DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 140!) is voor de vrouw uit de volksklasse, door deze redactie als een recht wordt opgeëiscbt voor baar die niet ia zulke omstandigheden verkeeren, waarbij het blad dan tevens het onware en misleidende woord huwelijksver bod handhaaft." Dit is een wijze van polemiseeren, De Amsterdammer onwaardig. De regeering verbiedt niemand het huwelijk. Zij zegt eenvoudig: post- en telegraaf-ambtenaressen, die huwen, kunnen uit den aard der zaak hare betrekking niet meer naar den eisch vervullen. Zij gaan een overeenkomst aan, hooger en heiliger dan 'welke andere o»k, en behooren voortaan aan haar gezin'. Het is waar, dat voor ons niet de honger, in den barren zin van het woord, het eenig motief mag zijn, dat tot het buitenshuis arbeiden van gehuwde vrouwen leidt. Daar kunnen tal van motieven zij n, van den meest respectabelen aard, die het noodig maken, dat de gehuwde vrouw op eerlijke wijs meer tracht te verdienen, dan het loon, dat haar door haar man wordt thuisgebracht. Alleen voegen wij hierbij, dat de toestanden in onze maatschappij heerschende, steeds meerdere vrouwen daartoe zal divinyen. Dit is eenvoudig niet te keeren, zonder tot de grootste wreedheid te vervallen, en nog andere zonden aan te wakkeren dan die men keeren wil; al herhalen wij nogmaals, dat wij even hartelijk als Het C-entriun zouden' trmschcn, dat de toestanden anders .waren. Doch ook hier bevinden wij ons op een bijpad. Wij plaatsen ons voor een oogenblik, zonder eenig voorbehoud, op het stand punt van Het Centrum, van Mrs Flora Sic. Donald Thompson en van wie men ook maar, als bestrijder of beatrijdster van den arbeid der vrouw buitenshuis, noemen wil; de feiten zijn: Ie dat het nog langen tijd zal duren, eer de loonen zóó gestegen zijn, dat elke vrouw uit de arbeidersklasse het buiten zulken arbeid zal kunnen stellen; 2e dat de economische richting, waarin de maat schappij gaat, en een afname van het percentage der trouwlustige mannen, een toename van meisjes zal opleveren, die genoodzaakt zijn een werkkring bij den Staat, de Gemeente, of bij particulieren te zoeken, m. a. w. dat de honderdenongehuwde dochters van den armen middenatand, die nu reeds in 'eenigen dienst zijn, duizenden zullen worden; dit is onmogelijk te voorkomen. Geeft nu de Staat, bij Koninklijk besluit, het voorbeeld aan gemeente en particulieren al deze ongehuwden, op straffe van ontslag, het huwelijk te verbi-jden, dan bereidt dezeDelfde moraliseerende staat een toekomst van demoralisatie voor, die wij en ook het Centrum .ten ernstigste heeft te duch ten en te bestrijden. Daarom: het Koninklijk besluit van Pop, de Marez Oyens, Kuyper is in onnaden kendheid genomen o.i. op Jrocn enkelen grond te verdedigen, toaz'j men zou durven beweren, dat in dit geval het doel het middel heiligt. * * * Ten slotte voldoen wij gaarne aan den wensch van Hét Centrum, het volgende hier op to nemen. De Amsterdammer had zijnen lezers wel mo gen mededeelen, dat ook wij het ontslag om .reden van het moederschap bedenkelijk achten. Ons standpunt is, dat, gevallen van noodzaak daargelaten, een vrouw die huwt, geen werkzaamheden behoort te verrichten, die haar geregeld aan haar huis en huise lijke bezigheden onttrekken." We lazen dat met genoegen, maar daar h*t debat over Jlet huwelijksverbod voor ambtenaressen liep, vonden wij geen reden toen hierop terug te komen. Intusschen is het zeker van groote waarde voor de goede zaak, dat ook een Katholiek blad dergelijke gemeenteraadshandolingen afkeurt. Wie weet of we nu eerstdaags niet mogen vernemen, dat het ook omtrent het huwelijksverbod met Mr. Regout en ons accoord gaat. Be aanslag op generaal Bobrikoff. De stille strijd der Finlandcrs tegen Russische onderdrukking heeft sedert jaren de aandacht getrokken en in bij na alle Europeesehe landen onverdeelde sympathie gewekt. Terwijl men elders in het grooto CVarcnrijk dikwijls ecne hopelooze worsteling ondernam om ver andering te brengen ineenmiddeleeuwsch régime, om eene grondwet te verkrijgen en eene volksvertegenwoordiging, was het den Finlanders juist te doen om het behouden van hunne politieke rechten, die hun door willekeur, met eedbrèuk gepaard, grootendeels ontnomen zijn. Zooals meen weet, heeft .Rusland in achtereenvolgende oorlogen met Zweden langzamerhand Finland veroverd. In 18J!) was het annexaticwerk voltooid; op 29 Maart van dat jaar huldigde de Finache Landdag den llussischen czar Alexanderl als heer en grootvorst, nadat deze in een manifest had beloofd, den godsdienst (verreweg het grootste deel der bevolking is Luthersch) en de grondwetten te zullen handhaven, benevens de privilegiën, welke iedere stand in het grootvorstendom in het bijzonder en al zijne inwoners in het algemeen tot dusver krachtens de constitutie hadden genoten. Dat onder die omstandigheden eene Russifieeering" geheel onmogelijk was, heeft men te St. Petersburg al spoedig ingezien, en gedurende de vorige eeuw heeft het niet ontbroken aan pogingen van den kant der Russische rcgeering, 07ii de politieke rechten en vrijheden der bewoners van het grootvorstendom te be perken en te besnoeicn. Ibcli ook de tegenwoordige czar bevestigde-, toen hij de rcgceriug aanvaardde, deze door de constitutie gewaarborgde rechten en vrij heden. Vijf jaren later echter, op 8 Februari 1899, vaardigde Nikolaas II een manifest uit, waardoor een deel van den w tge venden arbeid aan den Finschen Senaat werd onttrokken. Het gold hierbij voor namelijk eene nieuwe regeling van den dienstplicht, waartegen de Finsche Land dag zich hardnekkig had verzet. In hoogste instantie zou nu voortaan over alles, wat op dit onderwerp betrekking had, niet meer door den Finschen Senaat, maar door den Russischen Rijksraad worden beslist. Het was niet te ont kennen, dat dit manifest lijnrecht in strijd was met den geest en de letter der Finsche constitutie, welke de czar in 1894 had bezworen. Finland had zijn eigen militie gehad, maar de Finsche soldaten hadden bijna een eeuw lang loyaal en dapper gestreden aan de zijde van de Russen. De raads lieden van den czar wisten dezen echter te overtuigen, dat Finland met zijn eigen leger bij het uitbreken van een oorlog voor Rusland, en- vooral voor de zoo nabij de Finsche grenzen gelegen hoofd stad St. Petersburg, gevaarlijk zou kun nen worden. Het manifest van 1899 werd op Finland zoo gestreng mogelijk toege past en elk verzet daartegen meedoogenloos gestraft. Generaal Eokrikoff die in 1898 als gouverneur-generaal te Helsingfors was opgetreden, handhaafde de ge hate verordeningen met onverbiddelijke gestrengheid. Geestelijken, die weigerden deze verordeningen van den kansel af te lezen, werden gestraft; togen gemeen ten, die weigerden ze ten uitvoer te leggen, werden vexatoire maatregelen ge nomen. Teneinde de rust te bewaren, werden tal van personen, die naar de m^ening der Russische ambtenaren het verzet steunden, verbannen naar de binnenlanden van Rusland, wanneer zij zich niet aan dien maatregel hadden onttrokken door de wijk te nemen naar het buitenland. Zelfs de onafzetbaro rech terlijke ambtenaren, die zich aan de bepa lingen der grondwet hielden, werden ont slagen en door aanhangers van generaal Bobrikoff vervangen. En dat alles ver kreeg in Maart 1908 de ofh'cieele sanctie, toen generaal Bobrikoff werd benoemd tot hoogsten vertegenwoordiger van het staatsgezag voor Finland, tot oppersten chef der burgerlijke administratie en der gemeentelijke autoriteiten in stad en lande, terwijl hij tevens, als de bes-taande verordeningen hem ontoereikend schenen, gemachtigd werd op eigen gezag eiken maatregel te riemen, die hem goeddacht. Verder verleende do czar hem voor den tijd van drie jaren het recht, Finsche staatsburgers, die naar zijne meening voor de openbare orde gevaarlijk waren, uit het land te verbannen of te laten deporteeren. Zoo verkreeg de willekeur, men mag wel zeggen de tyrannie, een \vcttelijken vorm, en werd elke oppositie misdrijf. Van BobrikofF moet getuigd worden, dat hij zonder o:nwegen, recht op zijn doel, het hem voorgeschreven doel afging. Hij bekommerde zich niet om bedenkingen of tegenwerkingen, die voor hem, als soldaat en uitvoerder van den allerhoogsten wil," geen beteekenis hadden. Hij was zich volkomen bewust van het gevaar, dat hem dreigde, maar liet zich allerminst daardoor afschrikken. Of hij in staat zou zijn geweest, op het systeem dat hij moest toepassen, ecne ernstige kritiek uit te oefenen, weten wij niet. Maar al ware hij dit dit geweest, het zou zijn houding niet veranderd hebben. Er zijn in het Russische leger tal van hooggeplaatste, personen te vinden, die onmiddellijk bereid zullen zijn om Bobrikoff's plaats te vervullen en zijne taak voort te zetten. Het kunnen brave menschen zijn, goode huisvaders, dappere militairen; nianr tevens moeten het be krompen lieden zijn, die hun wilskracht ontleenen aan het afstand doen van eigen wil, die er eene eer instellen, de bevelen van hun heer en meester uit te voeren zonder zich af to vragen of ecu andere weg niet ber.er zou zijn en misschien verder tot het dool zou leiden. De man, die de noodlottige schoten op generaal Bobrikolf' loste 011 daarna zich zelf om het leven bracht, behoorde tot de hoogere standen (/.iju vader brron Schaumann, was lid van den Scnant) en was on getwijfeld een ontwikkeld man. In een door hem nagelaten brief hoeft hij gezegd, dut hij een tweeledig doel had: Bobrikoff' onschadelijk te maken en de aandacht van den czar te vestigen op de onhoud bare toestanden in Finland; daarbij ver zekert hij nadrukkelijk, dat hij geen medeplichtigen heeft en geheel op eigen verantwoordelijkheid heeft gehandeld. Dat er uit zijne daad iets goeds voor Finland zou voortkomen, heeft hij klaar blijkelijk gehoopt en verwacht. Wij vreezen, dat hij zich deerlijk vergist heeft. Fen Bobrikoff met anderen naam maar niet dezelfde beginselen men mag het ook gebrek aan beginselen noemen is waarschijnlijk reeds gevonden. En den drang om terug te komen op den door haar ingeslagen weg zal de rcgeering te St. Petersburg beantwoorden met een trotsch : ^V« juist allerminst! Het leven in He VI. Wij, ouderen van dagen, denken gaarne terug aan den vroegeren tijd. Toen had men nog te Sehe.veniugon, zooaN thans te Katwijk en Nonrdwijk. vrije wandeling langs het strand on in de duinen, \\aar men zijne tochten ongestoord uren ver kon voortzetten. Moede van de wandeling zette men zich neer in bet koffiehuis van Maas, of op het open terras van het oude badhuis, dat voor ieder toe gankelijk was. Ouder de tonen van Botgorschek's kapel dronk men een kopje thee en zag de zon in zee ondergaan. Langs den destijds nog stillen Seheveningsehen weg keerde men te voet naar huis terug. En thans o tempora, o mores! De groote heksenmeester heeft daar zijn zetel opgeslagen ; met het aanbreken van het zomerseizoen komen zijn trawanten daarheen om Sabbatli te vieren ! Weldra stroomt de elegante wereld bier te samen, en boort men alle talen en tongvallen, niet het minst de Semitische. Muziek, waar men zich ook wendt; in het Kurhaus, in de vele tingeltangels die u omringen, zelfs uit de zee op het \\andelhoofd komen de tonen u te gemoet! Vroeger had men van de binnengallerij van het badhuis een wijden blik overwegen, boschjes en velden tot aan de torens der stad op den achtergrond ; dit uitzicht is thans weggenomen door een wanstaltig annex op het voorplein ; ook daarin heeft zich een tingeltangel genesteld, waarvan de tonen tot laat in den nacht weerklinken In de nabijheid is een vaste circus gebouwden verrijst thans oen grooten kostbaar hotel met winkelgalerij, dat allo andere gebou ven van dien aard overschaduwt. In ongelooflijk korten tijd is het verrezen, en wordt nu met alle denk bare weelde ingericht, zoodut het slechts aait de rijksteii der badgasten toegang kan ver leen en. Men roemt do muziek in de kurzaal, waar voor onze nationale orkesten niet goed genoeg zijn; doch slechts .énmaal in de week wordt eeii klassiek programma uitgevoerd; dan stroomen de liefhebbers uit de stad er heen. Itijen van jonge du nies, onder aanvoering van een enkel beer of ou lere dame, ziet men opgaan zou hier liefde voor de hooge kunst de eenige drijfveer zijn? Schatten worden verteerd, want het is er poperduur, te beginnen met het abonnement of entree geld ; in vele gezinnen moet dat op het huishoudgeld bezuinigd worden ? geen wonder, dat zoovele rekeningen onbetaald blijven en menig gezin, om niet in schulden te geraken, zich geducht moet bekrimpen! Doch do eigen ichap, dio bij het gemeente bestuur zoo zeer wordt gemist, is bij het bestuur van do Zeebadmaatschappij in ruime mate aanwezig. Niet meer dan natuurlijk dat, waar tusschen beide machten conflict ontstaat, de overwinning steeds bij het laatst genoemde blijft, en de raad gewillig hot hoofd buiiit voor do cischen van hot zeebadbestuur. Doch . er schijnt reactie te komen. Do waarnemende burgemeester heeft hot hazard spel op het wandelhoofd en op Seinpost verboden; de Zeeba [maatschappij ver/et zich en beroept zich daarbij op de uitspraak van don Hoogen Raad, die heeft uitgemaakt dat het op dio plaatsen gedreven spel geen ha^ard-spel is. Ven deplaise het hooge staatslicbaam behoeft men het genoemde spel slechts eenige malen bij te wonen om allen twijfel weg te nomen. De aard der spelers 011 vooral der speelsters, hun hartstochtelijke blikken en wendingen, het rollende geld, de winsten der onderneming zijn zoovele onwraakbare getuigen, die blijkbaar aan den hoogen Kaad zijn ontgaan of door hem buiten beschouwing gelaten. Eere derhalve aan den waarnemenden burgemeester, dio het onzedelijke spel uit den tempel wil verdrijven moge ook hij door juridische spitsvondigheden in hot onge lijk worden gesteld, de goedkeuring van allo weldenkenden zal hem ongetwijfeld ten deel vallen! Moge men nog zoo afkeorig zijn van het mondaine leven, dat bier gedurende het badseizoen wordt god roven, wanneer men in de nabijheid zijn woning heeft opgeslagen, kan men zich daaraan onmogelijk geheel ont trekken. Is bet toch bij magen en vrienden bekend, dat gij uwe woning onder de vleu gelen van Scheveningen hebt gevestigd, dan gevoelen zij tegen liet aanbreken vau liet badseizoen den lust ontwaken om u to be zoeken. Gedurende do winterperiode sluimert die genegenheid, maar door de aankondiging vau de opening dor ver nakelijkheden, wordt hun belangstelling in don toestand van uw ge/in wakker. Zoo gaarne willen zij dan eenige dagen bij u doorbrengen, in de eerste plaats om zich op de hoogte te stellen van uw wedervaren, vervolgens om van de zee lucht te genieten. Dan komen zij achter eenvolgens en he'ft ge moeite een behoorlijke indeeling van het logies iu gereedheid te brengen. Xa de aankomst is do belangstelling iu uw gezin spoedig verdwenen, des te grooter wordt die voor het biulleven. Nadat het ontbijt is genuttigd, vliegen de gasten naar bet strand, slechts voor de maaltijden komen zij terug on dan nog dikwijls te laat. Zij zijn zeor teleurgesteld, wanneer gij ze 's avonds niet vergezeld naar de vermakelijkheden of zo overdag niet ecu zoetoclit laat maken. Uw buis is ontaard in een pension, waarvan ge zelf do k'.sten kunt dragen. Goddank ! als tegen het einde van het seizoen, do laatste dezer lieve gasten verdwijnt met de belofte, een volgend jaar terug te keeren om opnieuw van de gastvrijheid gebruik to maken. Alilus l"gt het badsei/oen een zware be lasting op do bewoners van de omgevingen doet de sluiting een zucht van verlichting aan uw borst ontsnappen. Maar dan blijft ook de belooning niet uit. Want na de slui ting van het seizoen komen de schoonste najaarsdagen; dan waagt de stille wandelaar zich op bet zeeboofd en behoeft zich niet to ergeren aan de" verregaande onbeschoftheid der kelliiers van het koffiehuis, w iarovfr, maar to vergeefs, luide, wordt geklaagd noch over do valsche tonen dor muziek, noch over de speelbank met, haar eigenaardige omgeving. Want dat alles i< met do sluiting van het seizoen verdwenen ; do kalmte is teruggek 'Ord, slechts afgebroken door het geruiscb der zee! Doch sehooner dan te voren is de onder gang der zon, haar laatste stralen verlichten in gouden gloed hot strand mot zijn holle gebouwen, waaruit nu het loven is geweken. Zij zijn de winterslaap ingegaan, waaruit zij eerst ua acht maanden zullen ontwaken. Ook de zomerhitte, die het wandelen bij dag onmogelijk maakt, is verdwenen en vervangen door do heerlijke mijauiskoelte. die sterkte geeft voor groote wandeltochten. Dan gaat. men bij hui1-,' water langs het strand tot. den \Vassenaars'.'hcn slag, bedeelt zich lanu's dc/en naar het dorp om van hier dooi- de lommer rijke lanen in afwisselen lehcifr-t ; inU-n lot de stad 'ei'U'j; te keen n. I>an uvni.-t men weer ten volle van deze beerlyke omgeving, en vergeet de daaraan verbonden onaangenaamheden. Is de nabijheid van het zeestrand een zegen of een vloek voor de residentie ? Het antwoord zal verschillend zijn, naar- bet standpunt, waarop men zich plaatst. Geldelijk voordeelig is het zeker, even als de hooge bergen voor de Zwitsersche bevolking; doch even als daar is de invloed op den socialen toestand minder te roemen. Ondernemingsgeest voert tot een exploitatie, waarvan men het innerlijk gehalte maar liever ondoorzocht moest laten. Genot zucht, die de grenzen overschrijdt, leidt tot bederf van goede zeden en gewoonten. In menig gezin is de huiselijke vrede verstoord, omdat het overleg van den man de vlag moest strijken voor ijdelheid en genotzucht van vrouw en dochters. Wel hem, die te midden der branding met vasten hand zijn levens bootje in veilige haven weet te brengen! SJBSIOR. imiiiiiniiiiiimiiiiiimiiiiiii iiiiMiiiuimiiiiiiiiHiiiiiiiim Sociale, iHiiiiiiiitiiiiiimiitiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiHiiiiiii Een rapport omtrent fls kleeW te ZnlfeD, Het verdient aanmoediging dat hier en daar het goede voorbeeld van Amsterdam gevolgd wordt, om door commissiën uit de burgerij, van wier onpartijdigheid men ge waarborgd zijn kan en wier belangstelling in haar taak bewezen is door haar belangeloozen arbeid, de arbeiderstoestanden in de verschillende bedrijven te onderzoeken. Daarom wensehen we ook met een enkel woord melding te maken van een rapport, uitgebracht door eene commissie uit de burgerij van Zutfeu, die vroeger reeds een onderzoek instelde naar den toestand in het bakkersbedrijf en thans publiceert de resul taten van een onderzoek naar den toestand der kleeding-industrie, al worden er wat ook moeilijk zou kunnen dan geen nieuwe gezichtspunten op dit terrein van talrijke misstanden geopend. Trouwens, het verslag zegt ook uitdrukkelijk, dat zij in het bekende rapport der Amstordainscho Commissie over dit onderwerp do ergste misstanden, in op leiding enz., terugvindt. Over speciaal /utfeusche toestanden bevat het rapport nog enkele medodeelingen, die wel de moeite waard ziju om te releveeren, ook wijl mag worden aangenomen, dat de /utfenscho toestanden een gemiddelde is, waarmede do geluide toestand gorust ver geleken mag worden. Do loonen voor do kleermakers zijn voor hot maken van : Jac(|iiette en vest van f4.?tot f i).5!>; Colbert on vost f 3.?tot f S. ; Pantalon t' 1.2") tot f' 'A.25; cloiui-saison van f .'i. - tot f7.?; enz. In confectiowerk zijn do loonon 50 cent per stuk minder. De gemiddelde loonen zijn f 14.42; 12.-R); 11.35; f G.77 en f 8.35 por weok. Daarvan moeten echter nog verschillende onkosten af voor garen, naal den, zijde, vuur en licht, waarvoor dan per week nog f 1.?a f' 2.?afgaat van het loon. Maar het ergste is, dat deze ioonen, toch al niet hoog, zeer ongeregeld zijn; in slappe tijden veel lager, in drukke tijden, ten koste van ontzettende inspanning en afmattend lange werktijden, zooveel hooger. In drukke werktijden zijn werkdagen van 14 tot 19 uur zeer veelvuldig ; eon gemiddeld atelier-werkman verdiende in een jaar dat hij 35i)8 uren had gewerkt, f 534.?d. i. 15 cent por uur. Dat is eon netto loon van nog geen f' 10.?per week. Terwijl b.v. in do maand October door hem 104 uur word gewerkt! Kn bij ziekte wordt, noch aan atelier-, noch aan thuiswerkers, iots uitbetaald. De meeste kleermakers zijn thuiswerkers, waarbij kinder-arbeid en onvoldoende vak opleiding maai' al to dikwijls als treurige gevolgen zich voordoen. waarvan mr. de Vries de leerling is; steil in het godsdienstig dogma, scherp in de afkeuring van de staathuishoudkunde die uit de wetenschap den ontwikkelingsgang der maatschappij wil verklaren, slap en vaag en zonder vast omlijnd program of beginsel, waar het /elf een eb-ristelijko" richting in de staathuishoudkunde moet verdedigen. Want daarin schiet ook mr. de Vries vol komen tekort! Aan het slot van zijn voor dracht zegt mr. De Vries wei, dat naar zijn innige overtuiging" de christelijke levensen wereldbeschouwing bij de ontwikkeling harer beginselen tot een eigen 'christelijke economie moet leiden en gedeeltelijk reeds heeft geleid". . .. Gedeeltelijk reeds heeft geleid." Het is alleen jammer, dat de lieerde Vries heeft nagelaten, wat voor een publiek van stu denten toch wel goed ware geweest, die chris telijke economie" in hoofdlijnen aan te geven, ente -.esg^rt, welke veranderingen er in de productie-verhoudingen en de bezitvormen zullen gebracht moeten worden, om de/.e christelijke.economie" te realiseeren, en om voorgoed aan du mammonis.t;scbe maat schappij-inrichting, en daarmee aan bare manomonistische drijfveeren, te ontkomt n. Nu zijn zij, die waren komen luUle en om n:et alleen negatieve, maar ook pjsitie\e stellingen in do i-taathuishoudkirude to liooren verdedigen, bittür^telturgesteld. S. Revolutie m erolut'e 'in <li: Slaallm'nhowlktindc. Een lezing voor de Utrechtsche Studenten-vereeniging Scientiis Sacrum", te Utrecht, door mr. T. DE VHIKS. De strijdvaardige mr. T. de Vries, die eerst eenige jaren te Leeuwarden, en thans te 's Hage, de uiterste linkerzijde in de chris telijke politiek vertegenwoordigt, aan wien den lof van met veel moed en energie voor zijne inzichten op sociaal-wetgevend terrein op te komen, niet onthouden mag worden, waarvoor hij zelfs uitzetting uit don kring zijner vroegere partijgenooten trotseerde, heelt voor de Utreohtseho studenten een voor dracht gehouden een gastvrijheid, aan een leerling van dr. Kuyper's Vrije Universi teit betoond, die hem aan zijn eigen academie nog nimmer werd verleend. Deze voordracht heeft mr. de Vries thans als dr irhure uitgegeven waarom, weet ik eigenlijk niet. Met de christelijke democratie", althans met de geavanceerde richting die do heer de Vries onder do/.en naam vertegenwoor digt, heeft de brochure niets te maken, liet is een geresumeerd overzicht van de calvi nistische wereld- en maatschappijbeschouwing. zich bazeerende op uitspraken van (iroen, dr. Kuyper en l'abius; een samenvatting van wat men in de Stone"-lezingen van dr. Kuyper veel uitvoeriger, duidelijker en mooier gestyleerd kan vinden, l'rincipieele verwerping van do beginselen der Fransehe Kevolutie niet allén, maar ook van de leer der evolutie in de staathuishoudkunde, waarbij wordt aangenomen, dat "zich uit de tegen woordige vormen van productiewijze, do privaat-kapitalistische, een andere, b.v. de socialistische, zou kunnen en moeten ont wikkelen. ? Deze leer, onverschillig of ze gematigd wordt gelceraard als door prof. Treub. of scherp toegespitst als door de marxisten, staat mr. de Vries steil vijandig tegenover, wijl ze voeren, volgens hem, tot den afgrond. Enlin, men kent, dut lied, en men kent ook do wijs, van de calvinistische leer, zooals die door prof. Fabius en anderen gedoceerd wordt. En wie meeuen mocht, dat du christe lijke democratie van mr. de Vries nog iets an ders is dan een bloote, vrij oppervlakkige, en waarschijnlijk zeer tijdelijke oppositie tegen de huidige regeering, en ook in hare staal huis houdkundige in/.M-htcii eenigs/.ins zou afkijken van do gewone anti-revolutionairen on katho lieken, die wordt door de lezing van deze brochure. \V( l genezen, liet is precies het zelfde calvtnUmo als dat der curypliecën De italiaansche toondiehter Errnanno Wolf. Ferrari heelt met de compositie vau boven staand gedicht van Dante bewezen dat in zijn ziel leeft een reine liefde tot het hoogpoëtische van den italiaanscheii dichtervorst, in tegen stelling met zoovele zijner landgeuooten, die maar onophoudelijk hun heil zoeken, bij de dramatisch sterk gepeperde voortbrengselen van de hartstochtelijke veristen. J'et gedicht van Dante beweegt zich geheel buiten de gewone canlate-teksten. Het is een dichterlijke ontboezeming van den grooten Italiaan voor Beatrice, het meisje dat hij van haar achtste tot haar vier en twintigstejaar ( >p dion leeftijd stierf zij) een reine en innige liefde toe Iroeg. Het gedicht is zoo puur, het is zoo ontdaan van allen hartstocht, bet be weegt zich zóó iu do hoogste en bijna bovenmenschelijke sferen, bet is zóó doortrokken van edele lyriek, dat het geen verwondering wekt, wanneer het een dichterlijk aangelegd componist niet met rust laat, voordat hij hot poëem op muziek heeft gebracht. Het werk vangt aan met een proloog waarin, na een kort preludium van het orchest, Beatriee meedeelt wie zij is en Dante vul bewondering tot baar opziet. Hot koor (gemengde stemmen en knapen) voegt zich dan bij deze twee solostemmen. De compo nist laat niet achtereenvolgens door doze verschillende groepen de woorden vertolken van den dichter, doch hij weeft koor- en solostemmen dooreen n doet ze dragen op de triolen-golven van zijn orchest. Deze in leiding is zeer sch4on gedacht. Zij heft zich niet op tot oen geweldige vlucht, zij treft ook niet bijzonder door nieuwe ideeën maar zij is in hooge mate vloeiend en natuurlijk ge schreven en daarom boeit zij door de ongekun stelde frischhoid, waarmede Ferrari het tonenmateriaal beheerscht. Hot eerste deel draagt in den aanvang een cenigszins pastoraal karakter; zeer trekt hierin de aandacht een d anza degli A n g o l i" voor twee harpen, pauken en pizzicati dor strijkinstrumenten, een stukje dut aanvankelijk door zijn eigenaardig orchestcoloriet we" intoiesseerl, maar ten slotte toch te lang in denzelfdeu toon blijft. In het daar opvolgende Arioso wil de dichter met do vrouwen, dio do liefde kennen, spreken over de schoonheid zijner geliefde. Zeldzaam zal men hot wel vinden dat iu oen werk van d orgel ij keu stijl, het nu komende sonnet door den componist uitsluitend voor zang en piano geschreven is. Do bariton-solist zingt de woorden zonder eigenlijke maat volgens moderne begrippen, doch geheel in vrij cadensjerenden rhythraus, zooals onge veer het Gregoriaanse!). Daanvede bereikt hij inderdaad een archaïstische uitwerking. Het slotkoor van het eers-te doe) beeft wederom schoone momenten aan te wijzen, doch het heft zich niet op tot de hoogte van don proloog. Deze is belangrijker van bouw en logischfn ontwikkelingsgang. Zeer opvallend in het slotkoor is een zinspeling van den dichter op oen dor deolon zijner Divina Comedia." Tusschen het eerste on tweede doel hoeft Wolf-Ferrari een intermezzo gecomponeerd op twee sonnetten van Dante, n voor bariton en n voor vrouwenkoor. Het eerste sonnet wordt voorafgegaan door oen klein orchestvoorspel waarin twee althoboën de hoofdrol vervullen en waarbij bet den componist gelukt is een droefgeestige kleur aan te brengen, welke voortreilelijk past bij den grondtoon van het dan komende sonnet. Dit vangt wederom aan met zangstem on uitsluitend klavierbegeleiding, later m emt het orchest dan de begeleiding over. Onmiddellijk hieraan sluit zich oen recitatief voor viool-solo als intro ductie van het vrouwenkoor Sei tu colni," Dit stukje is van groote teederheid. De solo-viool, door een liefelijk tonenspel van drie fluiten omgeven, komt in het midden wederom aan het woord, totdat het vrouwen koor wederom inzet en met een schoon piunissimo bot intermezzo afsluit. Het tweede deel vangt aan met een melodie in (les, zooals do meeste der motieven, zeer be vattelijk en ongekunsteld, doch zonder groote diepte. Do begeleiding van bet sonnet is even^oo eenvoudijr, misschien wel wat al te eenvoudig gehouden. De schildering van lïcatriee's dood op de Icege i|uiut C. G. door de. bassen, het orgel en de pauken is volgens het tekt-boek door den componist zóó bedoeld dat de toehoorder in zenuwachtige spanning moet af A'achten de dingen dio zullen komen. De heer Schoonderboek hield misschien deze episode, te lang aan. Ju ieder geval kon ik niet onder den indruk komen, welken do toondicbter hier gebiedend aan zijn auditorium voorschrijft. Daarna treidt weder de solo-viool op met een recitatief waarbij zich de coiuponUt een