Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTEEDAMMEB WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. J422
een algemeen europeesch oogmerk. Op
een gegeren oogenblrk is Frankrijk zoo
oppermagtig, dat de veiligheid der andere
staten van Europa er door bedreigd
wordt Dit kwaad wil hij beteugelen, en
tracht daarom ook zelf een magtig vorst
te worden; zooveel mogelijk een magtig
alleenheerscher. De binnenlandsche staat
kunde van Engeland, de binnenlandsche
der Zeven Provinciën, alles offert hij op
en maakt hij aan zifn hoofddoel dienst
baar Aan mijne lezers zich voor te
stellen hoe ongemeen Jan de Witt en
"Willem III moeten geweest zijn, dat zij
van het begin tot het einde der
eindelooze regeering van Lodewijk XIV
tegen hem, Cromwell, Colbert, tegen de
beroemdste fraasche maarschalken en en
gel sohe admiralen, ong-erekend
deengelsehe en fransehe diplomaten, de Republiek
verdedigen konden op zulke wijs, dat
nog gedurende achttien jaren na het
overlijden van Willem III in 1702, onder
het bestuur van den raadpensionaris
Heinsius, de gedachte van den prins van
Oranje een bolwerk der nationale onaf
hankelijkheid gebleven is".
(SM volgt). - S. KALFF.
II.
Dit was de laatste maal, dat China in
woord of daad Japan trachtte te veroveren;
en niet gering is de rechtmatige trots
van het volk, als het zich herinnert dat
nooit een vijandelijke vreemde legermacht
een inval in hun land volbracht.
In 1333 dan werden de Hojo's, die in
plaats van nükado en shogun regeerden,
verdreven; en een eeuw van anarchie en
bloed vergieting volgde.
,, Ashikaga", de voornaamste krijgsoverste,
. kwam aan het bewind, maar niet dan na
een oorlog van 56 jaar (1336?1392), die
eindigde met eene scheuring in het keizer
lijk huis en in Japan. Om niet als
qproerling gebrandmerkt te worden in zijn
verzet tegen den -bestaanden wettigen
mikado, steunde de overweldigende
Ashikaga" een reeds vroeger tot abdicatie ge
dwongen vorst. Slechts op deze wijze was
't hem mogelijk zijne positie gehandhaafd
te houden, en als overwinnaar voor zijn
mikado en zichzelf trad hij uit den strijd
te voorschijn. De keizerlijke insigne's wer
den hem door den zuidelijken keizer over
handigd, waarna de autoriteit van zijn mi
kado uit het noorden zich wederom over
? het heele land uitstrekte. Het geslacht van
dezen noordelijken tak verdween echter na
eenige generaties, waardoor de mikado's
vanzelf weer uit de zuidelijke en meer wet
telijke familie te voorschijn kwamen.
Het fijdvak der 13 Shogun's der
Ashi. kags" familie (1336?1573) was een van
.verval en achteruitgang, van misdaad en
ba»deloosheid, gedurende hetwelk de mi
kado's zelfs tot de grootste armoede ver
vielen. Pathetisch zijn de volksverhalen
van medelijden met deze ongelukkige en
onderdrukte keizers; en steeds meer steeg
de volkshaat tegen de overweldigers, die
Shogun weer konden worden, daar zij af
stammelingen waren van een jongeren tak
van de familie der Minamoto's".
In 1401 zond een dezer shogun's een ge
zantschap naar China om het als suzerein
te erkennen, waarvoor dat land hem de
titel van koning van Japan" verleende.
Geleid door persoonlijke ijdelheid, kwam
deze onwaardige leider van Japan er toe
van een tijd van algemeene anarchie gebruik
te maken tot een voor zijn land zoo
vernederenlen stap, waarvoor eigenlijk in het
geheel geen aanleiding bestond. Een daad,
waarvoor het Japansche volk hem ten eeuwi
gen dage zal blij ven verfoeien !
Tegen het einde der Ashikaga's"
overheersching en in het begin der op hen vol
gende machthebbers vond het eerste contact
plaats met Portugeezen, Spanjaarden en
Hollanders.
MendezPinto, eenPortugeesch avonturier,
schijnt in 1542 de eerste Europeaan te zijn
geweest, welke Japan betrad; en met hem
kwam de invoering van vuurwapenen. Al
vorens de gevolgen dezer ontmoeting verder
te beschouwen, gaan we eerst voort met
het verhaal der innerlijke politieke toestan
den, welker verwarring nu twee geheel van
niot-aristocratischen afkomst zijnde
veldheeren achtereenvolgens tot het grootste
gezag opvoerden.
Nobunaga" bestreed de Ashikaga's" en
slaagde er in hun hoofdplaats .,Kanukura",
dat '2% eeuw lang het centrum geweekt was
van weelde en kui(Brijen, van beleidvolle
regeering en tyraimie, te verwoesten. Hier
mede was ook de familie der Ashiknga's"
uitgeroeid.
Nobuiiaga"1 zelve kon geeu shogun wor
den, evenmin als zijn opvolger llidéyoshi",
een herdersknaap van geboorte, die in 1573
na deu dood van den eerstgenoeiuden veld
heer, de macht in handen kreeg.
Hidéyoshi" is een der voornaamste figu
ren in (Ie geschiedenis van Japan ; in moer
dan n opzicht kwam hij overeen met
Cromwell en een vergelijking met dezen ons
bekenden staatsman en overweldiger geeft
het beste idee van dezen voor de nieuwste
geschiedenis van Japan zoo gewichtige per
soonlijkheid.
Ouder zijn regeoring toch (al geschiedde
dit steeds in naam van den willoozen
inikado in zijn goddelijk waas) had de tweede
expeditie naar Korea plaats.
Na, de eerste, welke iu 203 na dj r. door
de keizerin-weduwe Jiugu" in mannelijk
krijgsgewaad persoonlijk geleid was gewor
den, had Korea in deu loop der eeuwen
af en toe gezantschappen met i ijke
g(,v.Mienken naar Japan gestuurd. Aan de/e schat
plichtigheid trachtte het zich op aandringen
en bedreigingen van China tu onttrokken;
en hierin vond Hidéyoshi'' de aanleiding
om scherper dan te voren Korea's afhan
kelijkheid van Japan te doen uitkomen. Heel
Jupan's Aziatische politiek is een gevolg
van Hidéypshi's krachtdadig optreden; eu
inderdaad zijn hunne belangen in, en rech
ten op Korea iedere andere natie verre voor.
Met den meesten voorspoed trok het
Japansche leger voort in het belangrijke
schiereiland, wier bewoners geen weerstand
boden. Slechts hulptroepen uit China hadden
de Japauueezen te verslaan. Verbitterd
door dezen bijstand, stonden zij klaar in
1598 ook China binnen te vallen met een
door een reeks overwinningen haast over
moedig leger, toen de dood van Hidéyoshi",
die in Japan gebleven was, een einde
maakte aan dezen tweeden Koreaanschen
inval. Het doel was echter bereikt en China's
invloed in Korea ten eenenmale gefnuikt.
Is hiermee de innerlijke politieke toestand
geschetst, dan komen wij thans tot de ge
wichtige evolutie, waartoe Japan kwam
na zijne bereiking door de stoere zeevaar
ders der 16e eeuw.
De aanraking met de Westerlingen had
de overbrenging van het Christelijk geloof
ten gevolge. Bij een volk vol verbeeldings
kracht, dat enthousiast de verklaring aan
vaardde van eene opname in den hemel
van alle geloovigen dadelijk na den dood,
in voorkeur boven de Buddhistische leer
met hare vele evoluties vóór men zoover
kwam; hij een volk van overtuiging en
zieleleven vond het Christendom snel in
gang. En zoovele overeenkomstige uitwen
dige vormen en gebruiken, die den overgang
vergemakkelijkten, brachten ongetwijfeld
het hunne er toe bij tot eene intensieve
verspreiding van de Christelijke leer. Zelfs
de regeering aanschouwde haar aldra met
een welgevallig oog; en giften van Europa
zoowel als in Japan deden in ongekende
snelheid kerkelijke gebouwen en zendingen
ontstaan.
Doch zooals in die dagen iwWest-Europa,
ging ook in Japan deze bekeering spoedig
op inquisitorialen grondslag. In de 2e plaats
brachten vervolgens de naijver en
oneenigheid van de verschillende katholieke orden,
van protestanten, Hollanders en Engelschen;
en de ongeregeldheden eu wreedheden, die
hiervan het gevolg waren, zoo'n afkeer voor
den nieuwen godsdienst teweeg, dat 't oor
spronkelijke enthousiasme aldra verdween
en Hidéyoshi" in 1587 zoover ging om alle
zendelingen te verbannen. Echter niet voor
1615, na een strijd van ongewone wreedheid,
was het lot geveld en de propaganda voor
het christendom geheel tot een einde ge
bracht. Maar intens bleef de bekeering van
vele landslieden, zooals blijkt uit vele daden
van zelfverloochening voor de nieuwe
leer; even intens en daarmede hunne be
vattelijkheid voor een Hoog Geloof
aantoonend als het karakteristiek in tegenover
stelling staande Ghinccscho volk met zijn
ganschelijk materieelen en practischen aard
ongevoelig bleef voor een Hoog Idee, on be
vattelijk als het is voor de charme van
geestelijke overtuiging.
In Japan actie, groei en onbegrensd ex
pansie-vermogen naai' steeds hoogere
si'oeren van volmaaktheid; in China tevreden
heid met een beperkten afgerondeu graad
daarvan en dan rust en een geruis aan
capiciteit voor verderen opbouw.
Het einde der vervolgingen in Japan was
een totale uitroeiing van het christendom;
en eerst in de dagen nu het meer intensieve
contact met Europa en Amerika in de tweede
helft der 19e eeuw verdwenen de edicten van
haat en bister tegen de verdorven secte".
Japan, dat eerst vol vuur hot christendom
aanvaard en beleden, het daarna verfoeid
en verdreven had, opende zich toen zonder
voorliefde of veroordeel ervoor, zooals het
ook deed voor de wetenschappelijke en
materieele instellingen der westerlingen.
In 1637 werden ten slottc alle vreemde
lingen uit Japan verdreven ; en slechts de
Oost-Indische compagnie behield haar
factory op het welbekende eiland Déshima".
(Slot volgt.) E. C. AHEXDANOX.
wtuilllluiliiHlHiHilMlimiiimiiMiiitniiiiimiMtiiiHimumMMiMiKlMM
Les Frères Immu m Edmoiifl tfe Bonjourt,
(Vertaald door J. Kt YLMAN).
Théophile Gautier vertelt ?net een grappig
restje van doorstane angst, hoe luj nooit op
zijn gemak was in de buurt van Edmond
de Goncourt. Die keek u zoo doordringend
aan," segt hij, of bij in uw ziel alle roerselen
naging, om ze straks te noUeren." Kdmond,
die zich met zijn jongeren broeder Jules de
eer toekende van het-naturalisme in Frankrijk
te hebben ingezet, was een rusteloos speurder
naar documeiUs humains" voor zijn
zedenstudies. In onze jonge jaren, vertelt bij,
trokken wij, Jules en ik, door Frankrijk heen
om te aquarel k-eren. Dut was on/e neiging.
dat werd. meenden wij, ons beroep. Maar in
bet notitieboekje, waar eerst enkel wat
aanteekenlngen stonden over genoten diners en
eenige optelsommen van afgelegde kilometers,
kwamen allengs neergekrabbelde literaire
l opmerkingen, schetsjes van het leven om
i ons been, kiemen voor novellisdVchen arbeid, i
Dut de De Gone»urts vau aanleg schilders >
waren. wie. die hot in hun
impre-sionuislischen stijl niet /iet. Kon st.ijl. die stormen
verwekt beeft, een Mijl. die om over het
i ter recensie ge/onden i.ock te spreken
j den vertaler een moeilijke taak geei't.
Les Fic.res /emganno. geschreven na Jules'
dood en derhalve de glanzende nuancceringen
mis-ende, waarmee de/e dichterlijke droomer
de vroegere ..broers''' boeken verrijkte, hei ft.
zooals do heer en mevrouw Seharte.il in bun
klein maar mooi voorwoord vriendelijk op
merken, een goeden kant met die mindere
veriijndheid : immers een voordeel voor ons
i publiek, voor zoover bet moeilijk Fransch
j leest en r.u minder mist bij de weergave in
't Hollaud.-eh, en dan verlichting van do
karwei des vertalers, welke al Zivaar ge
noeg was.
Op een wat veelvuldig gebruik vau het
tegenwoordig deelwoord na vooral in het
begin van het boek . lijkt de vertaling
vrijwel gelukt*), t itdrukkingeii ais: ..aüons,
mon grand!' woorden als ..nplonib" hadden
] naar mijn meeuiug wel niet in 't oorspron
kelijk mogen gelaten worden, maar daar
tegenover slaan veel aardige, som.-; lijn ge
vonden vertalingen. In 't algemeen was de
i herle.iug, in bet ilolland^ch nu, van De
Goncourt's mooien loman ecu her-genieliug.
De geschiedenis van de twee clowns, n
i in hun kunst, n in bun broederliefde, is
ook diep-aandoenlijk. Van het leven in den
kermiswageu met een zigeuner moed -r komen
| ze, ua zwerftochten in KngeUmd, welker
gym
''??) liet Germanisme 'n; rgezi't op het titel
blad heb i:-c maar op den broeden rug van
den uitgever geschoven.
nasten zij de kunst hadden afgekeken, in
hun vaderland met roemdroombeelden terug.
De oudste is de ontwerper, de denker, de
man in dit verbond. De jongste, de poezige
zachte droomer, de dichter, de detailversier
der heeft de nukken en de gratie van het
vrouwelijke. En beiden, innig aan elkaar
verbonden, de oudste door een gevoel van
Warme bescherming, de jongste door blind
geloof en aanhankelijkheid, vormen zoo te
zamen een eenheid van toerenverrichtende
lijven, die in al het electrisch licht van de
wijd« circussenkoepels, tusschen het aan en
afdraven der paarden, tusschen het gerinkel,
en het joelen van de foule van menschen,
en het applaus, als een droevige en mooie
verbeelding is van hetgeen de no_teerder
Edmond en de dichter Jules de Goncourt
samen in dit ondermaansche hebben
bestreefd.
De roman is mooi, en iedere vertaling,
zoo ze goed gebeurt, een verdiende hulde.
De roman is ook boudoir-fahig. Ze zal dus
wel gaan", en van De Goncourt een in 't
Hollandsen gelezen auteur maken. Welke
voor zijn grootbei l kleine eer hij te lang
heeft moeten derven.
H. W.
Et n teel oud lied,
In vele landen vindt men lezingen van een
zeker lied van twaalf (of dertien) getallen"*).
In den Deutschen Liederhort" van Erk en
Böhme wordt medegedeeld dat niet alleen
bij ons, maar ook in Denemarken, Frankrijk,
Italiëen bij de Wenden en Nieuw-Grieken
dit lied gevonden wordt. Ook in Engeland
bestaat het, eu onze ijverig verzamelende
Vlaamsche broeders brachten liet eveneens
in verschillende vormen onder de oogen van
't publiek.
Meestal beeft het betrekking op den
christelijken godsdienst maar in den deutschen
Liederhort" wordt ook gesproken van een
oud-hebreeuwseh paasuhlied, waarin, in plaats
van 12, zooals in de meeste andere vormen,
dertien heilige getallen" voorkomen.
Van dit laatste is, meen ik, ook nog een
gedeelte in het noorden van Friesland en Gro
ningen bekend. In mijn jeugd althans werd
dit lied op verschillende dorpen achter
Dokkum" (Xes, Wierum, Ternaard, Holwerd,
enz.) nog op kraamvisites, bruiloften en
gearrjouhteii'1 (een feest dat door do bruid aan
baar vroegere speelgenooten gegeven wordt)
gezongen. Ons, jonge meisjes, verveelde het
wel eens een beetje, omdat 't zoo lang was,
maar de oudereu van dagen zongen liet Steeds,
geduldig uit, van ~a tot /; T!öe tp'ijt liet me
thans, dat'ik het niet geheel ontbonden heb l
Ik informeerde ook al bij een paar kennissen,
maar heb het tot nu toe niet volledig bij
elkaar kunnen krijgen. Het begint als volgt:
Een is onze wet (of liever wè-et")
Kobbidobbidö-ö, (bis)
Keu is onze wet.
Twee steenen tafelen,
Kn n is onze wê-et,
RobbidobbidcVö(bis)
Ken is onze wet.
Drie zijn onze vaderen :
Abram, Izak, Jacob,
Twee steenen tafelen,
Kn n is onze wè-et,
Robbidobbid.Vö, (bit)
Ken is onze wet.
Vier zijn onze moederen:
Sara, Rebekk', Lea, Rachel,
Drie zijn onze vaderen :
Abram, J zak, Jacob,
Twee steenen tafelen,
Kn n is onze wè-et,
Kobbidobbidó-ö(bis)
Keu is onze wet,
Vijf zijn de boeken Mozes'
Vier zijn onze moederen, enz.
/es zijn do boeken van Daniël,
Vijf boeken Mozes . .. enz.
/even is de Sabbathdag,
Dien de Joden vieren mag,
/os zijn de bjeken van Daniël,
Vijf zijn de boeken Mozes'
Vier zijn onze moederen, enz.
Acht is de besnijdfciiis, enz.
De negen was op ons dorp bij niemand
bekend. Als men er aan toe was, keek men
elkaar eens lachend aan. haalde de schouders
op, en zong getroost : Negen is de tra
lala !" om dan weer met nieuwen mo"ed tot
de tien geboden" over te gaan. I)
Daarna kwam er stellig nog meer, maar
ook dat ben ik helaas kwijt. J k kan zelfs niet
zeggen of het lied tot _/:_?' of tot ?.7 ging. j
Maar n diu^ meen ik zeker te welen, en ]
dat is : dat dne vorm vau het oude lied tot j
nog toe niet door een onzer folkloristen be- !
sproken is geworden. .
Ken andere lezing, blijkbaar van kalholie- i
ken oooproug. werd me voorgezongen door ,
een oud vrou .vtje uit Alkmaar, liet was de/e :
DE TU'AAJ.F IIKIUGK'i iKTAKI.KX.
Ken is n, ne (md allén,
Kéne. Za'iiv.'muker
Ju 't algemeen.
i v\ eo 's twee :
Twee Tafelen Mozes', l
Kéne (iod allén,
F.éne /aiigmaker
In 't algemeen.
Drie i- drie :
Drie Patriarchen :
Ahran , l -ak eu Jacobus, i
Twee 'J'a leien Mu/cs'
Kéne God iiilén,
l lelie Zaligiiiaker
i u 't algemeen.
....".
\ icr ts vier :
\'ier Iwangelist--]!.
Die den \\ eg wel wisten.
I >ne l'a! riaivhen :
A bram. 1/ak en J u'i'bu-,
T Y> eo 'i'u.'eien M. ./es' en/. \
Vijf is vijf: Vijf z!jn de wuidcndes
D;.- \\ ;\ moeten ecren, iil,'creu.
Vier Kvatigi-listen. enz
' h\ y.i-s kannen wijn
i He op de bi'uiiofi Ie Kana
gesebon(keii zijn. enz.
/even is zi ven :
/.?ven --akiamenien,
/es kannen M ij n.
;iie op de l.rüiioi'L te Kami
ge.-'-lioiiVijf. . . eii:. i keu /ijn,
Acht is acht:
De acht Zaligheden,
Zeven Sakramenten,
Zes kannen wijn, enz.
Negen is negen :
De negen Koren der Encjelen,
Acht Zaligheden,
Zeven Sakramenten, enz.
Tien is tien :
De Tien Geboden,
Negen Koren der Engelen,
Acht zaligheden,
Zeven Sakrameuten, enz.
Elf is elf:... (vergeten).
Twaalf is twaalf:
De twaalf Apostelen,
Elf. .
De Tien Geboden,
Negen Koren der Engelen,
Acht Zaligheden,
Zeven Sakramenten,
/es kanm u wijn,
Die op de bruiloft te Kana
geschonVijf wonden des Heeren (ken zijn,
Die wij moeten ecren,
Vier Evangelisten,
Die den weg wel wisten,
Drie Patriarchen:
Abram, Izak n Jacobus,
Twee Tafelen Mozes',
Eene God allén,
Eene Zaligmaker
In 't algemeen.
In de Honderd oude Vlaamsche Liede
ren", verzameld door Jan Hots, (uitgave der
Zuid-Nederlandsche Maatschappij van Taal
kunde) komt een lezing voor, die in de om
streken van Deest gezongen wordt, en met
de hierboven genoemde veel overeenkomst
heeft. Hier is het slot telkens :
Eén is n : eu nen God alleen,
Kenen Jesum Christimi gelooven wij,
De regels: Abram, Izak n Jacobus" en
Die den weg wel wisten", ontbreken, en
die van de bruiloft tu Kana" zijn eenigszius
anders.
Te Westerloo is het slot:
Kéueni Jesum Christum in 't openbaar,
Met Christus zullen wij vroolijk zijn,
Met dezen nieuwe jaar,"
en in het kanton Wormhout :
Eén is ne, eene God alléne,
Op den berg van Sinaï,
Heere Jesum Christum,dat gelooven wij." 2)
De Coussemaker meent dat al deze
Vlaatnschölymigc'H (eu dus stellig ook de door niij
aangehaalde Alkmaarsche) bewerkt schijnen
te zijn naar eene oude latijnsche christene
twoespraak", behalve het cijfer elf, waarbij in
het Vlaamsche lied de Elfduizend maagde
kens" genoemd worden, in plaats van, zooals
in de latijnsche twtespraak, de elf sterren
door Josepb gezien. 3)
Dezelf Ie schrijver spreekt ook van een
oudBretonscb druïdisch lied dat met de Vlaam
sche lezingen van het lied van De twaalf
getallen" veel overeenkomst heeft.
Al deze bi zonderheden hier en daar vin
dende, meende ik dat velen die zich voor
folklore interesseeren, ook in de twee hierbo
ven opgegeven lezingen belang zullen stellen.
Meteen verzoek ik deu leiers van dit blad,
me s. v. p. alles toe te xenden wat ze zich
nog herinneren op 't gebied van oude liedjes
en rijmen. Alles zal mij welkom zijn. Laat
niemand denken dat wat hij weet, niet be
langrijk genoeg is, en laat ieder eens om zich
heen kijken, eu zooveel mogelijk oude
menscheu uitviageii. Reeds nu hoor ik 'zoo dik
wijls : Ach, leefde die of die nog inaar, die
kende zoo'n massa a.irdige rijmen!" Laten
we toch zooveel moois dat nu nog op te die
pen is, on morgen misschien reeds niet meer,
niet laten verloren gaan ! Ik zoek natuurlijk
alleen die echte oude versjes die van geslacht
O]> geslacht zijn overgeleverd en met recht
op deu naam van /?o/A-slied^reu of rijmen
kunnen aanspraak maken. Ik ben ui. bezig,
daaruit voor kinderen eu volwassenen ge
schikte bloemlezingen te verzamelen.
N. VAX HlClITUM.
""') Soms ook vau slechts tien.
]) Alvorens mijn artikel in zee te zenden,
informeerde ik nog eens in de prov. Gronin
gen, eu bet resultaat is dat zeer zeker ook
daar n de jeu dscbe (welke echter ook daar
niet volder bekend is-dan tot de Hl geboden)
n de katholieke lezing bekend zijn. In de
eerste komt daar ook bet mij tot nu toe
onbekende cijfer negen voor; misschien dat
men dit bij ons op 't dor]) daarom niet
zomr, omdat 't een beetje indceent werd
geacht, die regel luidt n.i. als volgt : Negen
zijn de maanden, die de vr-mwen dragen".
Overigen< is de Groninger Ie/ing geheel aan
de Friesche gelijk. Alleen het slotrefrein is
daar eenvoudig: F.én is onze (iod" zonder
Robbidobbidö'' of iets dergelijks. De chris
telijke lezing komt ook bijna geheel met de
dom-mij opgegeven Alkmaarscbe overeen. Vijf
is daar vijl' i/i-i/o'li-n ot' wonden des Heeren,
die wij uioe'on eeroir' en /V/* : Tien
gebo"ie door Mozes geschreven zijn".
i iel' de ..Klfdnizen l maagden, die
ehaagdeii'' of alleen : ..Kif wijze
maagden". Kn de laatste regel \au 't refrein
luidt : ,,Kén zaligmaker gelooveu wij alleen".
_') /ie o. k Voikskunde'', l e j iarg., biz. lij,
W.UH' '\ l'i, vVeilïanders is.
'.'>) Mijn Alkiiiaarsch vrouwtje, (lat zich
baar cijt'-r l l niet meer herinnert, beweert
stellig te weten dal in haar lied geen van
deze twee va:ianten voorkomen.
NIEUWE UITGAVEN.
./;''// ^ t i ? "/ <'. /?/,n'i n t't'nr /m'i>7<'^ t'/i ,<HI<]('IIX,
verzameld en bewerkt door A. (\ Kuii'i:i;.
Gt'i'llu-lrrord. l!aarhjm, Krven l.uo-jos.
/?.c// i,'i-ii,T,i, i '"i. dooi' l 'i i:ui:t: OK ('ot I.KVAIX.
Naar d-.1 ! 7e i'YaiiMihe uitgave, bewerkt door
ni"j. il. >ï"i;;. Bekroond door d<: Academie
Fraucaise.
//.?,' '.V/.,-;,,, i-'.n l;<j'-ti>l '!',?<?>?'»; door L. T.
.Mr\üK. \Vi\u'ii,g van AXNII: DK GKAAFF.
( ieïliüMreerd.
L,').'/;: '.-.? »',,,..'. .v,<. ]?;.?!! vertelling uitliet
leveu vau een A u^trab -cli mei-je, ;!o ir i/Tisi:
M.u'K. Veu.iiiuu vau nu-v r. IÏKKLAIIUTS VAN'
l'...oK ;. , \ u. i Jeï'llu-lr. .'<>or l.01'i.- KA!-:MAI;KI:I;S.
l!''.,: i, ?: !'?]!;< tl'"]ilili-i'i1 CHil /"'Cl' !>''< lixc'lil'
.//?ui/i ,t*. x aar 1:."! J'?.?ciisch. van \V..\i.i.i-:u
('i i; i ? ';?.. \s V * rt.i i IULT '\ au mevr. D. Lo<; !?: \IA.V
VAN >'i:>: \\'-:i i I..T.X i 'iu^i ratie-* van i.ovis
I!AI:V \',::'.'.~, Do i;.als!genoemde vier boeken
zijn 'ji'gegvvesi dool' do l lollandia-Di ukkerij,
te i': i a i' i i.
,V/.",'.V ..,'.,? /V., V,,,'/,,-'7, d..nr Mr. Dr. .H. S.
VKI.H'.IAV. 'A'. Ver-i-uys, Amsterdam.
De Scheikunde in lessen, door WILHELM
OSTWALD. Met toestemming van den schrijver
in liet Nederlandse b. vertaald door JAC. P.
TIIIJSSE. (Met 47 figuren). Ie deel. Amsterdam,
S. L. van Looy.
De oplossing der sociale kwestie, door DSLSON.
Druk van J. Folkertsma. Drukker-Uitgever,
Arnhem.
De dogmatische grondslag der vrije Universiteit
te Amsterdam. Kede, gehouden in de meeting
der Vereen tging voor llooger Onderwijs op
Gereformeerden Grondslag te Groningen, den
6en Juli 11)04, doordr. W.GEESINK. Amsterdam,
Pretoria, boekhandel vooiheen Höveker &
Wormser.
Wet, betrekkelijk de Nationale Militie
(Militiewet 190J) met aanteekeningen, be
sluiten ter uitvoering en alphabetisch register,
door P. H. JOEDEXS, tweede druk. Zwolle,
W. E. J. Tjeenk Willink.
De Groote Eros, naar het Deenseh, van
SOEXD LEOPOLD, door D. LOGEMAN VAN DEK
WII.MGE. Amsterdam, II. J. W Becht.
Pan uit de papieren ran luitenant Thomas
Gltihn, naar het Noorsch van KNUT HAMSUN,
door HEK.VUXE SCHUYLEXBUKG. Amsterdam,
H. J. W. Becht.
De Kindertuin, handleiding bij de ontwik
keling van het kind van 3 tot 7 janr, volgens
methode van.Fröbel, door JOH. \VIERTS VAN
CoEiiooRN?STODT. Amsterdam, H. Wierts
Van Coehoorn.
Zwervers, Verzen, door C. L. ADAMA VAN
SCHEI.TKMA. Amsterdam, S. L. van Looy.
De Leer van Malthus. Een Leugen l door
dr. S. GRÜIDANUS. Baarn, Hollandiadrokkerij.
Van de Koningen en de Kroon, naar het
Duitsch van KICARDO Huon, door mevrouw
B. I>E GKAAFF VAN CAPPELLE.
Inhoud van Tijdschriften.
Den Gulden inkel, No. 9 : Boeken voor de
jeugd, door L. C F. Bigot. Uit den pruiken
tijd, door mr. G. J. Grashuis. ? Duitjchers
over onzen Oost, door J. H. van Balen. ?
Veenhuizen, door J. H. van Balen. Keur,
door Gerard van Eckeren en dr. H. J.
Calcoen. Snuifjes : Winckelkout. ? Ingezon
den tijdschriften enz.
De Xalaui; au. 9 : Watercultures, door J.
Sturing. liet ultra mikroskopisch onder
zoek, door dr. K. G. Rijkens. De verande
ring in het bedrijf der gemeentetram van
Amsterdam, door T. E. van Putten. Zelf
reiniging van water, d jor J. v. d. lireggen.
Ken vergelijking tusschen electrische
snelsporeu en stootnsporen, door H.
Vrecdenbeivj. De dadelpalm en zijn tegenwoordige
cultuur, door dr. A. J. C. Snijders. Hut zieu
vau complementaire kleuren, door dr. '/,. P.
Boumau. Hangende spoorwegen (Schwebe-i
biihuen), door J. H. K. llüekert.?Het
aequarium in den dierentuin te Frankfurt a/M.,
door Tidd) Folmer. Brief aan de redaclie,
door K, Eenvoudige proeven op chemisch
gebied. Kristalwater, door dr. A. J. C. Snij
ders. Korte mededeelingen.
Op de. Hoogte, No. 9 : Van verre en nabij.
Over de maand, die heenging (geïllustr.), door
L. van Kosse. De Fillippijnbewoners en hun
aanwezigheid op de World's Fair te St. Louis
(met photograh'én), door S. Mingels.
Gephotografeerde tranen (met af b.), door Enna.
Geïllustreerde werken : Meesters der Renais
sance (met reproducties^, door E. de Winter.
Beeldende kunst. Reproducties naar beeld
houwerken van Fransehe meesters ui t Musea in
Frankrijk. Schetsen. Boeren en Boerinnen"
schets uit Klein-Azië, door Charles David
v;in I,"nnep (vervolg). Het transport te water
eu te land, voorneen en thans, naar F.
Loevestein. Met vele illustraties van P. J. \.
('hv. van Geldorp.' Ue Christus der Zee",
door Anatole France, (met portret van den
schrijver.) Literair overzicht. Tooneel.
Muziek. l'a'dagogiek. Uit de natuur
en 't menschenleven. Medische en hygi
nische wenken. Recht en wet.?Modes.??
Voor keuken en huiskamer.
Eii/i'ti H/innl, Xo. :>9 : Schetsen, II. Ver
gissing, door II. S. S. K. J. H. Hübner t, als
patroon herdacht, door J. P. Wolf, (met
portret i. Endin, door De Moerulaer, II.
De ridderzaal, (met af b ). De Sloterweg
en Sloten, (met afb). Feuilleton.
nlimiMIIIMIHIUIIIIMWMtlmMMIIIIIMIIIIIIIUIIMIIInlIIIHUlmlUltl
40 c « n t s per r e g » ).
lttlllllllllllllMIIIIIIMItllHlllltlmlIlllllHIIHIIIItllIllllltHHHMHt!
Met beste voedsel voor
gezonde en aan maag-en
ingewanden lijdende Kinderen.
Ae In Vour*
CHQCOL&.T-VEEN
LE PLUS DELICIEUX
CH'JCOLAT POUR CROQUER.
t'sinef a S/teek (H<»lt<in<tt').
Hoofddapot te AMSTERDAM: Kalverstraat 157
K. F. DEUSCHLE-BENGER.