N'. 1450 WEEK DE AMSTERDAMMER A°. 1905. VOOE NEDEBLAND Dit nummer bevat een bijvoegsel. On.c3.er redactie -v a. DDL J. DIE 2EC O O. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, Heerengracht 457, Amsterdam. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124), Abonnement per 3 maanden / 1.50, fr. p. post f 1.65 Voor Indiëper jaar . . . mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar 0.12'/> Dit blad u verkrijgbaar Kiosk 10 Boulevard de* Capuciuea tegenover het Grand Café, te Parijs. Zondag 9 April. Advertentiën van 1?5 regels / 1.10, elke regel meer / 0.20 Reclames per regel » 0.10 Annonces uit Duitschland, Oostenrijk en Zwitserland worden uitsluitend aangenomen door de fii ma KUDOLF A1OSISE te Keulen en door alle filialen dezer firma. De prijs p«r regel ia 35 Pïeuuig. INHOUD: VAN VERRE EN VAN NABIJ: Een dracht ? Gajö's en Nederlanders, slot, door dr. J. F. Niermeyer. Van een kievit en zyn eieren, door J. Herman Riemersma. SOCIALE AANGELEGENHEDEN: Inrich tingen voor d wan «opvoeding, door J. W. Gerliard. FEUILLETON: Een slachtoffer van de B. U.", II, door F. A. Buis. KUNST EN LETTEREN:Arm Garborg, Boerenst udenten, van H. Logeman, beoordeeld.door Buitenrust Hettema. De lieks van Heinsbroek. van mr. Lamberls Harrelbrinck, beoordeeld door J. ten Cate. Vertellingen van den ,.0nden Veldhuis," door De Vroede, beoordeeld door F. Waarom een Open Brief?" (Ingez.), door P. Valkhoff. Boekaankondiging. VOOR DAMES : Hoe wereldwijs te worden, door Vronwke." Iets over de wettelijke regeling der loontrekkenden in 't laatst van de zestiende eeuw te Amsterdam Kunstnaaldwerk, door R. W. P. de Vries Jr. ? Allerlei, door Caprice. UIT DE NATUUR, door E. Heimans. A. Allebé. Oldenzeel, Rotterdam, door Plasschaert. Over hedendaagsehe huisinrichting, (rnet af b.), II, slot, door J. H. W. Leliman. Oorspronkelijke ontwerpen, door W. P. FINANCIEELE EN OECONOMISCHE KRONIEK, door D. Stigter. ALLERLEI. INGEZONDEN. DAMRUBRIEK. SCHAAKSPEL. AD VERTENTIËN. «milimiHiiiiiiiiiiilliilmiiiiiiiiilliililiiiiiiiniliiillMllitllllHiiiiiHiiM Eendracht? Het zal geoorloofd zijn op eenige op merkingen door ons, vóór en bij de stichting der coalitie tusschen Vrijz.Democraton en Unie-Liberalen, gemaakt, terug te komen, nu de heeren van 't blanco-artikel bezig zijn hun eendrachtig bedoelen in daden om te zetten. Allereerst, bij de ruzie thans aan de orde, herhalen wij de woorden van be wondering, waarmee wij de eendrachtsgeboorte, 29 Jan. hebben begroet: De macht-makende eendracht is dan ver kregen. De politici van Unie en Bond zullen onder ?én vaandel hun getederen aanvoeren; een vaandel, dat, dewjjl het zoo betooverend aantrekt en medesleept, tot op het laatste oogenblik geheim had moeten worden ge houden, opdat er geen ongelukken zouden gebeuren! E£JJ vaandel, waarop nu letterlijk geen woordje voorkomt, dat niet ieder der. volgelingen met liefde en lust naspelt, ge voelende hoe zijn politieke ziel daarvan ge niet. Daarom klonk het dan ook uit Drucker's mond: geen wijziging, geen aanvulling in 's hemels naam, want elke wijziging of aan vulling lioe venl'ensielijk ook op zielwlf zou alles weder op losse schroeven stellen ... Ah, welk een geestvervoering, en dat zes maanden vóór de verkiezingen! Nietwaar, ?hoe luisterrijk van verdienste moet dit vaandel zelf niet wezen, als ook de verdien stelijkste aanvulling zóó veel vrees verwekt!" \Ve voegen hierbij de heerlijke woorden van Borgesius bij de geestdriftige goed keuring van het program door de 51. Dat ten slotte die overeenstemming werd verkregen, is eensdeels te danken aan het bij allen, die aan de overleggingen deelnamen, levendig besef, dat eendracht sterk maakt en dat tegenover het thans zoo machtig blok van katholieken en anti-revolutionairen een drachtige samenwerking van vrijzinnige groe pen dubbel noodig is." Wij gaan naar huis om te trachten de overwinn'ng te verkrijgen, en als men allen eensgezind is kan men die overwinning in Nederland krijgen. En mocht men niet slagen, dan kan men ten minste zeggen zijn plicht te hebben gedaan." En wat blijkt nu ? Dat er bij het ont werpen van dit program voor een verkiezingss'rijd, met het hoofddoel om het kerkelijk bewind te onttronen, niet eens cenig overleg heeft bestaan, hoe te han delen tegenover aftredende oud-Liberalen en Socialisten, behoorende tot de andere twee der vier groepen aan de linkerzijde! Zoodat de verbonden broederen nu regel recht tegen elkander in willen gaan. Dat echter de Unie-Liberalen (ook zonder uitdrukkelijke overeenkomst ten opzichte van dit punt) daarbij het be zworen gemeenschappelijk program ver loochenen, wie ziet dit niet in ? 't Is eenvoudig van /i/w/raw-onderteekenaars ietwat schunnig als regel te stellen,. loochenaars en bestrijders van dat program gelijk de aftredende oud-Liberalen zijn, steun te verleenen. Hierbij brengen wij in herinnering, dat op de Vrijz. Demvergadering nog al instantelijk is ge vraagd of de oude juffrouw", met wie men thans zou afspreken, wel te ver trouwen" was maar, zooals wij schreven: De heer Drucker heeft naar aanleiding daarvan den heer Netscher verzekerd, dat de Liberale Unie een fatsoenlijke partij" is, met welke men ook zonder waar borg van contract gerust zaken kan doen." Nog eens: had de heer Drucker, een paar maanden geleden, maar iets minder haast gehad, en iets meer aan het hoofd doel van den verkiezingsstrijd gedacht.' * * * Hoeveel is er door beide groepen nage dacht vóór zij tot hun fameuze coalitie zijn gekomen ? Met welk een kennis omtrent het Neder!andsch karakter en den politieken ontwikkelingstoestand heb ben zij zich aan 't overwegen gezet; en zouden zij het nu nog iemand durven kwalijk nemen, als hij beweert, dat de oppervlakkige wijsheid der ontwerpers besteed is aan een clubjes-welvaren, in stede van aan de groote vraag: hoe de anti-clericale minderheid tot meerderheid te maken ? Immers nauwelijks komt het tot de praktijk of de Liberale Unie ziet, dat waar een pas aangenomen program haar dwingt tot daden schadelijk voor haar partij, welke rnet geen mogelijk heid van die der oud-liberalen behoor!ijk is af te scheiden! of zij breekt haar woord, handelt tegen het program. Wat ons betreft wij achten dit, met het oog op het hoofddoel van den ver kiezingsstrijd, in het belang van het land, maar de Liberale Unie, wil zij haar fatsoen als bondgenoot houden, kan zich die vrijheid niet veroorloven, zij heeft zich eenmaal gebonden door het anti-oitdli/>er<taf program te aanvaarden. Wenscht zij niet als woordbreekster gebrand merkt te worden, dan dient zij de te kwader ure aangegane overeenkomst behoorlijk op te zeggen en den toe stand zuiver te maken. Wat moet men anders wel denken van haar? En de Vrijzinnig Democraten? Hoe kunnen zij met behoud van hun eer in een coalitie blijven, wanneer hun bondgenooten een streep halen juist door het democratisch deel van het geineenschappelijk program ? Het leek toch reeds verraad aan eigen beginsel, samenwer king als een soort van politieke eenheid te begeeren met de Liberale Unie, die een aantal anti-algemeen-kiesrecht-niannen onder haar leden telt; maar wat schiet er van het principieele over, wanneer diezelfde Unie bij de be strijding van de oud-liberalen geheel afvallig wordt? Welk een droave ge schiedenis die coalitie van origine zóó verdacht! De vrijzinnig-democraten zoo waar n met de Unie-liberalen, d.w.z. met een politieke vereeniging van welke men niet eens kan volhouden, dat zij echt democratisch is, om met haar en de oud-liberalen de sociaal-democraten te bestrijden; de eenigen die ten opzichte van het kiesrecht, de sociale wetge ving en andere punten van het Vrijz. Dein. program te vertrouwen zijn! n dan de Soc. Democraten, met de hulp van dat quasi-democratisch en conser vatief gezelschap te willen uitwerpen, pp grond dat er reeds te veel van dezen in de Kamer zitten. Alsof de vrijzinnigdemocraten, dan zelf niet brandden van liefde voor het algemeen stemrecht en het hun onbekend was, dat al wat con servatief getint is geen andere reden heeft om dat recht te weren, dan de j vrees, dat dit niet acht, maar minstens zestien socialen in het parlement zou brengen ! Verbeeld u eens de consequentie van een democratisch beginsel, om bv. v. d. Zwaag, den niet aangeslotene bij de S. D. A. P., een der meest frissche leden van de Kamer, te helpen wippen, of Van Kol, die alleen reeds door zijn aandeel in den strijd tegen de koelischandalen, een cere-kamerlidmaatschap heeft verdiend. In welk zo? is do V r. Dein. Bond, door deze coalitie, komen te varen, om voor hare partij, bijgestaan door Unie-liberalen, zetels te veroveren, ofschoon hij er zoker nu al meer heeft dan waarop hij onder dit kiesrecht, en ook bij invoering van algemeen kies recht aanspraak zou kunnen maken. Immers een zuiver democratische partij, die werkelijk krachtige sociale hervor ming beoogt, gelijk haar program doet vermoeden, heeft als //rr/v;/-part ij on mogelijk iets meer dan een zeer mageren aanhang. Alleen ontrouw aan haar pro gram, de schijn van een gewoon, mak liberalisme aan te nemen, nauwe aan sluiting bij maar h ilf, of maar schijnbaar. democratische en reformatorische groepen, kan zulk een kleine partij, een soort van tijdelijken voorspoed beloven. Edoch wat schiet er dan over van haar hervormend beginsel ? Deze coalitie, zonder nadenken zelfs over andere gevolgen dan hot winstje in Kamerzetels, had de Vr. Dom. Bond niet behooren aan te gaan. en allerminst bij deze verkiezing, nu het om zoo groote ! landsbelangen, waarbij allo overige partijbelangen verbleeken, gaat. Zoo schreven wij dan ook: Voor de politieke moraliteit is hot noodig, dat de vier groepen zooveel mogelijk ieder op zich zelf blijven staan; met onverdachte eerlijkheid elk bij eerste stemming zijn kan didaat stelle, om eerst later, bjj de herstem ming, met elkaar samen te werken voor het groote doel. In dezen geuren de Socialisten een uitstekend voorbeeld; en indien de Unie liberalen en de Vrijzinnig-democraten ook aldus handelen, zullen zij beiden hun partij beter afronden, tot krachtiger bewustzijn brengen, en dus ook innerlijk sterker maken, terwijl zij bewaard blijven voor een de kie zers misleidend gepraat." Alleen als men uitgaat van het voornemen. waar de politieke gesteld/ieid fan het district dat mogelijk maakt, iedere groep op volkomen zelfstandigen voet te laten marcheeren ? m. a. w. zich onthoudt van elke poging om door kunstmatige combinaties en andersoortige listigheidjes den oud-liberalen en den socia listen een minder gunstige kan} te laten bestaat er eenig uitzicht op een ten slotte krachtig samen optrekken naar het hoofddoel: DE ONTTRON'IN't; VAN HET HUIUHJ IIEWISD." * * * Doch meer nog dun de wrijving," het gekrakeel, tusschen de verbondenen, geeft ons thans de houding der Vrijz. Democraten op het hoofdpunt, -dat wij nog vóór het sluiten der c xilitie aanwezen, gelijk. Toen toch schreven wij reeds: Trouwens, behalve in enkele gevallen, geeft dit rjexdidden omtrekken en gemeenschap pelijk strijden, meer kans op succes. Het is duidelijk, dat bij de eerste stemming het aantal kiezers, Vrijzinnig democraten, Uniemannen, Oud liberalen en Socialisten, tot stemmen bereid, grooter zal zijn, als ieder zijn begeerden candidaat vindt, dan wanneer de keus moer beperkt is." Welnu, dit ons beweren is nu gewor den, het motief, waarmee de Vrijz. Demo craten hun houding verdedigen. Wij voor ons," zegt asman, achten n principieel n tactisch het stellen van ver schillende candidaten naast elkaar den juisten weg. Op deze wijze komt en het beginsel tot zijn recht, wordt de verkiezingsstrijd niet een zuiver net/ature strijd tegen het mi'iiifterie, die de overwinnaars verlegen zou doen staan, en heeft deze tevens de meeste en beste kansen op overwinning.'aoor alle vri zinnige elementen ter stembus te brengen, om aldus na bij eerste stemming de respectieve krach ten te hebben gemeten, bij herstemming met vereende krachten den gemeenschappelijken vijand te verslaan." Er blijkt dus, dat men met het oog op den strijd tegen het clericalisme. door het stellen van een candidaat voor elke groep, de meeste kiezers op de been meent te brengen dat geeft de meeste en de beste kansen op overwinning." En wat hebben nu de heeren Vrijz. Democraten, overtuigd van deze waarheid, gedaan ? Een combinatie gemaakt, waar door er nooit een Vrijz. Democraat on een Unie-Liberaal candidaat kunnen ge steld worden; maar steeds n van die twee, zoodat de keus van de kiezers mot een candidaat verminderd wordt! Eu toch verschillen vele Unie-Liberalen van de Vrijz.-Democratcn volstrekt niet minder dan de oud-liberalen van eerstgenoemden, zoodat twee candidaten te stollen zeer wonschelijk zou /ijti. Zoo handelden do Yrijz.-Democraten door deze coalitie te si ui ren ter/en hun over tuiging, waar het gold de kerkelijken ff rcrx(aan; en hebben zij het, naar hun eigen verklaring, beste middel om j het hoofddoel te bereiken, opgeofferd aan de bijzaak: dut (ie strijd niet een zuiver negatieve strijd tegen liet Ministerie zou zijn" alsof nog aan iemand ter wereld het /lOftitiece van dezen negatieven! strijd /ou moeten worden uitgelegd !! liet vliegen vangen, waartegen wij waarschuwden, is boven liet allo krach ten vorderende doel gekozen. Niet toch in het stellen van meer kandidaten ligt de fout; dit kan in veel gevallen nuttig zijn, mits het op onschuldige wijs geschiedt. Alleen door de .stelselmatige samenwerking van twee der vier groepen wonlt dit een kwaad. "N\ atinecr naast een socialist of een oud liberaal, niet alleen een vrijzinnig demo craat, maar ook een unie-man wordt geplaatst, zoodat eenvoudig de proef wordt genomen, aan welke parrij, als do sterkste in 't district, den zetel toebe hoort, zal dat zeer trouwe opkomst van kiezers tengevolge hebben, en niet leiden tot afbreuk aan het bij eindstemming gezamenlijk optreden tegen den kerkelijken candidaat. Maar de "voor de socialisten en oud-liberalen hatelijke verbindrenis van de twee andere groepen l tegen elk van hen afzonderlijk"... dit wekt de spanning, den wrevel, den nijd. \\arc hef don vrijzinnig democraten om het hool'ildoi'l, den val van het kerke lijk kabinet /// <lc eerxfe ///(/at* te doen, dan zou het den unie-liberalen moeten vragen, itiel: steunt toch bij eerste stem ming onzen candidaat. maar stelt in 's hemels naam steeds een der uwen naaxl den onze... opdat bij de beslissende eindstomniing er »ven mokkende vierde groep kan zijn, die zich wenseht te wre ken op onze partij-taktiek. En zoo voegen wij hieraan toe: indien het werkelijk als het eerst noodige icordt beschouwd het kerkelijk bewind te ver vangen door een dat de Rede het hoogste gezag in de staatkunde toekent, hoe is het dan mogelijk, dat de vrijzinnigen democraten bij deze verkiezing er op uit kunnen zijn, om door de bekende afspraak jes met de unie-liberalen, hun zeteljacht te doen slagen, en alzoo een rol spelen, als ware hun groep nu eigenlijk de ware vertegenwoordigster van het huidig kie zersvolk? -Zooveel immers is zeker, dat (jeen enkel anti-clericaal gemist kan wor den, zal men de zege behalen. En weten zij dan niet, wat er onder een deel der oud-liberalen omgaat, en hoe verscheidene dezer afvallig kunnen worden, ook al drijft geen wrevel of nijd ten gevolge van min-loyale tegenwerking hen naar rechts ? In De Tijd lazen wij dezer dagen nog het volgende: Haar toch meenen wij, dat het niet alle min of meer liberaal-gezinden onverschillig is, welke koers in 1905 zal worden ingesla gen, liet is immers een onbetwistbaar feit, dat in 1901 niet weinigen, die principieel niet aan oiue zijde staan, voor de christelijke partijen gestemd hebben uit vrees voor erger, uit beduchtheid voor eene al te radicale vrij zinnige politiek. Zoo zal het, als we ons niet sterk vergissen, ook nu gaan. De nationaal-liberalen en de nationaalhistorischen zijn krachtens hunne staatkun dige beginselen allerminst voorstanders van eene christelijke politiek. En toch, wat zagen we gebeuren'.' Deze beide fracties zullen mogen we hare meest gezaghebbende woord voerders gelooven in den komenden strijd aan onze zijde staan. Nu kan men wel zeggen, dat hier van eene eigenlijke verschuiving van links naar rechts geen sprake is, wijl genoemde groepen hoofdzakelijk tot het altijd weifelend genus: kleurlooze middenstof be hooren ; wij hebben evenveel, neen meer recht om te beweren, dat deze nationaal-liberalen en nationaal-hutorischen gewezen vrijzinnigen zijn, die, afgeschrikt door de radicale neigingen hunner vroegere bondgenooten, van den nood een deu^d maakten en zich, om erger dingen te voorkomen, bij ons aansloten. Dat deze factor ook bij de a.s. verkiezingen zeer merkbaar zijn invloed zal doen gelden, lijkt ons meer en meer waarschijnlijk. Vooral in den laatsten tijd toch voltrekt zich de evo lutie van gematigd- tot radicaal-vrijzinnig in de overheerschende politieke geestesrichting met een driestheid en een snelheid, welke de meer hezadigden onder de liberalen met tegen zin moet vervullen en met schrik moet slaan." Nu is de Tijd zeker voor ons geen evangelie, maar wie zou durven ont kennen, dat, wat dit blad met hoop ver vult, ons tot voorzichtigheid moet aan sporen ? Welnu, van voorzichtigheid hebben wij niet veel gemerkt. In plaats van bij deze verkiezing te vragen: hoe zullen wij er toe medewerken om al de antie/eriea/en der r/er groepen ter stembus, tegen het clericalisme, te lokken werd de bevordering der eigen groepsbelangen hoofdzaak; het verbergen van eigen zwakheid, door het te hulp roepen der Unietroepen, taktiek; en kwam er in verband daarmee een \rrijz. Democratische reclame, zoodat de conservatieven wel moeten denken, dit is nu eigenlijk de liberale partij. Toch waarschuwden wij reeds in ons blad van 15 Jan. d. i. vóór de stichting der coalitie: De oud-liberalen daarentegen, hebben, juist met het oog op de socialisten, en op de economische politiek van de kerkelijken, een aantal van de streelendste herinneringen aan het tlicologis :h kabinet. .Met hen dient men du-t zeer voorzichtig te zijn in hut liukerzijdsche kamp." * * * Xaar liet ons voorkomt zijn de liberalen bezig den verkiezingsstrijd nu reeds te be derven, door de verdeel iheid ter linkerzijde een scherper karakter te geven dan noodig is, door de waarachtige verkiezingsleus te verzwakken, en partij bedoelingen voor het groote gemeenschappelijke doel in de plaats te schuiven." Zoo schreven wij 'J!) Januari. Hoe geheel anders zou de toestand thans zijn, als er geen coalitie gesloten ware, en men zonder stoornis met elkan der had kunnen overleggen van de uiterste linker- tot do uiterste rechter-zijde der antielericalen, gelijk het oogenblik het moest eischen. Hoe zou het kiezersvolk herademen als deze oorzaak van oneenigheid en ver zwakking ware weggenomen! Want dat er thans, bij deze zooveel inspanning en beleid vragende verkiezing, door de roalil/i^ een malaise onder de kiezers heevseht, wie merkt het niet op? Hoe moeten de clericalcn zich vermaken met onze verdeeldheid, welke door hen niet anders dan als een belofte van hunne overwinning kan worden beschouwd. Wie herinnert zich zulk een voorberei ding van een verkiezingsstrijd ? En dan is dit nog wel een verkiezingsstrijd ge wichtiger voor de groepen links dan ooit te voren ! Tot welke dwaasheden de toestand leidt, kan men b.v. afleiden uit het volgend bericht aangaande Haarlem: Op de vergadering, die de Kiesvereenijfing Liberale Unie" te Haarlem a. s. Woensdag lioudt, zal de navolgende motie van het be stuur behandeld worden : De Kiesvereeniging Liberale Unie te Haarlem"; overwegend dat de afgevaardigde ter Tweede Kamer voor dit kiesdistrict blijkend uit zijn mede onderteekening van het bekeud manifest der 75 oud-liberalen zich niet vereenigt met 't werk- en strijdprogramma, zooals dit opgesteld werd bij het overleg der vrijzinnig-democraten en Unie-liberalen; overwegend dat mr. v. Styrum's houding in deze niet voor de kiesvereeniging kan worden goedgekeurd, omdat naar hare over tuiging in dat werkprogramma niets voor komt strijdend met een goede toepassing der liberale beginselen ; overwegend dat echter blijkt te bestaan, de meeste punten van dat werkprogramma betreftend, niet zoozeer een principieel als wel een gradueel meeningsverschil; overwegend dat de nood/akelijkheid om hier en elders krachtig front te maken tegen de huidige regeeringspolitiek aan de liberalen den plicht dtr eensgezindheid oplegt; besluit bij de komende verkiezing tegen over v. Styrum geen tegencandidaat te stellen, maar diens herkiezing te bevorde ren, tenzij elders de houding der oud liberalen een wijziging van dit besluit noodzakelijk mocht maken." Daargelaten nu dat den candidaat, als ware hij daarom reeds geen goed liberaal! ten laste wordt gelegd, dat hijeen (/radueel meeningsverschil" heeft, omtrent een program zóó vaag als het zich maar denken laat; ziet men het bestuur dezen aftredenden oud-liberaal in 't open baar aanbevelen, in termen, die men het best vertalen kan met de woorden: ge moogt ons gestolen worden van Sty rum! Kiezers... maakt uw stembriefje zwart, onder een vloek. En zijn er hier of daar, elders" oud-liberalen, die niet op de onzen willen stemmen ... weet het, mannetje, dan geven wij jou ook een schop ... Bestond er geen coalitie, zonder eenig verweer of nadere verklaring zou van Styrum te Haarlem door de liberale Unie zijn gecandideerd. Nu echter moeten de heeren met een deftig gezicht aan Drucker komen meedeelen, dat zij wel woordbrekers, maar toch trouwe coalitiemannen zijn! En dit geschiedt ten aanhoore van de tegenpartij, zeer ten nadeele van Van Styrum's eandidatuur bij den ver kiezingsstrijd ... in een ija-aar'lijk district! Haast nog fraaier proeve van beleid levert een Arnhemsche kiesvereeniging. Daar stelde do voorzitter, v. (ulse, voor, nog geen candidaat te stellen, en wel omdat door het bestuur der Libe rale Unie, waartoe ook het kamerlid voor Arnhem, Mr. P. Kink, behoort een besluit genomen is, dat z. i. een verraad is aan het compromis, tusschen Unie-liberalen en vrij zinnig democraten gesloten. Daarom wenseht hij het duidelijk uilgesproken (e hebben, dat van den kant der vrijzinnig-democraten te Arnhem niet het initiatief verwacht be hoeft te worden tot de candidaatstelling van Mr. Kink. De vrijzinnig-democraten zullen dus moe ten afwachten, om het bewijs te leveren, dat zij althans eerlijk en trouw het verbond willen houden, ten einde later naar bevind van zaken te besluiten hoe zij handelen zullen." Zelfs tegenover Itinfr en, voegen we er aan toe, zelfs in het district Arnhem.., wraak! Zoo wenschen de Vrijz. Democraten het bewijs re leveren, dat zij althans eerlijk en trouw het verbond willen houden." Hun woordvoerder heeft gelijk, hij is princi pieel genoeg, alleen vergeet hij er bij te zeggen: want dit verbond is in o>i« voordeel, daardoor hebben wij heel het land in rep en roer gebracht, ons niet bekommerende om welk gevaar ook voor de goede zaak. Zal deze toestand nu nog twee drie maanden duren... of zullen de verbondenen het bandje, dat hun samen houdt, nu zij zien wat voor onheil het heeft gebracht tot na afloop der verkiezingen weer opbergen ? 't Is waarlijk te hopen zij 't al niet te verwachten. Te hopen : immers het werkelijk lands belang, waaraan wij ons allen als nietkerkelijken hebben te wijden, staat hemel hoog boven de partijbelangetjes van Bond en Unie, van Drucker's vrienden en Bor gesius' kameraden. De miskenning van deze waarheid voert ons de nederlaag en de schande tegemoet.