Historisch Archief 1877-1940
No. 1409
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
lezen het koddig verhaal In den trein",
hoe Toby, heelemaal uit zijn gewone doen,
?door de herrie van vertrek en reis, van
Willy wil hooren of ze er haast zijn, en zich
alleen een ongeduldig St! hoort toevoegen,
dan een bescheiden poot op zijn knie legt,
en alweer hetzelfde ongeduldige St! hoort;
hoe bij elk station, op 't geschreeuw der
conducteurs, hij op 't portiertje afvliegt:
er gebeurt een o»geluk!" hoe hij en zij,
ten einde raad, overleggen wat te doen, om
Kiki aan zijn verstand te brengen, dat hij
weer in zijn mand moet, hoe hij mon beau
Kiki, viens, mon charmant" fleemt, en zij,
resoluut, praat: Hoor eens, Kiki, je moet
het leven begrijpen. Je kunt daar niet
blijven, we moeten overstappen" enz. Ge
moet ook lezen hoe diep-mooi dit boekje
kan zijn, welke tintelend-fijne, als electrisch
vonkende poëzie er straalt uit Kiki's
gedroom bij het haardvuur ......
En als ge dan Toby-Chien en
Kiki-laDoucette kennen zult, dan vindt ge het
wellicht aardig in dit opstelletje ook tevens
kennis te hebben gemaakt met Elle et Lui,
al zijn ze dan maar Seigneurs de moindre
importance", Willy en Colette.
Parijs, Mei 1904. M.
IIIIIIIMUIIItlllllllllUIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIlllllllllllllllltllllH
UIT DE NATUUR.
LXI. Allerlei.
Dezen keer moet ik er maar eens voor
nemen, om door de vragen heen te komen,
die door 't ontbreken van adres niet per
briefkaart konden beantwoord worden. Ook
liggen er nog eenige mij toegezonden boeken
en boekjes, die op besprekingen wachten.
't Liefst vlecht ik dergelijke antwoorden en
besprekingen in mijn artikelen in. Wie naar
't antwoord verlangt, moet zich dan ten
Ruststand van een dagvlinder;
Atalanta of Numinervlinder.
minste de moeite getroosten ze te lezen,
hetgeen, uit 't herhaald vragen blijkt het,
niet altijd het geval is; maar daarmee reken
ik mij ontslagen.
De vele vragen naar aanleiding van de
drie artikelen Darwinisme" kan ik in 't
kort samenvatten en aldus beantwoorden:
't Is niet eerlijk, althans tot
niet-deskundigen te spreken van het" Darwinisme, als
alleen bedoeld wordt een klein onderdeel
n.m. de onderstelling, dat natuurlijke teelt
keus uitsluitend of overwegend de
soortvorming in de natuur zou veroorzaken. Dar
winisme behoort aan te duiden het algemeene
begrip, dat de bestaande plant- en diervormen
uit vroegere zijn af te leiden, al ontbreken
tot nog toe voor de meeste gevallen de be
wijzen, daar vele tusschen yormen zijn uitge
storven. Zeker, de beteekenis er van is zeer
overdreven door voor- en tegenstanders beide:
Darwinisme verklaart niets hoegenaamd,
tracht zelfs niets te verklaren omtrent het
leven en de schepping van het leven zelf,
niets ook omtrent ademhaling, voeding of
bloedsomloop. Deze leer tast noch onze moraal
noch religie aan in hun wezen; ze zou alleen
in strijd kunnen zijn met een zeer letterlijke
vertolking van Genesis I, hetgeen evenzeer
't geval is met de meest positieve en
onomstootehjke feiten uit physica en cosmografie.
Er zijn vele geloosige, zoowel katholieke,
protestantscheals Israëlitische natuurkundigen
ijverige voorstanders van deafstammingsleer;
trouwens wie Darwin's eigen werken leest,
weet dit wel.
Ruststand van een nachtvlinder;
het Avondrood.
Het vertaalde boek van Bölsche, mij met
verzoek om openlijk protest gezonden, kan
ik niet lezen. Ik moet telkens raden wat er
in 't oorspronkelijk Duitsche werk gestaan
kan hebben om het Nederlandsch te vatten.
Wie zoo weinig studiemensch is dat hij geen
Duitsch kan lezen", moet aan zulke
philosofte niet beginnen (er bestaat trouwens een
betere Nederlandsche bewerking); en er in geen
geval argumenten uit willen halen tegen een
richting in de natuurstudie. Bölsche's werken,
evenals die van Mantegazza op ander gebied,
zijnmeesleepend en kunnen gevaarlijk zijn, dat
is buiten kijf; zij zijn niet goed voor
kritikunfahige lezers. Wie met natuurstudie nog
moet beginnen en dan dadelijk maar Hiickel,
Bölsche of andere natuurfilosofen ter hand
neemt, doet net zoo verkeerd, als iemand die
Fransen zal gaan leeren en werken bestelt
over den oorsprong en 't verband der
Romaansche talen. Begin met zelf rond te
zien en tracht te begrijpen, in oorzakelijk
verband, wat het uiterlijk leven van planten
en dieren u voor belang vrekkends biedt.|
Doe dat aan de hand van geïllustreerde
populaire werkjes over planten en dieren
waarvan er tegenwoordig zoo vele en zoo
goede in onze taal te krijgen zijn. Hebt ge
kinderen tusschen 8 en 16 jaar begin dan
uw studie van de natuur in de [natuur
gezamenlijk met hen; en, hebben ze al heel
wat gezien en den sinaak beet gekregen, ga
dan met de jongelui in de eene of andere
branche kweeken of verzamelen, al is 't maar
tijdelijk. En heel mooie en goedkoope hand
leiding hiertoe is pas verschenen: Kwee
ken en Verzamelen door J. Jaspers jr., dit is
een degelijk boekje, geschreven met groote
zaakkennis door een man, die alles wat hij
anderen aanraadt, zelf al jaren lang gedaan
zien hoe mooi de fotografische procédés
tegenwoordig de details weergeven.
Het boekje bevat op een 40 bladzijden
schetsboekformaat een vijftigtal foto's van
insecten; meest zijn 't vlinders, enkele kevers,
een wandelend stokje en nog een paar wespen.
Daar tusschen en daar naast heeft de heer
Polak met fijne letter, die op 't kunstpapier
toch goed uitkomt, zooveel wetenswaardig
heden laten drukken, dat het werkje, meer
Koninginnepage. Onderaan : een pop van deze vlinder, waaruit in plaats van den
vlinder een sluipwesp te voorschijn is gekomen.
heeft, met lust en met veel succes.
Wie in of by Amsterdam woont, vindt ook
in Hortus en Artis een goeden grondslag
voor zijn kennis.
Wat de dieren betreft, daartoe staat iedereen
in Artis tegenwoordig zooveel materiaal ter
vergelijking en bestudeering ten dienste,
zoowel levend als opgezet of als geraamte,
dat men in korten tijd en met zeer weinig
inspanning een degelijk fonds kan leggen.
Dan eerst kunnen bespiegelingen over
wijsgeerige vraagstukken eenig nut voor den
leek hebben, als deze vooraf wat feitenkennis
en eigen ervaring heeft verzameld.
't Wordt in Artis aan de ernstige bezoekers,
die om leering komen, werkelijk zeer gemak
kelijk gemaakt. Alles is er zorgvuldig geëti
ketteerd; de groepen van Steenhuizen in de
Fauna neerlandica zijn haast levende beelden,
de ontwikkelingsstadia van verschillende
dan een keurig prentenboek is geworden.
't Is eigenlijk doodjammer, dat het boekje
alleen in de zaal van 't Insectarium bij den
slangenoppasser te koop is. Want ook wie
in 't geheel geen gelegenheid heeft, Artis of
't Insectarium aldaar te bezoeken, vindt in
dit boekje zooveel duidelijke en nuttige aan
wijzingen over 't leven van onze schoonste
vlinders, over 't voeren der rupsen en 't
verzorgen bij het verpoppen, dat het een
beknopte handleiding mag heeten voor de
jongelui, die lust hebben in die vlinderstudie.
De schrijver heeft bij zijn notities naast
de foto's een systematischen gang gevolgd,
zoodat eerst de dagvlinders dan de nacht
vlinders komen, met de groote groepen van
spinners en spanners. Met enkele woorden
zijn de kenmerken van deze afdeelingen
duidelijk aangegeven.
Heel mooi vooral zijn de foto's van
spanEen heldenbok. Een reusachtige, in ons land zeer zeldzame boktor.
vogels en ongewervelde dieren zijn er met
vele leerrijke aanwijzingen voorzien.
Maar nu is er bovendien een prijzens
waardig begin gemaakt met het voorlichten
der bezoekers, op een wijze, die voortzetting
en uitbreiding verdient. In het Insectarium is
voor 15 et. een boekje te krijgen over hetgeen
in den loop van 't jaar in het insectarium
zoo al te zien kan komen De verzorger van
't insectarium, de lieer K. A. Polak zelf heeft
den text geschreven.
Door een zeer groot aantal foto's naar de
natuur, waarvan vele naar Itet leven genomen
zijn door dr. J. Th. Oudemans, is liet een
ongelooflijk goedkoop prachtboekje geworden,
dat bij menigeen, die 't v,x>r zichzelf of zijn
kinderen mee heeft genomen, hist in de stu
die van vlinders en kevers /al opwekken.
^Enkele van de scherpste illustratie.- hel»
ik hier bij geplaatst: meteen om eens te
rupsen en nog meer waarde hebben die van
de ruststanden van verschillende dag- en
nichtvlinders. Deze en dergelijke foto's van
dr. Oudemans zijn, voor zoover ik weet,
nog niet in een populair boekje verschenen;
wel in een wetenschappelijk werk.
Behalve de Xederlandsche insecten, bevat
het Insectarium ook eenige krachtige levende
exotische vlinders, echte ISchaustïickt. De (rids
voor 't Insectarium bevat ook van deze
enkele welgeslaagde foto's; maar 't mooiste
en meest belangwekkende voor ons blijven
toch onze echte Nederlanders, die we zelf
kunnen opkweeken; vooral de pijlstaarten;
daar zijn er bij, die best kunnen concurreeren
met de buitenlanders; en <lie zijn in 't boekje
van Polak heel mooi getroffen.
E. HF.IMAXS.
Sport Toor allen!
Aan eenige Engelschen van naam heeft de
Daily News dezer dagen een reeks van vragen
gedaan omtrent hun oordeel over sport en
meer in 't bijzonder over lichaamsbeweging
in de open lucht. Br werd o. a. gevraagd, of
men zulke lichaamsoefening noodzakelijk
vond en aan welken tak van sport inen de
voorkeur gaf. Mag ik mij even- verbeelden,
geachte Eedactie, dat u die vragen tot mij
hadt gericht? Jfiet dat ik mij aan de stoute
zelfoverschatting zou schuldig willen maken
van te meenen, dat voor uwe lezers mijn
oordeel zooveel zou beteekenen als voorliet
Engelsche publiek dat van lady Warwick en
sir Lawrence Alma Tadema, van sir John
Gorst en sir Charles Dilke; maar eenvoudig
omdat ik mij bewust ben van een bijzonder
geprononceerde meeniug op deze punten, en
het altijd prettig is, een lustig drafje op een
stokpaardje te wagen.
Of ik lichaamsoefeniug in de open lucht
noodzakelijk vind? Ik vind het een allereerste
levensbehoefte voor ieder, die niet den kost
verdient met spitten en graven als een pol
derwerker, met harken en schoffelen en poten
en planten als een tuiniersknecht, met ploegen
en eggen en zaaien en wieden als een boeren
arbeider, met hameren en klinken als een
scheepstimmerman; die niet de wandelsport
beoefent als post- en telegraaf bode of nacht
wacht, noch de roeisport als veermansknccht,
dus wiens bedrijf geen geregelde
Hchaamsoefening in de open lucht meebrengt.
De velerlei takken van open-luchtsport en
de ambitie, waarmee vooral het jonge geslacht
zich wijdt aan voetbal en lawntennis, waar
mee het kaatst en kegelt, kolft en korfbal
speelt, schijnen erop te wijzen, dat de
menschen van die noodzakelijkheid langzamer
hand doordrongen worden. Maar als dut wer
kelijk meer was dan schijn, zouden we minstens
evenveel menschen tusschen veertig en vijftig
jaar ermee bezig moeten zien als jongelui
tusschen vijftien en vijf-eu-twintig. Het heeft
er nu heel veel van, of't open-luchtspel goed
is, ja voor de ontwikkelingsjaren en of men
er zijn kinderen in deelen laat, omdat 't goed
staat en omdat kennissen en vrienden er ook
zoo over denken, maar niet omdat men het
als eisch van het gezonde leven een plaats
wil inruimen op 't lijstje van de dagelijksche
bezigheden.
Want eisch van het gezonde leven is zeer
stellig lichaamsoefening in de open lucht op
eiken leeftijd, voormannen en voor vrouwen.
Wandelen in alle weer en in alle seizoenen
voldoet op de eenvoudigste manier aan die
behoefte en valt nog het gemakkelijkst binnen
ieders bereik, zoodat het beoefenaars vindt
van eiken leeftijd; maar 't spel. zooals de
mode het uu onder de aandacht heeft gebracht
van onze jongelui, wordt zelden beoefend
door mannen en vrouwen in de kracht des
levens, wier maatschappelijke werkkring hun
er nauwelijks een enkel uurtje tijd voor laat.
Toch zouden die er oneindig mee worden
gebaat, en wie de mode er zoetjesaan toe
brengen kon, dat zij clubs van dertig-, veer
tig-, vijftig-, zestigjarigen in de bescherming
van haar almacht wilde nemen, zou zeker
der wereld een grooten dienst bewijzen. Dat
ze niet bestaan, geeft den dokters handen vol
werk, doet de kwakzalverij bloeien en gunt
het mes van den chirurg te weinig rust.
Wie zich als enkeling moet redden en die
dus bij een modevoorschrift niet gebaat zou
worden, hij ondersteune toch zijn wandelsport
met andere geregelde beweging in de open
lucht, waarbij veelzijdige oefening van allerlei
spieren plaatsheeft. Tuinarbeid kan daarvoor
dienen; .kamergymnastie bij open ramen is
ook, als men 't geregeld volhoudt, een beproefd
middel om in de prachtig ingerichte machine
van het menschelijk lichaam den goeden gang
te houden. Halters, ringen en rekstok, ijzeren
en houten staven en een ambitieuse vader
of broer of oudste zuster, om prettige com
mando's te geven, moesten in geen gezin
ontbreken, dat op beschaming aanspraak ma
ken wil.
Een lichaamsoefening, die ook op eiken
leeftijd heil brengt, ia het zwemmen. Wie
daar de menschen toch voor winnen kon!
En 't is zoo treurig, dat' de ziekten en kwaaltjes,
die men door geregeld baden en zwemmen
kon voorkomen, als zij eenmaal post hebben
gevat of ook maar als men ze veronderstelt,
dadelijk de menschen mijlen ver van bad
en zweminrichtingen verwijderd houden. Als
er iets aan mankeert, durft men niet te water
gaan, en 't zou ook stellig onverstandig zijn,
het dan te wagen; maar zoolang er niets
aan hapert, doet men het toch niet en ver
zuimt aldus de mooie kans, om de ziekten
en kwaaltjes op een afstand te houden.
Laten nu toch in den komenden zomer de
bad- en zweminrichtingen te klein worden!
Wat zou dat pleiten voor den algemeenen
gezondheidstoestand! Zwemmen is immers
een middel tot, maar 't is ook een bewijs
van gezondheid. En heeft men eenmaal den
zegen van het zwembad aan zichzelf ervaren,
dan doet men noode in het koele najaar
afstand van 't genot en velen blijven nog te
water gaan, als in November 't kwik des
nacht* beneden 't vriespunt daalt. Waarom
ook zouden zij niet? Hun lichaam is gelei
delijk aan lager temperatuur van het water
gewend geraakt en voelt zich nimmer pret
tiger dan na zoo'n wintersch bad, waarop
een flinke wandeling is gevolgd. Gedurende
drie winters heb ik nu het rivierbad trouw ge
nomen zonder eenig nadeelig gevolg, integen
deel met het beste resultaat, bij temperaturen
zelfs van 24 i 20°Fahrenheit, toen 't ijsdek
eerst moest worden gebroken, om tot het
water toegang te krijgen.
Voorzeker zou men denken, dat ik op de
tweede vraag het zwemmen tot antwoord
zou geven, en dat ik dus aan dien tak van
sport de voorkeur geven zou. Toch is dat
niet 't geval, althans niet, zoo de roeisport niet
onmiddellijk naast het zwemmen werd ge
noemd en dan nog zou ik 't fietsen bij die
twee niet achter willen stellen, terwijl toch
waarlijk schermen, schaatsenrijden, balsport,
zeilen, paardrijden uit het oogpunt van hygiëne
het stellig niet bij de genoemde behoeven af
te leggen. Dus zou ik, werd in vollen ernst
mij om advies gevraagd, mij bij vraag 2 de
weelde gunnen van dit breede antwoord:
Voor ieder mensch geef ik aan dien tak
J. J. BIESING,
Kunttthandet.
's-GRA-VENHAOE,
Molenstraat 65,65A en 61
Moderne Schilderijen,
Aquarellen en
GravuresPanorama-Gebouw.
Amsterdam, Plantage.
Antieke Meubelen, Porceleinen, Schil
derijen, Perzische Tapijten.
Vaste prijzen. Toegang vrij.
H'
zijn smaakvol, modern, solide, de prijzen
zeer concurreerend. Afbeeldingen en
beschrijvingen met prijzen gratis en
franco.
934 Spuistraat,
Filiaal l> l Tl K A K 76.
]~>e Anierikaansche Xachtpauwoog.
AmSTERPAffl
AARDEUJERK
EM TEGELS
L BINNEN-:
?:?:?: 'HUIS
INRICHTING TOT
MEUBELEERING
EN-VERSIERING
^DER-WONINGiS
12Q-ROKIN-120