Ne. 1439 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. tézien als die vrouw mét haar zuigeling. En in lachen had ik het minst van alles zin. . Wat is het leven van deze menschen eigen lijk anders dan vloeken, schelden, tieren, zich bedrinken en armoe lijden, worden zij door de gezeten burgers, de flinke handwerkslui niet veracht en geschuwd ? en wie denkt er aan, dat dit nog vrouwen zijn, leden van drf zwakke, schoone, sexe, al hebben zij dan ook in volle zekerheid een kind aan de borst, drie kinderen om zich heen, en zeven thuis of langs de straat.... Op den terugweg kwamen we voorbij de weelderige villa's van steenbakkers. Eenige jonge meisjes in zijden blouses gekleed, lagen in gemakkelijke stoelen gewis er over te den ken of zij door haar auto den weg on geurig t n onveilig zouden maken, of dat zij in haar Victoria en met de vossen zouden uitrijden, en welke japon zij zouden aandoen ? 't Leven geeft ui-oeilijke vraagstukken. En hoewel ze er naar uitzagen nooit goed noch kwaad te hebben gedaan, toch werden ook zij voor zulke moeielijke aangelegen heden gesteld. Ook hunne huizen hadden, evenals de pastorie dat had, uitzicht op de ovens, waar mannen, vr<juv\en en kinderen het zweet wer i afgetapt. Maar dat kan nu eenmaal niet anders in onze samenleving. Dat mag zoo zijn, doch misschien zou door nog wat meer toezicht en leiding, door spaarkassen en pensioenfondsen, het leven van deze meuschelijke lastdieren wat beter en wat lichter gemaakt kunnen worden? H e e l s u m. DAISY E. A. JUNIUS. iüt in de BooiMai. Mevrouw Oiotilde Kleeberg werd steeds in de eerste rijen gerangschikt, als er sprake was van vrouwelijke piano-virtuozen, /ij behoort niet tot de heroïnen die als eertijds Sopliie Monter en thans Teresa Carenno, dóór buitengewone plysieke kracht en energie in de opvatting hare hoorders meesleepeu, maar als er waarde gehecht wordt aan gratie en teederheid, die echt vrouwelijke eigen schappen, dun behoort (.'lotilde Kleeberg bovenaan te staan in de reeks klavierspelende dames. Sedert haar huwelijk met den belgisehen beeldhouwer Samuel. is de ontwikkeling van haar talent niet blijven staan; men zou integendeel wiHen beweren dat het rijper en dieper van opvatting geworden is. liet concert in Bes van Mozart, hoe zeld zaam is het tegenwoordig ten concert van dien componist te hooren spelen, bevat alle eigen schappen om het talent van mevrouw Klee berg in vollen luister te doen stralen, liet heeft gratie in zijn passages en arabesken, maar niet minder in zijn melodische lijnen, en het heeft teederheid in zijn cantilene vooral in het Andante, liet is geen bravotirstuk in der geest van Liszt's werken of van die der moderne componisten, maar het is een broos, subtiel pianowerk, dat alleen indruk kan maken, ah het zoo innig en rein wordt vertolkt als mevrouw Kleeberg dat deed. De Erard-vleugel, dien zij bespeelde, werkte bijzonder mede om hare Mozartsehe inteutiën aan den toehoorder te verduide lijken. Het was een lijn muzikaal genot, dat de gevierde pianiste ons deed smaken, een genot van zeldzame hoedanigheid. Uit den aard der zaak bewogen zich de afzonderlijke voordrachten van mevrouw Kleeberg meer op gewone paden; zij waren daarom niet minder mooi en bezorgden haar een groot en welverdiend succes. Naast mevrou.v Kleeborg trad als solist op de heer L. U. Meerlo, tweede solo-violoncellist van het Concertgebouvv-orehest. De heer Meerloo herdacht een i ge dagen geleden hot tijdstip, waarop hij vóór vijf en twintig jaren als musicus optrad. Hij had zich voor dezen avond een paar nummers uitgezocht, waarbij hij zijn voortreffelijke gaven in het fliMMMiiiMimMiiimuiiiiiimimniiiiimiiuiHMiiufntiiiii ..... Minimum Tussehen avond en morgen. Vertelling van LOUISE WESTKIUCH. III. (Xb,t.) Ta,, ziet u, spijten zou het me natuuilijk wel. Maar oom," en de levendige oogen begonnen weer te stralen daar tegenover staat weer, dat ik dan van die vervelende inademuiselle verlost was, dat ik niet langer een onnut meubel wezen 7,uu en niet altijd als een klein, dom kind zou w-orden be schouwd. Eu och, arme menschen hebben toch ook wel eens pleizier en dragen toch Zondag-i ook wel mooie kleeren. En later, dan worden we weer rijk, net als Kmilie Kasten*. Neen, oom, gelooft u me, zoo heel erg vind ik het niet en dat ga ik mama nu maar gauw vertellen. Dag oom Ileckie.'' J'.u meteen snelde ze naar de deur. ,.Blijf Lili. Je moogt nu niet heengaan. Het kan niet." Deze woorden werden op zulk een droefernstigen toon g'3uit, dat Lili verschrikt den deurknop, dien ze reeds in de hand had, weder losliet. Ooui. . . oom hebt u me dan nog niet alles gezegd " Neen, kiiid. Je zult papa en mama niet meer thuis vinden." Niet thuis vinden? Xiet thuis... Zijn ze .. . Hebben ze . ..'' En plotseling vielen haar de schellen van de oogen, begon ze te begrijpen. Met een kreet van angst viel ze op de sofa neer, het gezicht in de kussens verbergend. ..papa, mam i ! O, mamaatje!..." En hartstochtelijk snikkend bleef ze liggen. ..Lili, wees kalm, kind. Ik geef je mijn woord van eer. dat ze, beiden in leven zijn,'' zeide Hektor haistig, verschrikt bij het zien van zooveel wanhoop. Langzaam hield het snik ken op. Met betraande oogen zag ze haar ; oom aan. ..Is het heu-ch waar. oom? Loven : ze werkelijk? /ijn ze echt niet dood? (leen duidelijkste licht kon stellen. In het Canta bile" van Cesar Cui kon hij met zijn zangrijken toon woekeren en in het bekende Am Springbrunnen" van Davidotf kon hij doen opmerken, dat hij met groote vaardigheid en absolute zui verheid de virtuozenmoeilijkheden van het stuk wist te overwinnen. Het publiek waardeeide het blijkbaar zt e ', dat het gelegenheid had den even bescheiden ais talentvollen kun stenaar zijn hulde te bewijzen. Het juichte den jubilaris hartelijk toe. De heer Meerloo is een zeer ernstig Kunstenaar, die ve;l zin voor stijl bezit en steeds met zijn volle kunstenaarsg'evoel uitvoert, wat hem wordt opge dragen. Xiet licht zal ik b.v. vergeten de schoone wijze waarop hij steeds de solo-violoncelpartij speelt in de Aria Es is vollbracht" uit Baeh's Joliannes passion. Hartelijk heb ik mij verheugd in de waardeering die dea heer Meerloo ten deel viel. Naast deze beide solisten had het orchest een o nvangrijke taak op zich genomen. Het speelde de ouverture zum Marehen von der schonen Melusiue" van Mendeissolm, een werk, dat reeds meer de sporen van den ouderdom begint te vertoonen dan enkele andere orchest werken van dien meester. Voorts vier fragmenten uit Psyche" van Cesar I'ranck en de ouverture Carnaval" van Dvorak. Beide laatste werken waren nieuw voor mij. Deorchestfragmenten van l-'ranek's Psyche" dragen een buitengewoon bekoor'ijk, intiem karakter. Iii het eerste nummer Sommeil de l'syché'' komt een gevoel van absoluut geluk den geest van Psycliéheui en weer wiegelen. Het tweede deel heet Psyche enlevée par les Zéphirs". Jiaide stukken zijn zoo fijn van weeke, weelderige melodick <-n zoo teeder geïnstrumenteerd, het tweede deel met sourdines op de strijkinstrumenten en met elfenf.c'atige trekjes in de blaasinstrumenten be geleid door de harp, dat men eer denkt aan een poëtisch stemmingsbe'eld dan aan pro grammamuziek, liet derde deel, Ie .lardiu d "Eros", waarheen P.sychéontvoerd is, schil dert ons P.-yeliéruftende te midden der bloemen en door de in feestdos gehulde natuur als vorstinue begroet. Stemmen Halsteren haar in het oor van de macht der liefde en van den on/achtbaren echtgenoot die nade rende is. /ij luistert en hoort in de stemmen de vermaning klinken : Souvieiis-toi <|iie tu ne dois janriis de ton mystii|iie aimant cotinaitre h; visage". Ju dit stuk is een ietwat krachtiger toon aangeslagen. De trompet speelt er een hoofdrol in. liet vierde deel dat ons een liefdesscène brengt van Psyche et Kros ' voert ons tot het hoogtepunt der compositie. Het is in zeer warmen toon gehouden, maar verliest nooit de distinctie, die in zoo hooge mate liet kenmerk is der andere doelen. Naar ons het tekstboek mededeelt is Psyche'' voor koor een orchest geschreven. De uitvoering dezer fragmenten heeft zeer het verlangen bij mij opgewekt naar een au litie van het werk in zijn geheel. Dit opus c n de wel wat fodruisch makende, maar toch pittige en vroolijke ouverture (-'arnaval" van Dvorak .verden door den heer Mengelberg en zijn orchest zeer schoon uit gevoerd. Op de laatste kamermuziek-soiree van Toonkunst hoorden wij nogmaals het strijkquartet in D. van Cesar Franck. Dat de hoe ren Elesch c. s. goed gedaan hadden dit werk ! nogmaals te spelen, bleek uit de groote aan- j d.teht, waarmede het moeilijke en gecompli ceerde (jiiartot werd aangehoord en uit dedankbare toejuichingen die aan liet einde weer klonken. De uitvoering was, naar het mij voorkwam, nog mooier, dieper en inniger dan de laatste maal. Er zat ook meer rust in. Onze kunstenaars wisten thans reeds vooraf dat zij het werk ecu groot succes j zouden bezorgen en dat gaf hun misschien j meer zekerheid en vrijheid in de voordracht, j Het is waarlijk een eenig schoon kunst- | gewrocht. Jk herinner mij niet in den laatsten tijd door een nieuw werk zóó te zijn aange grepen als door Franek's ouartet. Kr ,igt een Olympische grootheid over uitgespreid. Het is een en al adel van gedachten, van vorm en van bewerking. De inleiding van den eersten Salz, en het l.arghetto zijn stukken waarin men den afglans van Beet h o ven's genie meent te ontdekken ; het tweede doel is eeti mooi stukje k leur '>n het Finale, thans mij veel duldcljker dan bij do eerste uit voe van beiden? O. oomlief', wat bobt u me doen .-chrikken." Ik geef je de verzekering m'n kind, dat ze alle twee in loven zijn. Maar wees nu even bedaard en luister eens goed. Met al dat bui len zou je do menschon in huis nieuwsgie rig maken, naar hetgeen hier gebeurt en zoo doende je ouders in gevaar brengen.'' Ja, oom, ik huil al niet meer." l laar mondhoeken beefien nog, nuuir zt,' bedwong haar tranon, ging moedig recht overeind zitten on vervolgde: Ik ben al blij, da' ze nog leven, maar waarom zijn ze eigenlijk niet thuis?" Lieve kind. dat kan ik jo nu allemaal niet aan je verstand brengen. Je vader's zaken. d:r w-eet *,o llian-. waren niet in orde en daarom vond hij hè! raadzamer niet mama naar het buitonlan l te gaan i-u daar te blijven tot... totdat... Ml ja. totdat alles hier ge regeld zal zijn. M"! d,-n trein van zevenen zijn ze vertrokken.' Lili snikte nn-t meer. evenmin vio! '/ij weenend om haar oom's hals. doch zij hield krampachtig den kleinen, lijnen zakdoek tegen den mon l gedrukt, alsom elk geiird te verstikken. Hel duurde eenige socond-m alvorens zij -preken kon; met gesmoorde stem en op oom Hektor toeloopend vroeezij ein lelijk: Waarom hebbon ze mtj nie' meegenomen ? ' i Imdat zij een loven vol moeiobjkbeden en ontberingen tegemoet gaan en ze jou daaraan niet v, uien blootstellen. Daarom heeft mama je naar mij toe gestuurd en in den brief, dien jo meegebracht hebt. vraart ze of ik zoolang vor jo zorgen wil?" Kon (>ogenb:ik bleef Lili onhe\\-eLrelijk en sprakeloos staan, 'l Wa*. of haar har! t geschroefd werd van p'jn, toen ze bodaebi. dat ze thans verlaten wa~ van hen. zonder wion ze nog niet geleerd had to leven. !' ?doosd. verlegen klonk d:' vraag: Kn wil u dat doen. oom ibckie?" Kindiief. ho; ergste js. dal ik zelf ie!: wat jo moeder nog niet wist - totaal ge ruïneerd ben". Haar oogleden beefden een paai maai. /j d'H'd een paar schreden vo< >r\\ aar: s, keek hem strak in het 'gelaat i n vr n-:^ za hl : Moot u ook weg. ""!?: "p reis?" ring, vormt met zijn herinneringen aan de andere drie deelen men denke aan Beet hoven en zijn negende symplionie een waardige afsluiting van het prachtvolle opus. Als noviteit prijkte op het programma een Manuscript-Trio voor Piano, viool envioloncel van Kontgen. In dit even beknopte als inhoudrijke Trio van I\ontgen treii'eu vooral de eerste twee deelen. Het Allegro met zijn sprekend en mooi hoofdthema en zijn kernachtige bewerking, heeft iets ru-tigs, iets getuigend van bezonn"nheid; het mag zijn naam Allegro serioso" inderdaad met, eere dragen. Het Andtnte, een thema met vanatiën, zal we! dadelijk op. den toehoorder dt n meest sympathieken in druk maken, door zijn eenvoudige, naïeve melodie. Het Einale is wel vlot geschreven, maar scheen mij toch spiritueel niet op de hoogte te staan der andere twee deelen. De avond werd ingeleid door Beethoven'» bekende sonate voor vio'once; en piano op. f> in F. Eerste uitvoering stond op het pro gramma. Deze sonate wordt door elk eenigszins ontwikkeld dilettant-cellist gespeeld. Mogelijk dat zij daarom nooit op de pro gramma's onzer.kamermuziekavonden is voor gekomen, /eer toe te juichen is het echter dat de heeren Mossel en R.mlgen haar nu ook eens als het ware ollicieel leu gehoore heb ben gebracht. Dat zij dit deden met al de goede eigen schappen van hun artistiek kun nen spreekt van zelf. AXT. AVKRKAMP. AWnvs.'ratfr, door BKKN'AK') O.A.NTKH. Twee deelen. Amsierdam, Vennootschap Letteren en Kunst". Ik heb mij bizonder geamuseerd met dit boek ! Geamuseerd... 't is een al heel erg ón-hollandsch woord, om in te leidon de besproking van oen boek m-'t zoo'n kern hollaiuNchen titel kern van Holland : Amsterdam, kern van Amsterdam: Kalvetv-tiaat ! maar mij wil geen ander woord uit, de pon. Ik kon zeggen : vermaakt, maar dat, is zoo'n cai' eliantant-p'.e/.ier-aanduiiling ; óf geboeid: maar dat is zoo'n krant-f.-uilieioii-waar lobepaling; óf genoten: maar ook dat is weer zoo'n zinstroelende genieting in het gamma van laagste lol tot verhevonste kunstproevin.'. En van dit alles hooft liet bo.'k wol iets, maar, als bc mag, blijf ik, na lezing van Cantors jongkien roman, dit werk aan luiden als iVnü-èinèiits-leetuur. Van de goede soort dan ! En hot luit mij nu ecu-:, al zijn nega tieve eigenschappen onbokritisoord te laien, om aMoen op dozen zeer po-hieven eigen schap te wijzen, dat .. Kalver-'lraal' amusant is. '/AM wordt dit d-'is oen uitgezocht reolam 'zinnetje, willens bijna door mij neergeschre ven voor don li-tig rond/.o'kenden uilgover, die hot kuipt, alleenlijk om. later advorteerond don tweeden druk waarom niet? dit hier uit te wippen: Kal verstraat is een bizonder amusant boek, schrijft do Groene." Nu ben i!; de Groene" niet ik matig mij niets aan. En oen meoning als deze. d.it men zich geamuseerd hooft, bedoelt dan ook zeker wol iets geheel persoonlijk.*. Ik wil verder gaan. on veronder.-tellcn, dat er zijn, die Kalverstraat" niet amusant vinden, hetgeen dus vierkant het tegenovergestelde is; of die dit boek zullen o 'rdeelcn, bo- on ver-, on het willen vierscharen voor hun tribunalen van kunst, zeden, schoonheid on moraliteit. Laat zo! Ik wil, nu ik de laatste pagina liob afge lezen, het boek he'i dichtgeklapt, mijn ge waarwordingen niet zeven, l,n ik schrijf nu neer wat mijn doorloopende indruk was, van hot begin tot liet eind, hoofdstuk voor hoofdstuk, ja eigenlijk pagina na pagina, aan liet ein l gekomen : Jammer, dat 't uit is, want 't was 'n leuk boek. amusant! Dus yio ik ze do revue passeeren, in pantoll'el-parade door- de Kalvorstraat maar 't kón oen andere! winkelstraat óók zijn al «loze ('anter-soliepselen. En voorop zot ik Xatlian Souget. dat pr:i :ht-!ype t j o, van onzen Amsterdamse i ion k Ie i n-j oden man. Nat ban mol zijn koslcJijken humor mag ik/eggen: joden luiiiior? -- z'n drukkio. z'n podia, z'n overdrukke vlugsprakigo H reestraat-rot hoi iek, maar Nathan óók mot zijn braaf jodcnnianHoe bedoel jo dat ?" In plaats van to antwoorden, sloeg zij haar heide, armen om hem hoen en drukte zich va>i togen hem aan en op angstig -meekom den toon riep /.e uit : .,(>om. ioeve oom! Neem mij me". Lila! in - niet alleen hier aehterblijve i, niet ma-lemoiselli1.'' Hij schudde hei hoofd. Jo vergiM ie. l ':h. 't Is me! mii een boel andere zaak dan met jt: pal a. Ik ben we! arm geworden, ma.ir ik hoef... niet... to vluchten, goddank. Mei; zal mij wol alles ontnemen, wat ik" bezit, behalve (K1 kleeren. die ;k ainheb en het boog. hoo'.'no. idigo. maar heeii''aan /'/'??? ik gelukkig niot." Maar. oom. dat k-ent d*n n ?! goed! houden bor-d leren, dat win! u dan a uoor oen hui>h"Ud-!i'r uit. Ivi i-; zal heel. heel Weinig cien en drinken, loida! u weer een ' bootje meer u'eld hoiii. Mis-ohien kom il; ? nu toch r.o- in een aardi_'. klein hui-jc."' 11 ij aiilw die nii-t. P,,.-wegiii-'!"OS ra-Mte zijn band in de baai onikVm mende handen \an )!??' kiir'. Met i_r"IV"n~t" wenkiiraiiwen, diep ad inhalend ,:a: 'ni.: ter neer. < )nbescheiden, - 'haamie!""-, von I lij bet van zijn /u-lei cii /\\a;i ;? hem d t joir^e leven op don hal- te -chiiiven, doodb.-d ir.rd heen t<- g.ian <?:: he'.i do volant wonrdinj: op ie ? le^en. i inb. -.diaamd ! ' iowct:>nloo~! -?Maar i nioltOLOn-taande d:t alles zou h:; to"li zijn ?. p'an weten te vo!voore'i en hi-enu'iia n. ; Toe oom, g^ef: u dan ant«ooi'-l. Wil u me lievei ;.:o-t b:' u houden?'' .Lili. kin i. je \vot niet, wat je van me (i<eh!." ..M;i,ii i1; zal u niet in d.'ii \\OLI' .-;a,in. o nn. A!- u ;:i:gn,n wilt. kunt u n-ig.i.in. //.? zal Z"i.,-n. Ia.; a1 e- pret t ig en gezellig is. al- u -.VCIT !'. ::!--komi. L mi"! ni"i denken. dat ik V'-'ei^e'e-nd .'i.; u zal of la~'ig. l'ie tijd ^ ;:?? vo,,rb;j. lleii-cli. i; ka:; heel tevred-11 /iin. ui- 'k w!l. l' LH!; niet eens n.erki:i. d.; ;< '.??'? j u thuis ben..." Maar IKIL: a.iliVi l ??,?[' hr.; :ii,i'.\"oid u:!. ..'.^''i; l b-ktor. ..,o"i:: 'oed(ek loei ,en- d.itjrapa en mam l v, (??." zijn. da' ik ni.-! v, ei t. waa.' ik naar ! o" ne'd L'a:1., . ' - -'l r.ue >, \ er-t ik'o n baa r >: i m , : i ,r:, -.a ? \\ i -: a1; i \i. ? a i :M .\, ia' ; e netjes hart, z'n lawaaiige hartelijkheid, z'n leuke briitaiigheid . . . Maar met Nathan Sou get, z'u leverkleurige slobkousen aan nu, gaan er meer. Dat andere jodenmannetje is ook kostelijk, maar van zoo heel andere makelij : ik zie den ouwen Simon de Leeuw, het gebogen, krotnrug^ig, sleep-passend vadertje, ik hoor weer zijn verrukking, zóó puur, zóó innig, voor den zoon, den gróóte, den knappe, den gezegende, Dóvid, Dóvid, dien het oude vadertje .dagelijks in zijn win kel in de Kalverstraat komt bezien '. . . Daar zie ik ook gaan in deze Kalverstraat-parade, lijdensweg voor hem, David de Leeuw, den jodenkoopman. die te fatsoenlijk, te eerlijk was, die eerlijk wou blijven en bleef, maar die er onder door ging en ganse h onder zou zijn gegaan als zijn doch ter, dat canaille-'ype van een Molly alle gorie van \\ulpschheid, die de wereld gaat regeeren hem niet met ruwe hand nog opgehou len had. . . . Dan Mantua, ook een Jood deze, maar de jood-kuiutonaar, scliildor, artiest, te midden van al deze gulzig concurrecrende, brood /echtende winkeliers; en welk een type als hij daar loopt, bijna met aanstellerige branie zijn fin woelen baret op. tartend gaande met aan zijn arm iiet jonge blowde Treesje uitliet potten winkeltje, samen de straat door, de straat uit, ge hoond door het volk, om te gaan naar het groote leven, in ecu heerlijk-fantastischen zwier het Parijsclie levjn in, eerst va.gabond, dan ontdekt, gerouleerd, hij, Mantua, gewor den de mode-schi der van Parijs. ... Dan is er Uicardi, de Porlugeesche jood, die vreeselij ke verdoemde man uit hot mode- winkeltje en achter hem de schimmen van zijn twej vrou wen, zijn r-laohtoll'ers, gestorven indatopkatuertje achter den winkel steeds in uitver koop. .. En Hirschfeld gaat er in den s'oet, geel van gal on nijd, en Dietrich, van K)ietric i und C'obn, de Berlijnsehe manufactuuri'abrikant ; on de twee mummelende memmeles. die van David de. Leeuwen die van Nathan Sou get. ... Hn Kvcidiiie, de viooi onder den ver lamden arm.... Kn nog zooveel meer gaan er in dezen Kah'erstraatstoet. En omdat het mij lust, mij slechts te her inneren. dat dit boek mij hooft geamuseerd, zoo wil ik ze stuk voor stuk, on allen te zanien, die uitmaken de/,e Kal verslraat- kolo nie. slechts gedenken in sympathie. Daarbij bob ik dan, om te komen tot hun schepper, den schrijver dank te brengen. Want liet is boel wat bestaan, om in dozen tijd als letterkundig nion-cb een boek Ie denken on te schrijven, dat... amuseert! Hoeft dit niot gegolden als letterkundige zonde bijna? en was bot geen School haast om zorgvuldig te mijden alles wat kon wor den aangemerkt als fantasie en humor? Maar lelterkuaiLge waarde, technische deugden, rechtzinnige Schoolbegrippen... bet zijn wrakke toetssteonon als men een boek uitlas in n adem en hot dichtllappond herzogt : hot beeft mij bizoiulor geamuseerd ! JAX I'KITII. Dicöters n Tol, Het verschijnen van oen b in lig. mooi ge drukt on niet duur boek mot goed gekozen ver/.ou van nederland>e dichters uit de 1 7 o on iNe oetnv is een reden tut rV.ijdschap voor ieder die van wat er moois on goeds on kracbtigs in de nalateii-chap onzer oudere dichters is tot zovelen mogelik gebracht wil zien. Dr. G. Kall'f koos een verzameling dio2l)n bladzijden beslaat, uit de werken van ISroeroo, < 'amphuysen, ('als. Stalport van der Wiolo, iievius, iluygens. I l.oof i . Vondel, Dudaerl, Six, Jan Luiken, Wellokens en Po >t, l i Waai' wei'keiik //,'/;'Oa( is, volgen- een be paald inzicht, m 't een dool, d.i.ir zal kous is individueel niet iedereen bevredigd zijn. De vraag: waarom dit wel en dat niet? kan bij elke koiirvei'zamoling telkens gedaan worden. Om d:o te beantwootdeli moet mei) do bedoeling van do samensteller kennen In do voorrede geeft dr. Kalll' in deze woorden rekenschap van de zijne : Nier om do kennis onzer literatuurge schiedenis te bevorderen is deze bioomlezing l l Dichters van den < )u len T jd. G. -dichten bi:ee! Lrebraeht door dr. *'. Kald. Amsterdam l'. N. van Kampen o;i /ion ifl.L'.";) Ileckio . . . ais u ... me nu o ik ... u bent toch alleen maar arm . . . u beeft toch niet slecht go laan. zooals . . ." .,-Uiccn maar arm!" Ilij herbaalde die w-oorden. Kind. w-eet je \V"1, dat er nienseheii zijn, dn- bever i;iet zouden willen leven, dan in armoede to moeten loven ?" Dal is lo-e' dom." zei Lili beslist. ...Ie weet niot wa! armoede is. L'li. /o doet zeer. boel zeer" .,(). maar ik kan wel tegen ecu beetje pijn. oom. Ik beu niet batig, om arm te zijn. Oom Ileckie ' en zich vertrouwelijk togen bom aanvleiond: Uom. zou u me dan wer kelijk do -traai willen opsturen?" Ilij kromp ineen. Wie had bet kind do/.o woorden in don mond gelegd? De straat op. Ja. dat was bet. /ooals bij baar voor zich zag. mot haar opvoeding, baar schoonheid, haar temperament en haar hulpeloosheid zag zijn loven-ervaring, wanneer hij haar thans aan , i -h zei v e (i ver h et, geen anderen u i t W"eg dan . . . de straat. Kn hij hield zooveel van haar. hoc\eeh dat \v"id hem in dit oogenMik oei s( rechi dnio 'lijk. iii: vermande zich. l.iii. ga voor alles even naar beneden naar madeno'isi'llo on zog baar. dit jelui vannacht voorlooj tic: hier b'iji't h i'_feeren L:i laai '-rota dan de logeerkamer in orde mal;"U. M.orgeii zullen we ver lor zien." Me' van vreugde stralend-' 001:011 koek zo bom dankbaar aan. Zie! u wel, oom Ileckie. dat u me bij u hou.len wiil." !|ij nam haar hoofd hartelijk tus-ehon zijn i,ii-e!;iildige ki:;dor/io;.'on Jam nor genoeg, voor je. L'li. Nu, goeden nacht en probeer maar lekker te slapen." Terwijl do coiive' nauto en Lili mot behulp van de hui-houdsi.er de logoerkamer in orde maakten. Hop Hektor Ha ii.inn zijn kamer op on neer ! s ,,|, zichzelf, morren l over deze onverwacht bezoeking. Ter wille van een nicht;e. zag hij zich dus genoodzaakt ziiii jammerlijk bestaan Vod'! te sleepen. Doch boe hij et' zich ".'k tegen trachtte to ver zet t"ii. h'j kon het nie! over zijn har! verkr!;-.'"ii. haar op to om-ren. Ilij ging in den L'ro"tcn leunstoel ziiteii on dacht aa". (ie dingen samengesteld, maar om Helde te wekken" voor onze oudere dichters. Die bedoeling heeft het karakter dezer bloemlezing be paald. Het werk van menig dichter, dat van belang is voor de wetenschappelijke studie onzer literatuur (Anslo, Jan Vos, de Decker, Oudaen, Vollenhove) zal men hier te vergeefs zoeken. Uit de werken der dichters, die rn. i. het hoogst staan, heb ik eenige der schoonste of meest karakteristieke gekozen. . . . Sommige algemeen bekende stukken heb ik niet opgenomen óf omdat ik ze niet zoo hoog stel als andere hier wel opgenomene, óf' omdat ik ze voor deze bloemlezing minder geschikt acht. Andere, evenzeer algemeen bekende, zooals bijv Huygen's Seluv/m/irnft, Vondels Khi<Ii',-'ijck en \\ilt:angl>, nam ik op, hetzij, omdat men ze m. i. nooit te vaak kan hooren, hetzij, omdat ze, zooals de beide laatstgenoemde, op dtze. wijze afgedrukt en geïntorpungoerd, beter in hunne volle schoonheid kunnen worden genoten." Dat op deze wijze afgedrukt en ge nterpungeerd" heeft betrekking op de, verande ringen die de verzamelaar in de oorspronkelike teksten heeft aangebracht. De -pelling" is na-neUk ,/n overeenstemming gebracht met de hedendaagsehe," terwijl hier en daar ook de taalvormen met voorzichtige hand gewijzigd [zijn] om ze gemakkelijker ver staanbaar te maken." In enkele god cliten zijn bo 'endien ter wille van de vers'aanbaarheid sommige versregels door breder interlinio geschei leu. Is deze laatste wijziaing van gorin-jo betekeni-', het veranderen van taalvormen, al weid het nog zo voorzichtig gedaan, on zelfs lut wijzigen van zinscbeiding en spelling is niet zo heel onschuldig. Mon behoeft het nog geen heiligschennis te iioemen om het bedenkelik te aclren. De verzamelaar zal zich b.roep°n op zijn. streven om ecu zoo groot mogelijk doei van ons verdeeld volk te bereiken." Dat streven bracht hem er ook toe alles to ver mijden wat de schoonheid der oud i poëzie in hare werking op een hedendaag-eb pub iek zou kunnen belemmeren.'' en bij hot kiezen te bedenken dat er poe de is, die eenmaal niot of slechts ten halve kan worden g'-noten door oen Koomse'n Katholiek, een Kalvini^t of ander orthodox- goioovig ('onston,' On dat de vroegere begrippen om'ren' fatsoen on kieschheid verschillen van d -hcdendaagsehe." De laatstgenoemde overwegingen konden leiden to; hot niet opnemen van sommigo gedichten die anders in deze bundel op hun plaats waren geweest; do eeiste bracht hem tot w-ijzig, n. Nu is bet een feit dat ecu ongewoon woord, een bekend woord in on gewone botoekenis of'een ong-'wono taalvorm < en slorende indruk kan maken op een lezer die met do 17e eeuwse taal niot bekend is. Maar die indruk zal zich alleen laten geldon zolang hot woord of de vorm bo'ii onbekend is; een enkele aantekening i.- vol doende om l et ongewone te verklaren, en bij een tweede lezing is het ongewone niet vreemd meer. De r///-/,!-,v werking der poëzie wordt daardoor min of meer belemmerd, maar de scbado zal niet groot zijn; het lijkt toch' waarschijn!ik dat wie oen geringe stoornis als hot even nadenken bij een ongewoon woord of het raadplegen van een woordver klaring belet de werkhig van Vondels verzen b.v. te ondergaan, de vatbaarheid voor die poëzie mist. lloevelen staal* niot in oen museum teleur gesteld voor schilderijen van oude moe-fors. waarvan ze veel gelezen of geboord hebben. Alleen door dikwels op nieuw besohm von, soms geholpen door een woord van toelich ting, een opmerking van een kunstenaar of kunstkenner, kunnen z.ij het zover brengen, dat ze die oudere kun-t gaan verstaan on genieion. Ken min of' meer gemedi i ni/eorde reproduktie kan daarbij geon dienst doen: zo zou een andere indruk maken dan die do kun-Hnaar bedoelde. Nu zou het, verschil tussen zulk een repro duktie en do o irspronkoliko schilderij veel groter zijn dan tussen oen met grote voor zichtigheid geretoucheerd vors en do oorspronkeliKo lezing daarvan ; maar de wijziging van een taalvorm, d ? vervanging van een woord venuidcri <ie klank on de kleur, d. i. het wezen van het vers, wat toch zeker be denkelik genoemd mag worden. Ter rechtvaardiging van zijn opvatting de li.|ii dalio, d'verkoop ng. Maar vtvemd, a! deze dingen kwamen hom zoo verschrikkelijk niet meer voor, als een uur geleden. Hij zou toch imm"rs een betrekking k;-:nnen zoeken als boekhouder. Os correspondent, of zoo iets. Aan aanbiedingen zou bet bom zeker niet ontbreken en goed betalen zou men bom ook wol. Y\ at zijn zuster schroef, was waar. wat hém overkomt n was kon iedereen in zijn stand overkomen. Reeds om harentwille alleen zou men hem niot laten vallen Toen zijn vader nog loeide, was hij o;i kantoor steeds een uitstekende werkkracht gowoHSU Hij zou dus nu -.veder aan den lessenaar moeien zitten, heelo dagen achtereen on werken." hij. Hektor Hamaiin. do vermoeide. (indachtige, het leven genoten hebbende Hektor llamann! Ilij dood moeite, on: zich bij deze voorstelling, oen diep be klagenswaar lig monsch te vinden doch hot gelukte hem slechts ten halve. Do woor den van hot moedige kind haddon, zonder (int hij zich ervan bewust v as oen genie! van moed en loop in hom wakker g-Toepen. Hij z.ag weer I.tlis oogen hem vottro.ii w olijk on bo ipvol aanstaren on hij boorde baar fri--che stom nogmaals zeggen : Alleen maar arm. oom Heckie. alleen maar arm." Vlleen maar arm!" P.ijna honend her haalde hij de woorden. Fn toon hij zo nog eens en nog een-' zacht voor zich heen had gemompeld, werden ze hom ton slofte een do\ies g.-zond. krachtig, geacht, m uir arm !" Wie weet, was het ongeluk niet zoo groot. misschien kon 'hij er zich ter wiilo van het ki.'nl door vlijt en volharding1 weder bovenop werken, /oo oud was bij toch ook eigenlijk niet en ie vermoeid zeker evenmin. Hij richtte zich li -r op uit zijn ineenge doken houding. Iets jougdigs, iets van don oud-Mi trots kwam weder boven en een weldadig gevoel, dat hij in lange, lange jaroi; niet gekend had kwam bij hom op. ../iezoo. nu kunnen de pistolen ook no; bij hei andere worden opgeschreven on bet schot kruit krijgen ze op den koop toe ... En thans, moedig voorwaarts ,-n ne-t verjon.ado kracht het nieuwe leven tegemoet"'