Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No.1366
verlargle ik ere aar! Vandaag komt uw brief
me eea bezoek beloven, en ik haast me u te
zeggen dat ik dan geheelen zomer ia het Huis
ten Bosck denk door te brengen, la elk geval
dtnk ik er niet aaa er vd ir de maand September
of On* ober vanêtau te gau. Ik heb zooveel
verlri't» KOTeel teleKstellimgea gehad, dsthet
bezoek van een vriend een dubbel gewaardeerde
Yreugdj zal zijn.
Mijn zoon, versterkt door een zeereis vin
vit r maanden, is gegroeid en ontwikkeld terug
gekomen, evei eenvoudig en zacht van genued
ah toen hij me verliet. Dit is een zeer groot
gel«k, bijt» bei eenige d*t me orerb'ijft. G)
weet welk een levendig aandeel ik neem in de
ge b urtenissen van uw land. DJ uitslag vau kt
pleb'sciet heeft me n groote vreu»de bereid.
Moge dat geen op z;ch ze:f staand fsit blij ren!
Men schrijft me nooit meer. Men heeft me
onder de vrienden gerangschikt die aan kant
tij i gezet.
XX VII.
Brief van koning Willem III der
Nederlanden. 1)
6 September 1870.
Mijn'ieer!
Ik verzoek u mij te willen inlichten omtnnt
het gezin van 'géneraal Louis 2) over wie wg
ons ongerust maken. Waar bevindrn zich zijn
beide zulters 3) ea zijn dochter 4) ?
Dat arun mei-ije, wie zor^t er voor?
Iïzou ms daar gaune mee b;!asten a's ik
wist waar ik luar kon laten afhalen. Wees zoo
goid dit te' laten wtten aan de personen bij
wie rij z:ch bevindt.
Ik ben rijker dan zij. M ij a huis staat voor
hair op n.
11 ij n adres is :
den heer H;lff;ricb
23, M ilenstraa*-..
Ik wacht uw antwo.ord mot ongeduld.
U» d'.ecstwrll'ga :
WILLEM.
XXVIII. 5)
16 September 1870.
Mijnheer!
Herkei t ge mijn schrift niet? Harinnert gi
u den 15 n Juli niet, toen wegezimenlijk naïr
A'kmaar gingen, u, mijl zoon, eenige vrienden
en ik P
Door uw bemiddeling Ind ik gaarne een'ge
inUclitioppn .ontvangen aanga»nds defimi'i) van
gweraal Loir's, *»n wien gij evenzeer gehecht
bad als ik. D.e -heb ik nu omtrent deze onge
lukkige, zwervende en verspreide familie. Wat
zal er van u warden, mijnh3er? Deak aan mij a
vritniechup, die door de verschrikkingen van
be* lot z&l worden verbroken.
Ii het waar, dat mea bsslag heaft gelegd op
aïde pvpi?ren van generaal Lnui ; ?
Een enkel woord aan djn heer Helff;ricb,
11 VeeLlaaD, Dtn H\ag.
Ik ber-, mijulie;r, uw dienstwillige dienaar
HEWFERI:;U.
XX [X.
Vrijdag' 23 S;pte«j&er 1S70.
Ik heb uw brief uit :Kamérijk ontvangen, ik.
airtEseer de«n rear Boulogn?.
Ik lees geel couranten m'éer. Ik wil niets
meer weten ; alles wat men hóórt verlevendigt
fleclits de smart.
DJ liq liditie zal erger zija dai een bankroet.
Bij u zoowel si "'elders zullen aanieelhouders
en vennooten allen nberroep. lijk ? g ;ruïleerd
zijn.
De -mi's in het Oosten zullen er evenzeer
onder lij'lin a's d-; correspondenten te A «ster
dam, Brussel en Londen. ' .
Alleen diüte MOECOU trekken er voordeel van
en zullen nieuwe openiies beginnen.
G;j kuit niet ongelukkig r ziju daa i'?.
: S.
XXX.
Den Hang, 2 Jinuari 1871.
De vorst beeft uw b-i-f. die mi dezen mor
gen be-eikte, vertraizd. Ii da-k u voor uw
vriende'ijke b:laiigMellm ', en zend u al mij a
wensc ten voor al. en, voor \iir fimilie, voor uw
ongelukkig vvterland.
Het aL'eloop^n j r>.r is afschuwelijk geweest.
Moge liet, b g;Quei.d:j d: WDnien heel T, de
oigelukkigeu uoisten en de gerechtigheid doea
wedeikeerer.
Schrijf 'm1; gerust. Ik ben niet bang mijn
fy.npatlikëi te toonen, en ik blijf trjuw ia
leven ea rtood.
Wij m'.k«n ors gsen illusies over de toekomst
die oi.s liier wacht. A's Pruisen voliou.m
overwii. t, zu'len wij op onze beurt bezwij'?*;ii.
IK werk zoo veel ik kau voor d? gewom'en,
vo/r de ge^a-'genen. Weik een el'cade ? Is
Wij hebben her geen Fra~sch<n e-'fin* meer.
Biud n het ft, zijn ontslag geiouin, li-ifr, ons
verlaten.
Vaarwel, bericht 1112 lioï\ u gal1, bid ik u.
S.
XXX [.
Hu's ten Bosch, 3 A'igus'us 1S71.
Ik was verrukt iets van u te liooren; ik
dacht dat ge me volkomen vergeten had.
Den 13;n J .il', e-.i jiar na den laatsten dag
van vrede, hebben we v/el aan u gedacht! am
dien rijtoer d en we samen maakten bij het mooiste
weer der wereld, zonder, helaas' t; vermoeJei
welke onheilen ia aintocht wareo. Hier is de
rust onvjratidi rJ, De schilderijen, de bloemen
zijn op hun p'aats. Da kinderen maken 't goed.
De een doet me het verdriet niet te willen
trouwen.
Ous leven zou vredig zijn, als we r iet aan
al de tegenspoeden dachten van hen die we
liefhebben.
Zoodra generaal Louis bij zijn buisgenooten
is teruggekeerd, heb ik hem ereEchreven : hij
heeft me nooit geantwoord. MJVTOUT L^uis
schrijft me vai tijd tct tijd. Huo. planden voor
de toekomst weet ik niet.
H. er doet men vergeefsche pogingen om orzc
arbeiders op te s'oken, te bectarv'ei). T )t t u
toe hoult hun gejond verstand de overhand.
Maar dat alles kan veranderen.
Ik de ik in de maand Sïp'e.nbe'r naar Zwit
serland te gaan. Schrijf me.
Het adres dat ge gebruikt heeft geen waarde
meer. Het is beter rechtstreeks aac het miji.e
te schrijven, zonder u te geneeren.
o.
XXX U.
Den Haag, O Januari l S? 2.
0_tvang mijn dank en mijn wenschen.
Moge voor a'les uw gezondheid verbeteren!
Op dit oogetb'ik heeft men al zijn krachten,
hl zijn gejondhaid noodig om zich op nieuwe
beproEvi'.gen voor te bereidu:.
Dat G >d ze u begare! Ili'lüai! ik geloof
het ii)t. Hier is htt ka'm. Maar als di s;roote
machice zich in b.weginj zet, rina'eu d : kleine
radïren eveneens. Zao is de wet. Waarga%n
we heen?
Nogmaals, ontvang mijn b^ste wenschfn en
de verzekering van mijn oprechte vrieudsc'mp.
S.
XXX [II.
Den Haag, 4 Januari 1873.
Het jiar mag niet ou Ier worden zonder dat
ik u voor nw goede wenschen bedank, dis i's
u van gaBPc'ier harte eveneens toezend. Ik ben
zeer getroff ;n door uw trouwe vriendschap. Hoe
ouder men wordt, des te meer wordt een be
proefde vriendschap oas waard. Wat mij betreft,
bet j «ar 1870, hst noodlottj lar, heeft me twintig
jaar ouder gemaakt.
Ia de laatste weken van het voorbijgegane
jaar heb ik nog een zeer gevoelig verlies ge
leden; mijn trouwe secretaris, mijnheer Von
Weckherlin, is gestorven, terwijl ik me in En
geland bevond. Ik ben dad;lijk teruggekomen,
om hem nog op zijn doodsbed te zien, en ik
zal e u wig zijn onveranderlijke toewijding her
denken, zijn wijsheid en zijn voorzichtigheid,
die mij gedurende zijn geheele léven hadden
omringd en geleid! Ik h b zijn zoon in zijn
plaats gesteld, voor mijn zaken, maar dergelijke
leeg'e i kunnen niet aangevuld worden.
G)d zegen? uw mooi en lief vaderhnd, dat
men steeds liefheeft, zelfs wanneer men het
niet begrijpt.
Ik ben ia Eigelaod mijn fimilie gaan opzoeken.
Engeland heeft voor mij een groote bekoring,
geefc mij een soort veiligheid. Maar het klimaat
heeft me er somberier, doi,kerder daa ooit toe
geschenen.
Vaarwel, als ik 't genoegen heb u, in 1873,
weer te zien, zal ik daarmee jeer inganojien zijc.
S.
XXXIV.
Za*erdag 3 Augustus.
Ik dank u voor de wenschen, di ? gij wel
hebt willen uitbrengen voor mija veij mrdag,
die nu al lang voorbij is.
Het leven, de wereld zij i zoo droevig, dat
men met tegenzin spreekt vaa wat er gebeurt.
Ik zie nergens licht.
Van de eene zijde is de H;ilge Allhntie
zich bpjieuw aan het vormjn; het O isten zal
er de gevolgen van ondervimlen; ven de andere
zij Ie zijn we ziek aan een g.-oate sociale ont
binding.
HA,t despotisme aan den een^n kant( de
volksregeer n{ sai den anderen, waar zullen wij op
ophouden?
DB gezondheid van mijn zooi is beter; maar
ik vind hem veranderd, en mija ougerustheii
heefr, me niet verlaten.
Wat mij zelf aangaat, jk heb eenigen tiji in
Duitsrh'and doorgebrsc it, ea ik heb mij er zoo
elleadi» mogelijk gevoeld. Ik heb nog liever
mijn stilte en mijn groote boomen.
Vertel mevan Si'nt-Gratien flj, mija gedachten
vertoeven er steeds, ik bewaar zeer dierbare
herirmnrir.gen er aar'.
Vaarwel. Schrijf me, bid ik u.
S.
XXXV. 7)
Den II a a g, 3 Januari 1874.
I i maak van een vreemie hand pebruik o:n
u te schrijven.-Als m^n oud wor 11, wordt men
gebrekkig. r( |je!) eeu zjeke |a.,(j) (:üy z)u-j|
niet ku mea lezea wat ik m t aioei'e zou kunnen
schrijven.
U* go'de wenschea zu'lni nis g^luk
aarbrengen, ik zead u va \ güiü'C irr harte d ; mijne.
Ik zou het h er! ij k vitilen u wersrfezien, maar
ik v^rlarg allermii st op dit oigfub'ik in l'ra-.krijk
teru,» te koaien. Niiaisiil zal dit b ter begrijpen
dan gij. FUar, waar alles omvergeworpen is,
zouden mijn oud- o/ertuigitisea zic'i niet thuis
voelen. Het is brtcr te beauten en te wachten.
Wat mij niet vei-h'n lert
metdehvendigstebelangstell'ng a'le tegenwoordige wiss -liagen te volgen.
Men maakt z:c'i hii t los vaa Frankrijk a'.s msn
het eenmaal gik-üd heeft.
Laat mij iiop°n u in bet ;re tij len te:uj te
zien, en geloof me,
voor het leven,
uw toe^n'gen
SOPHIE.
XXXVI.
Den Haag, l J.muari 1^77.
Ik dank u vonr het bja-ijs dit ge aaa me
denkt, w-iar^oor ik zeer gevoelig ben.
Helaas! wie had ons gezegd, toen we
elkaaverlieten bij uw vriend Cbaix d'£st-A igc, dat
hij o1 s zoo spoedig ontvallen zou. '/ja dood,
dien ik door de Gazetle heb vernomea, heeft me
zeer pijnlijk getroff'jr.
Dat is een leegte te meer o .n aan zoove'l
andirj verli z;n toe te vielen.
r< zend mija b ste wei.sc.ei dat dit, j <ar u
geluk bron TB; b h ou l uw v/ieudsc'iap \o jr rnij,
ui reken cp de mij e.
Soi'ini; b.)
schi.jnlijk du kmclil tu! s- i-ijmi. liet i- o'ii brief
\iin kouin<; \VilK'iiL III. die jn ovavciisi k.nu. 11
l,cnu.nvliii en inli|.lri:iic!i vrunL'i iniitiviit ilcn Kei/cr
en diciH lamil c.
'2) T.i'L's: den Kci/cr.
S) Li-cs: l'nns Xapili'dii en l'cinscs C'lutil !c.
!?) I.rcs: de Kri/.M'iijkc I'riu...
D.'Z : b:icl' is ;i:lu:'l \':i i de h;m l der Knirn^! n.
C.) liet ka-teel ui n pnn-rs .Muthil'lc.
i ,i De \'o!^ende Ijr.el' is van de fuuil \nn e'U
secretaris. Alleen ?/.'.}< v ui do hand der Ivmiiu'iii de
\voovde]).- vour liet h-ven, u\v toeii'eiie^en SjpVie."
b) Oii.kr aan dcvcn brief is «esebrcven in 1 de
h'Uld van hetn, aan \\ien h'j Lpradi'e-seerd U'a-, en di(;
nu ook ver-rhri.lctii; jaren duo l is, de \oli;cii.k>
aanteckenin^:
Ty-iatste brief van Uure .Majesteit de Koningin
del' Nederlanden."
Lord Salisbury, t
Vijfiigjiren geleden begon de thans op
j TSjiiigen leeftijd oveileden E-g.^lsche
staatsman zijr e politieke loopbaan ala
parlementslid voor S'anifird. Jyird Kobert
Cecil zoo luidde destijds de naam vau
den jeugdigen aii-tocraat, die in 1870, na.
het overlijden van zijn ouderen broeder,
Lord Cratiboir.e heette en in 18H8, na den
dood pan zijn vader, Maikies van Salisbury
werd behoefde als lid van een
s-chatrijke, tot den liistoricchen lioogen a lel van
Engeland behooiende familie, zich voor
deze eerste onderscheiding allerminst in te
spande;'. HL; «;.s, roo «is hot b-j'i .-. -v~.,\
da
Je
Oxford bezocht, waar hij zich voor het
verkrijgen van akademi-che onderschei
dingen vrijwel ongevoelig toonde en alleen
als ijverig lid van de debaling club had
uitgeblonken. Daarna had hij, zooala het
een jong Engelsch edelman past, dea grand
tour gedaan, evenwel op eenigszins bijzon
dere wijze, daar hij die reis ook tot de
Engelsche koloniën, zelfs tot Nieuw-Zeeland
uitstrekte.
Zijn eerste optreden als redenaar in het
Lagerhuis trok zeer de aandacht. Even als
andere E-igelsche Uni versii eken bezat
Oxford een aantal zoogenoemde fellowships,
b'urien, zouden wij ze/g^n, met dit
verschil echter, dat de daaraan verborden
vrij aanzienlijke toelagen niet dienden als
eene onderscheiding of eene ondersteuning
voor onbemiddelde stu ienten, m air dat zij
zeer dikwijls werden verleend aan personen
die zulke aanspraken niet konden doen gel
den. Lord Robert Ctcil zelf was fdLow ge
weest van AU Soul's College. Ea hij verzette
zich in het Parlement tegen het voorstel,
om eenige van die fondsen voor nuttiger
en algemeener doeleinden te gebruiken.
Men moest, zoo redeneerde hij toen, den
wil van de stichters dier instellingen eer
biedigen ; deed men dit niet, -dan moesten
die fomtfen weer terugkeeren tot de na
tuurlijke erfgenamen en rechthebbenden
van de stichters.
De heer Gladatone maakte, na deze
rede, een hoffilijk compliment aan het.
jonge parlementslid «wiens eerste pogingen,
rijk aan bsloften voor de toekomst,
aantoonen dat nog steeds uit den moederlijken
boezem der universiteit mannen voortko
men, die in de eerste dagen hunner loop
baan blijken geven van hetgeen zij later
voor hun volk zullen kunnen tot stand
brengen."
Wij vermelden hier dit incident, dat op
zich zelf van weinig beteekenis is, omdat
Lord Salisbury in later jaren de opinie
van den jonden Lord Robert Cecil niet
slechts verloochend, maar ook op af loende
wijze bastreden heeft. »Een som van 250
of 300 pst. zeide hij toen »ia ver
bonden aan fellowships, waaraan geen
verplichtingen ziju vastgeknoopt, en de
man, die zulk een onderscheiding verkrijgt,
kan, als hij het verkiest, zijn leven lang
werkeloos blijven. Als die instellingen niet
bestonden, zou niemand er aan denken,
ze thans voor te stellen. Niet alleen staan
zij in geenerlei verhouding tot de diensten,
voor welke zij terie beloming zijn, maar
zij wijken ook te eenenmale af van de
regelen, die men in alle andere levens
omstandigheden toepast. Iu lien iemand
succes hetft bij het leger, dan bevordert
men hem en geeft hem tegelijk een meer
verantwoordt lijk commando; indien hij
zich in de kerk verdienstelijk toont, maakt
men hem een bisschop en geeft hem daar
door tienmaal mee:1 \\vrk ; H hij in den
burgerlijken dienst, dan getfi. men hem
ccn ho »ger traktement, maar te yens een
pos-t van meer vertrouwen. Alleen bij dec.e
fcHoii'nJiiji/i, aan v.lke geen plichten zijn
verbonden, beloont men verdiensten door
volstrekte werkelooshei 1."
\\Vargchiji.lijk Ls de heer GiaiLstoae
niet aanwezig geweest bij deze hucrc re-Ie,
want Lord S.ilisbtry kon, als pair van
het koninkrijk, alleen spreken in het
Hoogerhuis. Maar was hij aanwezig ge
weest, dan zou de leider der liberale parlij
met het volste recht hulde hebben kunnen
brengen aan de eerlijkheid van zijn con
servatieven tegenstander, wiens conserva
tisme zi-jh zelf op zoo flinke wijze wist ts
herzien. Lord Silisbury heeft bijna altijd
zijn onafhankelijkheid weten te bewaren
tegenover het doclrinarisme zijner partij,
allereerst echter tegenover zich zelf.
DJ j >nge Lord Cecil was een gevreesd
tegenstander. Hij was vaak bitter, sarcas
tisch cyni-ch iu zijn toon a m tuier of
jibcs and j eer a zooals Disraeli hem
eens heeft genoemd. Op lateren leeftijd is
hij natuurlijk kalmer geworden, een rustig
en zsakrijk spreker, af keerig van phrasen
en eiratorie. I'i i op'.'cht echter heeft
hij zich nooit verbe'ord. I) 311 lust, om eene
hem plotseling invallende aardigheid
so-ns geestigheid, so;n-i gr.jfh.3!.! te
debiieeren. het f't hij no-iit kunnen ba
dwingen. En d.e litf hebb -rij heeft hem
ze'.f eu (ie ll'jjeering, wairvau hij deel
uitmaakte of aan welker ho 'ft hij stond,
nu t, zeilen in groote. uioi-ielijkiie-ien ge
bracht. DJ gritn'l sei'jnnir die, hij was en
steeds gebleven is,, liet /,ic'a bij zu'ke
gelegendeden Vtileiden tot gevaarlijke grap
pen, die i,iet eens yitüninnnlikc waren en
die in den mond van een ii]iibe,scliaafd
man en een eivaren diplomaat een hoogst
pijnlijken indruk maakten, al bezorgden
zij hem een goedkoop applaus.
Lord Salisbury heeft gedurende zijne
lange politieke loopbaan nooit eenige
tv npathie betoond voor de democratie.
Maar wanneer eenmaal de meerderheid
der natie, de meerderheid der kiez-rs
althans, z;ch duidelijk had uitgesproken
voor een beginsel, mocht daaraan naar
zijne meening r,iet meer worden getornd.
Zeer interessant is, wat hij daarover zei Ie
tot zijne medeleden van het'Hoogerhuis,
de eifelijke, niet door het volk verkozen
wetgevers. »Wanneer de meerderheid uwer
landslieden zich heefc uitgesproken, en
wanneer gij ziet, dat hunne overtuigingen,
hunne vaste, wel overwogen, volge
houden overtuigingen, ten gunste zijn van
eene bepaalde richting, dan ontken ik geen
oogenblik, dat het uw plicht is, toe te geven".
Het is misschien geen aangename oplossing;
het zal misschien enkelen van u doen wen
schen, dat eene andere schikking mogelijk
ware; maar het is volkomen duidelijk,
dat, terwijl een lid der Ilugc-ering kan
!-.f..rj'!cn, als men hem vraagt, iets t,> dom,
r :', \:' "üyin o', i ?"'">'?'? i : - M.:: ;i, < ,1
t..-rv. /I m; i :!'v.ui hu L!g.V..ui"; ;'ij . -.;. t i
kan op^evui, ids ui c n ii m den u. -oli sioll,
een maatregel te steunen, waarmede hij
l zich niet vereenigen kan, voor u, als Leden
i van het Huis der Lords, zulk een uitweg,
niet openstaat. Ik betwijfel daarom niet,
dat in de zeldzame en gewichtige gevallen,
waarin de nationale wil zich duidelijk heeft
uitgesproken, uwe Lordships zullen toe
geven aan de meeniug van het land; an
ders zou het voortwerken der
regeenngs; machine niet mogelijk zijn. Doch er H een
ontzaglijk groot onderscheid tusschen deze
opvatting en het zich verklaren tot niets
meer dan een echo van het Huis der
GB' meenten".
: Dat deze woorden geen holle phrasen
waren, heeft Lord Salisbury beweien. De
aanleiding tot zijn betoog was het voor
stel geweest tot afschaffiog der lersche
(Protestantsche) Staatskerk. Het was
ini dertijd door hem zelf bestreden. Ii 1809
j had hij (toen nog Lord Granborne) zijn
ontslag genomen uit het ministerie, omdat
| hij zich niet kon vereenigen met Lord
Derby's volte face naar den liberalen kant
; in de o, laestie der kiesrechtuitbreiding. Die
uitbreiding was echter een feit geworden,
en de nieuwe kieiers hielpen mede om,
j na de Parlements ontbinding van 18C9,
1 de conservatieve regeering, ook wat haar
j verzet tegen de afschaffing der lersche
i Staatskerk betreft, in het ongelijk te stel
len. Lord Salisbury hei ft toen rond weg,
zonder voorbehoud, de consrq lentie van
zijne eigene theorieën aanvaard en in het
Hoogerhuis de aauneming bapleit van het
; wetsontwerp, dat hij vroeger bestreden had.
(Slot volyl).
Brief ut Utrtclit,
door TKIJ.-J JAS DEN LKEMPUT.
't Gaat er hier ra ir naar toe, tegenwoordig.
Ik heb geea rust in mijn graf en ik moet u
verklaren, dat ik rae al een ke,r ot drie, vier
heb o ngikeerd, zonder dat het ine iets mocht
baten. Het begon me dan cok kriapjes te ver
velen, dat beurtelings op my'n rug en mijn
buik liggen, en ik heb dan ook maar eens van
de gelegenheid gebruik gemaakt, dat alle
menechen. op reis zijn, om ook eens vacantie te
nemen en een suoep-eisje te maken. Ik doe
dat zinder vacantiekauten, rondreisbiijit-en
of kö'.elcjijpone, maar heb eenvoudig mijn ir.trek
genomen op een zolderkamertje van
mijnvroagflre woo; huis bij de Bikkerbrug, thans be
woond of eigenlijk ilwns niet, want hij is
ook al oo reis,zoidat ik het huis alleen heb
door Puek. Ei als ik daar nu zoo eenzaam zit
in dit mooi gennubleerde huis, dan denk i i
wel eens, dat, als ik nu weer door die
Spiansch=! solditnn wer.l lastig gevillea zooa's in
1529, ii m? nog wal ereis bedunken zou, esr
ik hen van r)e trappen smeet... uit vrees dat
ik misschien met zoo'n smerige Spa-jool een.
nar.iplustanilaar.l of ooiets kapot zou gooien.
K fii, ik z't nu hier en heb fcat gez'.etit op
het bUlnuU ea ,ieak er rnst ergernis aai dit
de vroauj minnen, die dair stra';s naar toe
zullen etappen alweer van gehalte verander l
zijn. II ;t heeft er wel wat van ot Utrecat weer
i.a.-ir de.i Spaa'Bthsn tij l terug verlangt!
Ds c'.ericalen vin oeïd; kanten
antiro/jl'itionnairon en rounschen hebben elkaar
bij de verkiezingen weer zoogenaamd gehol
pen h;t mo:istcr«rbond wordt wel onikand,
mi'.r uit het reaul!a\t z >u men toc'i moeten
b'sluiten dit h-1 wal degel;jk gesloten ge ff ?est
is ; de heerea hebben elkaar wjer bij den neus
gehad. E :n der clerica'e partiJ3n ineft hst
lootje rno3'.en l'ggeu: twee anti-re/olatioEa;ron
zijl u'.l en twe<! rooaricien in dan K\*i
gebrac'at.
Een dier beide rooms^hen, is cea
koekehakker en het bewijst wel ho3 moeilijk het is
tegenwoordig, on degelijke, wél ontwikkelde
mannen te be vegen zici een candidatuur te
Jaten welgevallen, dat het burgerlijk element,
zoo'a overwegende plaats ia dit bsstuurscollege
gaat innemen.
Die koeksbakker kan een heele brave man
zijn koekebakkers zijn over het algemeen
bra'/e nunschsn en het is dus niet te
vt-rwich'en, dat de;e uitverkorene der kiezers
daarop een uitzondering zal maken. Maar wat
west hy in vretesnaim» vau bastuurszaken at V
Ei zal hij er zich op zijn l erft ij i nog kunn n
inwerken", e;enals bij dat mst ijver en vlijt
van zijn jeugd af aai in de koek gedaan heeft '/
Nu hoor ik, dat hij zijn candidituur voorna
melijk diaram t'! di ken heeft dat een
wijnhandjlaar van zij ie partij en uit zij-i buurt
een vorwait va i een vroeg-sr welbekend
wijnha:ide!air raalslil door de leiders nog wel
wat j )ng g a:ht wer l om k;ins van alagen te
he-i>b3o. Daarom de wy ikooper r.og maar een
p ;os op BI al g'zit en voorloopig de
koekeOakker ia d-'ii Ka ld l
I.i mr. Ejivog:! bïgrooten we het i'jng.-te
lid van den K*id, o:.zen B juji-nin ! H.j wint
h>;t i.nj; ii j'u'?! van mr. Kooien moge dij
bat ook iu beialigihnd van he.u wini.e.;.
Taleurct^lüngan, die oik den jeugdigen
advocAït in zijn kortstondige loopb-ian iaat
bespaard ijn gebleven, stemmen hem, naar het
schijnt, onaangenaam. En nu hy zijn fraai
buiiengoed Maretraite" aan den straatweg:
Cantrtle R-.a l van Beroep, betrokken heefr,
lo ipt bij ge/aar dat zijne voornaamheid hem
parten gaat spelen.
Misschien zal het heaa een weinig (ot
hedairdaeM s*emm;n, dat tivae bezadigd? en hiisr
z;er g-'.acnt.; ka'.holieksi de raa Weden Van
S.raaten en Van ioren Bjvoet het dijden
van d-n j nigd gen mr. Koilïu (leze zou zich
niet uitdien hebban om zelfi OD'.en burge
meester e.i den wethou Ier Riiaij aan zijn
partijb :'lang op te cffiren) strenge ijk afkeuren
en niet langer aa.n zijne zijle wersohen te
gaan.
Die b d Ie ha?ren hebban eenvoudig hun
liduuatsch-p der katholieke kiesvereei ig'rg
neergelegd en dairm^iie een nieuw bewijs van
hun onaihfiiik^hjk karakter en mr. Kooien een
klein rntir hard lesje gegeven dat hem, als
hij niet al te hardleersch is, van groot nut in
zijn volgend leven kan zijn.
Gslukkig dat ons ijverig en b3kwa*m
Dagelijksch B -stuur nog rekenen kan op dea stt-un
van een aan;a' beproefde, wetenschappelijke
mannen, die el te malle bokkensprorgen van
het burgerlijk element in den Kial gemakkelijk
kunnen b'ilctte'.i. al moe' dan daurdoor van tijd
fi>t ' ,}'\ h-t y''.-'.'is "jn (ie KOO ].,"-?:!'fff'. c'!cl,l
,r1,-"plantsoenen en parken hier prachtig geworden!
Als men ze in zoo'n tijd niet gezien heeft ala
ik, 8ta*t mm eenvoudig stnpefacio, zooals men
in mijn tyd zei.
Ea in alle ptrken nwaiek: drie-, viermaal
in de week kostelooze, opsnbare
mtBiekoitvoeringen. Jammer dat het dag in dag uit zoo
plasregent, zoodat er zoo weinig van geprofiteerd
kan worden. Maar, als het waar is wat men
mfl vertelt, dan zal onze stadgenoot Swaters,
de fabrikant, die heel ons land reeda van
zonne- en regentenfen voorzien heeft, eerlang
ook in zijn eigen geboortestad geëerd wo'den.
Hrj zal opdracht krijgen om inrichtingen te
maken, zooals hij onlangs te Rotterdam gedaan
heeft, waardoor bij dreigenden regen een geheel
park in een minuut met schermt-n overdekt en
in e3n ruime zaal herschapen Wor.lt. Tegen
dien tijd zal cok het ele trisch licht zyn intrede
hier wel gedaan hebben, zoodat we dan droog
en niet in het duister naar de muziek kunnen
lu'sUren.
Als het zoover is kom ik nog weer eens een
stoepreisje hierheen maken.
illUltllllllllllUlllinUUHIIIIIHHIIIIIMIIlHIMtllfUIHnnilllllHU
odalt,
MiiuiiiiiifniiiitiiniiiMHUiiiiituttiiiiHiuiliniiikiiiiiiitiiuiiiinMkiriitnflM
O.u
e.-. ! Wat zij i
De Dnitóe Tatorpisa'iu. in 1902,
Dezelfde verbazende ontwikkeling die de
Duitsche sociaaldemocratie bracht aan den
t pits der E'iropeesche arbeidersbeweging,
dezell ie snelle gruei en taaie volharding
is ook merkbaar aan de Duitsehe
yakorgauisatiee, die. van de arbeidersbeweging
het overige deel uitmaken. De snelle ont
wikkeling der LHiitscne industrie in de
80.r en vooral in de OOer jaren, in het
zuidea en westen van dit gronte )ijk met zijn
krachtige bev ilking, heeft het aanzijn ge
geven aan een industiieel prolttariaat,
'iwelk, uit ziju aard en door zijn socialis
tische gezindheid, eeu uitstekend materiaal
was voor de vakorganisaties. Te meer nog,
waar de Duitechers uit hun aard geschikt
zijn voor disciplinaire organisatie, voor de
vakbeweging van zooveel waarde.
De vakorgam.-atir", die jaren lang gebukt
ging onder het B.Mnarck-regime der
Regeeiing, later onder l'attbauier, alle
vereenij^iug-irectit miste en als't ware vogelvrij
t ton d tegenover justitie en autoriteiten,
kwamen eerst tot ontwikkeling sedert 1890.
T'ien werd de politieke atmosfeer wat
ruimer, en kon voor het eerst een centrale
organisatie worden gesticht. Aan het hoofd
dezer organisatie kwam te staan de G
neralKommiaaion, eeu bestuur va,n 7 leden.dat
de statistiek verzorgde, en verder d^
algemeene belangen behartigde, de congrti-sen
voorbereidde enz. E ke vakbond behield
zijn autonomie in eigen aangtl^cerhcden,
on was slechts federatief, door middel du
Gjneral Oomrnii*ciari, met de oven., e
oigauisaiies vet Dunden.
Deze vakorganisaties, geleid vooial door
ociaaldemocraten, < n aan wior inreilïjke
bouw van 1800 tot 1SU3 hard j e vtrkt v.'trd,
zijn, vooral s ^dert dien tijd, t >t machtige
ontwikkeling gekomen. Zij htbbeu \\.-.ir
de arbeidersklasse van j lar tot jaar gioote
voordeden wtten te behalen, aan h-,><?£.. r
loon en korter aibeidstijd; eu zij htbben
aan bulai.gnjke sociale itstellir gen htt
aanzijn geschonken !
Behalve deze helangiijksle en grootste
groep van vakvereeiiiüingen, die op
onafhankelijken f<ron(Mag staan eu min <»f
meer suciali^tisch gezind zijn, bestaan t-r
dan nog: lo. de Hirsch Dancktrjche
vakveiveuiging, in 1870 opïtricht door
Max Hirsch, die op gematigden grond
slag staan tn zich vo:>rMimtlijk loelepgen
op het fondienwtzen ; '2 >. de christel ke
vakveieïniir'.ngeii ( >iottorantsche en
katholie'..fe), iu 18UÖin tere centrale organisatie
gesticht, vooral om den invloed der
eocialisiisch gezinde groep te breidelen, die
ovtrigt-ns op tamelijk vooruitstrevend stand
punt staan ; o .. de loka'e vakverenigingen,
d. w. z. dia bij geen bond zij'i aangesloten,.
en meestal bi-slist, s icialistifch zgii: 4). een
aantal vereen gingen, van
spoorwegambtenaren en dcigelr;ke, die zich nergens bij
durven fiat.slmiei!. eu in den regel zeer
behoudensgeziiui zijn.
De Hus;'!i Dauekersche vereenigingen
tt'deri in 1901 gezamenlijk 00 7ü5 leden;
in 190 ' stet'K dit aantal tot 10-' 851 Itdtn.
D-it is een 11 r.k aantal. JMiiar na een r.rbeid
van meer dan 30 j tar beteetent dit toch
weinig. Kr i^ een gorifcbe rij van b.drijven
(?o.v. de, buuw.'ükkfi! en de tübaksii;du-tiie)
waironder de Hirrcii Dui.ckertche
Vfie.'Ligingen m 'i g-lieei ijiel btMt.an. De s;ei kste
gr.Kpen zij.) die der ninci.ii ebouwtrs ea
meiaalbeweiktis met 4<JOi!0 en die der
l'ibritksaib iders, met '21000 leden. Maar
111 deu i'g iiiijken ttrijd, bi.i iooriactie enz.,
iia'tt kei.i. ile^e organisatie Weinig of niets.
/; zij n do :r de si eialistkche veicen1. gingen
en i m ove vii-u^e.u.
De chrü.ch.ii-P vak\(rt erigin^cn slaan
voor het jt;^r 1L-02 '.ürgeie kuil voor een
kxi.iilai van 84 (j~>2 die otdcT centrale
leiding stiian. /i IMI-ISKJI vooi namelijk in
hel kuüioiiekt zuid-, n van Duiiccbland tn
de lïtJL-p.o .'ii.cij. Mcurrnal» n s<taan zij
tegeiiovtr de paitooi 8 in volle ac'ie en
vallen er ook ondtr lien slachtoffers bij de
vleet. De uve.e gioot-ie huni.er oiuaiiisatiej
zij n : de im:i,v»eike.is n;et 40500 en de
Hx'ielarbeidir.-i, luit biji a 18000 leden.
Udiii.even tuhiuan i.iig tai \an
or.r.fhai.keJiike vi te* i.ij'i.ge: , met te zamen
iu m ICO O'.iO leden. Tot de eigf nlijke
?iiijdbare v; rtfiii.uii g' n i uni eu ciezen cchier
i,iet fifrtktnd \\oidiii. De sUrksten van
dezen zijn ele ?poorwoj;btanib'fn in 4
vereciiigiiigm met te /.amen CG 000 leden,
p'iMbi anibteii m> t GdiJÜUden,
muiikju.ten\t reci.ifjingeii met 11 000 leden, koifi
huisbidieidtii n.(t lU.l'OÜleden. Ivgu.lijke
itiijd v o'>r Joor.avci borging wordt echter
dour dex.e organisaties niet gevuerd,
Ycineweg de belatigrijkste gt'otp, zoowel
van aar.tal als van organisatie en
inrichti: g, n.aar bovenal van lesultaten in
huni en mij l, is de groep der onafhankelijke
et socialistisch gtzii de or.ganisa'ies, die iu
de Gei cral-cnn.nmsion georganiseerd zyn,
(?n door welke dan ook deze statistiek is
opgemaakt. Over de ontwikkeling- d. ztr
c :^>!:iift-.iie.ïscriirt lii'iüie iiau vi re
!;aii(.eni-luii;! K ii:i de iiftfc-tii'.iting van dj :.)
;;;;iit:u;.*.-. LI j. e; li. !.tt volgende sta-.i'.j.: e;.i.
voii.ctnue oveii clit.