De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1903 30 augustus pagina 2

30 augustus 1903 – pagina 2

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No.1366 verlargle ik ere aar! Vandaag komt uw brief me eea bezoek beloven, en ik haast me u te zeggen dat ik dan geheelen zomer ia het Huis ten Bosck denk door te brengen, la elk geval dtnk ik er niet aaa er vd ir de maand September of On* ober vanêtau te gau. Ik heb zooveel verlri't» KOTeel teleKstellimgea gehad, dsthet bezoek van een vriend een dubbel gewaardeerde Yreugdj zal zijn. Mijn zoon, versterkt door een zeereis vin vit r maanden, is gegroeid en ontwikkeld terug gekomen, evei eenvoudig en zacht van genued ah toen hij me verliet. Dit is een zeer groot gel«k, bijt» bei eenige d*t me orerb'ijft. G) weet welk een levendig aandeel ik neem in de ge b urtenissen van uw land. DJ uitslag vau kt pleb'sciet heeft me n groote vreu»de bereid. Moge dat geen op z;ch ze:f staand fsit blij ren! Men schrijft me nooit meer. Men heeft me onder de vrienden gerangschikt die aan kant tij i gezet. XX VII. Brief van koning Willem III der Nederlanden. 1) 6 September 1870. Mijn'ieer! Ik verzoek u mij te willen inlichten omtnnt het gezin van 'géneraal Louis 2) over wie wg ons ongerust maken. Waar bevindrn zich zijn beide zulters 3) ea zijn dochter 4) ? Dat arun mei-ije, wie zor^t er voor? Iïzou ms daar gaune mee b;!asten a's ik wist waar ik luar kon laten afhalen. Wees zoo goid dit te' laten wtten aan de personen bij wie rij z:ch bevindt. Ik ben rijker dan zij. M ij a huis staat voor hair op n. 11 ij n adres is : den heer H;lff;ricb 23, M ilenstraa*-.. Ik wacht uw antwo.ord mot ongeduld. U» d'.ecstwrll'ga : WILLEM. XXVIII. 5) 16 September 1870. Mijnheer! Herkei t ge mijn schrift niet? Harinnert gi u den 15 n Juli niet, toen wegezimenlijk naïr A'kmaar gingen, u, mijl zoon, eenige vrienden en ik P Door uw bemiddeling Ind ik gaarne een'ge inUclitioppn .ontvangen aanga»nds defimi'i) van gweraal Loir's, *»n wien gij evenzeer gehecht bad als ik. D.e -heb ik nu omtrent deze onge lukkige, zwervende en verspreide familie. Wat zal er van u warden, mijnh3er? Deak aan mij a vritniechup, die door de verschrikkingen van be* lot z&l worden verbroken. Ii het waar, dat mea bsslag heaft gelegd op aïde pvpi?ren van generaal Lnui ; ? Een enkel woord aan djn heer Helff;ricb, 11 VeeLlaaD, Dtn H\ag. Ik ber-, mijulie;r, uw dienstwillige dienaar HEWFERI:;U. XX [X. Vrijdag' 23 S;pte«j&er 1S70. Ik heb uw brief uit :Kamérijk ontvangen, ik. airtEseer de«n rear Boulogn?. Ik lees geel couranten m'éer. Ik wil niets meer weten ; alles wat men hóórt verlevendigt fleclits de smart. DJ liq liditie zal erger zija dai een bankroet. Bij u zoowel si "'elders zullen aanieelhouders en vennooten allen nberroep. lijk ? g ;ruïleerd zijn. De -mi's in het Oosten zullen er evenzeer onder lij'lin a's d-; correspondenten te A «ster dam, Brussel en Londen. ' . Alleen diüte MOECOU trekken er voordeel van en zullen nieuwe openiies beginnen. G;j kuit niet ongelukkig r ziju daa i'?. : S. XXX. Den Hang, 2 Jinuari 1871. De vorst beeft uw b-i-f. die mi dezen mor gen be-eikte, vertraizd. Ii da-k u voor uw vriende'ijke b:laiigMellm ', en zend u al mij a wensc ten voor al. en, voor \iir fimilie, voor uw ongelukkig vvterland. Het aL'eloop^n j r>.r is afschuwelijk geweest. Moge liet, b g;Quei.d:j d: WDnien heel T, de oigelukkigeu uoisten en de gerechtigheid doea wedeikeerer. Schrijf 'm1; gerust. Ik ben niet bang mijn fy.npatlikëi te toonen, en ik blijf trjuw ia leven ea rtood. Wij m'.k«n ors gsen illusies over de toekomst die oi.s liier wacht. A's Pruisen voliou.m overwii. t, zu'len wij op onze beurt bezwij'?*;ii. IK werk zoo veel ik kau voor d? gewom'en, vo/r de ge^a-'genen. Weik een el'cade ? Is Wij hebben her geen Fra~sch<n e-'fin* meer. Biud n het ft, zijn ontslag geiouin, li-ifr, ons verlaten. Vaarwel, bericht 1112 lioï\ u gal1, bid ik u. S. XXX [. Hu's ten Bosch, 3 A'igus'us 1S71. Ik was verrukt iets van u te liooren; ik dacht dat ge me volkomen vergeten had. Den 13;n J .il', e-.i jiar na den laatsten dag van vrede, hebben we v/el aan u gedacht! am dien rijtoer d en we samen maakten bij het mooiste weer der wereld, zonder, helaas' t; vermoeJei welke onheilen ia aintocht wareo. Hier is de rust onvjratidi rJ, De schilderijen, de bloemen zijn op hun p'aats. Da kinderen maken 't goed. De een doet me het verdriet niet te willen trouwen. Ous leven zou vredig zijn, als we r iet aan al de tegenspoeden dachten van hen die we liefhebben. Zoodra generaal Louis bij zijn buisgenooten is teruggekeerd, heb ik hem ereEchreven : hij heeft me nooit geantwoord. MJVTOUT L^uis schrijft me vai tijd tct tijd. Huo. planden voor de toekomst weet ik niet. H. er doet men vergeefsche pogingen om orzc arbeiders op te s'oken, te bectarv'ei). T )t t u toe hoult hun gejond verstand de overhand. Maar dat alles kan veranderen. Ik de ik in de maand Sïp'e.nbe'r naar Zwit serland te gaan. Schrijf me. Het adres dat ge gebruikt heeft geen waarde meer. Het is beter rechtstreeks aac het miji.e te schrijven, zonder u te geneeren. o. XXX U. Den Haag, O Januari l S? 2. 0_tvang mijn dank en mijn wenschen. Moge voor a'les uw gezondheid verbeteren! Op dit oogetb'ik heeft men al zijn krachten, hl zijn gejondhaid noodig om zich op nieuwe beproEvi'.gen voor te bereidu:. Dat G >d ze u begare! Ili'lüai! ik geloof het ii)t. Hier is htt ka'm. Maar als di s;roote machice zich in b.weginj zet, rina'eu d : kleine radïren eveneens. Zao is de wet. Waarga%n we heen? Nogmaals, ontvang mijn b^ste wenschfn en de verzekering van mijn oprechte vrieudsc'mp. S. XXX [II. Den Haag, 4 Januari 1873. Het jiar mag niet ou Ier worden zonder dat ik u voor nw goede wenschen bedank, dis i's u van gaBPc'ier harte eveneens toezend. Ik ben zeer getroff ;n door uw trouwe vriendschap. Hoe ouder men wordt, des te meer wordt een be proefde vriendschap oas waard. Wat mij betreft, bet j «ar 1870, hst noodlottj lar, heeft me twintig jaar ouder gemaakt. Ia de laatste weken van het voorbijgegane jaar heb ik nog een zeer gevoelig verlies ge leden; mijn trouwe secretaris, mijnheer Von Weckherlin, is gestorven, terwijl ik me in En geland bevond. Ik ben dad;lijk teruggekomen, om hem nog op zijn doodsbed te zien, en ik zal e u wig zijn onveranderlijke toewijding her denken, zijn wijsheid en zijn voorzichtigheid, die mij gedurende zijn geheele léven hadden omringd en geleid! Ik h b zijn zoon in zijn plaats gesteld, voor mijn zaken, maar dergelijke leeg'e i kunnen niet aangevuld worden. G)d zegen? uw mooi en lief vaderhnd, dat men steeds liefheeft, zelfs wanneer men het niet begrijpt. Ik ben ia Eigelaod mijn fimilie gaan opzoeken. Engeland heeft voor mij een groote bekoring, geefc mij een soort veiligheid. Maar het klimaat heeft me er somberier, doi,kerder daa ooit toe geschenen. Vaarwel, als ik 't genoegen heb u, in 1873, weer te zien, zal ik daarmee jeer inganojien zijc. S. XXXIV. Za*erdag 3 Augustus. Ik dank u voor de wenschen, di ? gij wel hebt willen uitbrengen voor mija veij mrdag, die nu al lang voorbij is. Het leven, de wereld zij i zoo droevig, dat men met tegenzin spreekt vaa wat er gebeurt. Ik zie nergens licht. Van de eene zijde is de H;ilge Allhntie zich bpjieuw aan het vormjn; het O isten zal er de gevolgen van ondervimlen; ven de andere zij Ie zijn we ziek aan een g.-oate sociale ont binding. HA,t despotisme aan den een^n kant( de volksregeer n{ sai den anderen, waar zullen wij op ophouden? DB gezondheid van mijn zooi is beter; maar ik vind hem veranderd, en mija ougerustheii heefr, me niet verlaten. Wat mij zelf aangaat, jk heb eenigen tiji in Duitsrh'and doorgebrsc it, ea ik heb mij er zoo elleadi» mogelijk gevoeld. Ik heb nog liever mijn stilte en mijn groote boomen. Vertel mevan Si'nt-Gratien flj, mija gedachten vertoeven er steeds, ik bewaar zeer dierbare herirmnrir.gen er aar'. Vaarwel. Schrijf me, bid ik u. S. XXXV. 7) Den II a a g, 3 Januari 1874. I i maak van een vreemie hand pebruik o:n u te schrijven.-Als m^n oud wor 11, wordt men gebrekkig. r( |je!) eeu zjeke |a.,(j) (:üy z)u-j| niet ku mea lezea wat ik m t aioei'e zou kunnen schrijven. U* go'de wenschea zu'lni nis g^luk aarbrengen, ik zead u va \ güiü'C irr harte d ; mijne. Ik zou het h er! ij k vitilen u wersrfezien, maar ik v^rlarg allermii st op dit oigfub'ik in l'ra-.krijk teru,» te koaien. Niiaisiil zal dit b ter begrijpen dan gij. FUar, waar alles omvergeworpen is, zouden mijn oud- o/ertuigitisea zic'i niet thuis voelen. Het is brtcr te beauten en te wachten. Wat mij niet vei-h'n lert metdehvendigstebelangstell'ng a'le tegenwoordige wiss -liagen te volgen. Men maakt z:c'i hii t los vaa Frankrijk a'.s msn het eenmaal gik-üd heeft. Laat mij iiop°n u in bet ;re tij len te:uj te zien, en geloof me, voor het leven, uw toe^n'gen SOPHIE. XXXVI. Den Haag, l J.muari 1^77. Ik dank u vonr het bja-ijs dit ge aaa me denkt, w-iar^oor ik zeer gevoelig ben. Helaas! wie had ons gezegd, toen we elkaaverlieten bij uw vriend Cbaix d'£st-A igc, dat hij o1 s zoo spoedig ontvallen zou. '/ja dood, dien ik door de Gazetle heb vernomea, heeft me zeer pijnlijk getroff'jr. Dat is een leegte te meer o .n aan zoove'l andirj verli z;n toe te vielen. r< zend mija b ste wei.sc.ei dat dit, j <ar u geluk bron TB; b h ou l uw v/ieudsc'iap \o jr rnij, ui reken cp de mij e. Soi'ini; b.) schi.jnlijk du kmclil tu! s- i-ijmi. liet i- o'ii brief \iin kouin<; \VilK'iiL III. die jn ovavciisi k.nu. 11 l,cnu.nvliii en inli|.lri:iic!i vrunL'i iniitiviit ilcn Kei/cr en diciH lamil c. '2) T.i'L's: den Kci/cr. S) Li-cs: l'nns Xapili'dii en l'cinscs C'lutil !c. !?) I.rcs: de Kri/.M'iijkc I'riu... D.'Z : b:icl' is ;i:lu:'l \':i i de h;m l der Knirn^! n. C.) liet ka-teel ui n pnn-rs .Muthil'lc. i ,i De \'o!^ende Ijr.el' is van de fuuil \nn e'U secretaris. Alleen ?/.'.}< v ui do hand der Ivmiiu'iii de \voovde]).- vour liet h-ven, u\v toeii'eiie^en SjpVie." b) Oii.kr aan dcvcn brief is «esebrcven in 1 de h'Uld van hetn, aan \\ien h'j Lpradi'e-seerd U'a-, en di(; nu ook ver-rhri.lctii; jaren duo l is, de \oli;cii.k> aanteckenin^: Ty-iatste brief van Uure .Majesteit de Koningin del' Nederlanden." Lord Salisbury, t Vijfiigjiren geleden begon de thans op j TSjiiigen leeftijd oveileden E-g.^lsche staatsman zijr e politieke loopbaan ala parlementslid voor S'anifird. Jyird Kobert Cecil zoo luidde destijds de naam vau den jeugdigen aii-tocraat, die in 1870, na. het overlijden van zijn ouderen broeder, Lord Cratiboir.e heette en in 18H8, na den dood pan zijn vader, Maikies van Salisbury werd behoefde als lid van een s-chatrijke, tot den liistoricchen lioogen a lel van Engeland behooiende familie, zich voor deze eerste onderscheiding allerminst in te spande;'. HL; «;.s, roo «is hot b-j'i .-. -v~.,\ da Je Oxford bezocht, waar hij zich voor het verkrijgen van akademi-che onderschei dingen vrijwel ongevoelig toonde en alleen als ijverig lid van de debaling club had uitgeblonken. Daarna had hij, zooala het een jong Engelsch edelman past, dea grand tour gedaan, evenwel op eenigszins bijzon dere wijze, daar hij die reis ook tot de Engelsche koloniën, zelfs tot Nieuw-Zeeland uitstrekte. Zijn eerste optreden als redenaar in het Lagerhuis trok zeer de aandacht. Even als andere E-igelsche Uni versii eken bezat Oxford een aantal zoogenoemde fellowships, b'urien, zouden wij ze/g^n, met dit verschil echter, dat de daaraan verborden vrij aanzienlijke toelagen niet dienden als eene onderscheiding of eene ondersteuning voor onbemiddelde stu ienten, m air dat zij zeer dikwijls werden verleend aan personen die zulke aanspraken niet konden doen gel den. Lord Robert Ctcil zelf was fdLow ge weest van AU Soul's College. Ea hij verzette zich in het Parlement tegen het voorstel, om eenige van die fondsen voor nuttiger en algemeener doeleinden te gebruiken. Men moest, zoo redeneerde hij toen, den wil van de stichters dier instellingen eer biedigen ; deed men dit niet, -dan moesten die fomtfen weer terugkeeren tot de na tuurlijke erfgenamen en rechthebbenden van de stichters. De heer Gladatone maakte, na deze rede, een hoffilijk compliment aan het. jonge parlementslid «wiens eerste pogingen, rijk aan bsloften voor de toekomst, aantoonen dat nog steeds uit den moederlijken boezem der universiteit mannen voortko men, die in de eerste dagen hunner loop baan blijken geven van hetgeen zij later voor hun volk zullen kunnen tot stand brengen." Wij vermelden hier dit incident, dat op zich zelf van weinig beteekenis is, omdat Lord Salisbury in later jaren de opinie van den jonden Lord Robert Cecil niet slechts verloochend, maar ook op af loende wijze bastreden heeft. »Een som van 250 of 300 pst. zeide hij toen »ia ver bonden aan fellowships, waaraan geen verplichtingen ziju vastgeknoopt, en de man, die zulk een onderscheiding verkrijgt, kan, als hij het verkiest, zijn leven lang werkeloos blijven. Als die instellingen niet bestonden, zou niemand er aan denken, ze thans voor te stellen. Niet alleen staan zij in geenerlei verhouding tot de diensten, voor welke zij terie beloming zijn, maar zij wijken ook te eenenmale af van de regelen, die men in alle andere levens omstandigheden toepast. Iu lien iemand succes hetft bij het leger, dan bevordert men hem en geeft hem tegelijk een meer verantwoordt lijk commando; indien hij zich in de kerk verdienstelijk toont, maakt men hem een bisschop en geeft hem daar door tienmaal mee:1 \\vrk ; H hij in den burgerlijken dienst, dan getfi. men hem ccn ho »ger traktement, maar te yens een pos-t van meer vertrouwen. Alleen bij dec.e fcHoii'nJiiji/i, aan v.lke geen plichten zijn verbonden, beloont men verdiensten door volstrekte werkelooshei 1." \\Vargchiji.lijk Ls de heer GiaiLstoae niet aanwezig geweest bij deze hucrc re-Ie, want Lord S.ilisbtry kon, als pair van het koninkrijk, alleen spreken in het Hoogerhuis. Maar was hij aanwezig ge weest, dan zou de leider der liberale parlij met het volste recht hulde hebben kunnen brengen aan de eerlijkheid van zijn con servatieven tegenstander, wiens conserva tisme zi-jh zelf op zoo flinke wijze wist ts herzien. Lord Silisbury heeft bijna altijd zijn onafhankelijkheid weten te bewaren tegenover het doclrinarisme zijner partij, allereerst echter tegenover zich zelf. DJ j >nge Lord Cecil was een gevreesd tegenstander. Hij was vaak bitter, sarcas tisch cyni-ch iu zijn toon a m tuier of jibcs and j eer a zooals Disraeli hem eens heeft genoemd. Op lateren leeftijd is hij natuurlijk kalmer geworden, een rustig en zsakrijk spreker, af keerig van phrasen en eiratorie. I'i i op'.'cht echter heeft hij zich nooit verbe'ord. I) 311 lust, om eene hem plotseling invallende aardigheid so-ns geestigheid, so;n-i gr.jfh.3!.! te debiieeren. het f't hij no-iit kunnen ba dwingen. En d.e litf hebb -rij heeft hem ze'.f eu (ie ll'jjeering, wairvau hij deel uitmaakte of aan welker ho 'ft hij stond, nu t, zeilen in groote. uioi-ielijkiie-ien ge bracht. DJ gritn'l sei'jnnir die, hij was en steeds gebleven is,, liet /,ic'a bij zu'ke gelegendeden Vtileiden tot gevaarlijke grap pen, die i,iet eens yitüninnnlikc waren en die in den mond van een ii]iibe,scliaafd man en een eivaren diplomaat een hoogst pijnlijken indruk maakten, al bezorgden zij hem een goedkoop applaus. Lord Salisbury heeft gedurende zijne lange politieke loopbaan nooit eenige tv npathie betoond voor de democratie. Maar wanneer eenmaal de meerderheid der natie, de meerderheid der kiez-rs althans, z;ch duidelijk had uitgesproken voor een beginsel, mocht daaraan naar zijne meening r,iet meer worden getornd. Zeer interessant is, wat hij daarover zei Ie tot zijne medeleden van het'Hoogerhuis, de eifelijke, niet door het volk verkozen wetgevers. »Wanneer de meerderheid uwer landslieden zich heefc uitgesproken, en wanneer gij ziet, dat hunne overtuigingen, hunne vaste, wel overwogen, volge houden overtuigingen, ten gunste zijn van eene bepaalde richting, dan ontken ik geen oogenblik, dat het uw plicht is, toe te geven". Het is misschien geen aangename oplossing; het zal misschien enkelen van u doen wen schen, dat eene andere schikking mogelijk ware; maar het is volkomen duidelijk, dat, terwijl een lid der Ilugc-ering kan !-.f..rj'!cn, als men hem vraagt, iets t,> dom, r :', \:' "üyin o', i ?"'">'?'? i : - M.:: ;i, < ,1 t..-rv. /I m; i :!'v.ui hu L!g.V..ui"; ;'ij . -.;. t i kan op^evui, ids ui c n ii m den u. -oli sioll, een maatregel te steunen, waarmede hij l zich niet vereenigen kan, voor u, als Leden i van het Huis der Lords, zulk een uitweg, niet openstaat. Ik betwijfel daarom niet, dat in de zeldzame en gewichtige gevallen, waarin de nationale wil zich duidelijk heeft uitgesproken, uwe Lordships zullen toe geven aan de meeniug van het land; an ders zou het voortwerken der regeenngs; machine niet mogelijk zijn. Doch er H een ontzaglijk groot onderscheid tusschen deze opvatting en het zich verklaren tot niets meer dan een echo van het Huis der GB' meenten". : Dat deze woorden geen holle phrasen waren, heeft Lord Salisbury beweien. De aanleiding tot zijn betoog was het voor stel geweest tot afschaffiog der lersche (Protestantsche) Staatskerk. Het was ini dertijd door hem zelf bestreden. Ii 1809 j had hij (toen nog Lord Granborne) zijn ontslag genomen uit het ministerie, omdat | hij zich niet kon vereenigen met Lord Derby's volte face naar den liberalen kant ; in de o, laestie der kiesrechtuitbreiding. Die uitbreiding was echter een feit geworden, en de nieuwe kieiers hielpen mede om, j na de Parlements ontbinding van 18C9, 1 de conservatieve regeering, ook wat haar j verzet tegen de afschaffing der lersche i Staatskerk betreft, in het ongelijk te stel len. Lord Salisbury hei ft toen rond weg, zonder voorbehoud, de consrq lentie van zijne eigene theorieën aanvaard en in het Hoogerhuis de aauneming bapleit van het ; wetsontwerp, dat hij vroeger bestreden had. (Slot volyl). Brief ut Utrtclit, door TKIJ.-J JAS DEN LKEMPUT. 't Gaat er hier ra ir naar toe, tegenwoordig. Ik heb geea rust in mijn graf en ik moet u verklaren, dat ik rae al een ke,r ot drie, vier heb o ngikeerd, zonder dat het ine iets mocht baten. Het begon me dan cok kriapjes te ver velen, dat beurtelings op my'n rug en mijn buik liggen, en ik heb dan ook maar eens van de gelegenheid gebruik gemaakt, dat alle menechen. op reis zijn, om ook eens vacantie te nemen en een suoep-eisje te maken. Ik doe dat zinder vacantiekauten, rondreisbiijit-en of kö'.elcjijpone, maar heb eenvoudig mijn ir.trek genomen op een zolderkamertje van mijnvroagflre woo; huis bij de Bikkerbrug, thans be woond of eigenlijk ilwns niet, want hij is ook al oo reis,zoidat ik het huis alleen heb door Puek. Ei als ik daar nu zoo eenzaam zit in dit mooi gennubleerde huis, dan denk i i wel eens, dat, als ik nu weer door die Spiansch=! solditnn wer.l lastig gevillea zooa's in 1529, ii m? nog wal ereis bedunken zou, esr ik hen van r)e trappen smeet... uit vrees dat ik misschien met zoo'n smerige Spa-jool een. nar.iplustanilaar.l of ooiets kapot zou gooien. K fii, ik z't nu hier en heb fcat gez'.etit op het bUlnuU ea ,ieak er rnst ergernis aai dit de vroauj minnen, die dair stra';s naar toe zullen etappen alweer van gehalte verander l zijn. II ;t heeft er wel wat van ot Utrecat weer i.a.-ir de.i Spaa'Bthsn tij l terug verlangt! Ds c'.ericalen vin oeïd; kanten antiro/jl'itionnairon en rounschen hebben elkaar bij de verkiezingen weer zoogenaamd gehol pen h;t mo:istcr«rbond wordt wel onikand, mi'.r uit het reaul!a\t z >u men toc'i moeten b'sluiten dit h-1 wal degel;jk gesloten ge ff ?est is ; de heerea hebben elkaar wjer bij den neus gehad. E :n der clerica'e partiJ3n ineft hst lootje rno3'.en l'ggeu: twee anti-re/olatioEa;ron zijl u'.l en twe<! rooaricien in dan K\*i gebrac'at. Een dier beide rooms^hen, is cea koekehakker en het bewijst wel ho3 moeilijk het is tegenwoordig, on degelijke, wél ontwikkelde mannen te be vegen zici een candidatuur te Jaten welgevallen, dat het burgerlijk element, zoo'a overwegende plaats ia dit bsstuurscollege gaat innemen. Die koeksbakker kan een heele brave man zijn koekebakkers zijn over het algemeen bra'/e nunschsn en het is dus niet te vt-rwich'en, dat de;e uitverkorene der kiezers daarop een uitzondering zal maken. Maar wat west hy in vretesnaim» vau bastuurszaken at V Ei zal hij er zich op zijn l erft ij i nog kunn n inwerken", e;enals bij dat mst ijver en vlijt van zijn jeugd af aai in de koek gedaan heeft '/ Nu hoor ik, dat hij zijn candidituur voorna melijk diaram t'! di ken heeft dat een wijnhandjlaar van zij ie partij en uit zij-i buurt een vorwait va i een vroeg-sr welbekend wijnha:ide!air raalslil door de leiders nog wel wat j )ng g a:ht wer l om k;ins van alagen te he-i>b3o. Daarom de wy ikooper r.og maar een p ;os op BI al g'zit en voorloopig de koekeOakker ia d-'ii Ka ld l I.i mr. Ejivog:! bïgrooten we het i'jng.-te lid van den K*id, o:.zen B juji-nin ! H.j wint h>;t i.nj; ii j'u'?! van mr. Kooien moge dij bat ook iu beialigihnd van he.u wini.e.;. Taleurct^lüngan, die oik den jeugdigen advocAït in zijn kortstondige loopb-ian iaat bespaard ijn gebleven, stemmen hem, naar het schijnt, onaangenaam. En nu hy zijn fraai buiiengoed Maretraite" aan den straatweg: Cantrtle R-.a l van Beroep, betrokken heefr, lo ipt bij ge/aar dat zijne voornaamheid hem parten gaat spelen. Misschien zal het heaa een weinig (ot hedairdaeM s*emm;n, dat tivae bezadigd? en hiisr z;er g-'.acnt.; ka'.holieksi de raa Weden Van S.raaten en Van ioren Bjvoet het dijden van d-n j nigd gen mr. Koilïu (leze zou zich niet uitdien hebban om zelfi OD'.en burge meester e.i den wethou Ier Riiaij aan zijn partijb :'lang op te cffiren) strenge ijk afkeuren en niet langer aa.n zijne zijle wersohen te gaan. Die b d Ie ha?ren hebban eenvoudig hun liduuatsch-p der katholieke kiesvereei ig'rg neergelegd en dairm^iie een nieuw bewijs van hun onaihfiiik^hjk karakter en mr. Kooien een klein rntir hard lesje gegeven dat hem, als hij niet al te hardleersch is, van groot nut in zijn volgend leven kan zijn. Gslukkig dat ons ijverig en b3kwa*m Dagelijksch B -stuur nog rekenen kan op dea stt-un van een aan;a' beproefde, wetenschappelijke mannen, die el te malle bokkensprorgen van het burgerlijk element in den Kial gemakkelijk kunnen b'ilctte'.i. al moe' dan daurdoor van tijd fi>t ' ,}'\ h-t y''.-'.'is "jn (ie KOO ].,"-?:!'fff'. c'!cl,l ,r1,-"plantsoenen en parken hier prachtig geworden! Als men ze in zoo'n tijd niet gezien heeft ala ik, 8ta*t mm eenvoudig stnpefacio, zooals men in mijn tyd zei. Ea in alle ptrken nwaiek: drie-, viermaal in de week kostelooze, opsnbare mtBiekoitvoeringen. Jammer dat het dag in dag uit zoo plasregent, zoodat er zoo weinig van geprofiteerd kan worden. Maar, als het waar is wat men mfl vertelt, dan zal onze stadgenoot Swaters, de fabrikant, die heel ons land reeda van zonne- en regentenfen voorzien heeft, eerlang ook in zijn eigen geboortestad geëerd wo'den. Hrj zal opdracht krijgen om inrichtingen te maken, zooals hij onlangs te Rotterdam gedaan heeft, waardoor bij dreigenden regen een geheel park in een minuut met schermt-n overdekt en in e3n ruime zaal herschapen Wor.lt. Tegen dien tijd zal cok het ele trisch licht zyn intrede hier wel gedaan hebben, zoodat we dan droog en niet in het duister naar de muziek kunnen lu'sUren. Als het zoover is kom ik nog weer eens een stoepreisje hierheen maken. illUltllllllllllUlllinUUHIIIIIHHIIIIIMIIlHIMtllfUIHnnilllllHU odalt, MiiuiiiiiifniiiitiiniiiMHUiiiiituttiiiiHiuiliniiikiiiiiiitiiuiiiinMkiriitnflM O.u e.-. ! Wat zij i De Dnitóe Tatorpisa'iu. in 1902, Dezelfde verbazende ontwikkeling die de Duitsche sociaaldemocratie bracht aan den t pits der E'iropeesche arbeidersbeweging, dezell ie snelle gruei en taaie volharding is ook merkbaar aan de Duitsehe yakorgauisatiee, die. van de arbeidersbeweging het overige deel uitmaken. De snelle ont wikkeling der LHiitscne industrie in de 80.r en vooral in de OOer jaren, in het zuidea en westen van dit gronte )ijk met zijn krachtige bev ilking, heeft het aanzijn ge geven aan een industiieel prolttariaat, 'iwelk, uit ziju aard en door zijn socialis tische gezindheid, eeu uitstekend materiaal was voor de vakorganisaties. Te meer nog, waar de Duitechers uit hun aard geschikt zijn voor disciplinaire organisatie, voor de vakbeweging van zooveel waarde. De vakorgam.-atir", die jaren lang gebukt ging onder het B.Mnarck-regime der Regeeiing, later onder l'attbauier, alle vereenij^iug-irectit miste en als't ware vogelvrij t ton d tegenover justitie en autoriteiten, kwamen eerst tot ontwikkeling sedert 1890. T'ien werd de politieke atmosfeer wat ruimer, en kon voor het eerst een centrale organisatie worden gesticht. Aan het hoofd dezer organisatie kwam te staan de G neralKommiaaion, eeu bestuur va,n 7 leden.dat de statistiek verzorgde, en verder d^ algemeene belangen behartigde, de congrti-sen voorbereidde enz. E ke vakbond behield zijn autonomie in eigen aangtl^cerhcden, on was slechts federatief, door middel du Gjneral Oomrnii*ciari, met de oven., e oigauisaiies vet Dunden. Deze vakorganisaties, geleid vooial door ociaaldemocraten, < n aan wior inreilïjke bouw van 1800 tot 1SU3 hard j e vtrkt v.'trd, zijn, vooral s ^dert dien tijd, t >t machtige ontwikkeling gekomen. Zij htbbeu \\.-.ir de arbeidersklasse van j lar tot jaar gioote voordeden wtten te behalen, aan h-,><?£.. r loon en korter aibeidstijd; eu zij htbben aan bulai.gnjke sociale itstellir gen htt aanzijn geschonken ! Behalve deze helangiijksle en grootste groep van vakvereeiiiüingen, die op onafhankelijken f<ron(Mag staan eu min <»f meer suciali^tisch gezind zijn, bestaan t-r dan nog: lo. de Hirsch Dancktrjche vakveiveuiging, in 1870 opïtricht door Max Hirsch, die op gematigden grond slag staan tn zich vo:>rMimtlijk loelepgen op het fondienwtzen ; '2 >. de christel ke vakveieïniir'.ngeii ( >iottorantsche en katholie'..fe), iu 18UÖin tere centrale organisatie gesticht, vooral om den invloed der eocialisiisch gezinde groep te breidelen, die ovtrigt-ns op tamelijk vooruitstrevend stand punt staan ; o .. de loka'e vakverenigingen, d. w. z. dia bij geen bond zij'i aangesloten,. en meestal bi-slist, s icialistifch zgii: 4). een aantal vereen gingen, van spoorwegambtenaren en dcigelr;ke, die zich nergens bij durven fiat.slmiei!. eu in den regel zeer behoudensgeziiui zijn. De Hus;'!i Dauekersche vereenigingen tt'deri in 1901 gezamenlijk 00 7ü5 leden; in 190 ' stet'K dit aantal tot 10-' 851 Itdtn. D-it is een 11 r.k aantal. JMiiar na een r.rbeid van meer dan 30 j tar beteetent dit toch weinig. Kr i^ een gorifcbe rij van b.drijven (?o.v. de, buuw.'ükkfi! en de tübaksii;du-tiie) waironder de Hirrcii Dui.ckertche Vfie.'Ligingen m 'i g-lieei ijiel btMt.an. De s;ei kste gr.Kpen zij.) die der ninci.ii ebouwtrs ea meiaalbeweiktis met 4<JOi!0 en die der l'ibritksaib iders, met '21000 leden. Maar 111 deu i'g iiiijken ttrijd, bi.i iooriactie enz., iia'tt kei.i. ile^e organisatie Weinig of niets. /; zij n do :r de si eialistkche veicen1. gingen en i m ove vii-u^e.u. De chrü.ch.ii-P vak\(rt erigin^cn slaan voor het jt;^r 1L-02 '.ürgeie kuil voor een kxi.iilai van 84 (j~>2 die otdcT centrale leiding stiian. /i IMI-ISKJI vooi namelijk in hel kuüioiiekt zuid-, n van Duiiccbland tn de lïtJL-p.o .'ii.cij. Mcurrnal» n s<taan zij tegeiiovtr de paitooi 8 in volle ac'ie en vallen er ook ondtr lien slachtoffers bij de vleet. De uve.e gioot-ie huni.er oiuaiiisatiej zij n : de im:i,v»eike.is n;et 40500 en de Hx'ielarbeidir.-i, luit biji a 18000 leden. Udiii.even tuhiuan i.iig tai \an or.r.fhai.keJiike vi te* i.ij'i.ge: , met te zamen iu m ICO O'.iO leden. Tot de eigf nlijke ?iiijdbare v; rtfiii.uii g' n i uni eu ciezen cchier i,iet fifrtktnd \\oidiii. De sUrksten van dezen zijn ele ?poorwoj;btanib'fn in 4 vereciiigiiigm met te /.amen CG 000 leden, p'iMbi anibteii m> t GdiJÜUden, muiikju.ten\t reci.ifjingeii met 11 000 leden, koifi huisbidieidtii n.(t lU.l'OÜleden. Ivgu.lijke itiijd v o'>r Joor.avci borging wordt echter dour dex.e organisaties niet gevuerd, Ycineweg de belatigrijkste gt'otp, zoowel van aar.tal als van organisatie en inrichti: g, n.aar bovenal van lesultaten in huni en mij l, is de groep der onafhankelijke et socialistisch gtzii de or.ganisa'ies, die iu de Gei cral-cnn.nmsion georganiseerd zyn, (?n door welke dan ook deze statistiek is opgemaakt. Over de ontwikkeling- d. ztr c :^>!:iift-.iie.ïscriirt lii'iüie iiau vi re !;aii(.eni-luii;! K ii:i de iiftfc-tii'.iting van dj :.) ;;;;iit:u;.*.-. LI j. e; li. !.tt volgende sta-.i'.j.: e;.i. voii.ctnue oveii clit.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl