D E A M 3 T E Rl> A M M E E WE E K B L A B E K k A N D* No.1358. Een type van moderne inrichting eener school. Tot zoover het algemeene. Er zou np>r menig hartig woord over te zeggen zita.' We dienen ons echter' te beper ken. In elk geval zal uit deze korte schets dui delijk zijn gebleken: dat het van groot belang kan zijn, kennis te nemen van vele, moderne bouwwerken, die brengen zij ook al geen revolutie, .teweeg op het gebied der ideale architectuur echter vraagstukken oplos sen, voor dezen tijd van groot gewicht. En tot de eerste der moderne vraag stukken die groote studie eischen, behooren ongetwijfeld de nieuwere inrichtingen van onderwijs. Uit een oogpunt van gezondheid reeds moeten deze inrichtingen willen lij ten minste aan hun bestemming beant woorden vóór alles, aan de hoogste eisenen voldoen. En in de eerste plaats geldt dit voor de lagere scholen. De spruiten, de jonge planten, die hier worden gekweekt, zijn in bun meest delicate, hun gevoeligste, hun teerste levens periode. Wie herinnert zich niet de duffe schoollokalen,zooals die nog bestonden vóóreeoige tientallen jaren hér. Meest volgepropt met leerlingen, onvoldoende doordrongen van frissche lucht en licht, geleken zij veel meer bergplaatsen van levenloos mate riaal, dan broeikasten voor jeugdige capa citeit. Statistieken over den invloed, door deze doofpotten van jeugd op de gezondheid der hedendaagsche volwassenen uitgeoefend, zijn niet bekend; bestonden zij het zou der moeite loonen ervan kennis te nemen ... * * * Bij dit artikel hebben weeenige af beel dingen gevoegd van een schoolgebouw uit de laatste jaren, ingericht volgens de eischen der hygiëne, voor zoover dat in onzen tijd reeds mogelijk is. Dit gebouw zal velen althans uitwendig reeds bekend zijn. Het staat aan de Jan Luykenstraat, hoek van de Veldestraat te Amsterdam, en is gebouwd volgens de plannen van den architect Joh. Ingenohl. Reeds van verre trekt het door zijn gras-groen dak de aandacht. De afbeeldingen ervan zullen, vooral door hen die spruiten hebben welke in de termen vallen dergelijke inrichtingen te bezoeken, met belangstelling bezichtigd worden. Geen ouder zal het onverschillig zijn, kennis te nemen van het standpunt, waarop zich op heden de scholenbouw bevindt. We wijzen er echter nadrukkelijk op, dat we geen reclame wenschen te maken voor deze school in het bizonder, noch wat betreft het daar gegeven onderwijs (waartoe we incompetent zijn) noch wat haar inrichting betreft,vergeleken bij andere moderne schoolgebouwen, die wellicht even goed, misschien nog beter zijn. Hetgeen we van dit gebouw willen zeggen, is, dat het ons voorkomt, uitstekend aan zijn bestemming te beantwoorden. Het voldoet aan degelijke eischen van inrichting en hygiëne. Treedt men het binnen, dan wordt men dadelijk getroffen door de frischheid, lichtheid en de aangename atmosfeer die er heerscht. Het kenmerkt zich door afwezigheid van muffe lucht (identiek met oude schoolgebouwen). Hier overal licht en lucht; het zonlicht (als het er is; o nevelland!) speelt door de lokalen. Vroeger belette men dit licht dikwijls den toegang tot de schoollokalen, omdat men het achtte niet gelijkmatig genoeg en niet stemmig genoeg te zijn. En toch is zon licht een eerste behoefte voor'alle ruimten waarin zich jeugd bevinden moet. :' De klassen dezer school zijn gezellig ingericht voor de kinderen, de ouderweteche kille ilbosterateTOsfeer ia zooveel mogelijk geweerd. Frissch* witte wanden zooals voorheen.dooh daarbij een flinkelatnbrizeeringen kleurige levendige 'platen die het geheel vervrolijken. Deze klassen mogen elk niet meer dan 20 leerlingen bevatten en zijn f root 6 X 6 X 45 M; dit is dus 8 ubieke Meter ruimte voor ieder kind; een eisen dien de wetgever, geloof ik, helaas nog niet durft stellen. Verder heeft iedere leerling zijn afzon derlijke bank, naar Amerikaansch systeem, zoodanig verstelbaar, dat zij gesteld kan worden naar elke lichaamsgrootte. Het gymnastieklokaal heeft een vloer uit n stuk van z. g. houtgraniet, gemaakt met bet doel, het opwarrelen van het stof zooveel mogelijk te beletten. (Jammer dat deze vloeren niet eveneens zijn toegepast bij de andere lokalen). Verder is er een speellokaal, twee lokalen voor handen arbeid: t. g. Slöjd-onderwijs, en nog een in wording zijnd speelterrein buiten het gebouw. Daar we niet in drooge technische besprekingen willen vervallen, mogen deze weinige toelichtingen volstaan; de afbeel dingen spreken verder voor zichzelf. Ook dit gebouw zal geen revolutie teweegbrengen op 't gebied der ideale bouwkunst; doch, het is eenvoudig en van aangenaam aanzien, inwendig vooral. Dit zegt reeds vél tegenwoordig; het is meer dan we in de meeste gevallen kun nen verwachten. Eén opmerking dient nog gemaakt: Jammer, dat het gebouw ook uitwendig niet dat vrolijke aspect vertoont, dat het inwendige ervan eigen is. Door zijn donkere materialen is het uitwendig te somber voor een schoolgebouw (de kwaal van demeestemodernegebouwen). Meerdere lichtheid en frischheid scheen ook hier gewenscht. Mochten echter alle Openbare School gebouwen reeds zijn ingericht als deze bizondere school! Doch het dient gezegd ook de inrichting der openbare scholen is in den laatsten tijd gelukkig reeds merk baar vooruitgegaan. H. WALENKAMP. UIT DE NATUU XX. Legendarische planten. In deze week gaan de lindebloesems open. De linde is de last-not-least-boom van onze parken, wegen en pleinen, ten minste als we de uit heemsche zomerschoenen, als tulpen- ei trompetboomen niet meetellen; dit laatste behoeft geen minachting te zy'n; die voorname liriodendrons en catalpa's bloeien prachtig, grif toege geven; maar ze willen, schijnt het alleen flink opschieten en ry'k bloeien op stille eerwaardige buitenplaatsen, beschut tegen wind en verscholen tusschen ander hoog en oud geboomte Linden zy'n zoo schuchter niet; zy zetten zich naar alle zy'den hoog en breed uit; 't is of zoo'n boom weet, dat hy hier thuis noort, meegegroeid is met het land en duizend jaar kan worden, trots mist en storm, sneeuw en vorst Op een der winderigste en stoffigste pleinen van Amsterdam staan nog linden uit den ty'd, dat daar de eerste huizen gezet zy'n. Als zoo'n lindeboom, dia vrij en ruim voor het huis is geplant, maar eerst de jonge jaren achter den rug heeft, kan bij tegen heel wat s toot j es, groeit tegen alle verdrukking in En *.£'?{* 'C ' dan staat hij daar als een levende geschiedenis, fluisterend met zyn bladgeritsel het lied van eeuwen, het 'leed der ouders en 't lief der kinderen van geslacht tot geslacht Ik houd veel van de linde, den goedigen vrouweUjk-zachten sproobjesboom Of het komt doordat Ujk over het bjad zien bewegen Met een sterke loep kun ie dan net even de pootjes tellen. Een uiterst moeilijk vraagstuk voor onze g'leerden was het uk te vorfchen, hoe die matjes op de bladeren komen; als men namelijk goed gezuiverde zaden laat ontkiemen in ge il. J. SCHIMMEL, ter gelegenheid van zjjn tachtigsten verjaardag. Mtftenhwisjes in de nerfhoeken van bladeren. Bij A van de tMropeesche linde. C Hulst. G. Eik. De anderen zijn van uitheemsche hoornen. Naar AXEL LCHDSTBÖM. er in mjjn geboorteplaats zooveel mooie linden groeien of doordien ik nog net zooveel van sprookjes en legenden houd als toen ik kind was, dat weet ik niet O, Lindenluft! O Lindenbaum Ihr tnahnt mich wie ein Kindertraum Wo ich euch immer fiode. Die Linden Heb' ich beraus Es stand ja meines Vaters Haus, lm Schatten einer Linde. De linde was de heilige boom van Freya, de Noorsche Venus; ook by andere volkeren dan Germanen, was de zachte linde aan de godin der liefde gewyd. En daar Freya of eigenlyk Frigga de richting van den bliksemstraal beheerschte, lieten zich de Germanen na een onweersbui bedroppelen onder een heilige linde. Tegen schadelijk ongedierte op den akker, tegen hoofdpijn hielpen vroeger lindebladeren best; tegen betoovering, tegen den jaloerschen haat was het lindeblad probatum n nu nog gebruikt men een aftreksel van de geurige lindebloesem tegen verkoudheid. Later tjjdens den overgang tot het Christen dom ging de vereering van de linde ook mee over ; vooral doordat voor de oudste Christenen Mariabeelden uit het zachte, gewillige lindenhout gesneden werden, dat dan ook wel Lignwm sacrum heette. Ook de hartvorm van het lindeblad droeg er toe by, in den tyd der sig <.atuur, toen teekenen vóórteekenen beduidden, de linde tot den boom der liefde en der geliefden te maken. Hein e zei het zooveel anderen dichters nog eens na: Sieh das Lindenblatt, du wirst es Wie ein Herz gestallet finden; Darum sitzen die Verliebten Auch am Liebsten unter Linden. Tegenwoordig zitten de verliefden het liefste op een tandem of in een automobiel en op enkele na staan de lindeboomen verlaten. Met een sic transit-gedachte plukte ik gisteravond in Artis een lindeblaadje; maar omdat je op je ouden dag in de schemering toch niet opzettelijk jonge gedachten kunt wekken, lette ik maar niet op den scheeven menschen-hartvorm van het blad en zocht ik de moderner signatuur, ook niet geheel van poëzie verstoken. Zie aan de hartepunt dit spitse topje, uit gerekt ver over den fijn uitgezaagde bladüjn ; dat wyst op een taak, een functie ; het is de droppelspits, die hy by hevige regens van de oppervlakte het water weg doet druppelen, dat zich in de nerven-geultjes verzamelde en langs de hoofdnerven afstroomde Nu denk ik toch weer aan die forsche gestalten van vrouwen en kinderen daar onder de Germaansche linde, op wier eerbiedig gebogen hoofd de heilige bliksemwerende droppels vallen. Die bovenzy'de van 't zachte lindeblad moet niet te lang vochtig blyven in den zomer, dan zetten er zich heel spoedig parasietische planten, schimmels .v. op vast, waarvan de sporen overal in de lucht zweven. Helpt die droppelpunt daartegen niet voldoende, dan bezit bet lindeblad nrg andere bondgenooten. Keer het blad eens om. In de hoeken tusschen de nerven, die hier als relief met mooie l\jnen het blad verdeelen, merkt ge by' onze gewone soorten, niet by' de meeste Amerikaans che, wollige pluisjes; 't is of er stof is ingewaaid, daar dat vast bleef kleven. Maar o'at is niet zoo, die pluishoeken zy'n haartjes, die daar in de nerthoeken gegroeid zyn Ze staan naar elkaar toe gebogen, zoodat ze een prieeltje, een huisje vormen. Dat huis is heel dikwyls bewoond en wel door een klein wit spinachtig diertje en my'tje. Dit beestje nu verlaat vooral 's avonds zy'n kluisje en wandelt van de onderzijde naar den bovenkant om daar de sporen van de schimmels af te lezen, waarvan het waarschijnlijk leven moet. Deze mytenhuisjes, domatien of acarodomatiën geheeten, kunt ge ook by'andere planten terug vinden, by olmen, hulst en bramen b.v. soms heel duidelyk. Lundström heeft ze gevonden op een honderdtal houtgewassen, meest uitheemsche evenwel, 't Mooist lyken ze me by de linden, ik heb wel eens tien van deze mytjes, Tydeum foliorum is de wetenschappelijke naam, te ge steriliseerde aarde of planten op water laat«roeien en met gedistilleerd water giet, bovendier alle ; voorzorgen neemt om den my'ten den toegang te beletten, dan ontstaan toch al op de jonge bladen der linde- kiemplant mytenhuisjes en tot ieders verbazing zyn ze spoedig bewoond ook. j Met bewonderenswaardige scherpzinnigheid werI den deze proeven genomen; de Zweed Lnndström j zelf had de voldoening in de lindenzaden, of van binnen tegen den vruchtwand, de my'ten of de eieren te ontdekken By onze gewone Europeesche linde zitten ze altyd op de zelfde plek van het bekende groene bolletje vastgezet. Zoo brengen de diertjes den winter door, om als de lindenbladen uit de mooie roode knoppen zy'n getchoven, hun zoinerUak te beginnen. Als de linde bloeit moeten ze derhalve naar de bloesems trekken, o<a er bun eieren te leggen. Dan ontwikkelen de mytjes zichtegeujkraetde vrachten en met behulp van het vleugeltje va a het steeltje wawaan bloemen en vruchten groeien, vliegen ze weg van den moederboom, om, ah er een zaadje mocht ontkiemen dadelijk by de hand te zy'o, wanneer de vyandige parasieten de teere lindeblaadjes willen aan tasten. Ey'k er de linde, die nu gaat geuren, eens . op aan, hy heeft behalve myten honderden insecten en vogels in zyn dienst: Sei mir geajrüjzt, o Lindenbaum Wie glücklich' du vor allen, Du blühst, w^nn langst jedwedem Bautn, Die Blüten sind entfallen." E. HJHMANS ? * CORRESPONDENTIE. S. e. a. m. Den volgenden keer over de Mistletoe van de gekleurde plaat. Ik dacht dat de zaak algemeen bekend was, anders had ik er deze week over geschreven. G. A. V. Als u uw ad' es opgeeft, zal ik u per brief antwoorden; het antwoord moet uit voerig zyn en 't is geen zaak, die 't publiek interesseeren kan. D. De vogels die r u in Artis nog zingen zyn winterkoring, vink, spotvogel, merel en zangly'ster Die beide laatstén hebben het zoo druk met zingen en roepen, alsof 't weer Maart was. Ook de zanglijsters hebben van 't jaar jongen groot gabracht en gaan op nieuw nestelen en broeden. In de buurt van de melkerij heb ik ze 's morgens vroeg vaak hun jongen zien voeren ; ik zag ze nooit iets anders vangen en in den bek der jongen stoppen, dan naakte slakken en aardwormen, verbazend dikke meestal, die ze heel knap uit den grond haalden. De merels van Artis voerden hun jongen ook wel met... wittebrood en koek. Ze lieten den worm, die ze al te pakken hadden, er soms voor vallen, als ze een stukje brood vonden. Uit de hand namen ze 't nog niet, maar wel kwamen ze tr voor op mijn tuintafeltje. Dat is wel een groote en snelle verandering in den aard van dezen vogel, die voor een vy'ftig jaar nog zeer schuw was en 's zomers maar zelden uit de bosschen kwam. De spotvogel is iets slanker dan een musch, groenachtig; doet allerlei wy'sjes en geluiden na; die in Artis hoofdzakelijk koolmees en zanglijster, daartusschen allerlei lang niet altyd welluidende tooncombinaties. S. d. V. De boomen, die u bedoelt zy'n nootebpomen, (voorby den ingang bibliotheek) en die met vreemde driehoekige bladeren Gingko biloba; een Japanees. Over de boomen van Artis zal ik b\j gelegenheid wel eens wat uitvoeriger spreken. A. B. F. Voor zoover tot nu toe bekend is geworden, leven er in de buurt van uw zomerverblyf geen adders. E. Hs. MEUBEl-BAZAR SINGEL 263 283. de Paleisstraat A3s,EF? Kantoor-Meubelen enz. 140 x so / es. Telefoon 3968. J. MEIJERINK MEIJER. Paaorama-GelDouw. Amsterdam, Plantage. Antieke Meubelen, Porceleinen, Schil derijen, Perzische Tapijten. Vaste prijsen. Toegang vrij. DE PHOENIX 234 Spuistraat, Amsterdam. Meubileeringen. Geïll. prijscouranten en begrootingen gratis. Levering onder volledige garantie franco geplaatst door geheel Nederland. L BINNEN# ? ? HUIS INRICHTING TOT MEUBEL-LERING EN ? VERSIERING &DER-WONING**: 2O ? ROKIN ? 12? FAIENCE EN TEGEL FABRIEK HOLLAND, NAAMLVENN-CEV-TE J UTRECHT ^ C HO CO L AT- V EEN LE PLUS DÉLICIEUX CHOCOLAT POÜR CROQUER.