DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD YOOR NEDERLAND. $>? voor een modern woonkamer-ameublement. ( Uitgeschreven door de meubelfabr. Nederland" J. A. Huizinga te Groningen). L , In April 1903 noodigde de fabriek -Nederland" van den heer J. A, Huizinga te Groningen de meubel-ontwerpers uit tot mede dinging in een algemeene prijs vraag van ontwerpen voor een modern woonkamer-ameublement. Het uitschrijven van prijsvragen voor dergelijke onderwerpen, ligt in de richting van den dag, vooral in Duitschland. Er is dan ook veel voor te zeggen, mits zij goed georganiseerd zijn. Door mede dinging in prijsvragen wordt aan jongere artisten de gelegenheid geboden hun vindingskracht te oefenen, en aan scherp gestelde opgaven hun talent te toetsen. De anonymitéit dekt hunne reputatie, indien hunne poging eens weinig succes ten deel valt. Is hun daar entegen de uitslag gunstig, dan verwerven zij niet alleen in wijden kring bekendheid, maar tevens kans tot opdrachten, die hun anders hoogstwaarschijnlijk niet bereikt zouden hebben. Voor den prijsuitschrijver biedt het prijsvraagstelsel evenzeer be langrijke voordeelen. Allereerst leidt het, doordien de belangstel ling van het groote publiek on willekeurig wordt gewekt door de aankondigingen en door zijne nieuwsgierigheid in dezen afloop wordt behouden, tot een werkzame reclame. En bovendien vindt hij ook het pendant van .een zooeven gememoreerd voordeel. Komt de kunstenaar in aanraking met on verwachte ? opdrachten, de prijs uitschrijver ontdekt artistieke krachten, die hem anders vermoe delijk waren verborgen gebleven. Hy krijgt daarenboven uit een veel grooter getal van ontwerpen of denkbeelden keuze dan een enkel ont werper hem bij mogelijkheid bieden kon. In Duitschland viel het stelsel prijs vragen Uit te schrijven, by fabrikanten en kunstindustrieelen blijkbaar zeer in den smaak. Daar traden dan ook uit het verstrijken van den gestelden termijn ingekomen. Zij werden in handen gesteld van eene jury, bestaande uit de heeren H. P. Berlage Nzn., architekt te Amster dam; H. "W. Mol, architekt te Amster dam; J. A. Mulock Houwer, architekt Fig. 3. Ontwerp motto O. den aard der zaak de schaduwzijden het scherpst .aan den dag. Bij den overvloed yan artistieke krach ten men kon wellicht spreken, om een term van den dag te gebruiken: bij het ginds aanwezig zijn ook van een kunstproletariaat" ontaardden zeer vele prijs vragen in eene poging tot exploitatie der kunstenaars. Gaandeweg werd dit zoo erg, dat er zelfs op aangedrongen werd te trachten het euvel der wetsbepalin gen althans binnen grenzen te houden. Wat toch was het geval? Door bij wijze van lokaas eenige flinke prijzen uit te loven, wist de prijsuit schrijver de aandacht op zijne onderne ming te vestigen. Deze speculatie op de jonge kunstenaars vond alle kans van welslagen, gelijk trouwens onveranderlijk de resultaten leerden. Nu echter komt de finesse. Behalve de bekroonde ontwerpen komen in schier alle prijsvragen er andere voor van ongeveer gelijke waarde en ook ?wel ontwerpen, die zonder voor een volle belooning in aanmerking te komen, niet temin oorspronkelijke, goede en bruikbóre ideeën bevatten. Nu werd in het prijsvraagprogramma meestal de bepaling opgenomen, dat, bij wijze van consolatieprijs, het recht wordt voorbehouden ook ontwerpen aan te koopen voor een vast, maar in den regel laag gesteld bedrag. Wordt hiervan gebruik gemaakt dan zal, ondanks de hooge lokprijzen, elk ontwerp gemiddeld den prijsuitschrijver goedkooper te staan komen dan wanneer het door eenig kunstenaar op zijn formeele opdracht en dus volgens gebruikelijk honorarium zou zijn vervaardigd. Hierin meende men, en zeker niet ten onrechte, eene onbillijkheid tegenover de kunstenaar te zien die althans binnen de perken moest worden gehouden. Na deze kleine uitweiding, welke men mij ten goede houde, keeren wij wederom terug tot de prijsvraag der fabriek Nederland". Negen-en-vijftig inzendingen waren bij te Groningen; W. Penaat, meubelont werper te Amsterdam en Anton J. San ders, architekt te Groningen. Geen der 59 ontwerpen echter werd voor den uitgeloofden eersten prijs van Fig. 1. Ontwerp motto Eenvoud. 2e Prys. f 200 waardig bevonden. Dit bedrag werd toen, ingevolge de in het programma gereserveerde bevoegdheid, verdeeld over vijf andere ontwerpen. Het eindresultaat was alzoo, dat bekroond werden twee ontwerpen, ingekomen onder de motto's Eenvoud (Fig. 1) en Meubelen, (Fig. 2), respectievelijk met den 2den en den 3den prijs en dat vijf andere, voerende de zinspreuken Huisraad, Tehuis, O (Fig. 3), Eik, Heimelich (Fig. 4) en Eenvoud, elk als blijk van waardeering en ter aan moediging ?40 ontvingen. Van een viertal dier ontwerpen worden hierbij afbeeldingen gegeven, vergezeld van deze korte toelichting. Het ware aangewezen geweest, dat deze steunde op de motiveeringen van het jury rapport. Zulk een dokument bleef in deze prijsvraag, tot veler niet geringe verba zing, achterwege. Een kort communiqu der jury, uitgegeven na eindeloos talmen in Maart 1904, noemt als oorzaak van het ontbreken van een uitgewerkt rapport op: het overlijden van den heer Mol. Deze verklaring is evenwel weinig overtuigend, want, waar de jury eenstemmig handelde, kan de uitgevallen stem niet de jury op een dood punt gebracht hebben, waarbij de inhoud van het stuk geen meerder heid zou kunnen vinden. En bovendien was elk der overgebleven juryleden mans genoeg geweest, om den gezamentlijken gedachtengang op papier te brengen. Op gezag en zonder motiveering ge loofd te worden, daarop kan zelfs een jury in 1904 geen aanspraak meer maken. Publiek, deelnemers en prijsuitschrijver, zij hebben allen evenveel belang bij een scherp geformuleerd oordeel. Een derge lijke voorlichting immers, had bij de be schouwing van de teekeningen, bovendien een groote leerzame waarde kunnen hebben. Het samenstellen daarvan is de name ' en verheffende lectuur had kunnen opleveren! De inzenders van de prijsvraag zouden niet heb ben bijgedragen den naam, dien de Nederlandsche meubelkunst van ouds bezat en die thans herwonnen wordt, hoog te houden. Het gehalte der inzendingen kan niet bijster hoog gestaan hebben, als wij eens aannemen, dat inderdaad de zeven uitgezochte ontwerpen, de beste der 59 waren. Wanneer een ont werp als Tehuis" nog met eene consolatie-prrjs strijkt, moeten de ontwerpen, die daarvoor niet eens in aanmerking kwamen, wel bui tengewoon onbelangrijk geweest zijn! Deze toelichting kan niet be oogen te trachten de taak der jury over te nemen, al ware het slechts ten aanzien der afgebeelde of bekroonde ontwerpen. Zij wil slechts eenige opmerkingen van meer algemèenen aard maken. De moderne Nederlandsche meu belkunst, gelijk zij blijkens de inzendingen op de Groningsche en Arnhemsche kunstnijverheidstentoonstellingen van 1903 en op de Haagsche van Arti et Industria in 1904 ook aan de fabriek Neder land" beoefend wordt, heeft een . goeden naam. Men behoeft geen vriend van de moderne richting in het algemeen te zijn, om te erkennen, dat, ten aanzien van onpretensieuze en bruikbare vor men, zoowel als van degelijke en logische samenstelling, onze mo derne meubelontwerpers geen ver gelijk met buitenlandsche kunst broeders hebben te schuwen, en zulks allerminst, wanneer het een voudige modellen betreft. En een voud is troef in de moderne kunst, zoo hier als elders. Over het begrip eenvoud" loopen echter de meeningen en opvattingen, blijkbaar zeer uiteen en voor sommigen vloeit het blijk baar samen, zoowel wat de vor men, als ook wat de materialen betreft, met armelijk, kil en kaal. Zoo zijn om een voorbeeld te noemen de schoorsteenmantels of boe zems in de meeste kamers van baksteen opgemetseld, als wilde men opzettelijk elke intieme stemming volkomen ver nietigen. Hoewel dienaangaande niets naders in Fig. 4. Ontwerp motto Heimelig. voornaamste taak eener jury. Intusschen nu het jury-rapport ons ont houden werd, moet van den anderen kant erkend worden, dat het, in dit bijzondere geval, vermoedelijk geen bijzonder aangehet prijsvraagprogramma was voorge schreven, hadden de meeste deelnemers begrepen, dat het ,de bedoeling was een voudige interieurs te ontwerpen. Althans sommige der zeven uitverkorenen ont wikkelden weinig meer elegantie of weelde dan de arbeiders woning-vertrekken ver toonden, die het resultaat zijn van de bekende met Krupp's medewerking in Duitschland uitgeschreven prijsvraag, en verleden jaar ter Dusseldorfer tentoon stelling zoozeer de aandacht trokken. Het onderling vergelijken der ont werpen, wordt niet gemakkelijk gemaakt door hunne groote verscheidenheid. Deze is uitgelokt doordien het prijsvraag-pro gramma niets naders voorschreef, noch omtrent den vorm van de kamer, de plaatsing der meubelen of hunne bestem ming, noch omtrent het aantal en de behandeling der teekeningen. Welk totaal karakter de kamer moest vertoonen, was zelfs niet aangeduid. In alle beslissende punten was aan de fantasie der inzenders dus de vrije hand gelaten. Zooveel hoofden, zooveel zinnen bleken er te wezen. Geen der zeven genoemde ontwerpen wil den indruk maken van gezellige huiselijkheid als men van een woonkamer mag verwachten. (Slot volgt). Fig. 2. Ontwerp motto Meubelen. 3e Prijs.