DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOO ft NEDERLAND. No. 1397 de schrijver, maar die is van lager orde. Aangenomen voor een oogenblik, dat parfoj'-caricatuur van lager orde is, moet dan partij-journalistiek niet eVenzeer vau lager orde zijn; van lager orde, moreel, niet bereikende de nobele hoogte? Maar, natuurlijk, behoeft noch partijcaricatuur, noch partij-journalistiek van lager orde te zijn. Een richting te dienen", wat kan daar tegen wezen, indien men van harte de richting voorstaat; trouwens ieder mensch, die iets beteekent, heeft zijn politieke sympathieën. De eenige eisch, dien men te stellen heeft, zoowel aan journalist als aan caricatarist is, dat hij eerlijk man zich betoone, en zonder aanzien des persoons de waarheid, gelijk ze zich aan hem doet kennen, diene. Dit schijnt voor den journalist van De Standaard niet aldus te zijn, en zoo schrijft hij, bij het dooreenhaspelen van kunst en moraliteit, een lichtvaardige kritiek, waaruit men alleen te weten kan komen, hoe oppervlakkig hij over dergelijke zaken redeneert, en hoe treurig het met zijn eigen zedelijke redacteurs opvoeding is gesteld. Het iöMeetoaaistiil te Rotterdpm. De m n'jcenstoml is gekomen en n'>g is het iiiirhl." Over het nut, ja ik kan wel zeggen over . de noodzakelijkheid van openbare bibliothe ken, de free schools of the people", is al veel geschreven en met blijdschap mag ge constateerd, dat men langzamerhand alge meen gaat inzien de groote beteekenis van deze instellingen voor de beschaving eri ont wikkeling «enerzijds, den socialen vooruit gang anderzijds der lagere klassen. Terwijl in Amsterdam en ook elders openbare lees zalen reeds gedurende korten of langen tijd bestonden, is nu ruim twee jaar geleden het vraagstuk ten langen leste ook in de tweede stad des Kijks althans ter sprake gekomen. Voorstanders van volksbibliotheken zullen evenwel grootelijks- teleurgesteld zijn gewor den bij. de behandeling in dun Raad van liet voorstel van B. en W. in zake de open stelling dor bibliotheek. Volgens de woorden van den voorzitter destijds gold toch het voorstel slechts de bestaande gemeentelijke bibliotheek, alzoo eene verzameling boeken met weinig sameiihana en van eenzijdige samenstelling" en vooral niet te verwarren met een volksleeszaal." Uit genoemde zitting bleek intusschen, dat bij sommige Raadsleden meer animo voor het denkbeeld bestond en een amende ment van het toenmalige lid Spiekman, om deze eenzijdige verzameling" ook op Zondag open te stellen, kon met 23 tegen 15 stem men worden aangenomen. Dank zij dien maatregel kunnen nu velen van de open stelling profiteeren, daar op werkdagen de bibliotheek reeds te o, 4 of o uur n.m. ge sloten wordt. In aanmerking genomen, dat voor den minderen man het gebruik dus in hoofdzaak tot den Zondag is beperkt, en verder ook dat de voorraad boeken inderdaad zeer onvol ledig is en allerminst aan de behoeften van een volksbibliotheek aanpast, blijkt uit de resultaten van dezen halven maatregel meer dan voldoende, hoezeer in de klassen der minder gegoeden de behoefte aan geestelijke ontspanning gevoeld wordt. Blijkens ons ?welwillend verstrekte cijfers toch zijn in l(Jü;J> niet minder dan 3<>/i()üboekdeelen uitge leend, en steeg het aantal bezoekers van 380 gedurende de eerste maand onder de nieuwe regeling tot 3371 in Febr. 1.1. Hebben wij recht om bij deze ontwakende publieke belangstelling te zeggen, dat de morgenstond is gekomen ? Een eigenaardig licht op deze cijfers wer pen de jaarverslagen van het Kotterdamsch Leeskabinet;', eene inrichting die van hare leden ? 10 per jaar contributie heft en der halve slechts door de meergegoeden wordt bezocht. liet aantal leden schommelt blijkens die verslagen om de 1000, terwijl in het laatste verslagjaar 1-~>,<H)1 boeken «au huis ter lezing zijn verstrekt. Dit cijfer kon vrij wat hooger zijn, doch men bedenke, dat de leden dezer instelling behooren tot hen, die ook thuis veelal de noodige lectuur en de gelegenheid tot studie bezitten. Tempor volgt hieruit dan ook do nood zakelijkheid om hen te hulp te komen, wien middelen en gelegenheid teu eenenuude. ont breken, liet spijt ons evenwel te moeten waarnemen, dat de urgentie van dit bij uit stek sociaal belang door ome vroede vaderen niet schijnt te worden gevoeld. Xog is de nacht." Nadat in l'.nc' het denkbeeld van fusie met het Leeskabinet" blijkbaar is op gegeven, hebben wij van verdere plannen niet meer gehoord. Xog immer wordt voor leeszaal een lokaal van bot Museum Boymans gebezigd, dat om het bnuidgeva.ir des avonds?juist het geschiktste uur moet gesloten blijven. TCn al twee jaren achtereen paraisseert op de begrooting voor aankoop van boeken" hot belachelijk bedrag van. . . . f 400.?. Onze wethouder Iludig heeft Rotterdam eens vergeleken met een stevigen llollandschen jongen, die telkenmale uit de kleèren gegroeid blijkt. In de lijn dier vergelijking blijvend, zouden wij willen vragen, waarom deze knaap, het zoontje van gegoede ouders, nog immer op een armenschool gaat? Voor de tweede koopstad des Kijks is een openbare bibliotheek allerminst een weeldeartikel, veeleer een niet uit te stellen be hoefte, vooral om.lat zij nog ui te /eer een... koopstad is. K o 11 e r d a m, 24 Maart '04. Q. X .X. Frankrijk en het Vaticaan. President Loubet zal naar fiome gaan, zonder daar oen bezoek te brengen aan den Paus. Schijnbaar klinkt dit vreemd. Frank rijk is nog steeds, zooals het in^ de eigenaardige terminologie van het Yaticaan heet, de oudste en allerehristelijkstc dochter van de kerk. .Frankrijk heeft een gc/.ant bij hot Vaticaau, en onder houdt ook langs dien weg, geregelde on oili-jieelöbetrekkingen met den Hei ligen Stoel. Maar aan den anderen kant handhaaft de tegenwoordige Paus, naar het schijnt, de traditie van zij n voorganger Leo XIII, die weigerde Katholieke monarchen en staatshoofden te ontvangen, welke te Rome officieele bezoeken aan het Yatikaan brachten. Op het voorbeeld van keizer AVilhelm en van koning Eduard, die beiden te Rome n door den koning van Italië, n door den Paus werden ontvangen, kan men zich niet beroepen, daar deze beide monarchen nictr Katho liek zijn. Wél opdat van kei/er Franz Joseph, die na 1870, niettegenstaande de door de triple alliantie aangeknoopte banden, stelselmatig elk bezoek aan Rome vermeden heeft. Wellicht zou echter Pius X, die reeds herhaaldelijk getoond heeft, tot zelfstan dige opvattingen geneigd te zijn, een middel hebben kunnen vinden om de traditiën van het Pausdom na 1890 te plooien naar de belangen eerier goede verstandhouding met Frankrijk. Had de Paus dit gewild, dan zou hij zeker niet in zijn op den 81. Joseph's dag gehouden allocutie de houding der Fransche rcgeering in zake de congrcgatiën zoo scherp hebben aangevallen. Doch mogelijk heeft Z. H. niet verwacht, dat die aanval zoo spoedig en zoo krachtig zou worden beantwoord. Op last van de Fransche regeering heeft de heer Nisard, de Fransche gezant bij den II. Stoel, op de meest formeele wijze togen de woorden van den Paus geprotesteerd, omdat daarin openlijk de Fransche politiek werd beoordeeld en gecritiseerd. Deze critiek is des te onaan nemelijker, omdat geen der handelingen, op welke de Pauselijke allocutie doelt, in strijd is met de bepalingen van het Concordaat, dat de betrekkingen tusschcn den IL Stool en Frankrijk regelt. Daarom ziet zich do Fransche regeering verplicht-, ofh'cieel bij zijne Eminent ie den kardinaal- j staatssecretaris te protesteeren tegen deze toespraak, waarvan zij noch den inhoud, noch den vorm kan goedkeuren." Terwij de nuntius l joron/etti uit Parijs naar Rome kon melden, dut de pliilippica van den Paus in de politieke kringen in Parijs een levendige beweging had j uitgelokt, kon de Fransehe gezant bij den H. Stoel uit Uomc aan zijne regecring berichten, dat het door he:;j over gebrachte protest in de kringen van het Vatikaaa een diepen indruk had gemaakt. Het een zoowel als hot ander laat zich begrijpen. Dat de Paus c.i- k<i!ln-iirti on j in het algemeen leerstellingen on begrip- j pen veroordeelt, die hem verkeerd voor komen, is zijn volste recht en kan door niemand euvel worden opgenomen. Maar hier goli het een rechtstreeksch verwijt aan het adres dor Fransche rogecring, welke zeer zeker maatregelen genomen heeft, die den Paus onaangenaam moesten j zijn, maar daarbij in geen enkel opzicht | de bevoegdheid heeft overschreden, welke j haar door het t'on -ordaat is verleend, ter wijl toch de rechtsbetrekkingen tusschen j Kerk en Staat in Frankrijk uitsluitend j door dit Concordir.it worden geregeld. j Het logische gevolg van dit conflict waarin zeker geen der heide partijen ongelijk zal bekennen, zou zijn de vol komen scheidinx van Kerk en Staat in Frankrijk, waardoor ui c den aard dor zaak het Concordaat zou moeren ophouden te bestaan. Indien de tegenwoordige Paus het hierop wil laten aankomen, zon hij zeker een bewijs geven, iiat alle overwe gingen, de nam'ieele positie der Kerk i in Frankrijk betrelieütl. voor hem van j ondergeschikt belang /iju. j Zulk een breuk tas.-dion het Yatikaan j en de Frausche re^eeriüir '/on eeliter ook i voor de algemeen'1 p.ditiek eono groote beteokenis kunnen h"!>bo;i. In verband hiermede wijzen wij o;; ceue correspon dentie uit lïomc aan iiet- Hci'Hii' r TIKI:l>lnt. De eorror-pomknit had een invloed- i rijk persoon uit de omgeving van Pius X gevraagd, \\elken indruk de rede van den Paus tegen de Fraiisclto rcgoering ? op de A atika.anseiie kringen had gemaakt. ? ,,l)ie rede1' -zoo l ui d !<? hof antwoord - ' ,,was de eerste werkelijk diplomatieke daad vau den l'sms. Z:j bewijst, dat in dit laatste halfjaar een volledige omme keer in het \arikaan hoeft plaats gehad, en dat Pius X juist her tegendeel doet van hetgeen i ,eo Xil! deed. Terwijl Leo A!!! openlijk Oj,;i iu ais een vijand j vau [talie en van <;-! (rijde alliantie en j als een vriend van Frankrijk, is l'nis X een vriend van I )iiit-..oiihmd en ().>.-tonrijk, zoekt hij toenadering tor l talie en verzet zich tegen de .Kranvh;1 Republiek." fs dus een breuk met Frankrijk ophanden;'" ,,ln het \atikaan gelooft ''ion daaraan niet; men hoopt .->;> d-ai val vau het j ministcrie-Combes en liet optreden van een gematigder ministerie. Maar in elk geval vree-t men zulk een breuk m<vt | Frankrijk niet, zooals Leo X i 11. die aan j de vrees voor die mogelijkheid alles op offerde." ,,/i.jn de betrekkingen van het Vatikaau tot Italiëfeitelijk berer geworden:'" Boven alle hopen en verwachten! Alle handelingen van den Paus bewijzen, dat hij met Italiëin vriendschap wil leven. Dit is des te moer te waardceren, omdat de Paus hierbij den invloed van kardinaal Merry del N al te bestrijden heeft. Maar in deze qitao-tio duldt de Paus treeiierlei pressie, en zet hij te [{ome eenvoudig de politiek v->:>ri. die hij als patriarch van Vo-noti'"1 hoeft toegepast. Er zijn zelfs in hof \ .itikaan a'enoeu; lieden, die eene ophoging- voorspellen vau het 110» r.r/t/'iiif,"' Wi«.ii'doorde Katho lieken in Italiëvan de deelneming aan do verkiezingen worden weerhouden." En de Italiaansche regeering?" Zij komt den Paus in elk opzicht te gemoet. Dat blijkt uit een aantal symp tomen : uit de houding tegenover de congregatiën, uit de benoeming van don nieuwen patriarch van Venetië, uit de audiënties van een aantal Italiaansche politici bij den Paus. Ook denkt de Paus over de verleening der kardiuaals-waardigheid aan twee dor meest bekende mannen van de vorzoeuingspartij, de Monsiyuori Sealabrini en ononelli. Een zekere modiiK viremH tusschen Italiëen het Pausdom is dus in elk geval reeds tot stand goko?nen." * * * Wij moeten deze beschouwingen natuur lijk geheel voor rekening laten van den correspondent van het Duitsche blad en van diens zegsman. In n opzicht heeft men zich in Vatikaansche kringen blijk baar een illusie gemaakt: de positie van het ministerie-Combes is door het votum der Fransche Kamer betreffende de wet op de congregatiën ontegenzeggelijk ver sterkt, en naar alle waarschijnlijkheid zal die wet ook door den Franschen Senait worden aangenomen. Wil nien dus op het Vatikaau den strijd aanbin den, dan zal men in Frankrijk een krachtigen tegenstander vinden, die zeker geen kamp zal geven. Misschien zal deze overweging er toe leiden, dat het protest der Franschc Regee ring door het Vatikaau voorloopig niet beantwoord wordt. iiiriiiMiMiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiffiMiiiiiiuiiiimiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiu Sociale, IMMIIIMmmillMHIMIMIimiHIHIIMIIIIIIimiimillflMIHIHItlIIIIIIIIIIIIIIM Een fielamrijfc rapport ora arbeid m sikOQl&aailti Kinder n liet is oun nininont omoenschnps-bnlang, waarbij de lichamelijke eu verstandelijke. belangen vau lieel het volk, maar in liet bijzonder vau do arlieiilcrrs-klas.se, bij/ouder is betrokken, dat de kinderen bij don iiidnstrieolen arbeid iu zijn veelsoortige vor men bes dieniid worden tegen te erge exploitatie. I']n elke exploitatie van jonge krachten, die lianne lichamelijke en ver standelijke ontwikkeling belemmert i-t te erg. Vandaar, dat wettelijk verbod vau den kinderarbeid, eventueel beperking, tot l.(i a i IS jaar, liet fundament is van ('e hoele ai''jeid.siv.-ii:'ovi!ig. I-]» waar in ons land de wetgeving op dat punt wat a.diterlijk is, daar belooft hot ont worp-Arbeidswet van dr. Ivnypor, dut we ook op dat gebied spoedig eeuige betere regeling' en meerdere bescherming zuilen bezitten, al blijft liet ontwerp heiiedon elke redelijke verwachting wat don leeftijdsgrens annuaat. Maar in den laatsten tijd dringt de erken ning door, dut de -''et»- »'or liij/onder heeft te bes-.'liernien t ei: o n s.:};>: lelijke exploitatie niet slechts do jeugdige jir''ei(!''rs en arheidstors, (\.\\\/.. van 12 IU a !??} jaar, maar i'x'ik do kinderen il ie HO'/ <>/> ar/riiit ijmui. J lo(! trcuriiïhet nion'O /ijn, een feit is liet, dat iln z(Mitlun kuii'eveu benoileu i'j j;;:ir v<>i')r en na schooltij.i loonarbeid verrichtten, uit welke oiir/.akca dan ook. f-!n liet helmct wel ii.auwelijks hefooir, "'"'? <!<?£<'? <n'l>i'hl ~m> nii't l/ij a'!/', iliin /l/r/t l/tj i'i'ii ijrufi! <lii'l i/er 1,'ilU/fl'l'll f!l''l ll'/l'! ij/i'l' lll'l'llllj,"!/ i,'?{?'/f ZOOII'l'l in i'rr.-'ft/it'/r/'/Ji <il$ in lii-'nt:ii<'lijkc i>i>~irli!. Ik herinner er aan, dat (ie, toch niet achterlijke thiitsche iirijeidswet^eviiiL'; nou; pas het vorige jaar is vurrijkt niet een «et, waarbij hoi; aan <loi\!e:i, en in vele u'ovallon ook aan de oiulei'S. /Mi' bo.-lisf i'crhfi'li'ii wer-1, om, onder v,'(il!cen voriii ook. kinderou in (Si-u s;'!.'<i()l;.!i;-!)tii?'." leefiijj, nok ;:! voldoen /ij aan de leerplichtwet, arbeid voor loon te doen \ iviv-hioii ! iu ons l;\ud is 7.!,;!k een spr,\'i;\;il verbod votir kindei'en !:edu;'e;:,ie den s--!ioo!plichtiu'en leeftlj l HOL:' niet beken-!. Jlet is een algemeen \ o:>r'\oniea'! y-ebriiil;. kiii-jeren vóór en m; s-imoll i| l allerlei urbeiil te (l(-en verrichten. !!n liet is /;/<?/ (ie u'i'ootiiidnstrie, maar het /ij:i de Mein-he-lrijvea en Leringen van allerlei i.ai'd, die maar al te '/.(-es v,u\ i!'--/cii kiiider.ii'lieul |»'(i''t!-ere',!. Aan den Xed. J>oii-l \an (lader\\ ij/.ei's, of aitlians aan een annial /ijner nt'doeiiiiH'on, komt t!;; oer to.1, op de/eu uüsslüiul. de/e leciiite in on/o svottolijko kiii'ierheclieniiin!.:1, 1'1 lo-aiiaoutoord de aa.nda -ht te lie'/lien i;'e\'e.-:(iL;{l. ,')at is toeval nudi wille keur. \Vic tviéi'r (hm de ondoi'\vi.]/(;i's onderviii'.'eu van (Ic/iMi kinJerarbeid de luuieeilu'e o'evoe.-'('ii ? \\ h- me;1)- dan y.\\ ~/>'-,'f en /»i'/<'rDe uitkomst toonde aan, dat de arbeid van schoolgaande kinderen groote afmetin gen heeft aangenomen, en soms de grens van het menschelijke overschrijdt ! Arbeid in iudustrieele bedrijven kwam het meest voor bij zakjesplakken. Er wer den 57 gevallen (reconstanteerd, dat kinde ren vóór en na schooltijd in zakjes-plakkerijen werkzaam waren. Daaronder l kind van 7 jaar, 4 van 8 jaar, H van 9 jaar. Voor het tabakstrippeii worden eveneens veel kinderen gebruikt, in de statistiek is sprake van 50 gevallen, zoowel meisjes als jongens. Dan in barbierswinkels, in tiramerwerkplaatsen, breiinrichtingen, enz. en/. Dat is alles arbeid onder dak, gewoonlijk in weinig frissche ntmosphccr. Het kind verwisselt iiot schoollokaal voor de werk plaats: voor spelen on stoeien inde natuur of' op straat heeft het geen tijd. Veel mér dan in de indust-rieele bedrij ven, wordt deze arbeid van schoolgaande kinderen verricht vóór de indiutrteele be drijven o/> x trad t. Ariet minder dan vau 441 kinderen wordt gemeld, dat zij arbeid ver richten als broodhe/orgor. Daarbij zijn er '2. van G jaar, D! van 7 jaar, 2G vau cS jaar, 42 van 9 jaar! Er worden 139 kinderen, daaronder oveneens zeer jonge, gobf/igd voor het rondbrengen van kleor-, schoen en lapwerk! Een 125 voor het rondbrengen van waschgoed. Dan zijn er oen tweetal rubrieken: in en voor handelsbetlrijven: groente-, brandstoffen-, mineraalwater-, sigaren- en andere zaken, melk en couran ten rondbrengen, meegaan naar groento oi' vischmarkt, en ten slotte: arbeid buiten het bedrijf: boodschappen doen, eten bren gen, huiswerk doen, enz. Het talrijkst komt voor: melkrondhrengon. Niet minder dan 476 kinderen worden daarvoor gebezigd, en daaronder 3Ü2 van en beneden S jaar! .Dan vooral ook eouranteiiloopeii, hier rondbren gen en groenteuverkoop. Do arbeidsduur is )>t>r irerk opgegeven. Daar zijn kinderen die (! uur per week en minder werken. "Maar er /ijn ook honderde kinderen, die 20 tot 3'.) uren per week wer ken, en daaronder talrijke kinderen van 8 en 9 jaar! Mr is zelfs van 114 kinderen sprake, die Inuger dan .''O uur per week vóór en na schooltijd ar.'.'Mil verrichten. Maar daaronder xijn er gevallen van mtVr ilnn ~><l uttr i>--r i/'fi'k! Stel u voor, le/.er: kinderen van hoogstens 14 jaar, die .'{(), 40, i) uren per week hoven en behalve hun school uren arbeid moeten verrichten ! Het loon behoef!; in de/e hes.'houwing weinig in aanmerking te komen, liet gaat hier niet over onvoldoende boloomng, liet gaat hier togen don arbeid als zoodanig, maar het is toch niet overbodig er op te wij/on, d,-i( (Je/e ^(Mvillige kinderexploitatio voornamelijk daarom zoo schrikkelijk veel vuldig voorkomt, <>/i»lt/-t .;ij zoo ijo," IL'ooji in! Er zijn er van 14 ceut per week, 15 cent, 2'-) cent, zeer velen van 2-> cent por week. Maar do moesten brengen het tot 50 cent, 75 cent, en betrekkelijk velen nog tot f l. De vraag, die in dit onder/ook een /eer belangrijke is, of nl. tengevolge van de/en arbeid nadeelige invloed op J ir.11- onderwijs is te constateeri1!!, werd in 751. gevallen 1/i.i'f., ia 11>S5 gevallen met ne<'H, iu '.KIS ge vallen met j<i beantwoord. De vele wi'Hantwoordeu zijn meer een bewijs voor de objectiviteit van de/e 0111)1.ête dan oen vors 'hooning van deze arbeid. V> ant dat in bijna 1000 gevallen stellig mot ju" be antwoord moest worden isal verschrikkelijk genoeg'. Kn de bij/.ondcrheden dezer be antwoording worpen daarop nog een heller schijnsel. 29 maal luidt het antwoordt: het j kind komt vermoeid op school, 112 maal, dat het kind erg slaperig is, lijii maal. dat de leerling-zwoeger erg a.-hlerlijk K 21 maal, dat de leerling, meestal oen loop jongen, ../eer lastig is", een echte straathet onderwijs als op den l'\sieken to;j.--taild van het kind. He^i'ijpe'ijk das, dat ~ij ook het bii est de behoefte aan een geheel /?>;?lui'/ van dozen lomiarbei i van schoolgaande kinderen go', oelf! VriH'goi' i'ce-ls hebben de ufdooliugoii van (!ei! bruid. Kiis.-hedéea Dejfj. uJUoraard op kleiner s :h;iilj, elk in liun plaats een onilorzn"k iugest'eh! naar (\>'/.t*':i misstand. Onhmgs is een bol.iiigwokkond rapport vors"!iei;(>n van de al'-l. A inst^rdai,! van den Hond, "t welk mé'T de aandacht trekt en ook verdient, niet alleiMi GUI de uitste kende, populaire howorkiug, maar ook. oindai men hier lieei't do resultaten van oen zeer deeg onderzoek o-'or e root terrein! In Mei j'.l'Ki v; e r l de omniéte boü'oniKMi, en aan alle ondorw ij/ors en ondorwij/oressen een vragenlij-'t vor/oirh'n. lïurg. en Wethouders vau de hoofdstad toonden hunne belangstelling en inste:nming met het plan, door tegelijk aan de scholen een circulaire te /enden in dien geest, waardoor hot verya-uoieii der gegevens niet weinig' werd vergemakkelijkt. Onder arbeid \venschte de vragenlijst te verstaan b.v. venten met me'k, griienten. brood, en/., kranten rond brengen, iramkaarijos verkoopon, bo >ds' happen doen voor nodiston, schoeniaakers en iindere winkeliers, porren, vernefiten van kriliorsdioiisten, zakkeuphikkon en steenkolen nit/oidiei' Mier oaders of Ijaren, tc.bukstrip}»1!!, eten li/ongon, enz. en/, l >e, eui[;.êto hl:',;1!)!' voornairidijk'de :.cb'deii der I.MO klas>r>. d. j. de;1-i:;-on niinv(-rc.ioL;r',ido Van ('ï1!! tweetal zakjosplakkors, wordt gezegd dat /<.' ?/.(?('f /ennwachiig, en verbii/.ond mat on suf zijn. Van een 12-jurig { meisje, broodiiezorgstor, heef het dat ze i geheel is scheefgegroeid, en/, en/. Tioiiiaüen i de/er getuigenissen, del" nadeeligoij invloed | nader niotivoerond, wor.len opgesomd. ! Musir het i-; "joüoeg. Men mag de ai'd. Amsterdam \ a n den (in-lerwij/ei-shond dankhaar zijn \oor /ijn \vi>rk. ib't stelt zeer ! scherp de 1,'choeiie in hot licht aan eon ak'-oheol wettelijk ri'-'/m l van den arb.-id | van s,ihori]ga.'iiide kindoreii. Dat /al, zoowel op het platli'lan-1 als in de gro:>!e sted"n, liet onderwijs ten L-OO ie konien niet alleen, i maar ook li'-iiainolijk u',n/.cu'!"u kuuler'.'ii ten :/eu(-n ziin ! S. m& il de EöcKstad. T)e uil voei IIIL' van een nieuw werk van i Diepenhruck ?.al men s'.eeds als ei.'ii gebeurte nis van lieian.;' uingeu he.-clion\ven. .Men kan ei' op rekenen bij Diepenbrock. i-u door hel onderwerp /.eive en ihior >!,? heluuiileling daarvan, met iets heel bijzonders Ken nis te maken. '/.<><> was het ook Doudori duiïL'4 ilaart. tin n in het ('i--necri;.'el»'iiw Voor het eersf wcril uitgevoerd /ijn joni:>te com[>ositlo: \"cMi'lels vaart naar A;Jtnppine'' voor liurilon-solo eu oreiiest. i liet gi-dieiit is ontleend aan ..Portretten van Vondel'' van ,1. A. AUionUugk Thijiu. Iu dil werk kon:! (-en verhaal vonr van de reis, die Vondel op Iioogen leeftijd, veigej ne'iil vau xijn kleindneliler. naar Keulen (Colo| uia Agripiiina: zou hobben gemaakt en hoe hij daar in xijn gebonrtepluats. de u'ust /eu /ijn <;ewe(-st /ijner Keiilsc'ne bloedverwanten. ' Alberdinp-k Thijm laat Von lel dit gedicht | bij een fiiiiiHieicot voordragen. De tweede stropbe : lic ixiJNVnrst in i A ni^M'!'ia ii^ CIM: glinihu-j o;i ilc konncn, ' Vneit i-'in.l- den i-Oil' «ni'i "">! en Wi-»l VDDI' bnv^lit, i Myn Aj;i-i])|'\ii (Kcnlüii) u'iii'niUiM-t mei Di'ir Kroimcu, i -\ur!i \;iu cru l.uiiulit'r Vv \ iliü.;-h til\4'hl, levert den componist eonige voor de nin/ikalt; coni|)osilie /eer belangrijke nu 'iii-'nteu ; n.l. het b'ioi'dmiiiiel'. waarin <le componist. het beeld van de stad Keulen heeft h'achten te ver/inlijkon en een motief uil. 's compo nisten < ivsbivght-niu/iok. daar voorkomende bij d :? wo .rdeu : lie --lm )ii - eii w^elvcriiciixV'li -';';'1.' een motief dus, waarran de beteekenis niet nader behoeft-aangeduid ,te worden. In Thijm's gedicht wordt verder ook nog gezinspeeld op een oude legende, volgens welke de staf van Petrus door Maternus van Rome naar Keulen gebracht werd en daar ge plant is en opgebloeid. De motieven, op deze legende betrekking hebbende, zijn een opklimmende toonladder voor drie tompetten en een melodie aan den Gregoriaanschen Hymnus Iste confessor" ontleend. Dan ontmoet men nog een paar motieven waarvan liet eene Vondel teekent als tra gisch dichter en het andere door den com ponist- beschouwd wordt als een soort van orchestralen koorzang. In een uitgebreid voorspel wordt de reis van Vondel over den Kip naar Keulen be schreven, de gewaarwordingen door den dich ter daarbij ondervonden eu het leven van den machtigen stroom. In het naspel ontmoet men reminiscentiën aan al deze thema's benevens wendingen, die aan bet Wilhelmus'' herinneren. /ooals men ziet is de/e compositie niet louter eene, waarbij muziek werd geschreven op een gedicht, maar een grootsch opgevat kunstwerk, waarbij de componist de gelegen heid heeit aangegrepen al het door den dich ter onuitgesprokene muzikaal te schilderen. Men zal moeten toegeven dat het begrij pelijk is, dat etn man als Diepenbrock zich tot deze stof bij/onder heeft aangetrokken gevoeld en al komen er ook geen hoogdramatische momenten of aangrijpende zielecoiillicten in voor, zeer poëtisch en zinrijk heeft Alberdingk Tuijm deze episode be werkt ; maar een nog veel grooter beteekenis heeft gekregen door de behandeling van den componist. Het hoofdmotief is melodisch en harmonisch zeer gelukkig gevonden en de symphonische bewerking van dat 011 de andere motieven getuigt opnieuw van liet groote meesterschap van den componist over do techniek, liet kwam mij voor dat op een oogenblik in het voorspel de violen in de hoogste ligging te veel gesepareerd waren van de lagere instrumenten, maar het kan zijn, dat door een sterkere be/ot/ing van het ! quartet (ik meen dat enkele hoeren van het orchest door ziekte verhinderd waren mede te werkeu) aan dat be/waar wordt tegemoet gekomen. l'it den aard der zaak zijn de tekstwoorden over het algemeen declamatoriseh be handeld. Daarmede is tevens gezegd, dat voor eeft goede vertolking der zangpartij een meester wordt vereischt, die de dictie vol komen in zijn macht heeft, l;ij niemand is zulks meei- het geval dun bij AIessc.ha.crt-. ^,'u 7,i-M men, vooral bij liet begin van het gedicht, hier en daar een meer massieve stem i willen hooreii dan waarover Messchaert te l beschikken heeft, daartegenover staat dat juist hij, mooier dan iemand anders de woori den van de zesde strophe kan weergeven: j lip boom wies o;), eu 't brec.l iji-sn-eiclr loou-r \ rystnvk'.e mi ihk v > >r pi-Uriim \:i alom : .M:ni' !,'l:aJuttdc ook de ilieHm- bi dsjiontle over, \\ ;tur Mo.-tlc!''s oo^ mij ti'ü'f'!i-:.loiii. en de volgende stropheu met de poëzievolle droomvcrteliing. Dozo heerlijke echt lyrische uitingen, met de sobere en toch klankvolle instrumentatie, werden door iL'sschaert onvergelijkelijk scho'ii weergegeven. Hier vond 011 ;e meesterzanger gelegenheid na te dichten n de woorden van den poëet n de muziek van den componist. * Dat men, nadat de laatste aeeoorden weerkl inkeii luidden, deu zanger hartelijk hul digde, laat zich verstaan. Kven/eor is tiet ; begnjpcHjk, dat de componist in die iuilde j doelde. U.uirno breng ik ook mijn dank aan deu hoer Mcngelberg voor zijn liefdevolle leiding, die mij geheel naar de intentie van den componist toescheen, en aan het orchest voor de schooue verklankiivj vau het toongedicht. Den overtalrijko schare wa> op Talm/omlag in bet ('o loongebouw saamgukoinen, om te genieten van een der heerlijk-;;c gewrochten ; die ooit uit het brein eens kunstenaars xijn | ontsproten. Ik meen de Matthcus-passion van den gro-iion .lohanu St.iba>tian lïaeh. Ke-ds sin Is ecni^e j l ren veert, onze zangverc.-inging van Tooiik ui4dit heerlijke werk op i'aim'/.ondag uit eu als zti!k« gebeurt met medewerking vau het uitstekende koor van Tooukiin-i. nel voort redelijke t 'oncei't^< bou\\orciiosl. (-n solisten als de d.i nes ldenlmo-m, Kraus-Os!)ia-ne en de hoeren Messeliaert, l'rius en Soutendjk, «dan i;an het wel niet anders of er moeien ^ogenblikken vangroot i genot en heerlijke wijding over den t johoorder komen. l Als iu nu Messeliaert onder alle Uitvoe renden bo\eiiaan stel dan is zulks omdat hij op zeid--:aam ideale wijze de Christus-partij verj l, :kr. H; /ou ];iu,,-f /eggen, onder al xijn heerlijke cr,-;ui"S, is mij d<->:e t, rh nog de ? liefste, l lier i-; iuder.laad elke gedachte aan de materie uü:;i sh,;.-n en kan men zich gelieei overgeven aan g;.-uii tingen van den 1 Alle andere- sausten sfnu.jeu ver achter iiein. \Yèl beeft l'rius heerlijke molm nten geiia-d /ijn ..I'etnis weiute bhlerlich'" o.a. maakte diepen indruk maar ik zou toch een levendige^ recitatief wenschen. Me dunkt de verhaler mag /ijn to-iii en zija tempo toeb wel wijzigen naar mate dj voor vallen vau liet evangelieverhaal van elkan der verschillen'.' Overigen-; hoeft- de heer L'rius alle qualiteiton om een vooi-hvlfolijko i e .'au ;elist te zijn. /','jn toon spreekt 11 1. /eld/aam gemrd;kclijk aan. 3levi-ou\v Krans-Osli-irno trok opnietiw'de aandar-ht dnor haar prachtige stem. Indordaad zij beschikt over een weelderig orgaan ; ; doeb haar stijl...? Xecii /óó moet lïaeh niet gezongen worden; /óó wul't eu mondain : on uiterlijk, eu zóó /.onder eenig legato! (Jeen oogenblik kon zij mij onze mevrouw de aan-Manifarges doen vergeten. Mevrouw Oldenboom heeft niet de soort vau Mem die mij voor lïach gewenscht voor komt; maar iu haar voordracht was voel \ meer "iai-t on waardigheid en een vi el grooter streven naar diepte van uitdrukking waar te nemen dan bij haar kunstzuster. l De heer Soutendijk, iHe de kleinere par tijtjes van 1'etrus. l'ilatus en IJoogejirioster i \-ei-cuide, had naast zc'cr goede momenten ! ook enia-le minder gelukkige oogenblikken, waarbij de toon wat te gebnisipieerd wenk ! /ijn arioso ..Dei' Heiland fallt via' soinuni Valer nieder" had meer gebonden ge/.uiigt-ii moeten worden. ! liet kooi- overtrof y.ieh '/x-ive in de beide