeft verschaft
om tegen lage prijzen de geurige Sumatrablaren
te koopen, moest dunkt mij, de Nederlandsche
tabakmaatschappijen dringen, om dat zelfde
middel, door de Groene reeds herhaaldelijk
aanbevolen, toe te passen. Mocht de liquidatie
van nog vele derde en vierde
rangstabaksondernemingen T: oorzakelijk zijn, dan kunnen
toch de eerste rangsondernemingen bereids de
noodige preparatieven maken.
Juni
; 11 18
Amsterdam Sum C. mij. ... 20 19 K
Arendsburg eert ....... 530 520
Asahan Plantage my ..... 34 40
Besoeki Tabak my ...... 35 V2 45
Deli Batavia ....... 346 365
Deli Cultuur ....... 48 X 50
Deli maatschappij ...... 427 432
Ew. Fessilam Tabaksmij. ... 40 43 M
Lgkt Soekaranda 21X 25
Lgkt Tabakmij 49 51 &
Medan Tabak 162 173
Namoe Djawie 25 31
Nieuwe Asahan "-.89 95K
Padang Tabak 91 102
Rotterdam Deli 166 179
Senembah 335X 339X
Serdang A 102 111
B 35% 38^
Snmatra Cnltnnr 159 180
United Lankat 191 198
Onder de Enropeesche Staatsfondsen vragen
de Turken serie D en C de vermelding van
ongeveer 134 pc. vooruitgang, in verband met
het besluit tot de unificatie, waardoor ook de
Tnrksche loten een kansje op verhooging
krijgen.
Enkele weken geleden, vestigde de Groene,
in verband met den eenigszins afgebrokkelden
koers harer aandeelen, de aandacht op de
Handelsvereniging «Amsterdam", met de vraag
»zou dat niet de verkeerde richting zijn?"
Dezer dagen verscheen van deze onderneming
het verslag over 1902, waarin zoowel de resul
taten van den exporthandel, als die van den
handel in diverse producten gunstig worden
genoemd. Ook de oogst van de
koffieondernemingen was bevredigend. De winst en ver
liesrekening wijst een brutowinst aan van ruim
n millioen gulden. De netto winst bedraagt
ruim ? 730,000. Hiervan wordt gereserveerd
voor exploitatie landelijke eigendommen 1903
? 240.000, voor gratificatie geëmployeerden
? 20.000. De buitengewone reserve is thans
gestegen tot ? 540,000, terwijl de statutaire
reserve op de balans voorkomt tot een bedrag
van een half millioen gulden. Evenals in 1901,
kan over het afgeloopen jaar 7 pGt. dividend
worden uitgekeerd.
De Stoomvaartmaatschappijen doen vragen,
de mededeeling van de koninklijke Packetvaart,
dat ze 8 pet. dividend beschikbaar stelt.
Wordt hierop büde koersnoteering gelet, dan
schijnt deze nog /4 pet. hooger dan de vorige
week.
Voor de aandeelhouders van Koninklijke
Nederl. Stoomvaartma&tschappübestaat a.s.
Woensdag gelegenheid in te schrijven tegen
132K pCt. op n half millioen aandeelen.
De aandeelhouders is het recht van voorkeur
voor 5 oude op l nieuw aandeel toegekend.
Voor deze aandeelen, waarop in de laatste
jaren 8 a 9 pCt. werd uitgekeerd, zal nogal
veel liefhebberij zyn.
Van de transport te water gaan we naar de
transportmiddelen te land om mee te deelen
dat 't verslag van de Ned. Centraal bemoedi
gende mededeelingen geeft. De ontvangst per
jaarkilometer is ? 15000, tegen bijna
? 11 000 in 1893. Volgens het pas verschenen
verslag van H. IJ. S. M., zal 4 pCt. dividend
worden uitgekeerd, terwijl de S. S. 4% pCt.
ter beschikking van de aandeelhouders stelt.
Aan welke groep zal, in geval van naasting
door den Staat, het bestuur worden opge
dragen? Zou 't verlangen hiernaar op de
dividenduitkeering invloed kunnen uitoefenen ?
Het verslag van de Ned. Indische Spoor
weg mij. draagt ook de kenmerken van den
oeconomischen achteruitgang der inlanders.
Het meest leden daarvan de tramwegen. Het
dividend bedraagt dit jaar 10 pCt. tegen 12.4
pCt. in 1901
De Passoeroean Stoomtram zal haar obliga
tiehouders uitnoodigen de couponbetftling van
l Juli te mogen uitstellen tot l Januari 1904.
imiiliiiiiiiiitiiiiiiimiiiiimiiiiiiiii
iMMimiliiitijiiiiiimu
NIEUWE UITGAVEN.
Hemel- en dampkring. Orgaan van de Ned.
Vereeniging voor Weer- en Sterrekunde. Afl. 6.
Amsterdam, Joh. G. Stemler Czn.
Uit blijde tijden. Verzen van MEINDERT
BOOGAEBT JR. Lekkerkerk, Gebr. den Oudsten.
Arbeidswetgeving en bijzondere bescherming
van vrouwenarbeid, door mevr. dr. J. RUTÖERS
M. W. H. HOITSEMA Rotterdam, Masereeuw &
Bouten.
De Arbeidenbeweging en hei Alcoholvraag
stuk. Een voordracht van OTTO LANG, gebonden
in de Sophiazaal te Weenen op 11 April 1901.
Met een slotwoord van dr. VICTOR APLER. Uit
het Duitsch vertaald door K. H. Rotterdam,
Masereeuw en Bouten.
Ons hooger onderwijs. Naar aanleiding van
het ingediende wetsontwerp van dr P. VAN GEBR.
Leiden, A. W. Sijthoff.
«Een kleine Wonderwereld." Natuur en kunst
in onze wereld, naar het Duitsch van MAX
EseiiNER, voor Nederland bewerkt door J.
HEXDRIK YAN BALEN. Met 180 grav. Aflev. I.
Baarn, Hollandia-drukkerij.
Uit de verspreide geschriften van ALLARB
PIERSON. Tweede reeks. All. I. Den Haag,
Martinus Nyhoff.
De Koning ikroon, door MARU; CORELLI,
bewerkt door HOLDA. Amsterdam, L J. Veen.
Tijdschrift voor toegepaste Scheikunde en
Hygiëne. Deel VI noto. Amsterdam, D. B.
Centen.
Inhoud van Tijdschriften.
«Amsterdamsche Bond voor lichamely'ke
opvoeding." Bonds-Geschriften. No. 1: Wat wij
willen, door Het Bestuur. De opvoedende
kracht van het spel, door prof. dr. C Winkler,
voorz. Lichaamsoefening en
levensgereedheid, door L. Simons, penningm. De
OosterSpeeltuin, door U. Klaren. Oproep, door
J. A. Tours. Een kort woord tot opwekking,
door J. H. Luitine;. Ors eerste jaar; en
nog wat, door J. C. Grasé, secr,
De Katholieke Gids. 6e Afl.: Over het wezen
van een vers, door P. v. Dorp. De jaarge
tijden, door P. J. v. d. G. ? Beets als
leekedichter ; leekeschry'ver. Berusting, door L.
e. O. Ty'dschriftentafel. Politiek overzicht.
Eigen Haard. No. 25: Janneke de Pionierster,
door Louise B. B., II, De Amsterdamsche
Bond voor Lichamelijke Opvoeding, door S.
Abramsz, met afb. naar foto's van den
amat1foto?raaf P.-van der Laan, I. Groningen en
de Groninger tentoonstelling met afb. naar foto's
van den hoffotograaf Fr. Jul. von Kolkow, III.
De laatste schakel in de spoorwegverbinding
Anjer Baojoewangi, door A. Koorevaar, met afb.
naar opnamen van den Chineeschen fotofraaf
Njio Kik Leang. (Slot) Verscheidenheid.
Feuilleton.
ttllllllllllMlllltlltlllllllllllHIIIIHIIIIIIlllllllnillllllllllllllUIIHCIIIHIIIIIIIK
heemsohe hulstsoort, die veel in Parana, Matto
Grosso en Sint-Catharina in 't wild wordt aan
getroffen en een hoogte van 3 tot 6 M. bereikt.
Een commissie uit de Duitsohe
Kolonialabtheilang bij Jjuitenlandsche zaken in Pruisen doet
al een paar jaren onderzoekingen over de waarde
van den matéverbouw in de koloniën, en in
Braziliëzelf heeft zij de levensvoorwaarden der
yerba, het winnen der thee enz. ernstig bestudeerd.
Sinds onheugelijke tijden kauwen de
GuarartyIndianen de bladeren, om hnn krachten te onder
houden op lange marschen en bn groote inspan
ning, en van hen vernamen de Jezuïetenpaters,
toen zij ia die streken zeudingeposten vestigden,
welke eigenschappen de mate had en hoe zij
koorts en rheumatiek genezen kon.De scheikundige
analyse wees uit, dat in de bladeren cafeïne en
looistof, een glycoside, choline e. a. vervat zijn.
Omtrent het, inzamelen weet men nu, dat in
Maart de yerbatero's, dat zijn groepen van 12
tot 15 inboorlingen, uitgaan om de
yerba-aanplantingen te bewerken. Hun arbeidsmateriaal
is hoogst eenvoudig. Ieder man heeft zijn machete,
een aan Japanscbe zwaarden herinnerend mes
van een meter lengte zonder schee; bovendien
hebben enkelen bijlen bij zich en schoppen en
zagen, om in de bosschen een kamp te kunnen
opslaan. De levensmiddelen moet voor 't grootste
deel het oerwoud zelf opleveren. Al heet de
yerba heesier, de meeste exemplaren zijn flinke
boomen en met behulp van een 11 er en riem
klimt de yerbatero er met vlugge sprongen
in. Dan wordt de hulst van zijn takken zoo
geheel beroofd, dat eerst na verloop van vier
jaren aan een nieuwen oogst te denken valt.
De maté-takken worden boven een zacht vuur
geroosterd; dan worden eerst de bladeren van
het hout verwijderd en in zakken verpakt, waarna
ze in de fabrieken nog eenmaal worden geroosterd
en gestampt.
De Zuid-Amerikaan drinkt zijn maté-thee uit
eigenaardige kalebasschalen culha genoemd, bekers,
die vaak prachtig met zilver en goud beslagen
zijn. De beker wordt voor een derde met mat
bladeren gevuld, waarop men kokend water giet.
Door een zilveren huisje, van onderen als een
zeefje doorboord en mooi geciseleerd, de
bombilha, slurpt men den zoetigen drank, en de
beker gaat rond in den kring.
Sinds eenigen tijd wordt de
Zuid-Amerikaansche thee voor export in modern ingerichte
fabrieken op de wijze van de chineesche gedroogd
en toebereid, en zij begint zich langzamerhand
in Frankrijk en Zwitserland in te burgeren. Ook
in Daitscüland beproeven enkele firma's die
goedkoope theesoort in te voeren.
Matéof Paraguay-thee.
Tot de bekendste genotmiddelen behoort de
Matéof Paraguay-thee, die in geheel Zuid-Amerika
sinds lacg de plaats der duurder Chineesche
thee inneemt. De yerbastruik of Ilex
Paraguaylusls is een in Zuid-Braziliëeu Paraguay
in. B. 0.
In het nummer van 12 April j.l. hebben wy
de aandacht er op gevestigd, dat by' een wet
telijke regeling van het levensverzekeringbedryf
de mogelijkheid bestaat, dat vele vereenigingen
buiten die wet zullen vallen, indien de Regeering
zich laat leiden door het ontwerp van de
indertijd benoemde staatscommissie. En nu is
het teekenend, dat veelal de groote
verzekeringmaatschappijen eer vóór dan tegen een wette
lijke regeling zyn, (men zie het jaarverslag
van den Directeur der Nat.
Levensverzekeringbank te Rotterdam, uitgebracht in de dezer
dagen gehouden algemeene vergadering van
aandeelhouders) dat echter de kleine
voreenigingen alle moeite doen aan een wettelijke
regeling te ontsnappen.
Dat wy U. B. O. als voorbeeld aanhaalden
was, wyl deze vereeniging reeds kort na het
verschynen van het verslag van de Staatscom
missie het bewuste uitzonderingsartikei op
zichzelf van toepassing verklaarde en omdat
wy juist voor U. B. O. het staatstoezicht
allernoodzakelijkst vinden.
«Een lid van U. B. O." beschuldigt ons dat
wy de vereeniging en vooral het Bestuur in
een verkeerd daglicht hebben gesteld. Om dit
te bewijzen zegt hy: «U. B. O. is hoegenaamd
«geen levensverzekeringmaatschappy'. Zy' is
«eenvoudig een onderlinge
liefdadigheidsver«eeniging van rijks-, provinciale- en gemeente
sambtenaren, die enkel ten doel heeft, de
vroe«geie veelvuldig voorkomende bedellysten te
«weren".
Als men nu weet, dat van de vereeniging
lid zyn, behalve bestellers, politieagenten,
sluiswachters enz. ook de directeur der staats
loterij, inspecteurs en ontvangers der registratie,
commissarissen van politie, leeraren, de hoofd
inspecteur der telegraphie, hoofdcommiezen
en commiezen der posteryen en der telegraphie,
inspecteurs en directeuren, dan is het toch
wel een beetje mal, als het enkele doel van
U. B. O. te vermelden het weren van vroeger
veelvuldig voorkomende bedellijsten, want let
wel, lid zijn van de Vereeniging beteekent
niet donateur, begunstiger, neen het lidmaat
schap heeft ten doel de uitkeering van ? 700
na het overly'den van elk der Zeden, tot bestrij
ding van begrafeniskosten. (Art. l reglement).
Het komt ons voor, dat de geachte inzender
hier het Bestuur en een massa leden in een
verkeerd, of liever zeer onaangenaam daglicht
stelt.
IJ. B. O. is anders niets als een gewoon
begrafenisfonds, misschien 30 jaar geleden met
een zeer goed doel opgericht, maar waarvan
men tegenwoordig lid wordt om by overlijden
aan zijne erfgenamen ?700 na te laten, dat
bly'kt voldoende uit het kleine aantal donateurs;
er zyn er slechts zes.
In 18J7 werd door de Nat.
Levensverzekeringbank te Rotterdam een brochure uitge
geven, waarin over den toestand van U. B. O.
een verpletterend oordeel ward uitgesproken;
daaruit putten wij ook onze aanhaling: «Het
laiaser-aller-stelsel is niet enkel onverstandig,
het wordt misdadig" enz.
Voor een paar jaar, zegt het geachte lid
van U. B. O., is met verpletterende meerder
heid ontkennend beantwoord de vraag:
«Wenscht gij U. B. O. te hervormen in eene
maatschappij op den voet van levensverzeke
ring met de daaraan verbonden hoogere vaste
jaarpremie en reserveberekening ?"
Die verpletterende meerderheid was aldus:
1091 leden stemden tegen, 66 voor en 1343
stemden niet Waardoor werd die meerderheid
verkregen ? Doordat het Bestuur bij het stem
biljet een circulaire insloot, waarin allerlei
geruststellende verklaringen werden afgelegd,
waarin werd medegedeeld dat geen verschijn
selen bekend zijn, welke bezorgdheid inboezemen
enz., en last not least de bedreiging: bij de
hervorming in een maatsehappy' wordt de
! premie driemaal zoo hoog.
Hoeveel zullen er onder de 1091 tegenstem
mers geweest zyn, die eenig begrip hebben
van het artikel uitkeering by overlijden ?
Wy hebben U. B. O slechts als voorbeeld
aangehaald ; de ruimte gedoogt niet te ver er
op in te gaan. Er zou anders nog heel wat te
zeggen zyn, bijv. over het «schijntje" dat het
van beroemde personen.
De grootste en welklinkendste naam in de
moderne muziek is ongetwijfeld dien van Richard
Wagner. Zijn zoon, Siegfried Wagner, is op
het gebied van geestesgaven zyn waardige spruit.
Siegfried Wagner heeft niet alleen getoond te
zijn een scheppend muziek-genie van hpoge
gaven, maar ook heeft hij bewezen dat hij in
staat is, de traditiën van den geweldigen
dichter-componist, waardiglyk in eere te houden.
HU heeft, in gemeenschap met? zijne geniale
moeder, Bayreuth tot een Mekka der muzikale
wereld gemaakt, waar zonder ophouden dui
zenden en nogmaals duizenden vol begeestering
henentrekken, om aan de beroemde bron-zelf
de wijding der muziek-openbariogen des
onsterfely'ken meesters te ontvangen. SIEGFRIED
WAGNER schrijft:
Ik bevestig zeer gaarne alles wat van alle
zijden tot lof van Odol gezegd wordt".
Pietro Mascagni's Cavalleria Rusticana" is
een opera, wier succes op muziek- en theater
gebied zonder voorbeeld is. Eenzelfde
reuzensucces heeft, zooals bekend is, op het gebied
der practische hygiëne het Odol bereikt.
MASCAGNI, wien een hygiënische verzorging
van het lichaam boven alles gaat, schrijft over
Odol:
Odol is het ideaal van een mondwater. Ik
gebruik het dagelijks en aarzel niet te verklaren,
dat ik niets gevonden heb, wat heilzamer en
beter voor den mond zyn kan".
Odol is volgens de eensluidende
uitspraken der grootste onder
zoekers het mondwater, dat op
het oogenblik aan de eischen
der tandhygiene op de meest
volkomen wijze voldoet.
bestuur krijgt voor de omvangrijke werkzaam
heden. In De Telegraaf van l Juli 1902 be
weert een inzender, dat onder een niet nader
gespecificeerden post «andere uitgaaf," het salaris
verscholen is voor een mannetje dat de admi
nistratie voert. HU zegt: mocht dit zoo zijn,
dat steekt dus het bestuur de kosten van be
heer in den zak en laat een ander beheeren.
Zoolang dit niet is tegengesproken staat het
schijntje, dat het bestuur krijgt voor de om
vangrijke werkzaamheden, in een zeer eigen
aardig daglicht.
In elk geval blijven wij staatstoezicht hoogst
wenschelijk achten voor dergelijke vereenigingen.
Het geachte lid van U. B. O. zal ons overigens
wel toestaan me?r waarde te hechten aan het
oordeel van de Nat. Levensverz. Bank, van
dr. B. Turksma en andere wiskundigen, dan aan
dat van den tegenwoordigen hoofdredacteur
van De Telegraaf. Lux.
Aan de redactie van De Amsterdammer
Weekblad voar Nederlaad.
Mijne heeren.'
Beleefd verzoek ik u het volgenden in uw
blad op te nemen:
In het nummer van 7 Juni j.l. vind ik een
beschouwing over de St. Lucastentoonstfllling,
waarin enkele onjuistheden, my'n werk betref
fende, en een onwaarheid van meer algemeene
strekking voorkomen.
Nu is het minder mijn gewoonte {e reageeren
op beschouwingen over mijn werk als deze
alleen het al of niet schoone raken. On
juistheden en door niet-begrypen miskenning
mijner bedoelingen kan ik echter niet stilzwij
gend laten passeeren zonder mijn zelfbewust
heid te kwetsen.
Uw verslaggever schrijft:
«Zoo werden by' de verbinding van de
kruislatten met de stoelpooten, deze ter balver dikte
weggehakt, 't geen de stevigheid dunkt me
niet verhoogt."
Het is een onwaarheid dat de pooten ter
halver dikte zyn weggehakt. Om de kruis
verbinding zuiver te laten sluiten tegen da
pooten neem ik de scherpe kant ter plaatse
weg om een schuin vlakj e te vormen waartegen
de regel dan kan doodloopen. Dit is bij een
overhoeksch kruis veel juister en aangenamer
voor 't oog, dan het zoo maar luk-raak eindigen
tegen een scherpe kant. Onjuist is het te bewe
ren dat de verbinding da stevigheid niet zou
verhoogen integendeel zal ieder die con
structiebegrip heeft erkennen dat het samenstel
door zuivere verbindingen zal winnen. Niet
waar ook is te schrijven dat de knopjes aan
het zilverkastje niet veel meer doen dan
houten pennetjes tenzy uw verslaggever
heel abnormale oogen heeft.
De knopjes zyn zóó groot dat ze heel ge
makkelijk te omvatten zyn en wat de soliditeit
betreft, -wel 100 jaar en langer kannen ze mee,
want ze zijn met schroefdraad in de voorplank
der lade bevestigd. Ta spreken van lorrige
knopjes is dus absurd.
Geen oogenblik heeft blykbaar uw verslag
gever er aan gedacht dat de maker van het
overigens «welgeslaagde'' meubel, misschien
ook om bepaalde redenen van het gewone
doen ai'wfeek.
De reden dat ik naar andere attributen
: zoek spruit voort uit mijn hartgrondige afkeer
om koper aan een meubel toe te passen.
Overigens is een myner bedoelingen in het
werk juist mede om te velde te trekken tegen
alle gepruts en prullaria.
Ten slotte nog iets over de bemerking dat
de geschulpte rand op de meubelen te vrij is
tegenover het strenge karakter der meubelen.
Als men alle versieringen vermijdt en uit
sluitend rechte meubelen maakt is een criticus
gemakkely'k te verschalken want hy' heeft
weinig houvast om af te breken. Maar nauwelyks
verlaat men het uitsluitend-rechte-lijn-terrein
! of de criticus kry'gt gelegenheid aanmerkingen
i te maken.
j De kwestie of my'n werk al of niet geslaagd
| is laat ik natuuriy'k buiten bespreking alleen
wensch ik even te waarschuwen tegen de stel
ling dat een .streng voorwerp niet versierd zou
mogen worden met gebogen lijnen. Deze
meening is ocjuiat want harmonie kan even
goed ontstaan uit een combinatie van contrasten
als van gelijkwaardige factoren en temeer
onhoudbaar wordt de bewering als men ziet
welke fraaie specimina uit vroeger tijden er
nog zyn, waarin het beginsel der tegenstrijdige
elementen tot harmonische oplossing isgebracht.
My'n dank voor de verleende gastvrijheid.
Hoogachtend,
H. W. MOL, Architect.
*
Aan den heer H. W. Mol.
Geachte heer,
Hot komt mij voor, dat uw tot mij gericht
betoog meer een Seitenhub is naar uw
confrater, den heer Penaal, wiens werk ik prefe
reerde.
Ik beweerde toch niet, dat uw verbinding
van het overhoeksche kruis met de stoelpooten
niet deugde, maar zeide, dat deze laatste zoo
veel hout daarbij inschoten en dit de stevig
heid niet bevorderde. «Het wegnemen van den
scherpen kant" is op zoo roekelooze wijze ge
schied, dat de hier toch niet te dikke stoel
pooten aanmerkelijk worden verzwakt.
Als kruislatten zulk een verbinding eischen,
waarom dan niet eenvoudige sporten aange
bracht?
De heer Penaat deed dat ook by zyn stoelen,
maar by' zy'ne tafel gebruikte hy kruislatten
en.... liet die op de scherpe pootkanten
uitloopen, waarmee, volgens u, zy'n constructie
begrip geoordeeld is.
De normaliteit myner oogen controleerde ik,
door die knopjes nog eens nauwkeurig te be
zien. Het zyn in ronde knoppen uitloopende
eiken pennen van ettelijke centimeters lang,
die op hun dunste gedeelte niet veel dikker
dan een gewoon potlood zyn. Zij vormen de
eenige uitstekende deelen van het overigens
vlakke kastje; ik hoop en verwacht, dat zy er
by' een eventueele verhuizing wel worden
afgestooten en zy het meubel geen 50 jaar lang
zullen ontsieren.
Omdat ik van geen koper gesproken heb,
geldt die «hartgrondige afkeer", dien u er van
hebt, zeker weer het werk des heeren Penaats, die
ringen met koperbeslag in plaats van knoppen
gebruikte. Waaruit die afkeer spruit, is my
in verband met uw combinatie-van-con
trasten-leer niet recht duidelijk, maar ik
wil u wel zeggen, waarom my koperen knop
pen niet zoo verwerpelijk voorkomen.
Op een meubel zonder versiering doet zoo'n
schitterend knopje als een bloem in het gras
veld het verlevendigt het aanzien. Daarbij
heeft een knop veel meer te verduren dan de
vlakke deelen van het meubel en is het een
punt, waarnaar de hand moet grijpen.
Ben knop moet dus aan tweeërlei eischen
voldoen: hy moet zyn van harder materiaal
niet zooals by u van dezelfde houtsoort als
de vlakke deelen van het meubel en daarvan
oogloopend in kleur verschillen. Metaal of een
zeer harde, liefst donkerder houtsoort is dus
de keuze, die praktijk en welstand voorschrijven.
Ten slotte zei ik niet, dat een streng voor
werp niet versierd mag zyn met gebogen lijnen
deze kunnen evengoed streny zyn en dat is uw
onregelmatige, vry'e schulprand niet. HeUevaar,
dat uw contrasten-leer aankleeft, bly'kt door
deze, uwe toepassing niet denkbeeldig te zyn.
Het gebrek aan houvast, om af te breken
aan rechte meubelen, wijst weer naar de
onversierde meubelen van uw confrater. Daarom
vielen die zoo in my'n smaak ! Ik zal u gaarne
in dien waan laten, -want \vw voorstelling, dat
een criticus geen vat zou hebben aan een rechte
lijn, maar daarvan afglydt als een mastklimmer
van den gezeepten paal, terwyl zoo'n zelfde
criticus gretig hapt naar elke kromme lijn, als
een baars naar een kronkelenden worm die
voorstelling is te kostelijk naïf, om er serieus
op in te gaan.
J. W. N.
Vreemde woorden.
Eigenaardig is 'en uitdrukking als deze in
de laatste Groene op blz.4: »De heer Tersteeg
is Kollewyniaan. Hoe moeielyk het i», die
spellingswijze vol te houden, bly'kt uit het feit,
dat hy sensaatsie, dekoraatsie spelt naast posisie,
ekfplicasie, garansie, kow/idensies, emosioneert
en hiepnoze, fascineren, siesteen, sinies naast
champagne chinese. V_orts schryft hy herhaal
delijk sielhoect, terwyl toch niemand de h
daarin uitspreekt." Eigenaardig is niet zo zeer
de uitdrukking, waar veel waars in is, als wel
het tegelijk beantwoorden van die opmerking
door 'en zekere Sagittarius in hetzelfde num
mer met z'n «vreemde woorden". Zeker wie
als Tersteeg in dezen overdrijven in het Ne
derlands maken van woorden aan de grote
massa Nederlanders geheel onbekend, zy zyn
het die het vereenvoudigen van wat nodig is:
geslachten, e en o, s(eh), tussen n en s nodeloos
lang doen uitstellen.
Voor hun is het dienstig de voorstellen van
prof. Kern en de zynen daaromtrent te lezen.
Maar ook voor de heer Otto Knaap, die
dan niet meer voor «Kollewy'niaanse
spellingwyze" zal aanzien wat Kollewijn zelf nooit
gewild heeft noch wil.
II a a r l e m. J. B. SCHEPERS.