DE AM STERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1421 fi S' 'H dient gelezen te worden in alle onderwijzerskringen. Wast zulks lectuur doet weldadig aan, ze Wekt op om in gelijken geest zijn bestökrachten te geven aan het arme en .lijdende kind. Ze dwingt eerbied afvoerden grootechen ar beid, die door een 500 tal Belgische onderwijsere is verricht. 'Het inhuidjgingsfeest te Heide op 17 Juli genoot een zeer groote bejangstelling; de groote warmte van dien dag* verminderde de geestdrift niet. Het was een echt Vlaamsch fee-t, dat bijge woond werd door tienduizend personen, waar onder provinciale en'gemeenteraden schepe nen T»n onder-wijs schoolinspectears en dui zenden, die warm voelen voor het schoolkind. Dat de sympathie werd gedeeld door alle kringen der bevolking van Antw< rpen bleek daaruit, dat vijftig vt-reenigingen met vaandels en muziek . aan den optocht deelnamen. Geen wonder, men wist het, hier go'd het den.triomf te vieren van reine naastenliefde. -Mocht het voorbeeld der menschlievende Belgische onderwijzers navolging vinden te Amsterdam. De Ie klasse scholen onzer .stad worden bezocht door o zooveel ziekelijke en zwakke kinderen, die dringend behoefte hebbes aan versterkend voedsel en reine lucht. Jaarlijks gaan enkele van hen voor drie weken met een vacantiekolonie naar buiten. Doch hun getal is zoo luttel, bedraagt slechts twee of drie per school, terwiyl voor wel twintig of dertig per school oen korter of langer verblijf in de duinen of op de heide broodnoodig is. Zou het niet mogelijk zijn door samenwerking van onderwijzers en menschenvrienden in het Gooi en in de duinstreek bij Haarlem voor de arme Amsterdatusche jeugd instituten te doen verrijzen zooals de schoolvilla'' te Heide-Calmpthout ? Voor zulk een schoon doel moet er ia het rijke Amsterdam geld genoeg te vinden zijn. Wie van de onderwijperayereeiiigingen in on/ie stad wil op het voetspoor van Diesterweg" daartoe het initiatief nemen ? Laat de krachtigste dee«r vereenigingen, de afdeeliug Amsterdam van. deu Bond van Nederlandsche onderwijzers het doen. Dan zal zij de sympathie veroveren van iederen weldenkende in de hoofdstad. H. DEELMAN. Een grootsch Haagsch plair. Onze sehoone Residentie doorloopt in dezen tijd den weg van het grootste dorp vau Europa" naar eene grootstad". Het getal bewoners reeds tot 230000 gestegen, neemt telken jare met een 6 a 7000 tal toe en. er is geene reden, waarom die aanwas zon ophouden, 's ravenhage groeit niet enkel door toeneming van eigen hulpbron nen, maar wijl zij het middelpunt der Regeering en als het ware het luxe-kwartier va» geheel Nederland vormt. Zij trekt direct eu indir et voordeel uit den groei en den bloei van het geheele Rijk, in en buiten Europa. In zulk eene periode van groei moeten de besturen van land en stad op do hoogte zijtt van hun taak. Zij behooren niet te leven bij den dag, maar toekomstige behoef ten te voorzien en tijdig de noodige maat regelen te nemen, om deze te bevredigen. Helaas is dit geruimen tijd in de vorige eouw niet het geval geweest. De betrokken besturen hebben de verandering niet geleid. Zij strompelden achter de uitbreidings-bewegiug aan. Zij deden slechts het onmis bare, en dit meestal te laut en ten halve. En dit halve werk kostte dikwijls meer, dan bij tijdig vroeger ingrijpen, volledige verbetering zou hebben gekost." Aldus luidt dfi aanhef van eene brochure getiteld Plan van nieuwen kazernebouw met oefeningsterreinen te 's Gravenhage" en door de Maatschappij tot exploitatie van on roerende goederen Westduiuen", aan mili taire- en burgerautoriteiten toegezonden. *?) .Het oog van deze maatschappij is inzon«terheid gevallen op de behoefte aan nieuwe KPbotiwen voor de nunisteriön van binnenlandsche zaken, waterstaat, handel en nij verheid en oorlog, voor een raadhuis, een theater, een militair hospitaal en eindelijk voor uitbreiding van de gelegenheid tot het onder dak brengen vau meerdere troe pen dan thans hot gev&l is. En daar nu in de Residentie geen geschikte terreinen voor gezegde doeleinden te verkrijgen zijn, brengt zij op nieuw het denkbeeld op het tapijt om de terreinen en gebouwen, welko thans voor militaire doeleinden worden aangewend, to bustemmen voor de hiervoreu genoemde nieuw te stichten gebouwen en in verband daarmede nieuwe militaire gebouwen to doen verrijzen op een thans buiten de kom der gemeente 's Gravenhage gelegen terrein. En om de daad bij het woord te voegen. biedt zij deu minister van oorlog 1J5 hectare grond, gelegen aan de overzijde van het ververschingskanaal en waarvan zij eige naar is geworden, te koop aan. De koop prijs wordt gesteld op f 1.70 per oA. De maatschappij wenscHt echter geenszins meer te ontvangen, dan de terreinen naar deskundige schatting waard zijn. Zij houdt zich evenwel overtuigd, dat in het voorjaar van 1905, wanneer de Regeering over het aanbod heeft te beslissen, eene schatting .door deskundigen eer kans heeft boven dan benedon deu gevraagden prijs van f 1.70 per o A. te zullen uitvallen. De maatschappij Westduinen" is naiof genoeg nog het volgende aan te teekenen : Dat do Maatschappij niet enkel het pu bliek belang beoogt, maar tevens hare spe culatie daardoor met voordeel hoopt af te wikkelen, behoeft niet te worden verbloemd. Maar een ieder, die met de kansen der bouwspeculatie in de omgeving der stad bekend is, zal tevens moeten inzien, dat grootere winst, dan de Maatschappij, door de ontvangst van den gevraagden prijs van ? 1.70 per ca, bij aanvaarding van het einde van het optiejaar realiseert, bij ex ploitatie voor bouwterrein iu uitzicht staat, zoodra door electrischen tramaanleg hot bezwaar van den grooten afstand \an het centrum der stad zal zijn vervallen. Dan zullen dadelijk de voordeeleu der ligging van het aangeboden terrein ook voor ge wonen huizenbouw in het licht komen". ? Is het aanbod op zich zelf reeds belang rijk te noemen, hoeveel te moor is dit hot geval, wanneer men op de fiiiaiitieole ge volgen daarvan let. Wij zullen ons kortheidshalve bepalen tot het gedeelte, waarbij het departement van oorlog betrokken is. Wordfc het plan van de maatschappij *) Kij de brochure zijn kaarten en plannen van den kazernebouw overgelegd. Westduinen" aanvaard, dan zal de minister van oorlog op de aangeboden terreinen o.a. moeten stichten vier kazernegebouwen (voor de grenadiers en jagers, de cavalerie, de vesting- en de veldartillerie), exercitieloodsen, paardenstallen, ziekenstallen, maneges, fouragemagazijncn, gebouwen voor de Hoogere Krijgsschool en de Nor maal Schietschool, hindernisbanen, militair hospitaal, patronenbergplaats, gebouw voer stal- en parkwacht, badinricliting, slachterij en bakkerij. Men behoeft waarlijk geen deskundige te zijn om te weten, dat daarmede uitgaven van millioenen zouden gepaard gaan. De finantieele voordeelen, welke door verkoop van terreinen als anderszins verkregen zou den worden, wegen in de verste verte niet op tegen de uitgaven. En alhoewel we vermoeden, dat den minis ter van oorlog verstandig genoeg zal zijn gegeven de benarde toestand der staatsiinantien,?zich te wachten in voormelden zin een voorstel aan de goedkeuring van de Statjr.-GJeneraal te onlerwerpen, willen wij de gelegenheid toch niet laten voorbijgaan om onze stem tegen het aanbod te verheffen. Voorzeker laat de inrichting van sommige militaire gebouwen in de Residentie te wenschen over, inzonderheid is dit het ge val met het militaire hospitaal, doek zoo dringend zijn de voorzieningen niet, dat zij eene uitgave'van millioenen rechtvaar digen. In vergelijk met andere garnizoenen behooreu de kazernes en stallen te 's Gra venhage tot do besten. Eu wat de ruimte aangaat, daarin is op voldoende wijze voor zien door een bataljon jagers naar Haarlem te verplaatsen. Blijft over het militaire hospitaal. Het is waar, deze inrichting voldoet niet aan de eis«hen, welke daaraan in. den tegenwoordigeu tijd gesteld kunnen worden, doch onbruikbaar is ze volstrekt niet, te minder omdat het aantal ernstige patiënten in den regel zeer gering is en de geneeskundige dienst te Milligen eeno schoono gelegen heid bezit tot verpleging van herstellende zieken. Er bestaat alzop voor den minister van oorlog geen aanleiding den Staat, voorliet aangehaalde doel, op nog meer kosten te jagen dan hij reeds doet voor andere mili taire doeleinden. En wat nu de nieuwe gebouwen voor ministeriën aangaat, dient aangeteekelid, dat het departement van oorlog, na de vergroo ting van het bestaande gebouw, geen be hoefte heeft aan een nieuw gebouw, ter wijl de beide andere ministeriën door uit bouwing en huren van localiteit over vol doende ruimte zullen kunnen beschikken. Eindelijk nog een woord over het bouwen van een nieuw raadhuis en een theater op de terreinen thans door militaire gebouwen bezet. Daargelaten of het gemeentebestuur geneigd zal wezen de groote uitga ven daar voor noodig, op zich to nemen, zou liet toch wat al te ver gaan, indien de Staat zich daarvoor zulke belangrijke uitgaven veroorloofde als tot bereiking van het be oogde doel noodig zullen blijken. Fpn Irftffp crhptc f ir Bptrhir^Ptiio TFJII Tonon L CII lul IC tbllüla LU gldllir.lillllS TdllJdlIdil. I. In de geschiedenis van een land ligt het wezen van zijn bestaan. Zij leert ons een volk begrijpen ; en nu de groote worsteling in Oost-Azië, dio ons aan den vooravond gebracht heeft van zoo intensieve verande ringen voor menigen staat, moer dan ooit onze belangstelling gekeerd heeft naar Ja pan, moge nien in de volgende schets de ver klaring vinden voor de snelle en weinig vermoede expansie van het Mikado-Rijk. De geschiedenis der oerbewoners van Japan verliest zich evenals die van andere volkeren in de duisternis van verdwenen eeuwen. De oudste, historisch bekende be volking, welke ook nu nog deels on ver mengd in Yezzo, het noordelijke eiland der Japan-Archipel, bestaat zijn do Aino's. Het is vrij zeker, dat deze Aino's af komstig zijn uit IS'oord-Oost-A zie, eu zich over het lange eiland Saghalin (in l.xïó aan Rusland afge staan iu ruil voor do eilanden-groep dor Kurüen) een weg gebaand hebben naar stroken van milder klimaat on meerdere productiviteit. Zeestroomingen brachten hun aandeel der bevolking van Azië's zuidelijke kusten naar Japan en dit wol voornamelijk win den Maloischen volkstam dor zuidelijke Archi pels. Van deze zijde kwamen lieden van reeds conige meerdere ontwikkeling, die hot land van do wildon : de Aino's in bezit na men I), 't geen met menigen bloedigen strijd gepaard ging. Kerst na eeuwenlange schei ding ontstond coiio menging tusscheii beide rassen, waarbij zich later nog bcstanddeeleu van Koreaansche afkomst voogden; eene menging, waarin hot Maleische aandeel verreweg de overhand bleef behouden on welke hot Japansdie volk vormde, dat de geschiedenis van zijn vaderland opbouwde. Na do intrede dor oer-bowoiiors 011 eene stammon-vordooliiig, nu eeno verovering van hot land door invallers, bewoog deze geschiedenis zich on lor het regeeriiigsstelsel van zuivere monarchie totdat van foodal;teit, welke do aanleiding word tot een merk waardige tweezijdige regeering, dio meer malen iu anarchie on burgeroorlogen ont aardde, om ten slotte, zijne oplossing te vinden iu hot moderne keizerrijk Japan met eene volksvertegenwoordiging. Door alle tijden hoon van onrust on iiinorlijken strijd bloei'echter do positie van don monarch: den mikado, onveranderd door het waas van goddelijkheid, dat hom om zweefde^ j.n af den eersten mikado, Jiminu Tenno" 2) wiens bestaan, zes eeuwen voor onze jaartelling, vastgeknoopt wordt aan do Japansche mythologie als do vijfde afstam meling vau de Godin dor /on tot den heden ten dage regeorenden !23ston mikado utsuhito, die don officieel algomoonou titel van Tenno" (Zoon van don Hemel) voort (ook buiten zijn land) is her keizerlijk huis van Japan in een goddelijk waas gehuld gebleven, dat zelfs als dogma in do gods dienst geldt en door alle 2f> eeuwen hoon hot onvorbrokon hooft doen voortbestaan. Eenig is dit voorbeeld in de wereldgeschie denis van een rogooreiid huis, dat zonder naam (als zijnde zonder gelijke) revoluties en reacties trotseerend, bestand bleef tegen den last van eeuwen. tn .Rusland is do czaar aller kussen hot hoofd dor kerk ; in Japan vereert het volk zijnen mikado ais oen goddelijk we/en. De geschiedenis van Japan is in tal van boekdeelen vergaard en vormt een zeer belangrijk deel van zijne gansche littera tuur. Het oudste boek is de Kojiki" (boek van oude tradities), in deri aanvang deiachtste eeuw onzer jaartelling voleindigd. Het bestaat uit drie deelen, waarvan het eerste de Japansche mythologie inhoudt, terwijl de beide volgende de geschiedenis der inikado's bevat van het jaar n (060 voor Chr.) gedurende 1288 jaren. In het tijdvak van ItiOO?1868, gedurende hetwelk een heilzame en onveroroken vrede over J^apan heerschte en een groote opbloei in kunsten eu letteren plaats had, ontstond een uitgebreide litteratuur der nationale geschiedenis, waarvan de Dai JX'ihon 3) Shi" (Geschiedenis van Groot Japan) en de Nihou (luai iShi'' (Krijgsgoschiedenis van Japan) wel de voornaamste zijn. Het begin van de geschiedenis der mikado's is in fabelen gehuld, eu weinig van algemeen belang voor Jupan's opbouw ge schiedde voor het optreden van Sujin (Shujin of Sunin 97?30 voor Chr.), die zijn leven wijdde aan de geestelijke eu materieele verheffing, van zijn volk-var.-halvewilden, terwijl ook het militair-wezen, reeds van de vroegste tijden af bestaan hebbend, ontwikkeld en geregeld word. Het bijna door allo tijden hunner geschie denis heen in krijgsbedrijven zoo actieve volk doet hen in dit opzicht essentieel met de Europeoscho volkeren overeenkomen, doch afwijken van de Chineezen, die, niet tegenstaande bij hen ook revoluties en oor logen plaats hadden, geen genoegen vonden eu vinden in de hauteeriiig van wapens (waartoe ongetwijfeld de leer vau Coufucius in groote mate heeft medegewerkt). Door krijgstochten en veroveringen, welke zij persoonlijk leidden, steeg de macht der mikado's steeds meer en effectiever over de verschillende landschappen en eilanden van hot tegenwoordige Japan. Eerst in 203 na Chr. had met een inval in Korea het eerste buitenlandscho wapenfeit plaats. Deze be naming is minder juist, want, evenals thans in onze dagen ook geschied is, werden de vreemde indringers zonder slag of stoot toegelaten, welko daarna als roemrijke ver overaars naar huu land weerkeerden. De uoweögreJeii van de keizerin-regentes Jingu, welke deze expeditie zelfstandig regelde en lüiJJé, was g'ecn andere dau van sorlogszuchtigen aard. Ook voor de tweede invasie, welke in 1583 ondernomen werd, geldt dit. Voor geen gering deel put Japan zijne rechten op Korea uit dezo twee buittochten. Hiermee kwam een nieuw element in Japan ; een element, dat op Azië's vasteland reeds zoo'n groote rol toen speelde en nu ook in het eilanden-rijk zijn beschavenden en verheffenden invloed zou doen gelden : het Boeddhisme ! Eene machtige godsdienst! na het Shintoïsme (de oude eeredienst, die thans nog steeds de officieelo van het kei zerrijk is); en daarmede ook de invoering van letteren, wetten, ethica, geneeskunde, wetenschap en kunst. Japan kreeg van China over Korea een nieuwen graad van ontwikkeling, die het echter zelfstandig opnam en verwerkte. En deze eigenschap is hot Japansche volk karakteristiek eigen en toont hare superio riteit als rus. Driemalen overzwermden niuuwo ideë-m-c'-iiiplexen dit geïso leerde eilanden-rijk; en hoewel de derde en meest intensieve voor goed zijne isolatie in ieder opzicht schijnt te hebben opgehe ven, zoo werd ook ditmaal weder, na bij werking van den achterstand, steeds meer eigen initiatief gevolgd. De godsdienst van Azië, de letteren en ontwikkeling van China, zij kwamen het sterkst iu do zesde eeuw onzer jaartelling over Korea naar Japan; in de 15e eeuw begon een tweede introductie van vreemde cultuur, uitgaande van West-Europa, waarin Holland spoedig de hoofdrol speelde: en voor geen gering dool werd daarmee de weg gebaand voor het derde contact van do bui tenwereld met Japan, dat daarna in enkele tientallen van jaren zich iu den kring der beschaafde mogendheden opgenomen zag. Doch, zooals gezegd, iu alle dezo drie belangrijke momenten in de ontwikkelingsgesclne ie.nis van Japan, toonde do leerling oen aanleg, dio haar spoedig don leermeester gelijk dood komen. Kon eouw na de invoering van hot ISuddhisnio, dus tot dn 7de of 8ste eeuw onzer jaartelling nog, bleven de mikado's do wer kelijke hoerschers van hun volk. Daarna roes langzamerhand een adel op, voortsprui tend uit voorname legeraanvoerders. L'it hun midden kwamen do krachtdadig* man nen voort, die do macht der mikado's ten slotte totaal'vernietigden, als shoguns"' het rogoeringsbeleid in haml.jii namen; on zich ook een eiuen hoofdstad uitkozen, hoewel zij in naam van don mikado regeerden. Zoo onaantastbaar bloot' diens positie in hel Japansche totaalwo/en door zijn goddelijke afkomst, dat nooit een legeraan voerder, hoe roemrijk eu voorspoedig ook, het waagde ecu nieuwe keizerdv uastie aan te vangen. Geen wonder, dat van dezen stand van /.aken het gevolg was, (lat de machtige shogiins of militaire bewind voerders er steeds op uit waren jongens-keizers 4) op deu troon to plaateen, welke meestal op jong-manni'lijkou leei'tijd gedwongen worden zich terug to trokken als geestelijken in de tempels, (icon wonder ook, dat naijver do gemoederen steeds iu onrust hield; eu haast onophoudelijk hiniienlaiidsche onlusten hoorschton, waardoor een stand zich ont wikkelde, welke, in het krijgsu exen haar bestaan vindend, v,o:uig geneigd was voor langdurige \iodo. Zi-h uit het strijdgexvool terugtrekkende krijg^oversten eigenden zich landstreken ioe ; en /oo ontstond oen laudailol van dniniioV, welke het feodale sys teem iu allo ontwikkeling to \oor.--i-hiju riepen. Hunne viisirllen echter: de Samu' lies^ Fujiwara", Sugawara", Taira" en Minamoto", wier leden als shogun het heft in handen namen; en daarna nog die van de zijtakken der laatste familie: de Ashikaga's" en de Tokugawa's". Het behoeft wel nauwelijks vermelding, dat de overgangen van macht van de eene familie op eene andere alles behalve min zaam geschiedde; inderdaad gingen zij met de meest wreede binnenlandsche oorlogen gepaard. Nadat een Fujiwara'' eu Sugawara" het gezag van de mikado's steeds meer had doen verdwijnen, verloren deze alle leiding onder de regeering der Taira's", die in het midden der 12do eeuw op het toppunt hunner macht waren. De Taira" familieregeeririg maakte in 1185 plaats voor die van Minamoto" na de wreede en bloedige zeeslag van Dan no nr*a", een plaats, ge logen dichtbij de moderne stad van Shimoiioséki", welbekend door het bombarde ment van I8(i4. De Taira's'' werden zoo goed als uitge roeid. Thans kwamen de Minamoto's", die hun hoofdplaats vestigden in Kamakura", dat eenige kilometers ten zuiden van het tegenwoordige-?Yokoharna" lag. Hiermede was de volle ontwikkeling van een twee zijdige regeering bereikt, daar de mikado's in Kioto' bleven resideeren. De eerste shogun van dezo familie Yroritomo" is een van de meest bekwame leiders geweest in den oorlog zoowel als in vredestijd, 'welke Japan bezeten heeft. Door zijn wreedheid en zelfzucht verworf hij zich echter ook tul van vijanden; en zoo is zijne beoordeoling door de Japanners een zeer verschillende. Doch zeker is het, dat hij zijn land een flinken stap verder bracht, voornamelijk op landbouwkundig en verder materieel gebied. Na zijn dood in 1.199 ging het bewind over in do familie van zijn schoonvader, dip een der eersten geweest was om hem bij te staan in de machtsvcrnietiging van de familie der Taira's". Deze nieuwe familie was die der llojo's" en tot 1333 bleef zij de regeerings/aken leiden. Daar zij echter niet tot de Minamoto'' familie rechtstreeks behoorde, dus niet afkomstig was van de mikado's en geen deel uitmaakte van de Kugé" of hofudel, waaruit de shogun's gekozen bleven, konden hare afstimmelin-. gen niet tot d:i hooge aiüH op!:!::'.imen. En zoo ontstond de eigenaardige toestand, dat mikado, zoowel als shogun door hen getyranniseerd werden. Niet minder ook het volk, dat door zware belastingen steeds meer onderdrukt werd. Dit laatste leidde ten slotte tot hun val. Gedurende het tijdvak van hunne overheersching is voornamelijk van belang de groote ontwikkeling van het Boeddhisme en do vorming daardoor van talrijke secten, die langzamerhand ook een groote wereld lijke macht verkregen. Men ziet, dat het in dit opz'cht andersom ging dan in Europa, waar de wereldlijke macht der priesters die der vorsten voor ging. In Japan, waar zij veel later kwam, bereikte zij ook nooit een staats-overheorschend peil. In 1281 trachtten Mongolen en Tartaren ten tijde . van den keizer Kublai Khan" in China mot een armada van 3500 jonken on een leger van ruim 100.000 man een inval' in Japan te bewerkstelligen, dat zich niet aan dezen grooten Aziatischen ver overaar onderwerpen wilde. Reeds had de beroemde Marco Polo" jaren lang in China vertoefd en waren de aanvallers door zijne leering, ook op krijgsgebied, in bewapening en krijgskunde de dappere landsverdedigers aanmerkelijk voor. In de geschiedenis vindt men immer antecedenten; zij herhaalt zich steeds. En waar de handen to kort schoten, niette genstaande de moest vastberaden weer stand, daar verwoestte ook hier een typhoon deze trotsche armada en voerde hare res ten als een prooi der Japanners, op de kusten van hun land. (ll'ofi/f vet'vulfji/). E. C. Ai!i:>'i).vxo.N'. ni'jost aviiovo olomout in don opgroei vau hot Japiinscho volk'. Zij waren liet, dio met den strijd do vaderlandsliefde aanwakker den, dio Japan voor wetenschap on intellect openhielden on (i.o ton slotto hun oigon, doch verouderde foOilale s\ stoom doden vord'-.v l pion, daarmede iüi !(Sliiv>) vooi'uoed do overmacht dor shogmi's vernietigend en do macht (lor mikado's bevestigend. l'Jn hunne zonen waren hot, on zijn het nog steeds, die do westersche i icoon on gedachten in Kuropa 011 Amerika verzamelen. Naast den landadel der daiinio's" ontstond nog een hofadol: do ,.kugó". Zij sproot voort uit het kei/.erlijk huis en uit bun iniddon kwamen do shoguns to voorschijn. Zoo waren het achtereenvolgens do fami1) Do gesanctioneerde Japansche zinsnede lui'lt: Toonoii'.e goddelijke voorvaderen van den lu-mel ter aarde (Japan) daalden, --- " '2) Jimuiu Tenno, geest van deti oorlog" beteokenend, is do titel, dio deze, door de Japanners een werkelijk bestaan toegeschre ven wordende persoonlijkheid, vele eeuwen na / ij n dood eerst gegeven word. Zijn rogecring woidt gerekend (iliU 085 voor Chr., niet minder dus dan 75 jaar. 3) Japanners noemen hun land Dai S'ippon" (Groot Nippon); do naam Japan is afkomstig van de oorspronkelijke Purtugeesclie benaming: Jipangu". j 4) De troonopvolging was niet geregeld op j den oudsten zoon, doch werd bohoerscht door j do keiue van den regcoronden mikado. Mni iiiiiiiiiiiiiiimiiMilHiiiiilM Orer hst moderne der stefieo. I u dit blad werd gesproken 't is drie weken geleden over't moderne der steden en oudervvet-che ideeën. liet geschiedde op een bijzonderen toon, do to'in van ..het hooger beroep", liet oordooi vollend over de uitspraak in laatste instantie" van do monsoben, die tegen het dempen van giachton zijn 011 allerlei iiicuwerwet-cho din gen leelijk vinden. I>e simpele overweging: bier is do aanmatigende beslissing van óón, t.i gouovor gelijke aanmatiging van velen, xou al voldoende commentaar up het stuk kunnen zijn. 'k Geloof dan ook niet. dat de uitspraak over <le«' /aak iu laatste instantie bij don schrijver mot do initialen J. A. 1. K. zal licrU'ton. Al beeft hij nu nog 7.00 gezaghebbend gesproken en zijn '.vil kenbaar gemaakt dat ..aan al dat ge/anik nu maar een eind moot /.ijn" 't laatste woord zal hij t- >ch niet bobben. l i ij vergunne mij even nog eon woordje, aan mij, als een van dio beboihlgozindo en in i'on sleur levende nieiischen ; want ik ben voor het behoud van grachten etc. ook al een pleit bezorger geweest on tot heden is mijn be langstelling voor dio aangelegenheden nk-t verflauwd, zelfs nu niet door dien onstuimigon plotselhigen uitval. Vooreerst zij verklaard, dat doze zoo stout betoonde weer spannigheid mij niet ergerde, alleen p:ikkelde. Ik houd van alle opgewondenheid ook ala ze roekeloos alle bedenkingen van maat te houden overboord gooit, 't Ly'kt me zeker verkiesbaar boven alle actie, die zich zelf van den beginne af al stremt met ontzennwende zorgelijkheid over mogelijke dwaling. Schok ken en w rijving bij iedere zaak die men voorstaat, moeten welkom zijn; de overtuiging die zich dan houdt is er te rechter en te gezuiverder door; zoo ook hier. Waarlijk, ik had al lang verwacht dergelijke inzichten en uitlatingen bij een zaak, die doorloopend aan de orde is. Kortzichtige uitspraken, die niet meer dan ontboezemingen zijn van iemand kortelings uit een groote stad in Amsterdam teruggekeerd, en nog in volle verrukking van al wat hij zag. Alleen was die ontboezeming in een natuurlijker uitzwelJing, zonder de kennelijke tondenz zich pathetisch te uiten, mij liever geweest; gezwollenheid is altijd een aretig woekerende uitwas bij een zich luchtende hartstochtelijk heid. Ik moest zelfs aan v. Deyssel denken bij de slot-tirade ter verheerlijking van het mo derne ja, toch liever het onvolkomene nieuwe dan het oude, zeg nu. De schrijver vindt Amsterdamsche grachten wel mooi, zeer mooi zelfs in bepaalde situatie's, evenwel zegt bij: ik ben voor het nieuwe eu haat ze met oen gloeiende haat.... O, ik wilde dat het leven ze stuk reed of dat ze werden afgebro ken in n nacht (bruggetjes, huizen etc.) Ik heb het nieuwe gezien en ik zweer bij God dat het schoon is". Ja 'k geloof zeker, hij is pas uit Parijs teruggekeerd; zijn sensa'ie's van dat benevelende wereldleven droeg hij nog ziedend in zich om toen hij in den tram stapte attn de Sarphatistraat (toch ook ten straat met een zeker air). Hij ondervond toen. een neerslag van zy'n hooggestegen aandoeningen, werd daardoor kregel iet of wat, eu pruilde: waarom kunnen ze van Amsterdam ook niet een Parijs maken, 't is simpel een e'sjh des tijds die wordt tegengehouden door dut tende ? antiquiteitenbewaarders met hun be krompen schoonheidsideeën, en zei toen man moedig tot zich zalf: verdomme, ik zal ze dat eens flink zeggen". Werkelijk ik houd wel van die opwinding, zelfs als ze meteen weinigje aanstellerij geuit is. Maar opwinding maakt je gauw exclusief en dat is bij een onder werp met een zoo zakelijken kant als dit, aevaarlyk. Die aubade aan het moderne der steden is als een toast aan een feestmaal met dampen in het hoofd door prikkeling van den algerneenen jool, gebracht aan den jubileerenden gastheer alsof deze de beste en boven allen uitverkoren vriend is en altijd zijn zal. Het is doordraven en een struikelen over eigen beenen, waar de schrijver in den be ginne verstandelijk pratend over den geleidelijken gang van beschaving en daarmee nieuwe staten van schoonheidsontwikkeling, later zoo opeens die werking vooruit gaat loopen en al het oude maar neerkappen wil, vervangen door iets naar een elders gevonden en ver heerlijkt model. Zeker, het. is bekrompen, domperig of wat jo maar wilt, aan het oude te blijven hangen alsof de wereld n museum ruoes.t worden ; of dat al te willen bestendigen als zeer dienstige voorwerpen voor een reusachtig stillleven; kleingeestig tyranniek daarom alle liedene en toekomstige manifestaties vau menscbelijke schepping te willen stuiten en tegelijk voor alle eischen tot. nuttige en doelmatige wijzingen in den annleg der stad het oog te sluiten. Maar er is hier niet do vooropgezette bedoeling tot het absolute Jtegenhouden van her nieuwing der stad,een levend herboren wor den van haar gedaante onder drang van tegenwoordige onafwijsbare verkeerseischen en als uitvoeisel van energieke handelingen van het thans levend geslacht, het geldt hier 't behoeden voor noodelooze verminking van wat eerbiedwaardig is, van wat schoon is of ons dierbaar geworden in herbaalde aanvoeling vau onze innigste gevoelszeuuwen. Want de drijfveeren tot veranderingen zijn, of wel oppervlakkig wikkende ultiliteitsbedoolingen van enkelen, of wel een ijdele ?,ucht tot wedijveren in aanzien met baroomdo wereldsteden. Do gedaantoverwisseling van hot oude tot bet nieuwe-moet tegengehouden worden zoo ze bestuurd wordt door eigen dunkelijke inzichten vau raadsleden of wel door de winstzucht vau spcculeereudo aan nemers. Ze moot geschieden onder drang vau de zich hier tot gemeenschap gevormd hebbende menschen collectief, do macht van hun eischen en verlangens, stoffelijk maar ook geestelijk zal zich wol doen geldon. De begrippen van .schoonheid dor vroegere tijden zullen weer omgezet worden dan, de kunst zin zal zich aanpassen bij andere behoeften en zich in uiting voegen naar andere bouwmid delen, ons heden ton dienste; eerst dan kan uit hot nieuwgebouwde of aangelegde den hartslag van het moderne loven vernomen worden. Ik voor mij ben bijv. met do nieuwe brug over den Amstol al zoor tevreden, en zou er niet een ouderwetsdie ophaalbrug, hoe teekcnachtigdan ook. voor iu (Isplaatswenscheii; vergeleken bij de meer pronkzuchtigo hooge! sluisbrug zijn we al vooruit. De nieuwe is grootsch door moor soberheid; hot is oen lireode vlakke baan over de rivier, dienstbaar op ieder oogenblik van don dag voor passage vau een druk vorkoor vau nionsclion, elecj trische trams en voertuigen. De brug voegt ' zich mot geleidelijke verwijding van haar i rechte lijnen in natuurlijke aansluiting tot de broodo straatwegen, vanwaar zij toegani kei ij k is. Ik noem dit als een voorbeeld van gelukkige moderniseering, ontstaan uit be| hoofteu en nuar de voorwaarden van het vorkoor der tegenwoordige stadsbevolking. j Van lieverlede zal liet uitzicht naar dien i verwisselen, maar noodelooze nrmmkint/, het j wogruimen van iots tcrwille van niets, op ; initiatief vau enkele die tijdelijk aan het gezag zijn, daartegen moot streng gewaakt j worden. Dat is en blijft vandalisme'. Of zoudt gij, ijveraar voor het moderne, al hot oude willen verwijderd hebben alleen omdat, het niet moer van het tegenwoor dige is? Hot in niet dood, ik voel er juist i 'ts uit opleven uit die gedenkteekenen van hot vorlodone in hun tegenstelling mot het liedene. Jïij aaukom>t aan liet Centraulstation. onder drouning van bet zware ijzerge luid iler treinen over do viaducten, imponi'eren die oudo huizon-fronten om hun plechtstatige rust; ik voel ze niet afgetrok ken dan slaan als curiositeiten van het tegenwoordige stadsleven AmslirJnm. Am sterdam is mooi als stad; juist: om ce situatie van zijn grachten en de begroiisiiig van zijn nauwe straten door de ver woorde gevels van zijn oude trouwhartige huizon. Parijs is mooi in do, ovorweldi