DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1359 Paus Leo XIII in den tuin van bet Vaticaan. Paus Leo Xltl. UIT DE NATUUR. XXI. Legendarische planten. Mistletoe, Maretakken, Mistel, VogelJym, Gui en Viscum album, allemaal namen voor dezelfde plant, die door ijn zonderling wezen al in de oudste tijden de aandacht trok van ieder, die riet alle opmerkingsgave miste. In Zuid- en in Middel-Europa, waar's winters de meeste boomen bladerloos staan, moest het wel in 't oog vallen, dat van sommige boomen enkele takken groen bleven als bij andere de grauwe winterkleur van de kale twjjgen heerschte Van alles wat onverklaarbaar scheen, wat afweek van den regel kreeg in den goeden ouden tijd altijd zeker iemand de schuld ; en als 't de duivel niet zelt was, dan waren 't gewoonlijk de heksen; 't volk noemde die groengele bosjes ineengewarde takken boven in de linden, popu lieren of eiken en ofschoon zelden, in de grove dennen, heksenbezems" net als nu nog voornamely'k in sommige boomen, in beuken en olmen de ziekelijke uitwassen heeten, die in de verte op een oud kraaien- of eksternest lijken. De oude Grieksche en Romeinsche plantkundigen wisten al dat het een afzonderlijke plant was, die daar boven in de boomen groeide, maar ze meenden dat ze niet uit zaad ontstaan wa1"; ron ma geminit arbo«. Daar ze niet wortelen in 't aardryk kregen de maretakken iets bovennatuurlijk»; een gaffeltakje er van was het eenige middel om een levende de poorten der onderwereld te ont sluiten, 't Was de magische twijg van Proserpina, die de helft van het jaar de onderwereld met Pluto moest deelen en de andere helft met haar moeder Ceres boven de aarde genieten mocht van het zomerschoen. De .leteekenis van dezen mythus is gemakkelyk te raden; 't is de aloude allegorie op de periodieke herleving der ratuur. 't Groenr mare takje in den top van den schijnbaar dooden boom was het aangewezen tooverstokje, ook by de Germaansche stammen, dat de licht en l venbrengende leritegodin wekken kon. Den zesden dag na de eerste volle maan volgende op den dag dat de zon niet dieper daalde, ging de Gallische Drudenpriester met zijn gevolg van krapen en maagden onder gezang en snarenspel naar de heilige boomen van r et woud, en van de besneeuwde takken sneed hy, de zondelooze in zijn witten wijden mantel, met gouden sikkel de maretakken af. Een groot zwart laken was onder den boom gespreid, want geen blaadje van de inisteltoe mocht de aarde raken, zou het zijn tooverkracht b, houden. Geluk en tevredenheid bracht aan elk de aarrakirg er van, voor een h"el jaar lang, en tevens aan wie het in stilte wenschte : een goede vrouw of een braven man. Ouder dit geluksteeken werd de bond voor het leven door den priester gezegend en de eerste kus gegeven met de oogen op heilige vruchten. Nog is het hier en daar in Oud Engeland gebruik, elkaar onder de misteltoe op nieuwe jaar te feliciteeren en 't meisje dat er onder staat mag een kus niet weigeren. Daarop zinspeelde de teekenaar van de gekleurde plaat van verleden week; de hondjes hebben het recht van kussen; 't is de streek achter de kam op de ouderwetsche boeren bruiloft. Ook tot verheven gedachten brengt soms de mistletoe der Engelschen; getuige de ont boezeming van Herrick: Lord, I am like de mistletoe Which has not root and cannot grow Or prosper, save by that same tree It clicgs about, so I by Thee. Ojk loopen in Midden-Frankryk tegen nieuw jaar nog wel arme kinderen met maretakken langs de dorpswoningen en kleine-stadshuizen ; net als bij ons met de foekepot, ze vragen een centje, met een liedje au gui Van neuf, (ver basterd tot: Aguillanneut!). Ik herinner me lang voor ik de maretakken kende, met den Franschen naam van de plant kennis te hebben gemaakt en wel op de H. B. S. 't Was by de taalles over de klankverschui ving g?w, waar we branche de gui met via cum album leerden in verband brengen, net als Wilhelm met Guillaume, Welfen en Guelfen, God metWodan. Toen vertelde ons .De Baas" Noorsche legenden van de maretakken, die ik nooit weer vergeten ben. Zoo o. a. was het maretakje een misteltem, waarmee de blinde god Hodur, Balder den goeden god van licht en liefde doodde en wel op aanstoken van Loki, den verraderlyken haatdragenden god van den leugen. Dat gebeurde op het groote feest, toen de goden bezig waren met hun wapenen naar den door ieder beminden Balder te slin geren, en zy verheugden zich te zien hoe on kwetsbaar hun lieveling was. Alles op aarde, alles wat leeft en levenloos is, had een eed gezwo ren, dat een wapen uit zyn stof vervaardigd en naar Balder uitgestoken, onschadelyk zou bly ven. Maar de valsche Loki, die z,ch als oude vrouw verkleed had, ging naar Frigga en huiche de blijdschap over Balders onkwetsbaarheid Als er nu maar geen ding ter wereld vergeten heeft den e d voor Balders leven te zweren/' fluisterde Loki angstig. En Frigga zeide: Niets, alleen de mistel in den heiligen boom ten Oosten van Walhalla; maar die is zoo ver en zoo goed en zoo zwak l" Dat woord van de moeder der liefde was Balders dood. Loki ging naar den boom ten Oosten van Walballa, sneed een misteltein en verborg het, tot hij op het feest terug was. Toen overreedde hy met valeche woorden den blinden Hodur (de wintergod) die niet meewierp, omdat hy Balder niet zien kon, ook eens naar den gelukkigen zomergod van licht en liefde te werpen. Loki legde een blaadje van de mistletoe op Hodur'a oogen, hy kon een oogenblik zien ; zy trof Balder, die ineenzakte en sti-rf met groote smarten onder het ontzettend wilde weeklagen en het woeste wraakgehuil der machtelooze omstanders Maar de mistletoe, de w^rtellooze, de niet met aarde besmette, vertoonde zijn geheim zinnige kracht. Uit Balder's bloed herrees een vee) reiner godengeslacht. Hij zelf herleefae, maar elk jaar wordt de stryd herhaald en no^ kliekt elk iaar het wilde klagen door de lucht als de wintergod den lieven zomer doodeiyk won 't door een maretakje. Dat mare moet in verband staan met de mare ot merrie in nachtmerrie, het spookdier dat 01.8 op de burtt drukt en benixu*d maakt, net als de maretakken de oude linden, popu lieren of wilde appelboomen zoo drukken kunnen dat ze er ziek van worden; wat tusschen haakjes gezegd maar zelden de schuld is van de misteltoe. Wel is het een woekerplant maar een heel bijzondere. I'e maretak kan ook voedsel uit de lucht opnemen,byna evengoed als andere planten, want hij b;'zit de daartoe noodige groene kleur stof, al is de tiiit wat flets Uocti het geu.is van wortels dwingt hem de sappen, die de landplanten uit den grond opnemen (hootdzake ijk wa er met daarin opgeloste voedingszouten) aan andere gewassen te ontnemen. Dit kan de voedsterplant den dood niet aandoen, daar van het bereide voedingssap door den gast niets wordt gebruikt; alleen wanneer een boomkroon van onder tot bo/en met maretakken is bezet, zou misschien, door gebrtk aan plaa'sruimte voor de eigen bladeren, de boom kurnen sterven. Heel !. ooi is de wijze van verspreiding fier misteizaden De wiie matglazen bessen be vatten - gro-ttn platten zaadkorrel en deze licht in een uiterst taaie kleverige vloeistof, j Deze bessen worden door vogels gegeten, vooral i door den mis ellyster,de dubbele lyVier van de j vogelaars, die by ons ook hier en daar broedt, j zoo van 't jaar weer in ('en Aer jenhout. ! Deze vogel eet het zaad niet; dat is hem te j groot en te hard; het blijft met iets van het taaie vruchtvleesch aan zijn snavel kleven; dat is hinderlijk en het dier strykt op vogelmanier zyn bek schoon tegen een twyg: de mistletoe is gezaaid, bet zaadje zit stevig vastgekleefd tegen den tak ; dat is zijn aarde, zyn kiembed. Als nu het voorjaar nadert, kromt zich een worteltje, dat uit het harde zaadhulsel heeft weten te breken, naar de schors van het twy'gje. Is dit DU maar niet te oud, njarig liefst en zacht van schors, zcoals populieren en fijne dennen zijn, dan dringt het wortel'je binnen in het hout en zuigt wat van 't stijgend grond water, dat door de kar.a'cn in het hout wordt omhoog gevoerd. Ik heb, net ala zooveel anderen, na uurlijk geprobeerd, op alle populieren en pereboompje-i in my'n eigen en in andermans tuintjes mare takken uit te zaaien ; maar n< oit heb ik er een zien kiemen (f groeien. Eerst toen ik een naar de heuvels, vooral eventjes afstappen; eerstens omdat een kijkje achterom n van de mooiste Anrichten uit ons heele land is, tweedens omdat 'y, daar zoo'n uitmuntende kans hebt fiets en heenen te breken, ten slotte omdat er in den grooten zwarten populier daur op den hoek zooveel flinke maretakken groeien. E. HEIMANS CORRESPONDENTIE Bouwkundige, Deventer. Er is geen sprake van dat die geometrische langtchikking der Een maretak met bessen, op een takje van een groven den (Pir.us silvestris) gegroeid. De knobbel dui.it de plaats aan waar 't zaadje ontkiemde. Het takje werd mij door den h er S. te Utrecht toegezonden; het is afkomstig uit den Eifel. opstel van professor Ilugo de Vries in het Al'ium der Natuur gelezen had, begreep ik de reden ; ik had geen geduld genoeg gehad en te oude takken genomen. Wie heel mooi en popuïair beschreven d<s levensgeschiedenis van de mistletoe wil lezen, kan datzelfde opstel vinden in het boekje Zaaien en Pianten" van prof. Hugo de Vries. dat nog veel meer lezenswaardige dir gen bevat, die by ons op natuurhistorisch gebied zoo weinig ontwikkeld piibii-k veel te weinig bekend zijn. Ln<eicde maretakken hel) ik voor 't eerst gezien op een vacante reis in d; buurt van Valkenberg Wie van M lastrk'ht l" straatweg naar Valkenberg opii^tsf, moet op de plek waar de weg uit het Maasdal plotseling steil ops'ijgt bladeren om de stengels aan een verdraaiing of verwringirg is toe te schryven. Het ligt in het bouwplan van elke plant ; in den knop zyn de bladeren al zoo geplaatst. Als u met een verklaring, die niets verklaart, tevreden io, dan kan ik u dienen met Kerner van Marilaun's lijfspreuk, het ligt aan de Speci/ieke constitutie van het protopla^ma der cellen. Wilt u de zeer zeldzame bladstanden vinden, substitueer dan in de oneindige kettingbreuk l z - - ,'i of i In Kerner's Prla- zenleben, deel l, hoofdctuk IMMIIMjIimillll ARTS AND CRAFTS, Kneuterdijk 10, den Haag Moderne Batiks, SC HILDE BI JfiN, ETSENenz. Voorwerpen ?aa moderne Kunst op eik gabied. Panorama-Gebouw. Amsterdam, Plantage Antieke Meubelen, Porceleinen, Schi derijen, Perzische Tapijten. vrij. DE PHOENIX 234 Spuistraat, Amsterdam. Meubileeringen. Geïll. prijscouranten en begrootingen gratis, Levering onder volledige garantie franco geplaatst door geheel Nederland. L BINNEN INRICHTING TOT MEUBELEERJNG EN ? VERSIERING 9SDER-WONING&" 12OROKIN-12Q 12 Etsen van WILM STEELINK, Met Tekst van J. F. VAN SOMEREN, Bibliothecaris te Utrecht. Gedrukt op zeer fraai papier, de tekst in rood kader met vele vignetten en handteekeningen, kost dit prachtwerk (groot folio form.) gebonden slechts ? 12.5O. Twee takjes waarop maretakken groeiden. Rechts in doonnede, waardoor de zinkers" te zien komen, die de woekerplant in 'net bout zendt. o;n er water te zuigen. L'nks gebchilde tak inet iie gaten door de zinkers van maretakken er in geboord. (Uit Kerner's l'llanze.nlebenj. CHOCOLA T-VEEN AKTISTHtll LE PLUS DÉLICIECX CHOCOLAT POUR CROQUKR.