DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD T OOR NEDERLAND. XeatooBttelliBg van het Moderne Boek te Antwerpen. I. <3teen beter had de commissie van voorbereiding tot <ïeze ? tentoonstellingvanhet ' moderne, koek kunnen uitkiezen dan juisthet museum Plantijn. pit £00 . aantrekkelijke huis, waar jaren lang door Plaatjjn en diens afstammelingen, het geslacht Moretus, de schoonheid yan het boekisgehuldigd,waar alles nog-intact is ge- . bleven, dateerende uit zestien en zeventiende eeuw, waar men be waard heeft de oudef lettertypen, de oor spronkelijke teekenin gen, de origineele koperplaten, waar ptoeven van fraai eeten drukwerk u op den smaak dezer drukkers .en uitgeversfamilie ?wijzen, daar heeft men ineenigezalententoongesteld, wat d boekkunst in onzen tijd presteert, van het schoonste, dat na 1875, zooals het rondschrijven der commissie luidde, het licht zag. En het is: niet het werk yan den drukker alleen, maar ook dat van den binder, den versierder, den teekenaar, den graveur, den elicheur, den ettersnjjder, den papierfabrikant". Zij allen . toch dragen er in meerdere of mindere mate toe bij, het boek een aantrekkelijk uiterlijk te verleenen. Men zou het oogen schijnlijk niet zeggen dat bijv. het werk van den zetter alleen reeds het boek een zeker cachet kan geven, -en dit nog niet eens door de letter, maar wel door, de ver deeling, door de tüsschenruimte tusschen de woorden en regels, door het inspringen der alinea's, -door de breedte van wit rondom het lettervlak. Aan dit alles kan kan men den man van smaak kennen. En de drukker, op hem rust de taak, naast het technische gedeelte dat de letter een zuiveren afdruk geeft natuurlijk, te zorgen 4at zijn pagina door de kleur van inkt . een aangenaam geheel vormt in overeen stemming met de papierkleur. En de versierder en teekenaar, wat kunnen zij er niet toe bijbrengen een boek tot een waar kunstwerk te maken; maar hoe ontzettend moeilijk het is, hierbij zich zelf weg te cijferen en slechts uit te gaan van de gedachte, dat men zijn werk zoo goed en nauwkeurig moet doen aan passen bij wat meestal reeds als letter type is vastgesteld, bewijst zoo menig initiaal, zoo menig kop- of sluitstuk dat, op zichzelf getuigend van de vaardigheid des makers, tegenover de gezette pagina geheel vreemd en meestal te veel op den voorgrond tredend afsteekt. Ook bij tekstteekeningen, en illustraties ziet men nog zoo dikwijls, dat zij gemaakt werden door teekenaars of schilders, die het verhaal gelezen hadden, maar zich verder geen rekenschap gaven of hunne prenten al dan niet, wat den totaal-indruk aangaat, bij het geheel zouden aansluiten. We zien hier dus eigenlijk hetzelfde, wat bij tal van zaken op kunstnijverheidsgebied reeds lang een kwestie van ernstige be sprekingen en gedachte-wisselingen is geweest: de weinige samenhang tusschen teekenaars en uitvoerders, dikwijls tus schen teekeningen en materiaal. Immers evenmin als de teekening van een meubel waarbij geen rekenschap gehouden is'met de bewerking van het materiaal, een goed resultaat zal geven, evenmin zal een teekening voor boek- of bandversie ring zonder kennis van aan- of omsluitend drukwerk of wijze en materiaal van hedendaagsch bind werk, een compleet, over dacht geheel tot stand brengen. Zijn dit bemerkingen, die ons onwillekeurig ont snapten bij de vergelijking van het mo derne boek met het oude boek, waartoe de gelegenheid hier te over wordt aange boden, toch bewijzen reeds verschillende uitgaven zoowel in Nederland, België, Engeland, Frankrijk, Zweden, dat ook de boekkunst uit hare periode van ver suffing ontwaakt is, en de plaats weder gaat innemen, die haar toekomt. Levende , echter in een tijd, waarin men nog steeds zoekende is naar het goede «n het ware, zoo moeten we ook het moderne boek beschouwen als voortdurende pogingen, waarbij nu eens de kunst van den drukker dan weer die van den verïuchter, dan weer die van teekenaar of elicheur do mineert en waarbij hier en daar enkele resultaten, het gelukkig bereiken van een volledige samenwerking, bewijzen. OfflOTN «6KTÜS De tentoonstelling zal dagelijks apouyri vai\ 19 t9t 5 uren en tveqaMelyk Zsmdags en Lwderdags k?stetaüS,de werige dageiv tegen l frai\k per persawv Afficheteekening der tentoonstelling, door Alfr. van Neste. . Gaande door de deftige, benedenvertrekken, langs de teekeningen van Rubens, Erasmus Quellin en anderen voor Moretus' uitgaven, langs" de zoo kostbare hand schriften en oude drukken, een blik werpend in het oude winkeltje van Plantij n met het daarachter gelegen kantoortje, bereiken wij het eerst de Ne'derlandsche inzending van het Moderne Boek", waar we in A. W. Sijthoff's Breviarium Grimani«n Codices Graeci et Latini, de facsimiléuitgaven der firma's Erven Bohn, Mart. Nijhoff, Frederik Muller, Enschedée. a., kunnen zien, de volmaaktheid ? der reproductie in onze dagen, die met de bedriegelijkste nauwge zetheid ; het; o|>rsprpnkelqke tweel weer te geven. Déverschillende wijzen, waarop men den indruk van het origineel in photogravure, lichtdruk, photo- en autotypieën enz. enz. nabij komt, voornamelijk waar dit schilderijen betreft, kan men bij de uitga ven van Scheltema en Holkema, zoowel als die van Schalenkamp enKleinmannenCo. bewonderen; jammer dat hier het Isra lshetzij met versierde initialen'of gansche omlijstingen, niet vergeten en is die pp zichzelf beschouwd by de meesten niet kwaad. Zoo is aan de Thijs Maris uitgave van de firma Kleinmann door Lion Cachet, veel zorg besteed en waar de band bijzon der mooi is, zou dit met de binnenpagina's ook het geval geweest zou zijn, indien j het oorspronkelijk plan, den geheelen tekst te teekenen, gevolgd had kunnen worden; nu sluiten de drukletters niet genoeg bij de versieringen aan. Een meesterwerk in dit opzicht is zeker wel de imposante uitgave der firma Erven Bbhn te Haarlem, Vondels Gijsbrecht van Amstel, versierd. door A. J. Der Kinderen. Dit is als geheel zoo uitnemend verzorgd als wellicht weinig uitgaven. En waar Der Kinderen letters bij de kopstukken maakt n waar zijn ornamentaties zich bij het drukwerk aansloten, overal staan zij in de meest volmaakte harmonie. Mede in de rij der uitgaven, waar ons? land trotsch op mag zijn,, staat Jacqu^s Perk's gedichten uitgegeven door S^t. van Looy en door T. Meuwenhuis verlucht, die in aanslui ting met de verzen, omrandingen en vig netten maakte .in teere kleuren. Óók het, met Dijsselhoff's^etsjes versierde boekje, La jeunesse inalterable et la vie ternelle, mag mede onder het meest volmaakte gerekend worden, wat boekkunst ten onzent vermag. Als uitstekend samentreffen van teekeningen en tekst mogen we zeker niet vergeten Ifelly Bodenheim's Teekening uit Nelly Bodenheim's In Holland staat een. huig". ? . Uitgave 8.>L. ,van Looy. VANPEE.N 5CHOONEN DAG s< DOOR m MARIE-MARX-KON ING ?"* Teekening van Th. van Hoytema voor De Twee Hanen". .Uitgave C. M. van Gogh. Uit Meulenhoff's Boek in 1902. Bandteekening van 8. Moulijn. Uitgave van C. A. J. Dishoeck. silhouetjes van In Holland staat een huis", waar de kundige Jan Haring in zwierige letter den tekst bij schreef en er op die wijze een karakter aan gaf, dat men nooit met drukletters had Soep's uitgave van Morris' Kunst en Maatschappij, dat met den Grasset-letter gedrukt, als zoo danig reeds een aangename pagina te zien geeft. Meerdere zorg dan aan drukwerk wordt ten onzent aan bandversieringen (9n illustraties besteed. Al is niet alles even fraai, en al meenen vele uitgevers, zij het dan ook tenj onrechte, dat zij niet beter kunnen doen dan schilders van naam en repu tatie te verzoeken, hunne medewerking te willen verleenen, toch is bij een terug blik van twintig jaren onze band- en Teekeningen van Karel Doudelet, voor Beatrys. Uitgave J. E. Buschmann, Antwerpen. boek der firma E. en M. Cohen niet aanwezig is, als een der jongste prachtwerken, waarbij het weergeven van Israëls aquarellen en plieverfschilderijèn als uit stekend geslaagd mag beschouwd worden. Waren bij deze uitgaven over het alge meen en uit den aard der zaak de platen het .voornaamste, toch is de verzorging van den tekst, hetzij eenvoudig drukwerk, Teekeaing van A. J. Derkioderen, voor Vondels Gijsbrecht van Amstel. Uitgave Erven F. Bohn. kunnen bereiken, zóó aansluitend en pas send bij het overige. Als proeven van eenvoudig en goed drukwerk, dat. weder herleving van dit ambacht doet verwachten, noemen wij de hier reeds onlangs vermeldde uitgaven der firma Ipenbuur en van Seldam en niet minder dat der bekende Haarlemsche drukkersfirma Enschedé. Dat goed druk werk alleen, zonder eenige meerdere ver siering reeds een pret tig aanzien aan een boek kan geven, bewijstmenigeEngelsche uitgave en ten onzent bijv. de niet lang gele den verschenen verza melde ^kritieken van Jan Veth, uitgave S. L. v. Looy, of A. B. omslagversiering aanmerkelijk beter ge worden, en is men eindelijk geraakt uit die Duitsche stempelbanden, die langen tijd de boeken wereld beheerscht hebben. Als bekend mogen we beschouwen DijsselhofPs band en omslag om Kunst en Samenleving van Walter Crane en de banden waarin de uitgever L. J. Veen, Couperus' werken doet verschijnen. Ook de heer C. A. J. van Dishoeck wiens inzen ding mede uitmunt door tal van illustraties, heeft enkele zijner uitgaven door goede banden van Lion Cachet, Moulijn e. a. doen verluchten. De teekeningen die Vaarzon Morel maakte bij het Wonderland", eveneens bij Van Dishoeck verschenen, behooren zeker tot de beste op dit ge bied ; de gratie en bevalligheid der figuren, het tooverachtige in kleedij en omgeving zijn voor deze vertellingen bijzonder geslaagd. En ook het luchtige van deze penteekeningen hindert tusschen den tekst geplaatst minder het aspect der pagina als zopmenig malerisch gewasschen illustratie. GEDRUKT B80P-DEEB FEFWE-VAN Vignet van Herman Teirlinck, voor C. A. J. van Dishoeck. (Wordt vervolgt.) K. W. P. Jr. Een korte schets der geschiedenis yan Japan. III. (Slot). Zoo kwam Japan weer tot een groote mate van isoleering, waarin het bleef tot voor een halve eeuw. Na den dood van Hidéyoshi" kwam een zijner oversten met name lyéyasu" in groot aanzien. Zijnde van de familie der Tokugawa's", welke afstamden van die der Minamoto's", was het* voor hem weggelegd ten slotte het hooge ambt van shogun te verwerven. Hier toe klom hij op in 1600, toen na vele eeuwen van onrust en strijd de beslissende slag van Sekigahara" volgde, waar de volgers van het christendom verslagen werden. En door een verzoenende en rechtvaardige politiek, in welke richting door de latere leden van zijne familie voortgegaan werd, wist hij den inwendigen toestand van het rijk na dezen krijg zoo te consolideeren, dat een volkomen vrede van 2M eeuw (tot 1868) Japan ten zegen kwam. Het tweezijdige regeeringstelsel bleef gehandhaafd en het feodalisme breidde zich meer en meer uit. .lyéyasu" -werd de stichter van Yeddo", de plaats, wier naam thans in die van Tokio" veranderd, de hoofdplaats van het mikadorijk is. Hij en zijne opvolgers resideerden aldaar; de mikado's bleven in Kioto", waar zij sinds eeuwen gevestigd -waren. Met lyéyasu" ving voor Japan een nieuwe tijd vanherle ving aan,een tijd van hernieuwde actie voor wetenschap en kunst, nijverheid en poëzie. De. artistieke en kleurige porcelein-besehildering, het goudlakwerk en vele der voornaamste takken van kunstnijver heid ontstonden in deze periode en kwamen tot groote ontwikkeling. De litteratuur werd verrijkt met legenden en poëzie uit de voor bijgegane tijden van strijd. En allerwegen kwamen de vrede en goede leiding der Tokugawa's" het Japansche volk ten goede. Het was de tijd onzer middeleeuwen, een tijd van voorbereiding, waarin bestaande toestanden langzamerhand verouderden en onbruikbaar werden en dekiemen voornieuwe ideeën groeiden en zich ontwikkelden. Onder de Tokugawa's" kwam de door dezen oorlog algemeen bekende gewoonte van hara-kiri in zwang. Zij was het gevolg van de groote gehechtheid van de vasallen of samurai's" voor hunne heeren: de daimoi's". De maatschappij in Japan had zich nu langzamerhand scherp afgebakend in ver schillende klassen: