Historisch Archief 1877-1940
No. 1366
D E AM STERDAMMER WEEKBLAD T O O R NEDERLAND.
3 Boven-
Vfirmo~ ?"*-*5 Aan- Daar- ^'en Totaal gen in kaa
~ o§fai" van in pi., aan- bij de
g -^5 l d vroa- ver- t»l
boofdbel~5 « ' wen. eenig. leden, sturen.
891 62 277659 100002876.19 425845
189256237094 4355 7612244731 646415
1893 51 223530 f>384 6280229810 800579
189454246494 5281 5550252044 1319295
1895 53 259175 6» 97 10781 2G9956 l 640 437
1896 51 32923015265 58 8333088 3323678
18975641235914644 6803419162 29^1424
1898 57 4937421348117500511242 1373313
1899 65 5804731928)15946596419 5575547
1900 58 680427 22S41 9^60690287 7745902
1901 57 67751023699 936 > 685870 8798333
191 2 60 733206 28218 10090 743296 10.253 559
Daaruit blijkt dus allereerst, <iat, terwijl
het aantal bonden eer af- dan toegenomen
i», het gezaraeiilijk aanal leden der bon
den en verf PD igi r gen geklommen is van
277.000 tot 733000 en dat, riiettegeLStaande
de organisaties gedurende de lastste 3 jaren
enorm hebben ie kampen gehad iiiet de
gevolgen van den ir.duüirieele» crisis, die
zich vooral in Duitechland sterk, heeft la'en
voelen. Dat bewfss de hechtheid dezer
organisatie.-1
De sterkste van deze GO aangeslo'en
vakvereenigingen is de inet&albewerkersbond,
waarin alle branches van htt metaalbedrijf
ztfn opgenomen, ui. 128842 leden; de
raetselaarcbord lelt 82223 udtn, de
houtheweikers 70390 leden, de miinweikeie 41 804
leden,, textielarbeiders 38 158
fabritkearbeidei B 33 40, lypografeu 33.300; op {enigen
afstand volgen dan de au dn e bedrijven.
Procentsgewijze-d. w. z. in vtraoüding
tot de in htt vak wtrkzan,en, zijn het sterst
georganiseerd de typografVn, die 79 38 r, C F.
van de collega's in de organisatie htbben,
dan volgen de beeldhouwers met 65 i-CX,
glasblazers met 44 jC't, kopemnerJen met
54 pCt. De vrouwen zijn het best georga
niseerd op de choei,tabrieken, waar 20 pCc.
van hen in de oiganisaüe zijn. Maar
enorm groot is nog htt aantal vrouwen,
dat Dog gansth et»at buiun het vereer
igicgsleven. Slechts 3 13 ^Ct. van de vrou
wen, in de industrie werkzaam, zijn tot nu
toe in de organisatie betrokken geworden.
De grooie sociale betetkekis dtzer -vak
organisatie is natuurlijk in de eerste, en
vooinaaintte plaats gelegen in den invloed
dien zij cefeien op loon en werktijd der
arbeider?. £n die invloed is niet gering!
In de meeste, ja in alle vakken, zijn in de
laatste jaren de loonen belangiijk gestegen
en is de werktijd in de me s ie bedrijven
van 11 op 10 en O'/s uur teruggebracht, al
heeft dit ontzaggelnk veel opi fïering en
strijd gekosil In vele vakken: lypografen,
zeelieden, brouwers, bouwvakken, enz. zijn
door de actie der vakvereeniging
iarie/ovireenkomsten met de patroousvereenigingen
aangegaan, die de loonen en den werküjd
voor eejJge jaren vaststellen, en daardoor
stakingen worden 'voorkomen.
Maar behalve op dit terrein strekt zich
de bemoeiing der organisatie ook uit op
het gebied der verzekering, waar zij een
groote en belangwekkende taak vervullen.
_De organisaties gaven toch uit in ronde
cjjfers voor ondersteuniüg hij z;ekte:
5.500,000 mark bij invaliditeit: 717897 ruk.
hulp iu nood en bij overlijden: 1100000
mark, bteun bij wtrkeloostieid: 5400000
mark, reisondersteunmg om arbeid te zoe
ken : 4500000 mark, ste-un vc.or slachtof
fers en uitgeslotenen: 1044C17, voor ee
reeb. te J ij ken bijstand: 400 LC5 mark. Dat
is te zarnen voor ondersifcuningsdoeleiudeu:
ruim 3800,000 mark; voor stakers werd
ge6
oFmUl&ton.
Oud mal, gaat bovenal".
Ken verhaal uu Amsterdam,
DOOE
J. F. DE WITT.
IV.
Het zal zoo wat een uur of vijf, h df zes zy'n
geweest toen jtffrcuw Schaaluma ontwaakte
door een gevoel als ot t r iets op haar werd
gegooid. Zg sloeg droomvrig haar oogen op
en bemerkte toen, bij htt tctieuuriicht dat in
de kamer doordrong, dat haar man was opge
staan en zyn deel van de echtelijke dekens
mede haar had toebedeeld. Het maakte caar
benauwd en zij ontdeed t-r z ca van, slaperig
«r over denkend, wat de rerfeu van het
Leengaan van Sjoerd kon zijn geweeHt. Zij lasterde
of zy hem ook hoorde loopen eu i u n kwam
er een geluid tot haar alsi,f twee menschea
stonden te fluisteren en zacütkent. te lachen.
Met een energieke beweg.ng hit f zij zich rp
en zette zij zich in zittende houiii « op den
rand van het breede eikerjhou.en ledikant. Er
was een frou-frou buiten te kamer als van de
kleeren van een vrcuw, die vlug voorbij liep
en daarna piepte het hout in de gang a.s
onder het gewicht van een zwaar mentch.
Voer dat zij het eiger lijk zelve wist hal
juffrouw Schaafsma de deur geopenl en stak
zij het hoofd sp'ederjd de gang in. En zy'
voelde eea rilling langs ba.ir rug gaui, toen
zij haar man en Lili, beiden geheel gekleed
de trap z«g afgean, en kort daarna da voordeur
zoo zach jes als maar mogelijk was ho rde
openen. Tegelijk kwam een rijtuig de straat
in rijden. Juffrouw SchaalMna sloot snel de
deur van de kamer, en opende een venster.
Gelukkig hingen er jalousien vcor, zoodat zij
door de reten der latten zien en hooreu kon,
zonder zelf gezien of gehoord te worden.
Zij zag toen een grooten breack me t wee
forfiche paarden bespannen vorr htt tuis stilhouden.
De huisdeur werd geopend en Schaafsma
kwam nsar buiter, aan iedere hand een vrij
z war en, maar niet zeer grooten k< ffer dragend.
De koetsier nam ze van hem aan en plaatste
ze vooraan in het rijtuig.
Is dat Alles ?" vroeg de man, zoo dat het
hard klonk in de stille straat.
Ja," antwoordde Schaafsma t p vroolijken
toon. Wij nemen niet meer dan hoog nood g
is. Verder koopen wij wat wy' behoeven in Par\ s."
Ook prettig uitziend kwam nu Lili aan. Zy
stapte in en Schaufsma hielp haar daarbij, zoo
galatit als was zy zy'n jorge vio.uw.
En nu vooruit," zei Schaaft-ms, toen hij ook
had plaats genomen. Je behoeft niet hard te
rijden, als je maar maakt, dit wij in Uttecht
den sneltrein naar den Haig halen, want wij
pakken dsar den luxe-trein i aar Parijs"
Flap, daar ging het portu r dicht. De koetsier
beklom zijn hooge zitplaats, hy' nam de teugels
zatnenlijk uitgekeerd: l 930329mark, zoodat
duidelijk blijkt, dat do vakorganisaties hun
taak vinden niet allén in het organiaeeren
van werkstakingen, maar ook op het ge
bied van ouderlingen steun belangrijke
werkzaamheden doen, om de
onafhatikelijkheid der ai be'deisklasfe jegei.s de open
bare liefdadigheid te bewaren.
Ea dit neemt van jtar tot jaar toe. Tot
de invoering van venpüch.e uitkeering bij
werkloosheid wordt in de eene i a de andere
organisatie besloten, en daardoor sterkt
men het veraiitwoordelijkheidsgevoel bij de
arbeiders ztlf', die elke week een bedrag
daarvoor storten.
Het bedrag der contributiën is in de
laatste jaren sterk gesteg» n. Vroeger be
taalden de leden 10 u 15 pf. par week.
TbaLS hebben zij, behalve hun entreegeld,
bedragende 50 p f. tot 2.50 mark, elke week
20, 30 of' 50 pf. te storten. Bij de typografen,
bedraagt de wekeliiksche contributie mk.
l 10, bij de piatiomakers mk. 110 en 1.40!
Daardoor is de gehechtheid aau de orga
nisatie grooter geworden, en deze vaster
en ktachtiger.
Er zijn dan ook organisaties die
belang, rijke sommen ia kas hebben. De lypograferr
j (die door hun tariefoveveenkomst gedurende;
j een G tal j iren geyrywiard zijn tegan
sta| kinj.) bezitten bjna 4 m Ilioen mark! Maar
dat is da:i ook verreweg dei nikste. Dd
metselaars bezitten ruim 1300000 mark,
de hout bewerkers 800000 mark, de metaal
bewerkers 700 000 -tn irk, de timmerlieden
400000 mark. DJ «neste of bijna alle vak
bonden hebben gesalarieerue bestuurders
en een eigen week of maandblad. Het
groote weekblad dnr metaalöewerkers heeft
ten oplaag \an 130,000 exaoipl.!
Z'.e laar eeuige tnjwmderheden over de
Duitscïie vakorganisatie, die, hoewel nog
jong, zich reeds tot de meest belangrijke
verèchijtiselen in dd arbeidersbeweging van
Europa heeft; ontwikkeld! De uitstekende
organisatie, het betrekkelijk hoo^e peil vaa
ontwikkeling, de taaiheid waarmee ze zich
opwei ken eu de enorme sommen die zij
besteedt niet alleen voor den snijd, maar
ook. voor ondersteuning van allerlei aard,
allén door de arbei Iers, stempelen haar
tot eene inrichting, die de belangstelling
verdient van allen l S.
S. BKO.NS, De Muziek in baar Wflier.
Proeve eener Nederlandsche
Muziekaestbetiek. De Erven H. van Munster
& Zoon, Amsterdam.
M. CiiOP, Leiddraad door Wagner's werken,
bewerkt door Wilhelmina v. Westrheer.e.
Afl 5. Tristan and Isolde. L. J. Veen,
Amsterdam.
JÜLIUS SABUE Pdter Bsroit, zijn leven,
zya werken, zijne beteekenis. De
Nedtrlandsch;) B inkhandjl, A: twerpen.
WOÜ/MS HLTSCHKNRUYTEU, Orkest en
Orkestsp;-! na 1600. W. de Iliir, Utrecht.
KABEL HEYNDEJCKX, S udei ter,-Liederbeik,
twerf deelen met byvosgiel. Algameane
Driikkurf-tmaatschappy, Brussel.
F. R. COEBS FB;JN , Liederboek van
Grooten de zweep ia bande,-], de paarden trokken
aan en het rijtu'g kwam in be veging. Sneller
en sneller klonk het hoe'ge rappel, scherp het
geratel der wielen, toen draaide het rijtuig een
hoek om en verdween uit het gezicht.
Juffrouw Schaifsma ttond nog op dezelfde
plaats voor het renster. Z^j was als versutt door
al het gehoorde. Sübaaf' ina was dus heenge
gaan met Lui, stil, zonder afacaeid te remen,
die twes waren, wat je noemt er van door".
I>at besef maakte zich langzamerhand van juf
frouw Schaafsma meester. Zij prevelde het
zachtjes met door den schrik verbleekte lippen.
Er van door". Haar goeie, ouwe man, bad
haar dus na mee.- dan veertig j «en trouw,
verlaten met dat buitenlandse ie nest. En hy'
had dat zoo g«daai dat de heele buurt r,et
zoo goed als zij bet had bunnen zien. Ieder
kon morgen hooren van da dwaa:ihei l van
meneer Schaafsma en van het malle fljuur door
zy'n vrouw gemaakt. Want riet zoo goed als
die meid hem overgehaald had z'n truuw be
spottelijk te nukap, zou zij hemielf ouk voor
den ui «l houfli-n Kn hun jorg"n, hun trots,
zou als hij uit den verren Oost in hi t va erlami
terug kwam, zijn moeder verlaten en zijn vader
verdwsasd vinden.
Dat lantsto d«rkb?ell trof juffrouw Schaafsma
als eeu eltctri che vo k. Het biacht haar oude
energie weer in werking. Zij rukte zich van
haar plaats als hit ware lo«, staakte haar
overpeinzing en concentreer Ie al haar denk
vermogen op de vraag, wat haar nu te doen
stond.
En in enkele Becordan had zij die vraag
bsaLtwoord Zij zou het tweeial tolgen en haar
man terughalen ^óó.- baar jongen in let iacd
kwam. Wat het koeten zou wist zij niet en dat
kon haar ook niet schelen. G.;ld en waarden
waren er genoeg in huis en wat zij met
Schaafsma samen verdiend hal, welnu, dat zou
zij dan maar made uitgejea oin hem van zijn
dwaasheid ter ig te brengen. A's die mud geld
vroeg, zou zij het ook gevan, maar nooit mocht
de jonden weten, dat zijn vader op zijn leeftijd
een mallen streek bad uitgehaald en zijn moe
der zoo grievend had beleedigd.
Een oogenblik dreigden de zenuwen juffrouw
Sehaafsma de bass te zullen worden. Het was
toen zy bedacht, dat al s!aagde zij in haar
plan, de oude heerlijke verhouding tusschen
haar man en haar nooit herstri i zo i kunnen
warden. Al leefden zg wter ^men voor', hè1;
zou nooit meer zy'n ah vroeger. Noo.tmeerde
oude veitrouwelykaeid ncolt meer dat samen
terugzien op een samenle/en van veertig jiren.
Nooit metr dat ophalen v*n de herinnering
aan al die kleine gebeurtenissen voor niemand
van belang dan voor hun twee beidjes.
Kr kwau een stuk ia haar keel, en de tranen
stoi.den in haar o 'gen ; maar zij veegde ze af
en dronk een glas koud water.
Toen begon zij hair tocht door het huis. Z j
filoot alle kasten, waarin zalen van waarde
lagen en de kamer van Scbaafsma af. Zij nam
een belangrijk pik eff ;cten uit de brandkast ;
toea hail'le zij uit hair linntLkast een p'atte
doos, die heel zwaar was en gevuld bleek te
Nederland. Vierde boek. C. A, J. van
Dishoeck, Bussum.
Comoleet is thaia »le Muziek in haar weznn"
proeve enner Nederlandsetie muziek aesthetiek
door S. Brons. E?enals in de twee ten vorigen
jare reeds verschenen en door mij besproken
tfliveringep, is ook hier de schrijver zeer
populair in zgn uitdrukkirgswijje o.-tk bij de
beharidelirg van zeer wetenschappolijke onder
werpen en levendig van stijl. DaaDmishtt
wergehe'yk iat het boek in veler handen konae.
Enkele verklaringen van den be,r Brons
lokken tegenspraak "i'. Zoo lee.-t mpn met
verbazinar op pa,'. 118 »Da exitaens dar N.T V.
hebban fin"o gemaakt". Ala men nu weet dat
dit jiar 7 en verleden j lar 71 candidaten
zy i geëxamineerd, dan kan men moeiliik zijn
o.ij/sn gel oven, lezende wat ds heer B ons in
zya boek dpcnsteert. Het is waar wat tij later
zegt: »d* R'gaerirg behoort, het is haar
plicht ds kunst in hnschermu g ts nemen''. Maar
het is juist de N.T V. die hierop ten btsrkste
by de R geering heffe aar.gedrorg«n en die
deze taak ter hand neemt, zoolang de
rcgeerire te dien opzichte io gebreke blijf'.
Op pag 2o9 zegt de schrijver, ik acht het
mijn plicht, in dat boek zoo ol j »ctirf mogelyk
te zijn, en ongeveer 100 pngina's vroegar doet
hij een aanval op dsn beer Wouter
llimchenruyter, waarvan by zelf zegt, dat deze
eemgszinK persooi lyk getint is Bovendien bly'kt het
daaruit dit hy den heer H'itscbenruyter r.iet
eens goed begrepen het ft. Trouwers over het
geheel is de heer Broos over Rich»rd S rauss
(want daarover liep ook deze q mastte) niet goed
te spreken l), hetgeen ik oik n-rt o!>J9Ctitf
vir.d. In een boekwerk, waaraan de schrijver
varmoedelyk een lar.geren le-ensduur hoopt tou
te kenner, dan gewoonly'k aan een dag- <-f
weekbladartikel ten deele vult, bal b\i, tegen
over een zoo sterk pprekeode fi^iur als Rich.
Strauss, een meer afvachtenje boudirg moeten
aannemen. E i dat zou ook w-r^andig geweest
zy>, wai t met Strauss zal eenmaal de ge
schiedanis te doen hebban.
Hoewel r,u het goede in het boek pan den
heer S B ors niet minder goed is ondai ks
bover.frtaa: de grieven, und ik hét toi'.h jinmer
dat de sebry^er niet meer ze;f oeperkii g heeft
in acht genomen. Tdn slotta zy ha n er op
gewezfp, dat het door Biii.i in de wereld
geschopte praaij^, hetwelk diwr zoovplan klak
keloos overgenomen werd, als zoa P.ilestrina
een geheel lieuwen ttijl geacbapsn hebben by
he.t concilie tan TreLte (p"ig. 137), einde'yk
toch maar r.iet verder moest verspieid worden.
Van Chop's Leiddraad door Rich. Wagner's
weiken ligt de vijfde irljveriig, handslrnde
over Tristan und Uolde, voor my (tweade drul*).
Da bekende gunstige ei»ei.scbappen in de be
werking, weUe door den scbryver bij at dere
draoiatitc'e compobitiën tan den B0yeuthir
meester aan den dsg zijn geieg-1, zooala da
geschiedenis van het ontstaan, bronnen van
den tekst en nattiurlyk vermelding der
hoofdmotieven, vindt men ook hier terue Wilhelinine
van Wettiheei e, die het in het Naderlandsch
heeft beweikf, gaf ei kple opmerkirgen ten
beste, welke meestal triffjn door jüistbei^.
Esn uiterst tyoopalhiek boek is «Poter Bsnoit
zy'n leven, zyne werker, zyne beteekenis,
door Jiiütis Sibbe. Hat is geen biograpbie,
beginnende: Peter Binoit werd geboren enz.,
erz....! Neer, het is' een met warmte, met
gloed, met grenzeriloozn vereerirg geschraven
hulde aan den erooten Vlaamschen compoiist.
Uit iedere Uadzy' la, uit iedereu regel spretkt
bewondering en liefde voor den tyapathieken
1) Eannaal zelfs stelt de schryver de vraag,
raar aanleiding vai >A'so sprach Zarathustra",
of een piilos^pMsch lysteem een oi.derwerp
is, voor muzikale behandeling geschikt. Zoo
weinig begrijpt de schrijver Strauss en zya werk.
lllilVMIIlllllllllltlll
zijn met lou'er gouden tientj;s door haar
zalf in de jaren van voorspoed opge/aard, (zy
wist tog Doe zy het eerste duüeltje had op
zijde geiegd, dat de oorsprong van aeze ri,,ke
verzameling was geworden) en daarna kleedde
zij zich eenvouaig en degelijk, zooals zij zici
voorstelde dat inen duen moest als nitn een
verre reis girg makt n
Daarop riep zy de dienstboden en toen die
gereed waren het dagelyksche we k te beginnen,
zeide zy Lun zoo kalm mogelf;k, dat zij om
familiezaken plotselitg op reit, moest, dat
meneer al voo uit was en dat zij dus voor
eenigen tijd naar hun ouders moesten gian.
Het huis moest maar gelaten worden zuoa's
het was, en de huisdeur gesloten. Binnen een
half uur mo. st ieder gereed zijn om heen te gaan.
Juffrouw Schaafsma zag ru 'kaïs haar plan
ten uitvoer te brengen. Zij witt cat hair man
met die andere r,a»r tar^s i in p, zij had hem
zelf het hoorcn zegge i. Zy begreep dat hij
om haar op een dwaalspoor te bre; gen caar
U'recht reed, en dan naar dea Haag om da«r
de eigenlijke reis te beginnen. Zij hai dus
si.el uitgertkend hreveel tijd haar overbleef
om te gflijk in den Haag te zyn. Het zou
haar wel g -lukken met den sneltrein van Pari;s
uit Amsterdam te vertrekken. Ei dan kon in
den Haag de strijd hevig maar kort zijn of
zy' moest mee rasr Parys, desnoods ve. der.
Toen de dienstboden met kostgeld vertrokken
waren, ging juffrouw Schaafsma zelf nog eens
alles in Luis ra, weldra kwam toen een
vigelante voor, die zy had la en bestellen en zoo
reed zij nog een uur \6ór dat de t-ein ging
van haar huis weg, de effecten en de gouden
tientjes meenemende.
Eerst liet zy zich raar hun makelaar brengen,
wien zy hetzelfde verhaal als zy aan de dienst
boden deed, vertelde, en wien zij ds zorg voor
het hu:s opioeg, daar zy raar haar zeggen
niet wist ot zy tpoedig zou terugkeer, n of niet.
Vervolgens gii g zij naar hun commissionairs
in ificcten met het verdoek de waarde der
eff. eter, we.ke zij bij z ch bad, te schatten.
Toen zij boorde, dat zy' ongeveer ? 20 OcO bij
zich had, was zy gerust. Zij bal maar een
fUuw besef hoe ver Parys van Amsterdam was
en e;een deckbeeld wat een reis zou kunnen
koster, maar zij herinnerde zich met een flauwen
glimlach, dat ba»r man eens gezegd had dat
je voor f 15 00) een reis om de wereld kon
maken. Zy was dus op alles voorbereid. Am
geld en moei zou het haar niet ontbreken.
Kn toen reed zij naar het Centraalst&tion
en zat, door witkielen en conducteurs, die ah
het ware roken dat zij niet op een fooi meer
df minder zou zier, geholpen, weldra in een
waggon van <len luxetrein naar Parijs.
V.
D.i trein reed met ma'igen spoed over het
viaduct langs de Haarli mrnerhouttuimn; en
juffrouw S haafcma keek roet verbazing naar
de voorbijrijdende huizen. Toen werd
buiter.gekomen de vaart eteeris sneller, tot de
telegraafpalen Isugs de )yn voorbij schenen te
iiiiHiimiiiuiiiiiiiiiiiifiliniMi
meester. Het is bfgrijpely'k dat de uitspraak
van L;szt : Peter Bj^oit ia de Ruber.s dar
Vlaamtche muziek" met welgevallen door den
auteur wordt aangehaald en dat hij daar ook
verder op dcor redeneert. Moge nu een of
andere zin van den volb'osd Flamingant
ons een weinig doen glimlachen, b.v. dat in
da kunst drie groote ramen, door Vlamingen
gedragen, hebben geschitterd, n.l. Vondel
(<8">oren te Keulen), Riber.p, (geboren ti
Siegei ) en Beethoven (geboren te BonL) of
moge de toekomstige gescbiedHüryver beden
kelijk bet hoofd tchuiden als bij den heer
Sibfifl hoort zeggen, thar.s reeds «Pater
Benoit stond borger dan Verdi" wat nood l
da s Iriji/er gloeit voor den door hem
vereeu*igden heli en waar hy overdrijft, moet
mf-n hem vergaven; het geschiedt uit geestdrift
voor zijn 01 derwerp en geestdrift tr»fr, roert.
»Wy' hebban snikken gehoord (bij 's meesters
begre funii-) die weergalmden op den slag van
»oi s hart; wy' hebban, door on ze tranen heen,
»viouwat,warg«n in traren zien baden; wij
t'ieb.'ten. dorre mannenoogan zien paerlen en
»stnu scbe snorren zien Itken, als van eenen
«?martaiuiauw, die vruchtbaar wezan zal." Aan
het btelfske is toagevoegd een proeve van
liihliographie, door den heer Mirtin
Ridelsheim De druk strekt der aloude firma P.antrjn
tot esr.
Da heer Wouter Hiitschen;uyter haeft de
artikelen, walke door hum zijn geschreven bij
de programma's der abonr-ements- concerten
van het Cot certgebouw, order den titel
»0 kest en Orkfgispel na 1600' vereatiigd
tot ««n monogiaphia en die bij W. de Haan
te U racht t et licht laten zien. Het is een
nuttig boekske geworden, dat voor menig
een hiftonscie byzond«rhedan beva', die
hat na lian dubbel waard zijp. Uit er,kele
druk- en seifjuten wil ik evsn op pag. 6
tignalerr'n afdaelingan voor tfrteallirgen. AU
de schiyver er op vijst dat vioolbouwers als
A i ati. (jiift'-nerius en S ralivarius, door hunte
voorin ff jlyke ir s rumenten, veel hebben
by'gedrsgen tot o-twikkeling dar sehiyOyze voor
ftrufdrsjrumei t*-, dan haldei de namen der
? compor.isten C>rell', Vaal', T«rtirii e. 8. ook
i wel gerioeinl mngan worden. Voorts zegt de
[ schryver dat ent ige der Brandeiiburgsche
, corcert«n van B ich onuitvoerbaar zijn vaa wege
j da hooge lizging d^r trompet. Is htt den heer
i Hutachanriiyter o: tgaan, dat voor een drietal
j «ren geleaer, te Birlijn een dier concerten
; uitgevoerd is op «an B »ch fest en ('at daar
! door den trompettist g'" is geblazen ? Als de
schiijver spreekt v&n het beperkte loopgebied
' van booms en frorupattsn in het Bsetho^ensetie
: orche^t, ware het u-isschien niet or.dierstig
geweest te wijzen op htt gebruik dier
'? instrumenten in verschillende stemming. Eohter
al deel gau v misschien zou dan de omvang
van bet werlji overschreden zijn geworden;
, wart wair dan te eindigen? Uit alles blykt
; dat riet alleen de heer llatschenruyter in den
; grond vertrouwd is met ons teganwoordige
orchent, hetgeen trouwens genoegzaam bekend
' i», maar ook dat bij in beknoptsn vorm, een
l aingaraam te le«en oveizicht weet teschryven
| van da geschiedenis van het vroegere orchest.
j Karel H-yndricVx is of was stuler,t in de
! rechten aan de Lauvansche universiteit. Hij
l en Benige zyrer vrienden, medestudenten,
voalden de behoi fta BST een bundel zangen,
liederen die door de studenten geborgen konden
wor lan , liederen van li-fle en van luian ;
\ drit.kliBderen, geze'si'-tup-tliadarnn en niet bet
ruil st vaderlandsche liederen. »\Vy vergaderden
| een keer, twee keeren, drie keeren op uw kot..
1 kwartier wil ik zeggsn" zoo schrijft den auteur
een zyrer «rienden en bft p'an was ge/ormd.
Dichters en comporisten moesten helpen. Iviet
altijd was 't gemakkelijk het werk uit hunne
handen te krygen «aenigen toth bleven doof
springen en het gedreun, gahos en gezwaai
bijna argstwtkkend werd. Juffrouw Scbaafsma
stelde zicttze f echter i,e: ust. Zj had bijna rooit
gi reisd en het was de eerste maal, dat zij in
zoo'n n.el're n reii-de, maar zy had een groot
vertrouwen ia hooger macht eu was bo eudien
Diïf genoeg te gelooven, dat men toch zoo'n
locomotief alleen in handen zou geven van een
goed koetbier.
Van al het gedreun kree$ zij ech'er slaap
en of zy wilde of met, zy moest even a*n de
natuur toegeven. By om ij l uit haar rust gewekt-,
na een Z'iuwachtig haasten en c'rijv.;>i van
eerige uren, kwam de reactie en ge.l ken in
haar gemakkelijke zitplaats moest zij de o ogen
fcluiteu tegen wil en dank.
Het wis maar eren, zoo zij dacfa', en zy
sliep zoo gerust dat haar zelfs Het geraas van
het ryrleii niet meer hinderde. Tosn zij weer
o-kwaakte j Kg de trein nog met onverminderde
snelheid langs de velden.
Djor een deur, welse zij tot nu toa niet had
opgemerkt, kwam e u conducteur binnen.
Zjn wij spoedig bij den Hügr"' vroeg zij.
Uen Haig? most u daar weien?'
N.-en, dat cier, maar ik dacht dat wij er
spotd'g zt uien atnkomen. Ik heb even gesbjpen,
(chijtit het.''
Even geslapen? Nu, dame, dan heef t u een
flinke dut gedaan, watt nu zy'n wij Rotterdam
al voorby. Het is maar gelukkig, dat u liet te
's Grayenbsgo beh eft te zijn"
Nu, dat is wel gelukkig. Heb je ook," vroeg
juffrouw Schaat'smi toen, al haar moed verza
melend, heb j-t ook in den Haag een ouden
heer en een jonge dame zien instappen. Een
groote zware meneer met een ... een heel
mooi meiijp?"
O, die Franschen ? ja, zeker, die zitten twee
wagens verder. Wil ik u by hen brengen."
B;j hen brergen ?"
Ja, u kaa hier imners in de garg langs
de wagens Icopec." Ji ffrouw Scbaufsma stond op
en volgde dtn conducteur in de zwa&itnde
wagens door rte smalle gang. De man wees
haar hoe zy moest loopen en zich va thouden.
Kijk u maar in de volgende coupé."
Juffrouw Schaafsma keek voorzichdg om het
hoeije en zag nu de vlucbteJingen, beid. n
&l»peide. Haar man zat evenals hij thuis in
zijn gemakkelijken stoel een dutje deed. Zy"
lensde tegen hem aan, zelfs in haar slaap neg
glimlachend.
Twee dikke, cude da-nes zaten op de bark
tegenover hen en een haalde een gordijntj;
zorgzaam d ebt, zoodat de zon het mooie ge
zichtje van L;li niet kon beschijnen.
Jiiffrouw Schaafama trok baar hoofd terug.
Nu een ecète te maken was onmogelijk. Zij
zou wachten en liet zich raar baar wagen
terugbrengen. Zy was weer flink genoeg om
zelfs wat trek in eten te kry'gei\en was blijde
dat er in den tre'n een restauratie was, want
zij had vooral een verschrikkelijken dorst. Onder
het etep dacht zy' er met een zekere voldoening
aan, dat zy de beide v'uchtel'ngen volkoaen in
haT macht had. Als zy gereed was zou zy ook
weer gaan slapen, detnoods tot Parijs. Maar
1 »ze!fi DS vijf, zes, zeven brieven, doch op eenen
>schoonen morgend ontvingen wij dan een
hand«schrift dat wy' bij 'c lezen, van den raam des
^meesters, gaestdr ftig aan 't hart drukten ;
Ȏu enkele slechts bood weerstand; wy be
ssloten onze standvastigheid tegen zijne
koppig»heid te meten; maar wij moeten bekennen
»iat wij buigen moester, de eerigste maal, js
?want na onzen elfden brie-f kregen wij een
«beves-tigar.d schrijden: en toih na menige
»weken wezen wy cog driemaal op die belofte
«maar. . er kwam niets meer van."
Onder da compoi'iBt«n ontmoet men da
beste ramen van Balgischo toondichters ; b.v.
Btnoit, Gavaert, Blockx. Wambaoh. v. Duyie,
Antheanis, Huberti, da Greef, Tiiitl,
Mutelmanp, Keurvele, de Boeck enz. en». Wat ik
reeds meermalen van verza-nelir,gnn zeide,
geldt ook hier; de liederen zijn z ar ongelijk
vaT waarde; maar waar er vele zijn, ia ook
; de kans groot dat er zich heel w;;t mooie hij
'. bevinden en dat is hier dan ook zoo. Da
i begeleidingen zy'n voor het ineereLdeel niet
', ie moeilijk. Wat mij vooral zeer vp.rheutj'1
i heeft is dat de aan het werk tocge o-gdelyst
' van inschrijvers, een duiz«r,dt»l r-aiien
be?j vat (ook enkelen uit or.s laic), waarop da
i r.ederigsten en de hoogi-tgpplaatsten caa-t elkaar
! staan. Bovenaan prykea de namen van
j Koning Lpopold en zijn geo?alin en otza
Koningin Wilhelmina.
Hugo Verriest zond een inleidirg, i ynnpithiek,
gelijk alles wat van hem uitgaat. Ik kan dan
lubt niet weerstaan enkele regelen er van bf
te schrijven:
«Gij vraagt mij eene inleidirg tot uwan
Liederboek.
Ik zou u dat geern schrijver; maar, ziet ga
we), ik bebbe tiers te zeggen l
Of liever, bet doet, ik hebba iets te zeggen,
ma»r 't ia aan u en van i».
Het VlaaT.sch studentenvolk wil zingen.
G j brengt hem eer.en L.ederboik en zegt :
Hier l Zing!
Gy zijt een tr> ffilijk man en gij verdient
den lof en den daik van alla Vjauirgen.
Den lof:
G j moe.t ortzi^lijk gewrocht hebben, j^en
lar g om alzro honderd vijf en zestig
f*uoanlyke, blyde, jonge lierieren te vergaren.
D;e liederen zo- knn, passer, kuischer,
dichten, herdichte-,?''
Bij den lef. den verzamelaar door den
voortnffa'ykfn II igo ViniBit ge.hrtcbt, wil ik
gaarne den uiijnen vuegan en den wensen
uiti-prekcn dat het hoek nuk by
onsinNoordNederlar.d zoo talrijk verbreid rno^e worden
als het zulks verdien».
Treft in H^yodrickx' verzameling do een
voud en do hescheideiiheid waa:meJe ds
wordingsgeschiedenis van zy'n boik verhaald
wordt, in Coer's vierde dael van het
»L\ederboek van groot Njderlanu" trekt de aandacht
hoezeer de samensteller irg'.rornpn is met
besprekirgan van zyn arbeid In 77 pagina's
van dubbele kolommen worden uit
nllimogelyke dag-, week- en maandbladen recensiëi
o/ergedrukt over de reeds verschenen d=elar,
of van uitvoeringen der daarop g»zorgen lie
deren. E genlyk meer ui'gevers-)eclamewerk.
Ik wil daarbij tiet langer btil«taan en gaarne
erkennen dat ook het vierda deel p-achcig)
liederen bevat, welke meerendeels door »y'leu
M. J. Bjuman uitsKkend zijn bewaikt. Jam
mer is het dat met geen ei keil woord da
haikomst van tekst of muziek is verklaard.
E« er kelen keer vindt men een jiartal ver
meld. Op de liederen aan het uiot van dit
( vierde deal is deze bemerking niet van
toe, passing. Daarby staat veroseld dat zijonileend
; zijn aan Valerius' «GadeLck-clanck"; ook is da
j bewerkirg dezer liederen van W. P*tri Dj
?erst moest zij nog wat drinken, want de dorst
liet haar geen rust. da kreeft van den v irige i
avond werkte ra Het scheen de mensrhen op
te vallen, dat zij zooveel c'roLk, nmar dat ko i
haa? niet schelen. Zoo dadelijk ging zij weer
rusten en dan zou zy' wtè.- ln»c.iig en
verIritcht wakker worden.
Toen zij nu weer ontwaakte wist zij ze'f wel,
dat zy Ung en zwaar geslapen bal. Zij was
loorn in h»ar voeten en moest eens er over
nadenken, waar zij was en wat zy ging doen.
E>r,bklaps reed de trein met denderend ge
weld em reusachtig groot station binnen. Da
rails lagen er als een bos sfroo door elkaar en
de perrons waren zoo uitgebreid dat men ze
als in een ver chiet zag. De gereedstaande,
aankomer.de en vertrekkende treinen waren
talloos en h't gegil dtr stoom fluiten was
oorverdoovend. Juffrouw Schaafsma had nooit zoo
iets gezien en zij werd bijna bang vcor al die
duizenden reizig rs, die ds treinen bestormden
of er uit tprongen, alles met een haast en
vlugheid, die ojgelocü.jk waren.
Jiff-ouw Schaafsma gevoelde, dat zij te Parijs
wa«. Z'j pakte r u snel haar kleire bagage bij
elkaar en haastte zich naar de coupé, waar zij
de vluchtelingen gezien had Alaar 01 schrik,
zij waren reeds verd *enen; ulleen de beide
oude dames, die over hen hadden gezeten waren
rog aanwezig. Toen deze haar zoo ontsteld in
de deuropening zagen staan, vroegen zij wat
baar scheelde, en t. en zij informeerde waar
de twee reizigers gebleven warm, hoorde zij
tot baar verbazing, dat de oude heer met het
mo ie jonge vrouwtje, te Brunei was uitgestap'.
Juffrouw Schaafsma zei niets meer, maar
wendde zich om en stapte uit den trein, zin
nend wat zij EU beginnen mo<st. In ilollacd
zou zij zich da lelijk om raad tut de po'iti-j
gewend l ebben, ma; r zij had een vaag idee
dat zij riet goed Ion verteller, dat zij haar
man nareisde Zg bepailde zich er toe san
een man te vragen, wanneer er weereen trein
raar Brussel ging en waar die kwam te staan
Toen gi« g zij zitten wach'en, mi.-schien een,
misschien twee, mitschien drie uren tot dio
trein vertrok. Intu^chen zorgde zij er vcor
wakker te blijven. En zoo vond zij zich op een
gegeven oogenblik dwalende door een vreemde
star), waar alleiM mentchen da meet t ver
schillende vreemde talen spraken. Gelukkig
vond zij vry sroedig het hotel waar haar man
en Lili waren afgettapt. De schoonheid van het
jnnge meitje en de breede gestalte van Sj<erd
waren de aanwijzingen, welke juffrouw Schaafsma
in staat stelden het tpcor te octd. kken. Met
een gevoel van voldoening trad juffrouw
Schaafsma de »ettuule van het loei binnen
en vroeg zij raar het in het oogvallende paar
menschen, dich zy wankelde op haar beenen
toen haar met een zekeren ophef weri mede
gedeeld, dat de kolonel met z'n mooie jonge
vrouw reeds weer vertrokken waren r aar Parijs
En weer klonk het ratelend geluid der
wieIer, voorrgedeurd over de ijzeren bar. en onder
juffrouw Schaafsrra, toen zij zich zoo spoedig
mogelp op weg begaf naar de wereldstad.
(Slot volgt).