DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. H46 nis van zaken, weet men er het schoon ste te verzamelen om u te kunnen toonen en bewijzen dat de inlander nog die heerlijke gave bezit, die de mensch in staat stelt, te leven te midden van schoon heid, omdat zijn aangeboren gevoel voor versiering hem ieder voorwerp doet ver heffen tot a thing of beauty. R. W. P. DE VRIES Jr. IN MEMORIAM Dr. FLES. Ik vraag verlof om een enkel woord te wijden aan de nagedachtenis van dr. J. A. Fles, den op 28 Februari 1.1. te Utrecht op 85-jarigen leeftijd overleden bekenden oogheelkundige en oud-Officier van gezondheid. Natuurlijk wordt het aan de beroepsgenoten van den ontslapene overgelaten hem te her denken wat. aangaat de wetenschap in welker dienst hjj zyn voor de menschheid nuttig leven heeft geleid. Ik zal nu alleen denken .aan dr. Fles als aan een der meest bemin nelijke van de betrekkelijk weinig ?talrijke Nederlanders, die, hoewel zelf noch ambtelijk noch op eenig andere wijze praktisch daartoe behoorende, een bizondere belangstelling hebben betoond voor de Nederlandsche kunst en letteren van dezen tijd. Aan de velen, die de gastvrijheid zijner kunst-rijke woning ondervonden, ik noem van de mij nu te binnen komende bekende figuren een Antoon Derkinderen, een Jan Veth, een Alphons Diepenbrock vraag ik daaraan thans met mij te willen denken: aan het aangename milieu, aan die woning daar in den Utrechtschen Maliebaan, waar de kunstenaars zich te huis gevoelden, wijl daar mét zijne kunst-beoefenende dochters, mej. Etha Fles, zelve schilderes en schrijfster over kunst, en mej. Anna Fles, musicienne, resideerde de eer-waardige grijsaard met het zilver-witte haar, die in zijne, met onder scheidene schilder- en beeldhouwwerken van dezen tijd gestoffeerde, vertrekken, de mannen der wetenschap en der kunst met de voortreflijkste traditioneele hoffelijkheid en met een altijd jeugdige waardeering ontving. Door zijn hoogen ouderdom, zijn veel omvattende kennis en zijn zich bij elk opkomend geslacht, waar iets in school, vernieuwende ingenomenheid, was Dr. Fles een gestalte, gelijk aan een ouden krachtigen eik, alleen staand op een plek in het bosch, waar vele oude en nieuwe wegen samen komen. Hij was degene, door wiens, naar zoo vele zijden zich uitspreidende, genegen heid, ouderen en jongeren met elkaar in aanraking kwamen en verbonden werden sommigen, die anders allicht geheel vreemd aan elkaar waren gebleven. In onze herinnering zal hij steeds blijven bemind en geëerd. Baarn, 5 Maart 1905. L. VAN DEYSSEL. Brieven uit Nieuw Nederland. Oud-Nieuw Amsterdam, den 9den van Sprokkelmaand 1905. Een Amerilcaansch tijdschrift, dat onde*-'richtte in de kunst om zich te verrij ken en zelf den hongerdood stierf. Yankeepraktijken, welkedaartoe leiden, leenen zich niet er toe het licht te zien. Goede inzichten derAlaska-Indianen. Twee in Amerika gewilde wegen om zich te verzekeren van the mighty dollar". De methodender trusts." Waarom de wet niet behoorlijk wordt toegepast op de ergste overtreders. Schandelijke tekortkomingen der po litie. Rechtsgeleerde bijstand inge roepen, om r echtsverkr achting en onge straft te kunnen bedrijven. Radikale geneesmiddelen alleen geschikt, om zoovele euvelen te doen verdwijnen. Na gedurende eenige maanden alles te hebben beproefd, om zich een ruim debiet te verzekeren, heeft het Nieuw Yorker tijdschrift How to makf moneij in zijn laatste nummer aangekondigd, dat het zou ophouden te verschijnen. Is het niet verwonderlijk, dat in de hoofd stad der Nieuwe Wereld een blad bezvqjkt, waarin allerlei economische beschouwingen en leyensregelen werden ten beste gegeven, waarin Pierpont Morgan's na te speuren methoden van voordeelig bankieren werden uiteengezet en de oorsprong van Carnegie's staalmillioenen haarfijn werd in het licht gesteld ? Sedert Pieter Minuit in 1626 Man hattan Eiland voor enkele guldens waarde aan snuisterijen van de Indianen kocht, sinds daarna de winzucht en schrielheid der West-Indische Compagnie het kostelijke Nieuw Nederland voor ons deed verloren gaan, heeft zich hier eene vereering van that mighty dollar" ontwikkeld zonder voorbeeld. Zoo ergens dan mocht men verwachten, dat in voormalig Nieuw Am sterdam gretig zou worden gegrepen naar eene handleiding, om zich te bekwamen in de kunst van zich op allerlei wijzen te verrijken. Het is teekenend genoeg voor de opvattingen van de meerderheid der Yankees in deze richting, dat iemand, die zich niet wenscht in te laten met zoo menig verdacht ,get rich quick s\ stem," of eenigerlei gevoel van gerechtvaardigde waar digheid doet blijken, medelijdend wordt gekenmerkt als so honest!" Dat deze inzichten hier sinds langen tijd veldwonnen, blijkt o. a. uit de werken van den Reverend" Cotton Mather, welke ons onlangs onder het oog kwamen. Deze in vloedrijke kanselredenaar beval een halve eeuw geleden openlijk aan, een begaafd politiek tegenstander, die hem wees op zijn gebrek aan naastenliefde, te doen verschepen naar de Antillen, om zoodoende, door dien geduchten bestrijder aan een slavenhandelaar te verkoopen some honest pennies" te ver dienen, ten bate der kerk! Uit hetgeen dezer dagen omtrent de In dianen in Alaska werd bericht, blijkt, dat deze schijnen doordrongen te wezen van de Amerikaansche begrippen van handeldrijven. Luitenant ter zee Kmmons was, op last van president Koosevelt, de toe standen onder de inboorlingen gaan onder zoeken. In tegenstelling met de verwachting wezen de opperhoofden alle.aanbiedingen af tot het invoeren van vrijzinnige wetten, tot het bevorderen van de ontwikkeling der bestaansmiddelen, of' ter verbetering van de gemeenschap met San Francisco. Alleen drongen zij algemeen sterk aan op uitbreiding van onderwijs. Luitenant Bmmons gevoelde zich aanvankelijk zeer ge streefd door zulk eene onverwachte leerfierigheid onder deze natuurkinderen. Toen \j echter, een paar hoofden afvroeg, of zij verwachtten, dat er veel schoolbezoek zoude volgen, als aan hun wensch werd gehoorgegeven, werd hem door een hunner in behoorlijk Engelsch het volgende te ver staan gegeven: Certainly, Sir! We want education, so that we can steal like the white, man. He is smart" and steals. We too want to become smart. So we can steal and vet keep out of prison!" Die Indianen betoonden zich bijzonder gastvrij en hulpvaardig tegenover de Amerikaansche inkomelingen. Dezen beantwoord den die edelmoedigheid met den inboor lingen alles af te nemen, wat hun aanstond. Alle wild werd bijna uitgeroeid en de vischvangst op zulk eene wijze gedreven, dat voor de Indianen niets meer overblijft. Alles onder voorwendsel, dat dit den Be schaafden bleekgezichten toekwam. Is het nu zoo onnatuurlijk, dat de roode man ook verlangt zulk eene beschaving te verwerven? Uit bovenvermelde mededeelingen kan men de gevolgtrekking maken, dat er vooral twee wegen zijn, om zich vlot meester te maken van that mighty dollar." De eerste is, zich openlijk zonder blikken of blozen te verrijken ten koste zijner medemenichen, mits men dezen door zijn overmacht alle kans op verweer beneemt. Volgens de andere is het noodig, liefst in het geheim, een stelsel van toeeigeniijg toe te passen, dat hoezeer lijnrecht in strijd met alle begrippen van gerechtigheid niet licht voor rechts vervolging in aanmerking komt. In beide richtingen toonen de Yankees zich meesters. En eenige aanhalingen, uit hetgeen hedendaagsche toestanden daaromtrent aanbieden, zullen deze opvatting kunnen staven. Dag aan dag melden de dagbladen, dat verschillende met name genoemde senatoren de waardigheid van de Amerikaansche Eerste Kamer meer en meer bezoedelen, door zich te leenen tot allerhande knoeierijen en om kooperijen. Xelfs wordt de minister van marine Morton openlijk beticht van zijne voormalige betrekking van bestuurder der Atchison Topeka & Santa Fe Co. niet, zoo als de constitutie vordert, te hebben opge geven, nadat hij als kabinetslid was opge treden. Terwijl The Interstate Commerce Commission" aan het Departement van Justitie heeft gerapporteerd, dat genoemde spoorwegmaatschappij rlagrantly, wilfully and continuously violated the Elkins antirebate law for five years," zullen noch de tegenwoordige noch de vroegere bestuurders zich daaromtrent gerechtelijk moeten ver antwoorden, overeenkomstig de landswetten. The Colorado Fuel & Iron Co.", die het monopolistische rabat trok voor het spoor wegvervoer, wordt evenmin in rechten betrokken. In een krachtig gesteld hoofdartikel stelt heden The NKW York World de vraag, waarvoor eigenlijk de wetten dienen, als zij niet worden toegepast. Den 21en Mei 1902 werd door opperrechter Grosscup aan de verschillende leden der zoo gehate vleeschtrust" eene aanschrijving gericht, strekkende tot oplossing van hun onwettig monopolie. Den 27steu Mei 1903 werden de vleeschdespoten nogmaals op hun wetsovertredingen gewezen. Eindelijk volgde 29 Januari 1.1. eene uitspraak van het Hoog gerechtshof te Washington, waarbij dit met eenparige stemmen den alleenhandel der Armours, Swifts enz. als wetsverkrachting brandmerkte. Zelfs meldde The New York Hentld, evenals andere bladen, dat president Koo sevelt aan den procureur-generaal der Re publiek 31 Jan. 11. opdroeg de vleeschtirannen in hechtenis te doen nemen en geen genade te gebruiken tegenover hen, die het volk zoo ongenadig vilden." Evenwel hebben deze \leeschtirannen niet de minste stoornis ondervonden van de zijde der bevoegde macht en zij gaan voort, even als voorheen, met de eene hand de veefokkers onverlet tekort te doen en met de andere de verbruikers geld af te persen. Juist dezer dagen, tijdens een winter zóó guur als sedert jaren niet voorkwam, slaan zij de prijzen van eieren en andere levens behoeften, die zij beheerschen, aanmerkelijk op, zoodat de woekerwinsten van de trustleden nog werden vergroot. Arrestatie en beboeting van een dozijn trustmagnaten en wetten vertredende spoor wegdespoten zou krachtdadiger inwerken op het verbreken dier verafschuwde monopoliën dan tal van redevoeringen zelfs uit den mond van president Roosevelt. Niet tegenstaande alle door dezen geuite bewe ringen, omtrent de wenschelijkheid tot het ordenen van binnenlandsche misstanden, faalt het aan gevolgen. En er is, zoqals wij in onzen brief meldden, allerlei activi teit te bespeuren tegenover de zusterrepu blieken en andere velden van buitenlandsche politiek. Hetzelfde is het geval voor zoover betreft de klaarblijkelijke nalatigheid in het doorvoeren der wet met betrekking tot de politie van de stad Nieuw York. Sinds geruimen tijd valt er op zooveel plichtverzuim bij het politiekorps te wijzen, dat, terwijl lang vruchteloos in Je pers en elders geklaagd is over de schandelijke on veiligheid, eindelijk eene commissie van onderzoek uit de ingezetenen de toestanden eens tracht uit te pluizen. The New York World, waarin de ergerlijke misstanden bij het politiewezen in een dui delijk licht worden gesteld, toont aan, hoe werktuigen en deelgenooten der beruchte Tammany-organisatie, als captains"' enz. bij de politiemacht werkzaam, door erkende omkoopbaarheid en rnachtsbeset' van allerlei gespuis gelegenheid laten ten koste der inwoners een waar schrikbewind uit te oefenen. Intusschen is ook hier weer nalatigheid aanwezig in het doorvoeren der wet. Ter wijl bovenbedoelde Commissie van Onder zoek eene reorganisatie der politie op mili tairen voet met grond aanbeveelt, verzuimt hoofdcommissaris McAdoo de tucht bij de politie te handhaven en te verbeteren door allen te ontslaan, die plichtsverzuim plegen, of tekort schieten in hunne dienstverrich tingen. Hoewel de wet hem hiertoe onmis kenbaar de macht verleent, is hij zelf als Tammauy-creatuur onmachtig. De politieke raddraaiers, die daar aan het roer zitten, hebben hem de handen gebonden. De Tammanv-beschermelingen worden ontzien, met het oog op de de gemeente-verkiezingen in November van dit jaar. In eng verband met de wijze, waarop men hier the mighty dollar" kan doen dienen als een nimmer falende immuniteits pleister tegen gerechtelijke vervolging voor wetsovertredingen, staat de ophooping der geldmacht in de handen van weinigen. Gisteravond betoogde rechter Joseph Burr in de Brooklyn Bar Association", dat, zoo er baat gezocht wordt tegen buitensporige kapitaalsvergrootingeji der plutocraten, de rechterlijke macht daartoe beter in staat is dan eenige andere Stand. Hij verzuimde klaarblijkelijk in aanmerking te nemen, hoe trusts", zooals Rockefeller's Standard Oil Company, er eene keurbende van rechtsge leerden op nahouden, die er op uit zijn of de wetten des lands te ontduiken of deze onge straft te laten ontduiken. Hoe anders dan de advokaten helpen de multimillionairs, welke vele als zwendelarijen gekenmerkte operaties ondernemen, onder den rook van Wall Street, om ? den sterken arm" slap te doen neervallend Waren het niet de juridische raadge vers der scheepsbouw-trust, evenals nu weer van de vleesch-trust, die de leden gelegenheid geven te lachen, om de op hen gerichte uitspraken en beslissingen dan een hooggerechtshof ? Het is beter het kwaad te voorkomen, dan dit te herstellen. Daarom is er alleen voor Amerika baat t» verwachten van het herroepen der beschermende rechten, die de monopoliën in de hand werken, van het toepassen der strafwetten op de Behendige politiek en plutokratische grootmachten, alsmede van een sterk progressieve belasting op de groote inkomens. Indien men hiertoe niet overgaat voor het te laat is, dan wordt de weg gebaand tot een anarchie, waarop onlangs in het bezadigde McClwè's Magazine werd ge doeld, toen het de volgende vraag stelde: Verbeelden zich onze overheerschende plutokraten en politieke raddraaiers, dat het niet hoog noodig wordt zich eindelijk eens te matigen ? Kunnen zij verwachten, dat het Amerikaansche volk eenmaal aan het gisten gerakende, zich anders nog zal laten terughouden door eenige neiging om hun eigendom te ontzien ?" A. E. M. S. TE LAEK. Staangeld in tiet Buitenland. (Ingezonden). Geachte Eedactie. Vergun mij, nog even terug te komen op mijn artikel in liet vorig No., over het Arbeids contract. Ik zie me nl. genoopt, eenigszins terug te komen op mijne uitlating tegenover prof. Drucker. Maat aanleiding van de uit spraak van den hoogleeraar, dat in het bui tenland" staangeld evengoed bestaat, schreef ik, de bewijzen in handen te hebben, dat het staangeld in 't buitenland nitt bestaat. Ik had toen mededeelingen over België, Engeland en gedeeltelijk over Duitschland. Nadere correspondentie en onderzoek, ook omtrent Zwitserland bracht mij tot de vol gende feiten. In Epgeland is van staangeld, d. w. z. het uitdrukkelijk ij» de wtt omschreven recht van den patroon om een bedrag op het loon in te houden, geen sprake. In Belgiëheeft de patroon evenmin het recht, iets van het loon in te houden. GEBEELDHOUWDE MEUBELS. nimJ.W.DEGRAAFF-BLABICll KUNSTNUVER: b HEID- WONINGINRICHTINGEN fc REGULIER S: t GRACHT 40 «E AMSTERDAM .M»M.TiM*M«I*M*I»M.M»I*ï*M.M FAIENCE ^* EN TEGEL ^ FABRIEK bMOLLAND NAAML- VENN' CEV-TE UTRECHT In Duitschland bestaat de wettelijke opzeggingstermgn van 14 dagen en heeft de werkgever het recht, als cautie, een welk loon in te houden ; maar de opzeggings termijn is geen bindende verplichting gelijk men het hier wil maken. Bij wederzijdsch goedvinden kan er van worden afgeweken, wat b\j groepen bouwvak-arbeiders en haven arbeiders, bij wie plotselinge stakingen veel voorkomen, ook geschiedt. Daarmee vervalt natuurlijk alle raison voor de cautie. In Zwitserland bestaat de z.g. decompte" Art. 10 der Fabriekswet geeft den patroon het recht n week loon in te houden, en onmiddelijke opzegging (ook staking) kan den arbeider het recht op den Decompte doen verliezen. Daar bestaat de opzeggings termijn, niet het staangeld. Hoe liet in Frankrijk, Oostenryk en Dene marken is gesteld, zal hoewel mij nu reeds van bevoegde zijde werd verzekerd dat daar geen staangeld bestaat nog nader door mij onderzocht worden, maar de volgende opmer kingen moet ik aan het bovenstaande nog toevoegen. Over Duitschland schrijft mij namelijk Paul Umbreit, redacteur van het Korrespondent" hoofdorgaan der vakvereenigingen en lid der General-Kommission" : Natürlicht sind diese Sestimiimngen für die Geiverkschaftsbewegung sehr unbequem, sie machen den plïitsUchen Streik nahezu unmüglich". En over de in Zwitserland bestaande decompte" schrijft mij onze vroegere landgenoote, dr. Josephine van Anrooy, in op dracht van den Zwitserschen Arbeids-Secretaria Herm. Greulich: De dfcompte is door de. Zwitsersche arbeidibeweging reedi lang betreden". Al moet ik dus bekennen, na nader per soonlijk onderzoek, dat mijn uitspraak tegen over prof. Drucker wél boud was, althans voor deze twee landen deze bekentenis kan mij slechts aangenaam zijn waar ze ver gezeld gaat van twee getuigenissen, die onze vrees, dat de vakbeweging, die hier toch reeds met ontzettend veel moeilijkheden heeft te kampen, daardoor ernstig zal worden bemoeilijkt, volkomen bevestigen; en die des te meer voor de vrijzinnigen een waarschu wing moesten zijn, d«ze last niet op de schouders onzer vakbeweging te schuiven l Dankend voor de plaatsing, H. Sl'IEKMAN. NIEUWE UITGAVEN. Jaarboekje van de Nederlandsche Tabakscou rant 1905 bevattende verschillende opgaven ten dienste van fabrikanten en handelaren in tabak en sigaren, bijeengebracht door J. HOFF, met portret van Justus van Maurik. Amster dam, F. van Bossen. Extate. Een boek van geluk, door LOUIS COUPEBUS. 3e druk. Amsterstam, L J. Veen. Bulletin van het Koloniaal Museum te Haarlem No. 32", Februari 1905. Inhoud r Bijdragen tot de kennis van het gebruik van lirih in Nederlandach Oost-Indië. (Bekroonde ant woorden op de prijsvraag), met 13 platen en vele afbeeldingen in den tekst. Uitgave van het museum. Amsterdam, J. H. de Bussy. De inrichtingen voor dwangopvoeding (Rettungs- und Zwangserziehungsanstalten) in Zwitserland, door G. J. TIMMER. Leiden, Uitge vers-Vennootschap Futura". Jaarboekje voor den mili-cien 1905. Ie jaarg. 's-Gravenhage, Corn. Beeling Jr. lllllMIUMUIIIIIIIItlltlllMMMIIIMIIMtmillllMltlllllllinilMIIIIIIII iilimiiiuiiiiiiiiimiiiii J. J. BIESING, Kunsthandel» '8-GRAVENHA.QE, Molenstraat^, 65* en 67. Moderne Schilderijen, Aquarellen en Gravures. Laat Uwe woning inrichten a.»r Nieuwe ontwerpen. Smaakvolle ensembles. Zeer billijke noteering. Foto's en Prijscouranten en Begrootingen gratis. Plaatsing door eigen personeel onder volledige garantie. Vele attesten. * MEUBEL-BAZAR, Singel 263 283, t>t) de Kantoor-Meubelen J. MEIJERINK MEIJER. Telefo»* ?*??. «u. Prijs. . f3O. tBINNENHLJIS ROKINIZO-ANSTERDAM MEUBELEN EN-MUI5RAAD NAAR-ONTWE R PEN-VAN bEKENDE-AMBACHT5'EN 51ER-KLJN5TENAARS MATIGEPRUZEN-MEUBELEN VAN-EIGEN-WERKPLAATS COMPLETE WONING-IN «RICMTINGEN, AfllSTERDAm AARDEWERK EH TEGELS v JVeêrlands Oude Kunst. 12 Etsen van WILM STEELINK. Met Tekst van J. F. VAN SOMEREN, Bibliothecaris te Utrecht. Gedrukt op zeer fraai papier, de tekst in rood kader met vele vignetten en handteekeningen, kost dit prachtwerk (groot folio fonn.) gebonden slechts MARMEREN SCHOORSTEENMANTELS G. & J. COOL AMSTERDAM. ROTTERDAM. UTRECHT. BLOEMGRACHT/^ DELFT5CHESTRAAT6I BILTiTRAAT 30 | Jtfeubileer Jnrichiing Eigen Jfaard." j L' =g Salorus-, Eet-, Zit- erx Slata.p3ca.m era. ? ? Aanbevelingen van eerste Familiën. ? ? ? fr#*c«*rant op aoMvrmge. M*Iaatri*g Franco, Spuistraat 171. hoek Paleiaatraat. Telephoon 614O.