10 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1363 De Van Goyen-teiitoflnstelliDS in liet Stedelijk" HnseuE Het Stedelijk Museum maakt een uitzonde ring op de meeste openbare gebouwen, dia meestal reeds te klein blijken, voor ze nog goed en wel in gebruik genomen zijn. In dit museum z\jn gelukkig nog alty il enkele zalen beschikbaar, waar tentoonstellingen van zeer afwisselenden aard den kunstzin levendig houden. Thans heeft da firma Frederik Muller & Co. er hare tenten opgeslagen en de tentoonstelling van oude kunst, dia zy' onlangs in Arti hield, doen volgen door eece van werken van Jan v. Goyec. Het waa een beele onderneming een expositie op touw te zetten, uitsluitend van werken eoas schilders, die een drietal eenwen geleden leefde, ook al was die schilder zoo productief als Van Goyen. Maar zelf in het bezit van verschei dene zeer goede schilderyen van dien meester z(jnde, en gebruik makende van de vele en. goede connecties, die de heer Mensing in de kunstwereld heeft, is het hem mogen gelukken een belangrijk aantal schilderyen, teekoningen, etsen en prenten van den meester bijeen te brengen, die, loopende over een tijdvak van rnim 30 jaren, een vrij volledig overzicht geven ran het werk en de werkwijze van dezen merkwaardigen schilder. Er z\jn stukken van allerlei gehalte: Van Goyens met vraagteekens, zulke waarvan de tijd de spaarzame verf van doek of paneel voor een deel heeft weggevaagd, andere waar aan een te milde retouche door ongewen&chte bijvoegingen geen meerder schoon heeft ge schonken maar er zyn evenzeer enkele schilderyen van het zuiverste water, die den meester in zyn volle kracht doen kennen. Ofschoon het bijeenbrengen van het werk van menig zeventiende-eeuwer een loonende arbeid zou zijn, is het niettemin gelukkig, dat de keus op Van Goyen gevallen is. Niet ten onrechte toch wordt deze schilder de vader van het Hollandsche landschap jgenoemd, want, afgeeien van zijn prioriteit hij was een der eersten die het landschap niet meer gebruikten als omgeving voor hunne figuren, doch deze als etoffage er aan ondergeschikt maakten was zy'n beteekenis als landaehapschilder zoo groot, dat zy'n invloed zich zichtbaar in het werk van zyn tydgenooten en van hen, die even na hem kwamen, deed gevoelen. Vond Ly ook al navolgers, overtr.ff.3n deden dezen hem niet, want geen van hen heeft werken nagelaten, die in da schaduw van Van Goyens meesterstukken kunnen slaan. Toch duidt het nog sterker op de deugdelijkheid van z\jn opvatting, op de juistheid van zyn bsgitselen, dat eeuwen later, by'eea wederopbloei van de schilderkunst, zooala er geen na onze zeventiende eeuw plaats vond, dat de school van Barbizon zich richtend naar de oude Hollanders, in Van Goyen weer den meester vond, op wiens kunst ais een hechte basis werd voortgebouwd. En wie mocht betwyfolon, of ook orze mo derne landschapschildcrs geen groota verplich tingen aan Van Gnyeii hebben, by' bezie eens aandachtig in het Maris- zaaltje van 't stedelijk »De Veerpont" van Jacob Maris, een overgangawerk, dat geheel op v. Goyen is gtïr.spireerd. Wel wordt thans algemeen zy'n werk naar waarde geschat, wel blijkt uit zya Dekerschap van het Lucasgilde te 's Hage, dat ook zyn tijdgenooten hem waardeerden, maar eveneens z\jn er ly'den gaweest, dat zy'n schilderyen vrijwel waardeloos waren. Tijdens zijn leven, vermeldt de heer Bredius, brachten zija schilderijen dikwijls zeer weinig, soms niet meer dan 20 a 30 gulden op; later, . toen voor ds kunat van z\jn tijdgenooten als «oude kunst" hooge prijzen werden besteed, deelde zy'n werk daarin Dief. Zoo vonden we, dat in 1808 op de verkno ping v. d. Pot te Ratterdam Van Goyens groote iRiviergezictit" en zy'a »Valkenhor1', de beide meesterstukken uit het Rijksmuseum, ieder f 160 golden, terwijl op diezelfde verkoopiug een stukje ven Adriaaa v. d. Weiffhet dertigYoud opbrechf. Wél teekenecd voor den kunstzin van dien tijd, die het ziellooze, gladde, gepeuterde werk van v. d. Weiff zoo hoog schatte, maar blind bleef voor de kunst van v. Guyan, zoo sober van aanzieï), mair zoo rijk aan innerlijk leven. Toch is het begrijpelijk, dat het bescheiden aspect, dat zy'u kunst get-ft, te loor ging in een tijd van uiterlyk vertoon, ovenals het bijna onmogelijk i?, dat ds roep dar menigte dezen schilder ooit geleien zal. Maar wie eens de bekorirg heeft geveeld, wie eens weldadig werd aargedaan door den vredigon eenvoud van zyn werk, tot wiea de reine, hooge poëzie gesproken hatft. die niet zoo'n opwekkende blijheid dooi dezen natuur aanbidder in zyn lardschaupen werd gelfgd, jj zal a!s een schat, de herinnering aan deza gevoelens in zyn leven mced.-agan. Meerdere steicmigheid, windere luidruchtig heid is wel niet derkbaar dan by' een Van Goyententoonateilirg, vooral wsar zooala hier, zyn eerste werken niet den bosentoon voaren. Want daarin vinden wo hem nog den cavolger van Esaias v. d. Vslde, van dier.a nog Vl&amschu neigingen tot veelkleurigaeio, tot !.<ijconbrer.gen van veel figuren en irgswikkejde landschappen, soms in klein bestek. Van deze soort vinden we hier e»n paar ronde pendant- stukj sa, gedateerd 1G21, een winterlandschap ea do overrompeling door struikroovers, alles tog werk, dat weinig de vlucht vermoeden doet, die het genie van den lateren v. Goyen nemen zcu. In zyn duirtlandschap van l £2 J komt er al iets los van wat hij eenmaal zou verbogen, maar hoe klein en schraal zijn alle onderdeelen, hoe weinig is v^ij de geheeie behandeling hier nog. Eeret in zijn «Bruggetje", dat onlangs in de Brakke Grond geveild werd en in de pendant ervan, beide van een jaar later, vinden we dat breede, zachte zonrehcht, die luchtige bouw en dat graceiyk beweeg vsn lijnen, dat zjjn later werk kenmerk». In het laatstgsnoemde vooral is het licht wara en breed verdeeld. liet eerste heeft, het entpl, dat zich in mear zijner schiideiy'en voordoet e.i dat waarschijnlijk het ge»oig van indonkering en verkleuring is. In velözijner landschappen toch gaat v. Goyen met de belichtir.g zeer systematisch te werk: vooraan een sterke woikoriwjhaduw, op den middecgrond een zocplek caarreven en het verdere landschap raeerin een e-jisle verlichting. Wel wordt hiermee een mooie, gedwet fchuiving der plannen verkiegsn, assr het bruin op den voorgrond is me<?»tal zoo stejk geworden dat door de te scherpe tegen stelling van dit donker tegen de lichtpltk, da eenheid vun het Bchildeiy lijdt en dit als 't ware in stnkken verdeeld wordt. Zooals ik zeide is dit bet geval in >het Bruggetje" en men kan het in mindere mate in andere schilderyen constateeren o.a. in hst groote stuk «Boerderij in de duinen" van het zelfde jaar, Ook de kleuren zalf, zooala in dit schilderij de blauw-groene boomen, zyn waar schijnlijk in den loop der tijden veranderd; maar veel kan dit den algomeenen aanblik niet gewijzigd hebben, want het gabruik van spre kende kleuren ontzegde bij zich hoe langer hoe meer en van de eerste vry' bonte stukjes ging bij over tot enkele nuances van blauwgry's, geel of bruin en 't is juist in deze sobere toonaard dat zijn grootste meesterstukken geschilderd zijn. Het meest complete schilderijtje in dien geest lijktme het kleine stukja in 'tbszit vanllumprey Ward te Londen, een gezicht langs do Waal. Met een prachtige wijking volgen de plannen in dit panorama als van zelf aansluitend elkaar op ; rustig dwaalt htt oog langs het vlakke land, over de lichte riviorstreep naar het verre verschiet, waar boveu een lucht zich welft, heerlyk ruim, groot van bouw, tintelend vaa licht. En hoe eenvoudig is die onmetelijke ruimte in dit kleine stukja verkregen, boa weinig maar het contrast van Hebt en donker, hoe spaarzaam onderbroken, door een zeilend schip, een enkel molentje is de strakke lijn van 't schuiver.de land, hoe zonnig en kleurig en blank straalt dat stukja in onaanzienlijk groenig gry's. In een iets warmer gamma is No. 37 ?Gezicht op Haarlem" geschilderd, dat veel van de boven vermelde mooie qualiteiten inhoudt. Het sterk rood-bruine «Vergezicht" Xo. 4G sluit zich hierbij aan, al is dit schildery minder kloek, de wazigheid en vederlichte afteekenirgen der dingen in 't verre verschiet van een meer moderne, weeke teerheid die we by den stoeren voorvader by al zyn gevoeligheid, niet gewoon zyn te vinden. Er is een heele serie kleine schilderijtjes uit de jaren 1939 46 waaronder veel riviergazichten by Haarlem en Dordrecht, by'ua alle in somberder zwartachtig gry's en. minder luchtig en transparant, zwaar der in de veif dan zyn andere werk. Maar toch getuigen zy' van een mooien smaak en groote vindingrijkheid by' het stoffeeren met schepen of figuran of het teekenen van afwis selende oever lynen ea lichte verschieten met ranke torenspitsen. We kunnen hier niet alle schilderijen ver melden, hoe wei er weinige zyn, dio niet de bizondere aandacht verdienen, maar toch willea we nog wijzen op zijn «Gezicht op Lsiden" eea levendig ry'k gestoffeerd schilderij, waarvan een uitvoerige teekening, eenigezins gewijzigd, mede saLK-ozig is, op hst groota panorama van Rijenen, mat de forsche hoog opgaande toren op den voorgrond en het kalme, glooiende landschap in de verte; dan dient nog ver meid ean klein, vlot geschilderd schetsje >0?erzetveer" eigendom van den heer Breffiiaer, verder no. 18 de Zwyuonhoedern, dit by'na een Daubigry kon zyn, het »IJs vermaak" een stemmig stukje uit zy'a middentijj, vol schaatBanrijders eu groepjes, die zich met s!ede;i of kolven vermakan, figuurtjes zoo geestig en ODgedworjg9r>, d./t ze voor het werk va. i v. d. Neer of Ayerkamp niet onderdoen. Dit stuk behoort aan ea hser Mansirjg, evenals het groote «Landschap met de roïue van Brederode", wanrin we, hoewel niet zoo ateik, het grootscha kuiiuea wearvindcn, dat wa in zyn landschap van hat legaat Dupper ia hat Rijksmuseum bewonderen. Maar rie?r,, vau zoo'n machtige visia als uit schildflry' is er gsen op dsue tentoonstelling ; zooals daar die oude eiken hun verweerde kruictn serhtffjn in de groote ruimt?, waardoor de stormen woedden, waar tegen ze worstelden honderden jaren laiig, tot ze werden tot verminkte, mishandelde reuzen, raaar toch nog reuzen, forsc'a en fier, zóó machtig en groot pprsekt do meester op dezo tectoor.stellir.g rdfit tut ons. Maar dat veikleiiit iiave waarde niet, even min als het ftiit ik kar. het niet ontkennen dat ik mot zekere voldoening constateerde, hoe het groote ri*ierggaicht aan don achtersten zy'watd maar een zwakke afschijn is van zijn heerlijk Valkethuf in het Rijksmuseum en nat do Bouoruüid van middelen, die bij behoefde OEQ iets meestei'ly'ks te maken hier door geer, werk zoo zec-r uitkomt als door zyn groote riviersfedrht in hetzelfde museum. Dai.kbftar mosten wij het initiatief van den hear Mafisirg zrj", die ons d^n m^aster zooveel vollediger leerde kennen, maur dankbaar niet minder, dat, als deza tentoonstelling voorbij zal zijn. het Iljksmuseum ons blijft taet drie vsa v. G lyan'fi allerbeste werken, die velon daarna eteliig met meerdere ker.r.is en bela: gstelling zuilf,1 bezien dan ta voren. De aantrekkelijkheid der tentoonstelling wordt niet weinig veihoogd door de belai.grybe iniar dingen vr.n teeke: ingen, etRen on prenten, die zeldzamer dan do schilderijen onder de oogra van het puMiek komen. Oak het Ky'k3-Pft)::te.' kabinet geeft hier fien kknn deel vnn zi,in verborgen sehiUt.'n te zien. Mogsn we hifcrin enn ruis;» opvattin?; v«n dan actieven, risuwwj diiecic-ur b^grof-lh'p, il i s wol o;'ertü;;;d moit zijn, hocveien wenrhouJfn worden door de enkels foraialiteiten, io no'xli^ zijn om de presten in het rouseuia ta gaaa zit n; dio het eriormo verschil moet kennen tnssvhpn bpt aat.tüscbildei'ijen- en prent snkr.kei'3, dat hat museum trekt en die bot net mij zal batrearen, dat z; oveel moois, s!a waar van we hier msa- een heel hlrin deel te zi'.n krijgen, bijna aücen au materieel dient voer er k«'ie vakmannen . Al? hij voort wii<:3 pani niet J n of l.'uiton hf-t miiaPiim op dtze wy'za da prenten \ar bezichtiging te stellen, dsin zou de belangstel lirg van het publieli niet ontbreken en zoutien velen hem darkbaar zijn. IIco leerrijk en ganotvoi te-er;8 is het dia eenvoudigs votloodwfkpcirgstjjs af ta zien. E?ri erkol Oost-Indisch irkttin'j'J, oen psar potiood)ij)i(jf a waren P. mec^t^r voi'Jourdo voor do compositie van. ei-'.n I«n0ach.-<p. Uit die tetkerii gen ken msn lesren. hoe v. (i. '.yen trouw (ie natuur bestudeerde, haar gadesloeg sn bewonterJe, maar haar r.ooit slft&is ravo.'gde. Wat h:.i van haar opram, overwor.» en ?erwerkte bij, tot in ziin gse»t, de dealen iin het beeld dat ever.wisbt pr.lar^iie?1, dut in zyn schilderyen hesiolen ligi, die, wa>-(:-i! ze eenmaal in zijr. geest gerijpt, zov.der anrzalirg, vif't; en. vrij werden gepai t'fsld met c-en meerster schap er, een gemalskeitka zekerheid, d:.e ciinmer En w i 3 in dezen ?.omr-r!ijd verctoVer. mocht zijn van het t;e! ot, dfi hoc.fit-ta;l to kur.n>. n ontvliedt n r.w*i h.ndfly'ker oord, Lij zccke zijn troont ir. r.w oase te ruidiJcn van het »tadfi<;ewoei, bij fcet psatorale fchuon der v. Gfyer.s en rrocht hij oritvarikoiijk zijn voor de vndige kalmte, di« van deze toi.toorisie'Jipg uitgaat, dan geen landelijke otïgevirg heul heilzamer gemoedsrubt kniiiieu sthnnken. J. W. N. Vereeniging Tot Bevordering van Beeldende Kunsten, onder beheer j van Bestuurderen der Maat- j schappij Arti et Amicitiae". i De bovengenoomda vereeniging koos voor hare premie uitgave in dit j&nr een plaatweik over da verzameling berustende in het Mauritahuis te 'a-Gravenhage. Opgericht in het jaar 1845, verspreidde zij tijdens haar 50 jarig bestaan ouder hare leden plm. 2800 kunstwerken. Bovendien deed zij 45 gravures waaronder verschillende etsen vervaardigen, die telken jaren als premie zija uitgereikt Da promia 1902 bestond in een plaatwerk over do collectie «Stedelijk Museum" te Haarlem, dat allerwege met groote ingeno menheid is ontvangen en in esn aantal dag en weekbladen op de meest vleiende wijze is beoordeeld. Met recht kan dus gezegd worden, dat zy een belargryk deel heeft gehad in het ver spreiden van beeldende kunst hier te lande. Sedert hare oprichting werd alleen voor 't aankoopen van kunstwerken als prijzen dor verloting een bedrag van ruim o tonnen gouds besteed. Voor de verloting zullen alieen kunst werken worden aangekocht, vervaardigd door Nederlandsche meesters. Van eiken verkoop wordt 5 pCt. gestort in hat Weduwen- en Weezenfouds der Maatschappij «Arti et Aoiiciti-ie", waardoor eone niet onbelargiijke som aan geaield fonds teu goede is gtko.nen. Bivendien is da belangstelling van hat publiek in da laatste jaran buitengewoon toegenomen. Sadert 1892 is het ledental met 2875 ver meerderd, terwijl het aantal correspondenten steeg van 1J5 tot 352. Deze ey'fors spreken voor zich zelf. Hoe giootar hst aantal ledon, des ta beter zal zij aan hot werkelijk nuttige dos! kunnen beantwoorde.". Hat lidmaatschap bsdraagt niet moer dan ?5 'tijiara, waar?cor raea et-n lot ir. de, togen hot tir.da van Dscembar ta houden, ver loting ontvangt, benevens ais premie 1903 het plaatwerk over da vorzamalirg berustende in | het «üauiitshuis", ta 's-Graveiïhage. Ome Eiuw, tfl 8 : Oiide briacon uit Florence, door Anna Poitk. Gijabert Kurel var; Hogendorp in ziju rij.osn ler.f,yj, door dr. II. F. C;le;ib;an;!er. AescL-jr'ïis, door dr. II. M. van NtiB. Verzen van G. C. Hoogeweiü'. .?. Da abtdy van Holduc door dr. prof. F. J. L. K.-iiner. Uit het rijk der tonü;:, door. dr. J. da Jong. Da Ticmtiytte Eeuw, dl. 8: Vtrsiar.d en Rfliie, door G. J. P. J. Buliand. Da nieuwe dage, door L. vat D.ysw). Sjnnctie.n, door Jatq. v. L- -rj Veruwaaid«i, door Fi-ans Mijassen. Brasj op, door II. Baarru. Cico^raphiër, door L. vuu D-J-ÓSH!. Sociala crisis in E-.g^.atiJ. door JOB. Lsopi-y; Muv.u-k, Ooov'j. C 'Hul. Elseziern Giï'lit-lreerd It'aar.iLclirift. r.r 8: Graadt vaa Rvgan, dour P.i. Zilcken (14 illustratie»'). Ned6ikndsct.e historie i>renton, door dr. II. Brugtcsps en dr. W. W. v. d. Meuiüa (11 illusttat.iëi ). Uit het a\\,um ir.et herr;r.nnir gon. door F. J.v. TJudriks (3 ijiustratiën). Gadichfö!, door Jia'.'ï.ette Nijbuis. So-'net, door Beï,.y Juta. Kor i; s \V;,-d, Drassa in vcrzrn ia 3 bedrijven, dortr Birnavd Ciutir. DJ doodar, door P. van Asscae. Vai; de r«Msicfin (3 iiliiBtratie»), Onze Kunst, No. 8 : T e k e t : Jan Veth. Nieuwe graveerkunst in Nederland. Ivlax Rooses, De teekeningan der Vlaarnsche mees ters. Kui;8tbcrichttui. Platen: P. Dupont, Ploegende ossen : Omnibuspaardtn ; Het gevallen paard; Werkpaarilen aan de Seine. Prtard pn Ploeg. P. P. BubenB, Ds markies vp.n Léjanss. Studie voor don val der verdoemdkn. Studiehoofd ; slurlie voor een Christus aan hnt kruis. Rubocsop GOjingsn ouderdom. Nicolaan Rubens. Jacob Mtiriti, Snoepend mei-jo. . Tcntooi:stellir,g var, Holl. kunst to Krefeld ; tweo ki;kj-3s in de cer.tooristeiiingsziüen. Jan Eiserilo!iï..l, Bjuüloer. Europa,, hu.. 8 : Viere. door P. van A&chi'. Yarib, eeno Algerijiisclie gescaifidenii», docr Guiscppa. At Dnviin, uit het oorspronkplyk Raasincb, door Wladiamir Korolenko. Do Vawrpiyr, uit hut XffseJsck van Ha^o Gyi!»rder. Eï'i bopkojiprasije, door Csnntof. Nederland, ffl. 8: Cor.j.tar.ca W, zij a moeaprije. Sophia van der Hark, Oa.k-jaars»voni'. F. do Sinclair, a Zwak. P o e s i e : Van B, beiln. T,vee farur.siën. Aan tien Y/ir-d. B-tty Juta, Sor.üt-tien. Van B., Stütö. W , iiar.s rust. De IloUandxckv lltVKe, rr 7 : L»o XFII, Frontispicp. \Vere!'Jg--sobiaoGr;is. Bsian(-rijko ondcnvrrpcn : I'-ts over Bondcr. Het koninklijk conserv&toriura voor munck So 's Gravênhat-o. E p n cchïp met veertien raa.-ten. Serviëen de Ser.-iers. KJvrakterschftfi : Joh. van der Steur. Revue der Tijibchrittflp. ?); L-vttide JVafunr, AU. 5 evi (>: Op een duiKtop (13 ill.). door Jac<]. P. Tüijss?. Ilr-t nut Her lirar.dnetels, ilour M. Gresh' il'. Aquarium er trrrarium (met 5 ill ), door E. lleunans. Overzicht der voorraamato wsarreicirgau op orr.itholotsisch gebied, door Snouckaert. Moeielijke bloemen (met 4 ill.), door E Ilei-nan-i. K.ar.iende hennen, door W. F. van Wssren. Aquarium en terrariurn (met 10 ill.), door E Hei uann. Voor a-nattuirentoaiologen (mat 4 iil ), door H. Martin. Bloemen aan dsri waterkant (met l lii.), door E. Iljimuns. Vragen er,z (wet '2 jij. Ue Vrije Z'nbnne, til. 7 : G. Xito Gunzberjr, Esn ciouwu laer en eone taal. Ojibokkink, Dn klok in bet wond iW tijden. J. J. Hoog«nwe.ff, Maatucbsppeiijii'j hevvormingsn. G. II, van Sor.(i'--T), o^er sjnoukj:1?. Lux, GszHir. Jtf Mentetei;?, De torerss. A. Doifers. Sor.r.ettri!. Arr.old (la Lisso. Geen zelfvêvdfiilig'j g. Vlaw.dtrcn. Aa?. 1903: T>orp3«flb»imei), door S'ijn S:reuveli=. ? Verzen : Ia de dreven ; Zijt gij nog wr>re.;iji(; Siasnajing, door Kenéde Clercq. Troo&tliedtken. door Ftmand Toussaint. Elegie, door A:ij Daler. Maar.rondekens, door Karel van den Oever. Kroniek. PiiticulariBrae, door Aug. Vermeyleü. Een kleine wovderieerdd, s.tl.4: Natunr en kunst in onzs woi:irg van Max Eachner en J. Hendrik van Baaien. Jeugd, afl. 8: De portier van de Langepoort. Geen hemd. ??Vreemd en eigen. Vaderlandsliefde. Joseph Haydn. Een kijkje op de Gror>ing°r tentoonstelling. Rijnhndsche S.igen. Do Moezelbrug hij Koblopz. Eon zee-oorlog in de zomcrvacantie. Waarheid en phnntasia. Bij de plaat (met bijlage) Slöjdwork (met bij'age) KunRijes en Spelen. Raadsel. Ouze ruilhandel. TetJcenen des tijd*, sfl 4 : De toekomst ven het protcstantisois, door II. U. Msijboom. Wat de vergelijkende godsdienstwetenschap ona leerde, door P. Sybolta. Mijmeringen, door C. G. Cshavannes. Bofkaankondigirg, door P. en A. R. L. Kroniek, door A. R. v. d. L. Az. Tijdschrift voor Boek- en Bibliotkeehoesen, no. 4: Schuilnamen en dnviezen uit vroager tyd, (Alst Godt belieft), Frans Fraet. Steur recht, (Jan v. d. Veen), God dienen is rageerer, (Frans Goden), Autoer des Boecx, (Frans Vervoort), door V. A. Da la Montagne. Eeco uitgave van den A'ïifiterdaiüf.chen boek drukker Doen Pietersz. teruggevonden, met een reproductie van het titelblad, door Emm. de Bom. Moderne bibliotheken. I. Do univer siteitsbibliotheek te Luik, met eene reproductie, door Van Veerdeghem. Van den BrandesAbraham Verhoeven, door Eiara. de B DB. Een tiental oude plalialmanakken uit de IGj en 17e eeuw, door Paul Bcrgrnans. Nog Antwerpp.che almanakken, (loor Emni. de Bom. Bibliotheken uit vroeger tijd. Ie een openbare bibliotheek te Kortrijk in dn 163 eeuw, door Theodoor Sever.s ; 2e de bibliotheken van Jan Baptist Verduteen te Antwerpen, (18a etnw), met een tx libris van Bi-n Linnig. Mededeeling«n over Mbliotheken. Tijdschrift der Maattchaj>ii$ van Nijverheid, nr 8: Handelingen van ris l'2Gg algemeene verïsdsrir.^ De chfimisr-bo rijverhoid Da tentoorjsteliing te Grorirgen. E-ho'a der 12(5 s alf/errjeeT e vergadering. Tf-xtis) Tochr.isch onderwas. Onze advertsctiarabriek. Sociale politiek in Duitschland 3n Amprica. Tentoorstellingsagecds. Appreciatie van eigen nijverheid. Uit biunen.'ardscho gsschrifteu. Landbouw en nijverheid in Amsric». IÏ3t suikernuraraer. Interratiorale vereeniging voor do beschsriiing rai den industrieelon eigendom. Verbetering van ds haren van Delfjij). Bescherming tfgen vuur. De Militaire Gids. 83 r.fl.: Van eigan bodem. (Efrigc beschouwingen over onzo weermadit.) Allen weerbaar er. het volksleger. Middel en doel. Het exsrceercn. Militaire ?oeding. Da Piiamakijker van Go?rz voor legergebruik, (met fronüspieae en afb eWingor), door W. E. Asbeek Brusse. D3 weermacht in de Vo!ksvert8giinvoordiging: De verlengingRwc-tten. Cosvws, O Ar.eé: Mary P-'tt;is ThoLiss, The w&y shs went. Dora G-irin, Oi ! (i'ia 39 plains CGIÏX, q »i u'ont PPS de Jardin. Dr. Kar! Credner, Dbtlev von Liliar.cron. S. J. B >ren»z-Schönberg, Na het hal. Maia Pettas, Geraidine. Matthias Frerc.le, Monreals. Heinrich Muller, Roisebrieföaus OsierreichUi.garn. D. Asté, L'JB brave.? gor^s. Fernan.i Morceau, Li potipés de Sslon. Critiquo littéraire, Karl Variselow, Dis Sd' nheit F. A. Supplément artist:q:ie: Intérieur avec une femme qui file. ff ' ? <^y-~ Befclaar, Hol geklots van klompen iiifgesehopt op de eteonen vloer benorieii ia do gang kioi'.k door het lange smalle traptat in de rechtszaal. Duidelijker sleed i weri d.a' fpvcnund van voeten ia kouden op houten u eek'n. Langzaam rei-3 hij op uit het g.-ït tu^cben het hek van ijveren in hout gezette biantju1'. lisvend, voorziriiti,! greep z'n hand telkers honger <;e l.uuii-g Slraci bogeij z'n ki'iecn bij het opgaan. Eindlijk was hij er, stond hij bov-n aan de trap. Eerbiedig lei bij den v.-ljsvinger van z'n kn'jkolu-e rerhterijarid eve.i tct-en het voorhoofd. Mur^en achbare", k!o:ik 'c M-.hor. 't P(i':)l;'ek op (ie tri'.mne lacht?, nauw be dwongen, vostsehuivddc ir.arseiul over bet vorsen gestrooide z.ind. Zo kt!;: n elkaar san, b'y O:'i liet itrides.t, wanrcrn >:c koii'ior. iacben, 't Wa.i er vol ilanijcs van het ))E.:il>j<! en 'r, paar amiisement-i;icuw3gia:ge:i. De velilwarbier dawdo zacïit tc-gc-n js'n srm, I;e5ui«!ile h; s dat hy i n het bruin geschilderde bar-k je itottt g&an. Met onvaste stootcnde piuj-es gir.g bij er h-jen. Steunend met z'n ha-.rfei; op ;e.j:i;'ï-: e;s ba lustrade fctapte hij cp cieu vcrhor>gd?u vloer va'i de 1-Rr.k. Grijs baar (U-kto i.ilc n a'nhouM vaa acbteren en op zij. U« schedel was bijna kaal. E-n ^ryzeiui?. ba"rd van per>iv-e dngen stoppclde vies op hut tajiigs gezicht. lap ploo-den z'n wa~ gr.p, l^pe nujpeU geul Jen in z'n vo riicord. Boven het bruine ^evungeii^pak groezeiis; geel een das om s'n hals. Ju z'n Jinkerhar.d hield bij een zwart laerea gevan^e Hij rn ;est z'n r.aara opgeven. Z'i; leeftijd 'l Drie en ZBStif;, achbare en as 'k 't leef de volgende rusar.d vier en zestig, om u tellieren," zei bij z'n rechterbard e.'esi optillend, met krommen wijsï'ir.gpr cmhi>og, of hij Boeten wou. Da*, deed hij telkens ala hij wat. zji. E-m vasie woonplaats bad hij niet of het moest Veenhuizen zijn om z'n periodiek, slechts met erkele wekeii tu scltentij.i, t,a4r. en koinen. De laatste tien jp.a- waa hij tcIkeAS cp^'izoiiden vo-r een ot twea jaar. K-ain hij vry, dan y?as 't slechts viior enkele dagen. Gauw al weer zat hij in de geva!gvnis, opgepakt voor bacleia-y, om daar te wachten op het vonnis, dat hem voer ;n tijd uit de maatschappij zou bannen. Vroegfr was hij los werkman geweest, had hij altijn met siouw n a'u brood verdiei.d. Maar eens 'n trap opioopend met oen zak graan, sas hrj gevallen en had z'n been gebroken. Zwaar werk had hy' niet meer kunnen doen. Hij had getracht lichter arbeid te krijger, maar 't ging tiet. Een vak keade hij niet. ilij hid wat groente gekocht, was-gaan yenten, 't Bracht weinig op en 't duurde niet lang of hij had niets meer. Toen wa? het begonnen. Eerst hechtenis, later opf;o.zon(!en. A's hy' ontslagen werd hoopte hij altijd iets te vinden om aan de kost tekoaien. Etkele weken gelsden had hij ook gedach?, dat het wel gaau KOU, maar 't was winter en ds kar;s dus n-ig geringer. Een week ru-in was hij vrij, toen werd hij aan een dorpspastorie door een veldwachter betrapt. De eerste getuige, een stevige, blozende buitenrneid kwam voor het hekje bij do gr jen e tafel. Schuchter glimlachend, keek ze de heeren aan, trok ze zenuwachtig d'r zwart garen hand schoen vaa haar rechterhand om den eed te doen. De preoident, oud kitiig mannetje, met grijs haar, trok aan het koordje het lorgnet van z'n neus. Met kleine glunderoogjes keek bij naar de getuige voor hem. Even plooiden z'ii wan gen om de mondhoeken. Hij was de kwaaiste' nog Bist. Alty'l was hij vriendelijk tegen getuigen en beklaagden. tot ergernis soms van een van ds rechters, die meende z'n waardigheid beter te kunnen op houden door scherpe uitvallen, nijdige streng heid. De eene rechter zat poppetjes te teekenen, als gewoonlijk. Byna de geheele zitting deei hij dat. De 't riet wisten, dachten dat hij altijd ijverig zat te tchrijven. De andere leunde achterover in z'n stoel en trok eer.s aaj z'n knevel, keek raar 't publiek, dan door de hooge ramen raar buiten. Die scheen zich altijd te vorvelen. De griffier werkte aan het proces-verbaal, do oïficier aan een nieuwe dagvaarding yocr over drie weken. 't Zelfde verhaal van altijd : De man had fievrasgd nsn (ie «Inir, zichtbaar i'an dtn openb'tren. w g. in 1> delende homlirfi om e<>n klei nigheid. Hij had gfzegd dat hij niet meer werken kon oaidat hij z'n been had gebroken en te oud was. 't Was VryMag, m'nheer," zei ze medelij dend, schuchter, ik dacht dat 't dan we! mocht." Xern," lachie de president, z'c daftig zwart gecoogdo en wit gebefte mederechters aan kijkend. De veldwachter beëedigflc z'n proces-verbaal, vcrfelde nog nens in 't kort. Kun ja werken, beklaagde?" vroeg de president. Door z'n eigen verklaring, moest het bewijs geleverd worden, dat bij tot werken in staat was. ' Ja, achbare. As u me astebiicft met 't voor jaar maar ontalaat, dan kan ik weer werk krijgen." Hij wist wel dat het mceïelijk zcu zijn. Hij hal nu al <;oo dikwijls gehoopt. Maar bij zei toch dat tij wei ken kon, dat bij gemakkelij1* werk ton virdtn met 't voorjaar. Hy' viei het in de v< rwachting daardoor gau's los te komen en misifbisn gehikte 't hem dan we!. Nierriard zou hem echter aannemer, dat was hcco duidelijk ain to zien. Wat vonr we'k ?" vroeg hem de poppetjes tecker.er.de rechter, opkokend, Bij <!?; bjeren, scUbire." De o.'fljicr WAS a! opgestaan, trok ortge.inldSg auu de mouwen van z'n tcga. Eerst keek bij naar de klok; 't werd tijd voor de koifis, toe;i naar den president of liij nog niet bfginnen kon. Scherp, bits begon ty z'n requitiïoir. Albiiterd de zinnen, zïi hy dat beklaagde al meermalen, herhaaldelijk in de laatste tie;; jaren was r.puczoiHien voor n en twee jaar. 't. S;:ajj:;i .p hoEii nog jjeen voldoende indruk te hnliben f.einaakt. 't Zal nootiig zijn heui veer Iwigeren tijd op te zenden om Jicm aan m:er geregelden a-ib.td te Wtnnen. Irit'lsartito zei hij bijna al; ij J, werktuigelijk rft&r 't scheen. Dris jaar, neer.do hy, moe.st hem worden opgelegd. Driu j-iftv, meer dan waarschijnlijk de laatste van z'n ar;n zserver.d levec. Kaltn \rog, alu een kind, dat aan .z'n wowler een appel vraagt voor een ruakker, vrofg hij dat. K a S m we^. zorrter e';;.igc aaridoening, eor.der s-c'oijn vaa mfcïegcvnel, bebcbikto bij over de laa*fte lever sjuren ian een ruedcmechcb, die geen ande:e o-,'irfre(.Lrg hai bcgsan, daa door e^n onge luk tut ftrmoedn gebjachi, de halp van een meeras^^OPiie in te roepen. Drie jaar, de laatste wellicht, ',:eroofd van z'n vrijheid, hera even dierbaar als ieder ander. Blijkbaar bfgreep hij niet, dat de arme stumper t ui be&tw;i loog, toen bij vesklaarde te kunnen wei ken, aiiecn met het doel gain* z'n viyheiil io btrlnijgen. 't Publiek, verbaasd over zulk een ciecb, Biomp; 1de even, luid. Maar bij roet een ruim inkomen, wel door voel, voelde niet, keude hier geen medegevoel. Zoo hij ooit oio t-choone weekheid des gcnioetif: had s-.tkend, dan waa bet verstikt, gedood in de sleur va.n z'n werk. Hij zag alleen den inau die sich vergrepen. had aan do wet, ósn beklaagde;. Hy' voelde niet het immoreel?, het schandelijk onmene-chelijke van te beschikken op een dutidai ige manier over het loven van een oud inavi, buiten z'n echu d in dien toestand gekomen. Kalm eUchte bi,i, alsof hij had gevraagd hem ns weinig restende jare:. onbezorgd to verze keren, in s'eda van hem te zenden naar een plaats, alleen bestemd voor onwillige, luie ir.duiduen, wel in staat, maar onwillig om te werken. N% z'n requisitoir g'ng hij weer zitten, doorwerksritl aan nieuwe dagvaardingen. Heb je nog iets aan te merken?" vroeg de pce>ident. Ja, Fcabaro. o( u astablieft zco genadig wil zijn me ':ic t "c vooijsar los te laten," zei bij no? eena deemoe.lig. Over acht dage;! zou de uitspraak zijn. Voorzichtig ging hij uit het bankje. Stram bogen z'n kim en, onvast stompten z'n voeten weer op ds treden, bij het neergaan. Beneden in de cal werd hij opgesloten tusschen de tale, grijze muren, o<n te wachten tot hij naar de gevangenis zou worden gebracht voor acht dageu. Toen weer daniBltdea weg terug om de uitspraak ta hooren die hem niet geradig'' was. J. C. HÜSEOK.