K°. 1375 DE AMSTERDAMMER A.0. 1903. WEI Dit nummc-r bevat een bijvoegsel. Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜIIIK Jr. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, HeereneracLt 4f>7, Het auteursrecht voor den inhoud vnn dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1^81 (Staatsblad Xo. 1^ Abonnement per 3 maanden / l.aU, Ir. p. post f 1.05 Voor Indiëper jaar ........... mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar 0.1:2'/i Dit blad is verkrijubaar Kiosk 10 Boulevard des Capnciues tegenover het Grand Cafp, Ie Pari;*. Zondag l November. j Advertentièn van 1?5 regels / 1.10, elke regel r.iecr. ...../ O.-JO Heclames uer regel O.tO Anno. ces uit Duit^cliUnul, Oostenrijk eu Zuitser'.aud worden. u'.isluiti-nd nnnj:cnoniea door Je firma KUi/OLF JK/tiSE Ie Keulen en Jon aüe fili:ili-u i\-n\- lirma. I K H O C Di VAN VEBEE EN VAN NABIJ: Naar aanleiding der Marinebegrooting voor 1904. I, door Nautilus Neutraliteit en Volksweerbaarln.'ic3,door H Kiersch" Onze eerste Minister en de EngeknweielJ, II, (Slot), door J. A. Helper Sesbrngger. Ter voorberei ding van een nioniimpntaal bouwwerk, d or A. J. Derktndfren Bgbel en Beurs, <ioor X. De scheidsrechleUike uitspraak in Je Alaska-qnaestie. SOOTALS A vNGKLEGESHEDES : Het jaarverslag der Kamers v:1 n A beid. door Reyiin. KUNd l' EN LETT.'R N: Muziek in de oflslad, door Ant Avtrkamp" Het Ne leilAnitsch ninsi nm een pakhuis? Vereeni,'ing Voor de Ku: st,'1 te Ro terdam. door S. Een ir.euw we k ov, r de w^js-begeerte v;\n Nietzsche, f. door dr H c M iller. De Vlamingen in liet Walen and. dooi dr . B. Schepers Een dicliter-teekenaar zanger door Jacob de Haan: - Gezellig pre"tenboek door F J. van uil rnks. UIT 1>R NATUUR, door E. Heimans.?FEUILLETON. Ten bez<> k bij koi 'nïin Victoria, door V S. K - F - RECLAMES VcOR DAMES: Een bo.k ore. kinderen II doorNellie. Ingezonden Allerlei, door Cnp'ice. FIXAVCIEBLE EN OECONO.HHOHE ftfiONIEK. d-.or D. Stigter. Een belani[iijk boek door Ant Averkamp. SCHETSJES: On-erwaclite ? plossing. 'n Eugelsehe vertelling van Wilhn.'m Th'il INGEZONDEN?PEN- EN POTLOODSBAS JEN. SCHAAKSPEL. ADVERTENT1EN. Naar aanleiding der Marinebegrootin? voor 1904. I. Aan de beschouwingen over do Murinebe^rooting; voor dit jaar die wc reeds hier en daar zajjen verschijnen zou ik nog gaarne een tweetal overwegingen toevoegen niet met de pretentie dan een volledige behandeling te hebben ver kregen we kunnen natuurlijk niet alles gaan opsommen vat in eonigen tak van dienst wel zou kunnen of mogen verbeterd worden, we kunnen «-een Her cules-arbeid en vooral 2:0011 overwijld handelen verlangen van een hoofd van een departement, we mogen niet alle koek op n boterham vragen. Minister Ellis wijdt echter bij do7,e begrooting voornamelijk zijne zorgen aan het personeel en mijne beide opmerkingen betref Feu de organisatie van het personeel: ik 7nn:r alzoo hopen dat ik er mee op het juiste oogenblik kom. lo. Ten opzichte van de kweekschool voor zeevaart werd de verbintenis bij in dienst treden van 12 a 14 jaar terugge bracht op 8 jaar. Dat is zoor zeker een stap in de goede richting maar we zouden nog iets nader wenschon te komen. Moeilijk zal het altijd blijven om de voorwaarden van een dienstverband zóó te maken, dat nooit het knellende van dien band eenigormate gevoeld zou kun nen worden, maar we mogen hierin niet te zwaartillend zijn. Er zijn natuurlijk in elke geordende maatschappij banden die ons aangelegd worden ter wille van het algemeen nut. In casu is dat 't Ivijks schatkist, en we mogen billijker wijze vergen dat tegenover de onkosten der opleiding wordt gestold een verbintenis van den matroos om het rijk een zekeren tijd te dienen. Dozo termijn is nu gestold op <S jaar en dat komt ons ook niet te lang voor. Er zijn echter altijd elementen die, door welke oorzaken dan ook, beslist verdwaald zijn in de militaire of mari tieme wereld, en voor wie elke verbin tenis, ook iS jaren, veel te lang, ja ondragelijk is. En dat do autoriteiten dit reeds lang weten, bewijst de bepaling dat do Directeur der kweekschool on do Commandanten van Ifr. Ms. Wasscnaer" kunnen voorstellen om een jongen wegens bizondor gemis aan aanleg of geschikt heid te ontslaan. Waarschijnlijk i» do bepaling goed bedoeld, maar in do prak tijk (of door overlevering) beteekent dit eenvoudig dat zoo'n jongen alleen ver wijderd wordt als hij uitermate dom, onzindelijk of onwillig is in beide laatste gevallen na veel straf natuurlijk. Vergeefs getracht te corrigooren". Deze bepaling stelt echter Commandanten der opleidingen niet in de gelegenheid om een jongen eervol ontslag te verloonon, die te fatsoenlijk is om zich onwillig of onzindelijk aantestellen en ook niet te dom is voor de marine. Zie, zulke jongens bewijst men een weldaad door ze, na een proeftijd van een jaar in de gelegenheid te stellen hun ontslag aan te vragen. .Houdt men ze toch, dan worden zo waarschijnlijk toch te een of andere tijd misdadig of zo deserteeren. Ik heb persoonlijk een jongen gekend, die tweemaal van het opleidingschip te Amsterdam deserteerde om zijne moeder optezoekon, die hij vreesde dat mishandeld werd door zijn stiefvader. Zal zulk oen jongen nu met geritst hart aanstonds naar Indiëgaan? "N"een, hij gaat niet, hij zal deserteeren vóór vertrek van het schip, zal gestraft worden, zooals hij op het opleidingschip gestraft word: omdat hij zijn moeder tegen ruw geweld niet veilig achtte, 't Staat wel geheel buiten den dienst, maar maak van zoo'n jongen geen schipbreukeling in do maat schappij. En zoo zijn er nog andere oor zaken die den jongen ongeschikt of ongewenscht kunnen maken, en die toch verre liggen van domheid, onzindelijkheid of onwilligheid hoewel dit laatste wol in de meeste gevalle:! ontstaan zal. Daarom durf ik hopen, dat Zijne Ex cellentie in dozen die;i oenen stap nog doen zal. (Johoel het eerste jan r, d. i. een half jaar te Leiden on een half jaar op het opleidingschip als proeftijd te beschouwen, na wolken tijd bet zoowel don Comman dant vrij sta eiken jongen dien hij onge schikt acht voor ontslag (zo;> mogelijk eervol) voortedragen, als don jongen in opleiding om in overleg mot ouders of voogden zijn ontslag aantevragou. Gezien echter hot geval, wat ik zooeven aan haalde uit mijn persoonlijke ervaring, zou het in. i. aanbeveling verdienen om het meeste in de beslissing te doen af hangen van het advies van don luitenant ter zee, chef dor nfelooliiig, daar de ouders niet altijd even zuiver zullen zijn in hunne motieven en do commandant niet alle jongens persoonlijk kan kennen. Om dezen proeftijd nu voor het Rijk zoo min mogelijk kostbaar te maken, kunnen autoriteiten natuurlijk doeltref fende bepalingen maken, als bijv. plunjes tegon taxatie terugnemen bij uit dienst | treden en diezelfde tegen dien gotaxoor- | don prijs weer a:m nieuwelingen ver strekken. Dat niet zoo iets beo] onmogelijks wordt gevraagd, moge blijken uit do be paling die sinds twee jaren vigeert, vol gens welke jongens rwrloojilr/ li.c)iai>iflijk. yocilyrkritni kunnen worden. Xa verloop van zekeren termijn (ik ineen l! maanden) beslist dan de officier van gezondheid of gestel en gezondheid voldoende verbeterd zijn om aan de eischen van den dienst te beantwoorden. Een lichamelijk op proef dienen alzoo, waarbij do eindbeslissing echter maar door een dor beide partijen genomen kan worden. Gevoelt do jongen zelf zich bijv. als regel onwel of oververmoeid (overprikkeldheid komt voor), dan kan hij zelf niets aan de beslissing van den dokter veranderen. Xogmaals dus sproken we de hoop uit dat Z. E. tot bet proefjaar moge willen overgaan en we verwachten niet dut men vreezen zal voor te groot verloop nadat jaar. Geen bloei, geen gezond leven, zonder zooveel mogelijk vrije ontwikke ling: dwang brengt altijd reactie mee daarom zoo weinig mogelijk dwang, ea pa.s oen verbintenis gcëischt na de jongens eerst een jaar in do gelegenheid te hebbon gesteld, mot de marine kennis to maken. Dan va n ge ook het achtjarig dienstver band eerst aan. ('Sli>t roltit.) XATTILTS. X.I>. We vernamen daar zooeven dat II. M. do Koningin het besluit, waarbij de dienstverbintenis voor jongens wordt teruggebracht, van (2 tot >S jaar, nog niet toekende, doch dar dit hoogstwaarschijn lijk nog voor het einde des jaars zal plaats hebben, liet spijt ons, uit do school geklapt te hebben - - mogen autoriteiten het ons niet ten kwade duiden! In marinekringen was het echter reeds zóó bekend, dat we in de vaste overtuiging waren, dat II. M. het K.'15. reeds geteekend had. beelden over legerorganisatie worden ont wikkeld, welke met die van don heer SayiFardt volkomen overeenstemmen: een kader- of kazemeleger van minstens elf maanden eersten diensttijd en een weerbair" volk daar aohter. 't Geldt hier niet do vraag of dat voor ons land eene goedo of slechte oplossing van do militaire kwestie zou zijn; doch alleen of hot orgaan onzer neutrale vcreeniging voor iets propaganda mag ma ken, dat on met haar karakter n met haar statuten in onverzoenlijkon strijd is. Xu iedereen blijft zwijgen, zie ik mij genoodzaakt hoe ongaarne ook met kracht hiertegen op te komen. Toen do heer SoyHardt bemerkte, dat het voorste! der afdeeliiigen Amsterdam, Helder en Rotterdam verkorting van den eersten diensttijd voor de geoefen de n hem in strijd zou brengen met zich zelf, met zijne militaire vrienden en zijn militair verleden, verschanste hij zich achter onze neutraliteit om 't gevaar te kunnen koeren. In overeenstemming met zijne vrienden had hij de zaak van 's lands weerbaarheid aangepakt en zou hij ze zoo mooglijk ton uitvoer brengen. Ze laten bederven door mannen van eene andere richting kon en mocht hij niet. Door Volksweerbaarheid zou en moest hij do weerbaarheid van 't land verkrijgen, zooals hij en zijne vrienden zich die voorstelden: ecri klein betrouwbaar leger en daar achter oen ,,weerbaar" volk. Wie de geschiedenis van onze jeugdige vereeniging mot opmerkzaamheid heeft gade geslagen, zal moeten erkennen, dat wij ons steeds in die lijn hebben voortbe wogen. Zoo begon hot bij de oprichting der Yereeniging K! Jan. l!).);), toen het volks leger in Zwib'orsehon trant veroordeeld werd; zóó was het bij de oprichting dor afdeeling in Amsterdam (Febr.), waarbij oen weerbaar volk nehter hot leger als het dool der Veroonigiiig werd voorge steld: zóó in do daarop volgende vergade ring van het hoofdbestuur (April), dat. als n man tegenover mij i.tond, toon ik do Amsterdamse] ie rede (van den heer Seyffardt) als eene schonding van onze op \H Jan. HKlOaangonomon gedragslijn, aanviel; zóó op de laatste algorneeno vergadering, toen oen generaal (J. T. T. C. van Dam van Isselt) werd opgeroepen om voor onze zeer neutrale vorooniging vast te stollen, wat /ij als rechtzinnig-militair had to beschouwen 0:1 wat niet; zóó thans woei', uu de rechtzinnige gedachte w'r/1'ti weken lang tijd beeft gehad om zich in al hare heerlijkheid te openbaren. Het strekt den lieer Seyffardt onge twijfeld tot oer, dat hij met onverzwakte kracht naar zijn ideaal is blijven streven. Hij veroorlovomij evenwel de opmerking, dat Yolksweerbaarheid niet word opge richt om zijne persoonlijke denkbeelden te helpen verwezenlijken. Wat hij mij in het laatst van 18!>0 schroef, was een waar woord : nooit moet een officier of oud-officier aan hot hoofd dor Vereeniging staan. Hij zorgde even wel voor een onzijdigon" voorzitter en het militair bewind was er. Terwijl wij ons to neutraal achtten om propaganda te maken voor verkorten dienst ten behoeve der geoefenden, zou den wij nu inoefen dulde:i. dat ons dooi de N ereeniging bekostigd officieel orgaan do hand reikt aan eone militaire partij, die met of door N olkswoerbaa.rhoid rot eene legorinricliting won-.eht to geraken, waarbij een klein kazcrnologor hoofdzaak on een weerbaar volk bijzaak is! ^}\'aar ir ij on Jici'i'oi'/iplijk naar pril rnU^lfijer ijaini" zegt de hoer W. K. van Dam van Isselt in Neutraliteit en Volksweerbaarheid. ((ïnrcir/ertl, door Allen Weerbaar, het officieel orgaan van,, Volks weerbaarhei d.'') Onze Yereeniging moet neutraal zijn. Maar daarom mocht' zij zich niet warm maken voor hot denkbeeld van verkorten eersten diensttijd ten behoeve der geoefenden. Aldus wilde het de heer SeytTardt en besloot de laatste algemoene verga dering. Neutraliteit is oone schoono zaak, zoolang men er de tegenstanders mee van 't lijf kan houden; maar bepaald hinderlijk, zoodra zij do eigen vrijheid van beweging belemmert. Doch de tijd doet veel vergeten en gewillige volgelingen kunnen veel verdragen. Waarom zou hot dan verwondering wekken, dat een jaar na hot gevallen besluit hot officieel or gaan onzer onzijdige veroeniging nec/en weken lang een hoofdartikel bevatte onder den titel van Een Nederlandsen Volks leger", waarin dooi1 don hoer W. E. van Dam van Isselt op uitvoerige wijze denk Onze eerste Minister en de Engelenwereld. U. (Sht). Vragen wij aan dr. K u y per wat hij onder engelen verstaat en hoe de engelen wereld is ingericht dan ontvangen \vij het volgende antwoord : ,.I)e engelen zijn op zichzelf' staande wezens" (p. ~). Een eii^-e! weet dat hij er is"' (p. 1ÜC). Klke enuel is er n" (p. 107). Is een enu'el een /lerxoo/t dan moet het (Kik tot zijn wezen behooroii niet alleen om een eiijeii ik (!) te zijn, maar ook 0111 op'onoiiion te worJen in eon »-emeensv.'hi!j> der engelen" (p. 108). De engelen wereld zit <jrrj<{>iw'h ineen" (p. 104). Do engelen, vergoot dat niet, missen hun patvuivdiual verband" (p. 152). Onder (Ie entrelon is u-een ije.bnorte.'Mcn kan niet spreken van een v\\<zts\v.n<jt>*l<n-lit. De iio komt niet uit den ander voort. l/i' is u-oen voorttcling. Kr is onder de engelen noch nmii noch vrouw. Vandaar dat hun getiil niet kan vermeerderen'' (p. UW). De engelen hebben geen lichamen, en dus ook ueoii waarneembare vleugelen noch een zi-.-htlmar gelaat" (p. 155). (li> moot u dus nimmer inbeelilen dat or ,.in den hemel zekero wezens met gcvleugohle lichamen, met eon arendskop, een Icodwenkop, een sticrenkop bestaan. \ au (hit si 11 os is in do werkelijkheid (!) niets hoogenaaii-d te vinden on al zulke voorstel lingen strekken uitsluitend om de aanwo,.y,igh(>id van ecu louter geestelijk wezen voor ons mm te duiden" (p. 140). Met dezo laatste waarschuwing voort on/o gids in de engelcnwerold ons plotse ling' v;m den hemel naar de aarde terug. Van de aarde voert hij ons weer naar de hel on naar do gevallen of booze engelen met name naar satan. Laat het woord lid", ons niet verschrik ken, dr. Kuypor vcr/okort toch dat God ook in de lid tegenwoordig is, en ton nudeve dat satan in <leu lunnd v ooi' God voï-scliijïit" (p. 22*). Ook hier dus vortiauwing dor grenzen waardoor bet onderscheid tusschen lii-ind on hol, tusschen God en Duivel wordt nifijpH'/.-ie/if. Xog erger, de zonde en diende is in den hemd on in de eiigdenwerdd ont staan, do engelen hebben haar op hun ge weten, dr. Kuyper schrijft toch: De oorsprong dor zonde, niet bij ons, maar bij de engelen te zoeken" (p. 224). Voor Satan als zoo lanig gej,logT;uleevd word, was hij een eagolong'oiiie" (p. 2l).'i). Satan* mdamorphoso lot Satan, zijn val, is die gebeurtenis waaruit a'.'.c zonde, zoo onder engelen i'.!s menschen is voortgekor,]."n" (p. 201). Wiiiiroüi Go;l Satan niet verhinderde Satan t;1 worden, /.egt de minister-theoloog ons niet. To:-h beeft men vollo recht '/.K. die vraag re doen waar !iij beweert: Satan blijft creatuur, blijft volstrekt van Guil afhankelijk" (p. 22«). Kon scbopsd dat colxtrekf afhankelijk is van do macht hoven hom, kan goed noch kwaad doen zonder dat (Ho macht hot wil. Onze premier heeft blijkbaar dio mooiclijkhoid gevoeld, on tracht or zich met de volgende woorden uit te redden : hoe bijna onmogelijk hot is, ons omtrent Satan's .positie een genoog/aani heldere voorstelling Te vormen." In plaats van daarom de vraag to stollen: hoo kwam hot engolengonio er toe om Satan te worden ; moot de vraag kan ook veeleer gestold worden : \Yuarom verliet God Satan:1 ..Satan droomde van xichzelvon, dat hij ..ja waarlijk als God was" (p. 227). Hoe dat (Irooiiien voor ecu wezen dat geen hersenen beeft mogelijk is worde m 'r midden gelaten. Toch blijft deze vraag op antwoord wachten, zoolang dr. Kuyper decretocrt : ..Ook Satan is, evenals alle engelen een ..Moor ijH'i;t.eli;k we/en, zonder lichaam" 1'Ofti' <J<' i/rnkllili/lr/i'll i'ji lie' (/elifi/ l/er leijei'i'iii'inii/ij zaak, <i< n xti'aoni 'ui <le lieKle liei!iHii'j ie leiden, il. i. naar een \eilerlanil.-scli Vd/kxlef/er. Anderf l'ifi//' men ijeraar, nji reit Zeker o'nfenbl'k doitr i/e oi/ix'aj/dl'/ni'Jen }tle<'iji'xl<'ejit te inn-deti en te lanil te kennen iraar niemand ~ij» irif, il. i. bij liet Xir/'xerKelif sWW.'' Ziedaar don aap, dien men in de onschuld /ijjis harten naïvolijk tiit den mouw laat komen. De Veroen i si 112; weet mi, waarvoor zij gebruikt wordt on kan op hare hoede zijn. De instemming en medewerking oonoi' militaire eoterio mot of' zonder Rijkssubsidie hoogor stellen dan hot vertrouwen on de toewijding van het volk, is verraad plegen aan do zaak, die wij booten te dienen. \Vij hebben het rocbt van onze leiders te verlangen, dat zij waar zijn; waar in doen en laten. Dat is beter dan zich in het bedrieglijk kleed te hullen oenor ideale vaderlandsliefde in woorden. De vraag is slechts of wij de kwade gevolgen onzer dnbbelliartisrlioid nog to boven kunnen komen, wat ik betwijfel. Rotterdam, O Okt. II. KIIORSUÏ. De trots on hoovmirdij maakte dat Satan niet Huigen \\ildo voor God. Ku een crea,.tunr /(')ó ovormacbtig en dat niet onder,.\\orpon wil zijn, was is bet anders dan do levende duive'l?" (p. 22(i). Ook hier wordt weder om het punt waarop hot aankomt, lieeiig.'priiiit en de vraag eenvoudig onbe antwoord gelaten 'i vanwaar die hoogmoed 'i Hoe hoog verheven boven dc/o godgeleerde beiizelpi-fiiit staat hot woord van don profeet ,Je/aja die God Hinkwog /eggen laat: Ik iiüiak don vrede en schep het kwaad" (45 : 7), of van don profeet A mos (lic zon der oenige weifeling getuigt: Is er eon ..kwaad in de stad, dat de lieer niet doet ;*" C! : dl. Vraagt men naar de verhouding van God en Siifjin, (hui antwoordt do minister-theo loog hot volgende: God gebruikt Satan voor zijn heilige doeleinden, evenals eon herder'don herdershond gein-nikt om de ..schapen dos noods in de vacht te bijten" (p. 22si). Afgezien van het komische dezer voor stelling, moet ieder dio dezen zin niet maar oppervlakkig leest tot do conclusie komen, dar God hier nog duivelachtige!' wordt voorgesteld dan Satan. Iedere godsvüorstelling en iedere godge leerde stelling blijft echter voor rekening van hem dio baar uitspreekt, ze is pn blijft zuiver persoonlijk, zuiver subjectief. Vandaar dat 'de stelling ..dat God in don .grond niet anders dan /ich/clf liefheeft" (p. 220), ook voor dr, Kuypor's rekening blijft. Immers een stelling waardoor alle onderscheid tusschen Uod en Satan wegvalt, en alle liefde herleid wordt tot eigenliefde, zelfzucht en hoogmoed, sluit in: dat alle godsdienst niets anders is dan zelfdienst, en alle godsdienstige politiek, niet veel anders is dan de politiek dev zelfzucht ge dekt Moor den naam God. Professor Allard Pierson heeft eens ge zegd da# de theologie, in zoover zij dogmatiek wil zijn, ons denken, dat is: do ware methode van onderzoek vervalscht *). Men kan er gerust aan toevoegen: alle theologie, alle theosophie, alle angelogieof satanologie, vergiftigt niet maar ons den ken, doch ook onze fantazie en poëzie. Als de poëten over engelen spreken en engelen laten spreken, dan gaat ons hart open. Leest Goethe's Faust maar en de liederen die Rafaël, Gabriël en Michaël zingen in den bekenden Prolog im Himmel", en gij moet wel zeg'g'en : dat is verheven schoon ! De engelenwereld van onzen eersten minister is daarentegen kortweg belachelijk. Voor gewende wetenschap en theologische onzin wedijveren hier niet elkander om een geheel te vormen van leugen en bedrog. Gelukkig dat deze engelonwereld . niet binnen mag komen in de T woede Kamer en doordringen tot do ministerieele tafol, maar ovenals do bacillenwereld in het hart van onzen eersten minister verborgen blijft. Want al beweert onzen minister-theoloog ook nog zoo dikwijls dat God tot in elk detail in do politiek moet gediend worden en zijn wil moet geschieden zoowel in den hemel als in onze staatkunde en staatsbestuur; proef! ondervindelijk hooft hij bewezen dat hij : zijn god en zijn politieken christus buiten het staatsbestuur houdt on moet honden, gelijk hij datzelfde wel doen moet met zijn engdenwerdd. A msto r da m, 2 Octobor 10015. J. A. HELPER SKSHKUUUEH. '"") Ter uitvaart door dr. A. Pierson, 187S, p.l. Ter voorbereiding van een monumentaal bouwwerk. Het ligt zoo geheel in den aard der hedendnagsehe verhoudingen dat de eerste vraag die oprees, toen het beslist was dat ons huid in het Arbitrage-gebouw, met een nieuw monumentaal bouwwerk ging ver rijkt worden: \\ at zullen wij voor oen wedstrijd krijgen 'i /onder voorloopig iets aan revorentie vo ;r het gewicht de/er vraag te kort te doen, schijnt het mij gepast een weinig aandacht, te verzoeken voor zoo vele andere behingen, dio bij don bouw betrokken zijn. Ik bodo d de belangen der ambachten. In vroeger tijden, toon de schoone wcrko;i gemaakt werden,die wij thans als voorbeeldig voreereii, zouden do ambachten /oor beslist stem gehad hebben in voorbereiding 011 uitvoering van het monument. /ij immers, op stevigon grondshig goorgani.seerd, lever den niet alleen do noodzakelijke werkkrach ten tot den bouw, maar zij waren ook do bewaarders der se.hoonheidstraditios en arbeidswetten, die het bouwwerk moesten bezielen. Het voltooide gebouw was voor een belangrijk deid het resultaat van het voortbrengingsv erin ogen der ambachten. Hoe /al liet zijn bij het nieuwe monument;' De Regeering benoemde een commissie van bekwame mamion om haar, in zake dezen bouw betreffende, voor te lichten, en wij hebben dus belangstellend af to wachten wat geschieden zal. Toch geeft de samen stelling der commissie reeds uu aanleiding tot eenige opmerkingen, die wdlk ht thans of later van eenig belang mogen geacht worden. De commissie is -?terecht - ('enigs zins representatief samengesteld, in dien zin namelijk dat, behalve een paar staats lieden, die als de toekomstige gebruikers van den bouw natuurlijk niet mochten ont breken, van elk der bouwkundige groepen dio ons land in de laatste vijftig jaren hooft loeren kennen een paar representanten in de commissie werden opgenomen. Had men ook nog do jongere richting erkend, door bijvoorbeeld een vertegenwoordiger van hot genootschap Architectnra et Amicitia aan de commissie toe te voegen, de tevreden heid in do bouwwereld zou algemeen ge weest zijn. Dit is, voor een commissie, inderdaad geen geringe verdienste. Te meer valt het nu echter op dat eenig direct re presentant «lor ambachten, in geheel hun omvang, absoluut ontbreekt. Men kan moeilijk aannemen dat hieraan bij het samenstellen dev commissie niet is gedacht. Immers waar de L'egeering meer malen blijk gaf voor de belangen der kunst, iu historischen zin, niet onverschillig te zijn. en ten anderen de pogingen tot veredeling van het ambacht zelfs' wettelijken vorivi zullen verkrijgen, daar ligt het voor de hand dat ook hier de belangen van het ambacht niet vergeten zijn. Men zal moeten veronderstellen dat de vertegenwoordiging der ambachten der .Regeering onoverko melijke moeilijkheden opleverde. En, inderdaad het geval is moeilijk. De ambachten zij bestaan niet meer in hun ouden luister, niemand zal het ontkennen. Hun organisaties iu het algemeen ge sproken zijn naar hunnen aard eu be ginsel, allen politieke organisaties en, van hoeveel gewicht ook voor het verkrijgen van maatschappelijke hervormingen, iu schoonheids- zelfs in deugdelijkheids-kwesties onbevoegd. Fa' heerscht in zake van ambacht een begrips-vcrduistering die liet