Nb. 1369 DE AMSTERDAMM ER WEK'KB-L A D VOOR NEDERLAND. De Maatschappij voor Volkswoningen te Amsterdam. Ik had dezen zomer het voorrecht, mijne .vacantie in de buurt van Nijmegen te kunnen doorbrengen, in de vriendelijke woning van een hartelijk familielid. Voor een Amsterdammer die gewoon is op een bovenhuis te zitten, met het uitzicht op het orifrissche water eener gracht, is het een waar genot, zijn tenten een poosje op te slaan in een luchtig vroolijk huis, met naar alle zijden een ruim uitzicht op 'velden en geboomte, en te midden eener reine atmosfeer, niet bezwangerd met lucht jes en uitwasemingen van allerlei aard, waaraan de hoofdstad zoo rijk is. Wat omgeving betreft, verkeeren de bewoners der buitenwijken van Nijmegen in een benijdenswaardige positie: zij ge nieten al de voorrechten van het buitenleven, gecombineerd met de gemakken en genoegens welke een stad oplevert. Daar aan is het zeker ook toe te schrijven dat de plaats zich zoo buitengewoon uitbreidt; waar voor een paar jaren nog rogge en aardappels groeiden, vindt men nu een reeks nieuw aangelegde straten. Niet «en eentonige, schaduwlooze steenmassa, maar vroolijke huizen in afwisselenden bouwtrant, met tuintjes er voor, en de straat omzoomd door jonge hoornen, die mettertijd prachtige lanen beloven op te leveren. Zijn dit hoofdzakelijk woningen voor meergegoeden, ook voor menschen met bescheiden inkomen wordt gezorgd. De Geldersche Bouwmaatschappij heeft op een terrein achter de St. Annalaan een blok volkswoningen gezet, die zooveel comfort aanbieden als met het oog op den ge ringen huurprijs verlangd kan worden. Het zijn aardige woningen, met veel licht en lucht, geriefelijk ingericht, met een tuintje er voor en een plaatsje er achter, «n, wat het mooiste van alles is, voor ieder gezin een afzonderlijk huis. In een stad als Amsterdam is dit na tuurlijk een onbereikbaar ideaal. De duurte van den grond noodzaakt er de bouwers, de ruimte in de hoogte te zoeken, en zoo ontstonden die rijen kazernewonin gen van vier en vijf verdiepingen, met kleine kamertjes en nauwe gangen, waar ?de menschen als haringen opeengepakt Het hoofdgebouw in de Van Reigersbergenstraat. voor een dergelijke, uit een financieel oogpunt weinig belovende zaak het geld bijeen te brengen, verstrekte de heer Nienhuys het grondkapitaal, groot f 100,000, De kinderspeelplaats. leven. De buitenman, gewoon aan veel ruimte en lucht, krijgt, als hij met de spoor naar Amsterdam komt en uit den trein de eindelooze steenmassa der arbei derswoningen ziet,een benauwend gevoel als hij denkt aan het leven binnen die muren. Voor een groote stad is het woning vraagstuk een der moeielijkste die er zijn. Naarmate gezonde begrippen omtrent hygiène en sociale economie meer ingang vonden, is men het groote belang van goede volkswoningen steeds meer gaan inzien. Geef den werkman een vriendelijk tehuis, waar hij rust en gezelligheid vindt na zijn vermoeiende dagtaak, en gij houdt hem uit de kroeg, die anders zoo licht zijn toevlucht wordt; te gelijk met den zin voor huiselijkheid ontwikkelen zich andere goede eigenschappen, die alleen in de weldadige sfeer van het huisgezin ge dijen, evenals planten onder den invloed van licht en warmte. Een aangenaam tehuis is van onberekenbaren invloed op het geheele gezin. Elke poging om verbetering te brengen in den toestand der volkswoningen ver dient toejuiching, en daarom maken wij met ingenomenheid melding van de stich ting van onzen stadgenoot, den beer J. Nienhuys, waartoe hij in 1893 het initia tief nam en die thans geheel voltooid is. Zijn doel was, het bouwen van gezonde, geriefelijke arbeiderswoningen om die tegen een billijken prijs te verhuren; in tegenstelling van andere bouwonder nemingen, zou het maken van winst hier niet op den voorgrond staan. Om tegen een rente van 2 pCt.; verder ver schafte hij een aandeelenkapitaal, groot f'200,000, waarvan de rente nimmer hooger dan S1/^ pCt. behoeft te zijn, en bij de uitgifte van de obligatieleening was het de heer Nienhuys, die zorg droeg dat de leening volteekend werd. De «Maatschap pij voor Volkswonin gen" mag dus in alle opzichten xijne stich ting genoemd worden. Als mede-oprichters stonden de heeren Frits Olie en C. J. M. Dijkmans den heer Nien huys krachtig ter zijde. Na het overlijden van den heer Dijkmans werd diens plaats in het Bestuur ingenomen door den heer J. van Hasselt; commissaris sen zijn de heeren mr. G. van Tienhoven en G. Vas Visser. Na de koninklijke goedkeuring óp de sta tuten te hebben ver kregen, werd de Maat schappij door aankoop eigenares van een ter rein aan de Hugo de Grootkade, tusschen de Van Houweningen en de Van Reigersbergenstraten en de 3e Hugo de Grootstraat. Aan den architect, J. van Looy werd opgedragen, een plan tot be bouwing van dit terrein te maken. In vier afdeelingen S werd het geheel aanbesteed. In den zpmer van 1894 werd aangevangen met den bouw der huizen aan de Hugo de Grootkade en thans is, met het gereed komen van de badinrichting op het middenterrein, de geheele stichting voltooid. Zij doet zoowel den man, die er het initiatief toe nam, als den ont werper er van alle eer aan. Het geheele complex bestaat uit 59 woonhuizen elk voor 4 gezinnen, dus in het geheel 236 gezinnen. De gebouwen hebben twee aan twee een gemeenschappelijken ingang, om ruime, goed verlichte portalen en trappen te krijgen; ook bij de inrichting der woningen is zooveel mogelijk voor ruimen toevoer van licht en lucht gezorgd. Tuintjes vóór aan de straat zijn een luxe, die men zich in Amsterdam niet kan veroorloven en waar van trouwens alleen de bewoners der parterre-woning zouden kunnen profiteeren; maar het ruime'midden terrein is voor de eene helft ingericht tot tuin, voor de andere helft tot speelplaats voor kinderen, waar de kleinen naar hartelust kunnen graven en spelen in een goed gedraineerden zandhoop. Deze gemeenschappelijke tuin, voorzien van heesters en rustbanken, is voor de bewoners een groot voorrecht; niet alleen dat zij allen aan de achterzijde het uitzicht hebben op een groen plekje, maar zij kunnen hier des avonds als zij van hun werk komen, verpoozing vinden in de open lucht, zonder genoodzaakt te standen; dat de buren nu uit den tuin elkander op de vingers kunnen zien, is wel bevorderlijk aan de netheid. De prijs dezer woningen varieert van ?2.60 a ?3.20 per week; de meeste be woners zijn menschen met een wekelijksch inkomen van ?14 a ?16, politie-agenten, postbeambten, koetsiers, timmerlieden en dergelijke, waarbij velen die kinderen hebben met eigen verdienste. De paar woningen die ik van binnen zag, maakten uit een oogpunt van netheid en orde een gunstigen indruk. Het badhuis op het middenterrein is ingericht voor 12 mannen- en 6 vrouwenbaden. De badkamers zijn eenvoudig maar zeer degelijk ingericht, en voorzien van porseleinen badkuipen waarboven douches voor koud en warm water zijn aangebracht. De mannen- en vrouwenafdeeling zijn streng gescheiden, zoodat het baden van mannen en vrouwen op dezelfde uren kan plaats hebben; de deur die toegang geeft tot de vrouwenafdeeling is gesloten met een electrische sluiting, die alleen van uit het kantoortje kan geopend worden. De bewoners van het blok kunnen voor 12 K cent een bad nemen, anderen betalen 15 cent. Op den duur zullen de bewoners het misschien meer op prijs gaan stellen, dat zij in hun onmiddellijke nabijheid een uitmuntende en zoo goedkoope badgelegenheid hebben, welke menigeen hun benijden zou; den eersten tijd na de opening werd er echter maar weinig gebruik van ge maakt. De Hollandsche zindelijkheid strekt zich dikwijls alleen tot de woning uit; de meeste menschen vinden het volkomen overbodig, hun lichaam ook geregeld een goede beurt te geven. Het plan van den heer Van Looij om vatte ook een gebouw, dat bestemd is het middelpunt te worden van het geestelijk leven der bewoners van het blok. Dit is het hoofdgebouw, perceel van Eeigersbergenstraat 169, waarin zich ook de woning en het kantoor van den admini strateur, den heer W. N. Klein, bevinden. Dit gebouw is overigens geheel ten gerieve van de huurders ingericht, en het Bestuur is nu voornemens af te wachten, what they will do w^th it. Op de benedenverdiepingen Gezicht op den tuin en het badhuis. Voorportaal in het hoofdgebouw, met gang naar het badhuis. zijn eerst een wandeling te maken naar een stadspark, waar op warme zomer avonden meestal de zitplaatsen bezet zijn en de frischheid denkbeeldig is. De speel plaats aan de andere zijde, hoewel voor de kinderen een ware uit komst, lijkt mij voor de bewoners der aan grenzende huizen een twijfelachtig voorrecht, want het zal er nog wel eens luidruchtig toegaan. Wat de indeeling der woningen betreft, de meeste bestaan uit vooren achterkamers en keukens; alleen die aan de Hugo de Groot kade hebben nog af zonderlijke slaapplaat sen. Voorts heeft elke huurder de beschik king over een afge schoten ruimte op zol der en [een afgesloten kelder in het souster rein ; bij elke parterre woning behoort een plaatsje, door een hek van den tuin afge scheiden. In het begin waren er schuttingen, maar deze gaven aan leiding tot het ontstaan van ongewenschte toe zijn vergaderkamers, toegankelijk langs breede granieten trappen; langs de wanden zijn afgesloten boekenkasten, in het midden staan leestafels, die ook kunnen gebruikt worden voor verstellessen en knipcursussen voor vrouwen en meisjes. Voor de leesinrichting is van verschillende bladen reeds toezegging voor gratis exemplaren ont vangen. De bovenverdieping wordt over de ge heele ruimte ingenomen door een vergader zaal, die plaats aanbiedt voor 220 perso nen, terwijl op de gaanderij nog 80 perso nen kunnen zitten. In lichtgroene kleur geschilderd, maakt deze zaal met de groote kroon voor gasgloeilicht een prettigen in druk ; behalve voor flinke ventilatie, is er ook gezorgd voor een buffet, garderobes, enz. Hier kunnen lezingen en concerten gehouden worden. Er is dus gelegenheid gegeven tot ont spanning ; het Bestuur wil echter aan de bewoners overlaten, in deze zelf het initia tief te nemen. Dit is zeer juist ingezien, men moet niet te veel als leidsman op treden, en vooral niet te veel reglemen teeren. Wordt de bedoeling van den stichter verwezenlijkt, dan zal het hoofd gebouw voor de bewoners, van het blok worden, wat »Ons Huis" voor geheel Amsterdam is. F. C. J. SGHEUELEEE.