8 DE A MS T ER D AM MEB WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1455 Bouwmeester SPRINGER, op zijn 90sten verjaardag. tJitnimiiiiiimiiiiiiiiiiiiiniiiiimiiiii Tentoonstelling in Arii. Bijj een eerste inspectie van dit tweehonderdvjjftig-tal kunstwerken, trefi'en er maar zeer enkele de aandacht, als gewoonlijk Onder deze begin ik met er twee te noemen: het duinlandschap bij avond van Wenckebach en de Kannetjes van Verster. Om heel ver schillende redenen echter plantten ze zich na een eerste bezoek in mijn geheugen, 't Eerste stuk als het opgedrongen pièce de résistance der expositie, van wege de bekroning, het tweede, met zijn nuchter onderwerp wel de antipode van het eerste, krachtens zijn ei ?en boeiend vermogen. Wenckebach's schilderij is een braaf stuk werk, in de factuur is het te solide om het decoratief te noemen. Hij is niet een schilder met een zeer opmerkelijk talent, maar toch bekwaam en beschaafd genoeg, om van iets wat hij ondernam en eigenlijk boven zijn macht was, nog een toonbaar schilderij te maken. Ik zie in zjjn bedoelde dichterlijke uitbeelding van een avondstond, niet anders dan een extra optreden van een niet onvej dienstelijk schilder, voor deze ge legenheid met een gewijzigd opgezet palet, en bedachtzamer pemeelhandeling. De lucht moest, om badend in oranjelicht te schijnen, met zuiverder verven nu eens bewerkt worden, de techniek had beleidvol te zijn, om naar waarheid nït te drukken de duinen zooals ze zich vertoonen omwaasd van avondnevels, en uiterste zorgzaamheid vereischte het grasveld op den voorgrond, waar teederelichthoogsels opzwijmen uit den localen toonaard van het gedempte groen (dit is om de nog al goed volgehouden en op eerlijke observatie steu nende doorwerking, het beste brok der schil derij). Het druilende eenzame paardje op den voorgrond (slecht geschilderd en onbeholpen geteekend) completeert dan de stemming, die een vreedzame avondstond pleegt te verwek ken, maar is in deze vertolking een banaal middeltje tot de berekende werking, 't Is een bedachte aanvulling, die kan gemist worden in een werk waar een macht achter zit, als in de Daubigny uit het Stedel. Mu seum; dat is een uiting, die de plechtigheid van dit veel bezongen moment in de natuur doet gewaar worden, en, wilt ge dit eens niet eereen als in die magistraal-beheerschte schil dering, maar aangrijpender, zie dan naar de geweldige avondval over de eindelooze zee, op de Jacob Maris uit de collectie Drucker in het Rijksmuseum. Wenckebach's avond is een vertooning, al bleek die dan ook zoo behoorlijk uitgevoerd, dat hij officieel toe gejuicht werd. Het schilderijtje van Verster is een van de heel enkele inzendingen, die ons deze tentoon stelling kunnen doen verheugen. Als je langs die wanden loopt, heel welgezind om op te merken wat het waard is, valt er nog wel wat te vinden, maar de appreciatie wordt zoo langdradig dan. Wat verdient er al nietten goedkeurend woordje om een ditje of een datje in zoo menig schilderij, afzonderlijk gezien l Schilder zelf en ge zult ondervinden hoe moeilijk het is wat goeds te maken .... maar dat is geen vrijbrief voor den grenzeloos aan wassenden overvloed van schildersproducten van zoo matig kunstgehalte. Wat vraagt de wereld aan schilders als openbaarders van schoonheid ? Ik wou, dat het bijna allen telkens en telkens mislukte met hun schilderen hun toch-wel-prijzenswaardige eigenschappen op te disschen, concurreerend met de vakgenooten om den voorkeur bij kunstminnende burgers, die zich ook wel eens een niet al te duur schilderij willen aanschaffen. Want waarlijk, die eigen schappen zijn dikwijls zoo goedkoop verkregen, dat het waardiger zou zijn ze af te wijzen en onder te gaan in vertwijfeling over de werke lijke onmacht De vruchten van zooveel gelijkmoedige werkzaamheid als de presentabeleinzendingen voor een schilderijententoonstelling, geven voedsel aan de ve< l ^vernomen kortzichtige uitspraak, dat kunst is een luxe-artikel in het leven. Maar er zal wel gauw een tijd komen, dat de ergernis losbreekt over dien toevoer van schappelijke kunstuitingen, en bovenal over hen die hun kwaliteitjes in het lucratieve spoor wisten te leiden door nabootsing van de grooten uit onzen tijd ; want de kijk op de werken van dezen wordt door hen vertroeoeld, ze brengen misverstand in het begrip der argeloozen tusschen de geniale bewegingen der overtuiging en het redelooze van schildersvirtuositeit. Bij de ouden hadden die onper soonlijke aansluiters toch een zwaarder arbeid nog; zij hadden aan strakker toeziende eisenen betreffende techniek te voldoen; was hun werk innerlijk ledig, naar het uiterlijk verkreeg het althans betrekkelijke waarde door de behandeling. Het bleef rechtschapen arbeid in zorgzaam schilderen. Het schilderijtje van Verster, de drie Kannetjes, is een uitstekend criterium bij een beoordeeling van de tentoonstelling. Bezie het eenige oogenblikken en let dan op hoe alles in de omgeving, wat eerst eenig schijnsel van leven had, loos of onwaarachtig wordt. Ik kan niet beter doen, dan hen, die op ont dekking naar het opmerkenswaardige tusschen al die schilderijen uitgaan, dit middel van vergelijkende aanschouwing aanbevelen. Verster is onder de jongeren, zooals hij nog mag heeten, een allermerkwaardigste verschijning. Gekomen tot een ontwikkeling, die hem onder de esten een voornamen plaats deed innemen, is hij daarop niet blijven standhouden in zorgeloos vertrouwen op den weelderigen uitbloei van zijn talent, maar heeft hij met ongewone geestkracht zijn vermogens opnieuw saamgetrokken om ze uit te zetten in verjongd en gepurifleerd streven. AVat er al werd getheoretiseerd over den ontwikkelingsgang van hetimpressionnisme en de stremming, die er dreigt na bereik van het hoogtepunt dezer richting, zijn werk komt practisch de gegrondheid dier overwegingen staven. De gedaante van den hartstochtelijken kleinziener en onstuimigen schilder heeft hij afgelegd om in het doorvorschen van wat onder den impressionneerenden schijn gelegen is en in overwogener handeling, den basis van zijn verdere ont wikkeling te verstevigen. Want ik geloof ook wel dat deze kunstenaar in een louteringsphase is om tot breeder ontvouwing van zijn gaven te komen. Het stilleven van de drie blikken kan netjes is een bewonderenswaardig stuk van energiek volgehouden, scherp expressiefschilderen en de gemberpot in zijn glanzende vlekkeloosheid, van een gave onsto 'elijkheid zou ik haast zeggen, 'n wonder van een teekening. Hoe uitvoerig dan ook, het is geschilderd in durende bezieling, al wil ik dan wel toestemmen, dat een uiterste inspanning tot minutieuze uitvoering hier merkbaarder is, dan hij de groote meesters van het stilleven uit de oude school. Even uitvoerig, is hun werk coulanter van factuur, maar neem daarbij in aanmerking dat hier de handeling zich het streven meer bewust is, en bij een voordeeligen verderen uitgroei wellicht ook dieper van intentie kan blijken. Ik merk nu al veel van de beschikbare ruimte voor een tentoonstellings-recensie verbruikt te hebben, maar 'k geloof, ook dat den meeste bezoekers, zelfs bij volkomen verschil van oordeel, Verster's werk hier wel 't meeste intrigeeren zal. Over wat er verder te memoreeren is, zoo kort mogelijk nu maar. Het bloemstuk van Kamerlingh Onnes houdt op bevredigende wijze de bekende koloristische eigenschappen van dezen schilder in; en dan vooral in het bo?engedeelte waar het paarsig-blauw tot een rijke kleurmaterie is ver werkt. Dit resultaat ia geldig over het geheel van Mevr. Bissehop's schilderij. Met minder schijn van volledige doorvoering is het kleur accent daar toch nog krachtiger, gloeit de passie van schilderen er heviger uit alle be wegingen van de techniek. Om zijn zware diepbrandende kleuren is dit stuk aangrij pend en 't is even verwonderlijk, in deze bijna woeste ontboezeming van een koloristisch temperament, het werk van een vrouw te ontmoeten. Een stilleven van Van Beeveris minder dan wat bij het vorige jaar inzond. Ik vind hier dezelfde eigenschappen van dezen blijkbaar serieuzen strever wel, maar met minder voldongen resultaat : de stof uitdrukking is slapper. Van Dysselhott' een proeve van zijn zeer achtbaar talent in het rappe en toch zoo uitvoerig ->childeren van zwemmende vigschen. Maar toch, ondanks (Ie verbazende knapheid van die aquarium-schilderijen, blijven me zijn decoratieve werken liever. Hart Nibbrig zond twee schilderijen, die nu eens niet een geïsoleerde plaats kregen, maar toegelaten werden iu de eerezaal ; 'k zie er te duidelijk de groote bewerkelijkheid van zijn schildersysteem in een mathema tische inlegging van heldere kleuren. Maar Wiggers' schilderij is toch zeker oppervlak kiger in zijn poging tot licht uitdrukking; de lucht alleen, zou dit stuk al doen veroordeelen. Breman daarentegen heeft zijn pro duct wel wat te lang laten stoven; 't is bovenmatig gekoperd. In de lijn ongeveer van het streven dezer schilders, valt op te merken het parkgezicht van Bosch-Reitz. Het ig van bloeiender factuur dan zijn haven met scheepjes, in Suasso, waar de zoo strak doorgevoerde aangenome methode een dor uitzien aan het stuk geeft. Hij betracht hier de uitkomst ook in de onderlinge werking van neven elkaar gevoegde kleuren, maar de articulatie is nu minder toonloos. Karssen's schilderijtje Boerenhojstede is wel van de kwa liteit om er weer de eigenaardige bekoring van deze, 'k zou het willen noemen ootmoe dige, kunstuiting mee op te wekken. Het is een geheel eigene verdichting van een boerenerf, gedrenkt in een ietwat melancholisch sentiment; het doorkijkje op de rivier met het heenvarend scheepje is hier een zeer gerechtvaardigd motief tot verhooging der stemming. Van Bastert is het kleine schil derijtje veel beter dan het groote stuk. Wijsmuller, wiens gezicht in het Gein, met Apol's Winterlandschap onderde Zondagsche schilderijen zou te rubriceeren zijn, laat in zijn buurtje te Noordwijk enkele aardige kleurspelingen, vooral in de schaduwpartij, op merken. Een vereerende plaats werd gegeven aan een schilderijtje van Mej. C. Ritsema. 't Is ook werkelijk een zeer behagelijk stuk. Dat het inschildertrant en kleur aan Breitner, misschien ook wel aan Isaac Israëls laat denken, doet niet zooveel afbreuk aan de onmiskenbare verdiensten. Deze zijn wel niet bijster gewichtig maar toch opmerkelijk, als van een soort, die bij ons tamelijk ongemeen is. Zeer behagelijk: de compositie geeft blijk van zekere intelligentie; de pose van het figuurtje is elegant, ongedwongen, en er is een zwierigheM in de uitvoering, die zich voordeelig aanpast bij het algemeene coquette karakter van dit boudoirstuk. Uitnemender, volkomener, is het daarom dan Roelofs' Bruid Mej. Ansingh maakt even aanspraak op kwaliteiten van een delicate peinture", maar 't is toch te week. 't Is of zij een beteren weg op wil gaan met eigenschappen ver want aan die van Mej. Schwartze, waarover zij echter lang niet ruim genoeg beslist. Mej. Wally Moes is met haar interieurs toch zeker te loven boven zooveel andere binnen huisschilders, met hun blijkbaar onwan kelbaar vertrouwen in bekende kleurgamma's en toonladders om de deugdzame beij rering, en als uitkomst daarvan, solider eigenschappen in haar schilderijen. Zij ver zorgt haar compositie ook tot een goed afgerond geheel. Hoe men ook over Hobbe Smith's werk, met zijn vertoon van cranerie" moge oordeelen, toegestemd moet worden, dat hij op een tentoonstelling toch nog een beter figuur als schilderprofessor zou maken dan Van der Waay. Gorter is wel handig in zijn soort, 't moet gezegd worden, maar toch verwonder ik me steeds over den ondervonden bijval voor dat decoratieve geschilder, in zoo'n door zichtig plunje. De stadsgezichten van Knap : veel durf en genoegzame voorraad der gewenschte verftuben. Maar ik weet waarlijk niet of de werken van deze twee laatsten toch nog in hun aard van oppervlakkigheid, meer karakter hebben dan de Weissenbruchachtige Octoberavandzon van Bauffe. Mon nikendam, laten" we dat pompeuse zelfportret nu buiten sprake», tieeft in zijn landschap, wel met de nöódig'e kunstmatigheid, een zekere klank in de kleurtegenstellingen weten te bereiken'. Yaa der Valk's Opkomende bui, zou wellicht een gunstigen indruk maken gereproduceerd, 't is mooi bedoeld, 't is een landschap-compositie, maar verf is het toch maar. Zijn andere schilderijtje, een uitzicht aan den Sloterweg meen ik, schiet om dezelfde reden zoowat tekort aan den bedoelden indruk. Er is even een over de geheele streek uitgespreide lichtglinstering, een klatering van lichtschampen uit een door buien heen li;htende lucht, maar de kleur is nog rauw, 't zijn te kennelijk heldere verftoetsen, glibberig onder het vernisoppervlak. Toch blijft er een tinteling van blije ontroering in te erkennen. Aan het gevaar van onopgemerkt te worden door plaatsing in een hoek der kleine zaal, zou ik wel willen doen ontkomen de twee stukken van. E. v. d. Ven. Zijn Winter vooral, verbeeld uw een uitzicht op een schamel landweggetje langs een dorpsbuurt, heeft een vastheid en ook rijpheid in de kleur die voor mij aantrekkelijk ig. Het heeft een gezonde ruigheid in zijn eenigzins gore kleurscala en het heeft stemming: het geeft den winter ond( r deze bepaalde gedaante. Twee landschappen van Langeveld zijn beschaafder van doen, exquiser wellicht van kleur ook, maar toch minder kras van expresiJiiiiiiiiHimnHinunitiiiHiimimiiiMiiiiiiiiiiiiiiumiiimiiumiiiiiuiil Js. VAN GIN HEL = ZKHST = FABRIKANT VAN KUNST-KOPER WERKEN IX OUD-HOLLANDSCHE MODERNE- EN ANDERE STIJLEN F? J. W. DE BHAAÏ-Hilrom - Ouden Engweg 18. MARMEREN SCHOORSTEENMANTELS ???. ..???..' v- ..:? ' A* Jf l /*/)/)? AMSTERDAM. ROTTEHDAM.^V:UT.B;fe» flt V, UUUtm, BLOEMGRACHT?/ DELFT5CHE5TRAAT&I; ;' BlLTi-fBf\« T. J. BI KSING, Kunsthandel* 3-GRA.VENHAGE, «diepstraat 66.65* en 67. 4od«rn« Schilderijen, Aquarellen en Bravures. Panorama in f/f Amsterdam, Plantage Antieke Meubelen, Porceleinen, Schil derijen, Oostersche Tapijten. Vnxlr prljsen- 'fofyany vrij. Het Panorama Jemsalem is dagelijks geopend. Laat Uwe woning inrichten Nieuwe ontwerpen. Smaakvolle ensembles. Zeer bUlgke noteering. Foto's en Prijscouranten «a Begrootingen gratis. Plaatsing door eigen personeel onder volledige garantie. Vele attesten. tBINNENHUIS ROK1N 120-AnSTERDAM MEUBELEN EN-HUI5RAAD NAAR-ONTWERPEN-VAN BEKENDE-AM BACHT5-EN 5IER-KUN5TENAARS MATIGE-FRiJZEN-MEUBELCN VAN-EIGEN'WERKPLAATS COMPLETE WONING -!N _RICM7ÏNGEN, AmSTERDAffl AARDEWERK EH TEGELS ?JL "" v DRKSCmiflBEL c u on OP KOPER EN ZIMI GEB°W?PELIX MERITIS" KEIZ.E R5GRACHT32<r TEL. 2.&O7 r L leuMeermrichtüig EIGEff HAARD", Spuistraat 171, hoek Paleisstraat, Amsterdam, meest geschikt adres tot het practisch, degelijk en met smaak inrichten uwer woning. Prijscourant op"aanvrage, tlegrootingen gratis, Int. Telefoon O14O. j rS£ AARD WERK IT -DE -FABRIEK ZU D-HO1LAND DEPOT-KALVER5TRAAT-I4I K at MEUBELEN -TAPIJTEN MET AAL.W AREN«AARDB WERK®INRICHTING-VAN GEHEELE-HUIZEN.' TLANDRÉ'AMSTERDAM REGU LIERSGR ACHT-48