Historisch Archief 1877-1940
l
10
DE AMSTERDAM MEE WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1461
?1855, voor de Bat. Electrische ? 904 en
voor d-e Malang ? 1882. De ontvangsten per
mijl zijn derhalve voor de Passoeroean het
grootst. De uitgaven verminderden met ruim
? 1500. De directie heeft ook voor het
loopende jaar goede hoop op vermeerdering
van de bruto-opbrengst. Over de eerste 5
maanden van het loopende jaar werd bereids
? 3300 meer ontvangen dan gedurende het
zelfde tijdperk van het jaar 1904. Door de
meermalen in, deze Kroniek besproken reor
ganisatie verdwijnt de obligatieschuld, die
?een jaarlijfcsche rentebetaling van ongeveer
? 44.000 vorderde. In verband met de
bovenstaande gunstige ontvangstc'ijfers en
vermindering der uitgaven en gelet op de
algemeen betere oeconomische toestanden
in den Oost, gelooven* velen, dat eenige di
vidend-uitkeering binnen enkele jaren te
verwachten, is. Evenwel mag niet vergeten
worden, dat voor afschrijving op de concessie
?en, de trambaan elk jaar belangrijke sommen
behooren te worden gereserveerd.
Van de trammen naar de Petroleum.
De Koninklijke aandeelen verbeterd*n van
403 tot 406, de dito's Moeara Eniin van 119%
tot 124K. De Panolan viel terug van 366 X
tot 355, de Moe*i Ilir van 37% tot 31 K, de
Russian van HOK tot W7%, de Schib.iyelfs
gew. aand. van 63X tot 61 en de c. v. pref.
van 92 K tot 90. De aand. Dordt verminder
den van 125 tot 117, waarbij evenwel de
dividendbetaling van 7 pCt. in aanmerking
genomen moet worden. Over het verslag den
volgenden keer.
Oliebronnen in Hannover avanceerdjn van
196 tot 198 Si pCt. Deze maatschappij stelt
22 pCt. dividend beschikbaar tegen 18 pCt.
over 1903. De uitkeering van de Russian is
over het tijdvak 13 Jan. 1904 tot 13 Jan.
3905 vastgesteld op 21A pOt. Over de periode
l Sept. 1903 tot 13 Jan. 1904 kon GK pOt.
voor de aandeelhouders worden afgezonderd.
Evenals de Java gaat ook de Arnherasche
petroleum mij reorganiseren. De aandeel
houders zijn tot goedkeuring van de betref
fende plannen tegen Donderdag a. s. ter ver
gadering opgeroepen. De aandeelen A van
f 1000, die preferent zijn voor kapitaal en
dividend, worden terug gebracht tot f 700.
De houders van aandeelen B ontvangen in
plaats van deze stukken winstbewijzen, waar
aan het recht verbonden is tot goei- of af
keuring ingeval van verkoop van do onder
neming of fusie met andere maatschappijen.
Het kapitaal nu 1.7 miüioen gulden, wordt
daardoor gebracht op 770."00. De verminde
ring wordt op de be/,ittingen afgeschreven.
De vcrdeeliug van de winst wordt voorge
steld als volgt: Is de winst niet meer dan
10 pCt. van het aandeelenkupilaa! dan wordt
deze geheel aan de aandeelhouder? uitgekeerd.
Bedraagt de winst meer, dan ontvangen de
direkteuren van het overschietende 5 pCt.
en de commissarissen ! O pO.. Van het daarna
overblijvende genieten de houders van winst
bewijzen ? ii.OOO, e;i van het restant komt
15 pCt. aan de houders van
oprichtersbewijzen, 35 pCt. aai) het reservefonds 25p('t.
aan de aandeelhouders en 25 pCt. aan de
houders van winstbewijzen. Tevens zal mach
tiging worden gevraagd tot het aangaan van
eene leenins; van ? 210.000 ten einde de
noodige beschikbare middelen te verkrijgen.
De obligatiën zouden later in aandeden kun
nen worden verwisseld. De wisselvalligheden
van het petroleumbrdrijf voorbehouden, ver
moedt de directie, dat bij de tegenwoordige
productie capaciteit en zoodra du werken
geheel voltooid zullen zijn. na de reorganisatie
een winstcijfer zal worden verkregen, waaruit
eenige uitdeeling kan worden gedaan. Het
verleden van de Arnhemsehe is echter niet
erg gunstig en bemoedigend. Over 18U7 werd
7 pCt. op de preferente aandeelen betaald;
sedert werd geen dividend uitgekeerd, en op
het einde van het boekjaar 1903:4 bedroeg
het verliessaldo nog bijna / 103.000.
In de mijnbouvvgroep verbeteringen voor
de pref. Gros van 45 tot 47Ja, voor de Xed.
Ind. Mijnbouwmij van 11 !4 tot 12,'4, voor de
10 pCt. obl. van 64 tot OS en voor de eert.
zelfs van 02 tot 08. e Soemalatu's stegen
van 8ütot SlVa on de \\\v. Soemulata van
68 % tot 70 Vt, in verband met de goede be
richten omtrent de nieuwe boringen, door
de directie gepubliceerd.
De Kedjang Lobouganndeelen konden den
verhoogden koers van de voorg. week niet
geheel handhaven. De noteering was hèlen
340 jiCt. De productiecijfors zijn evenwel over
de eerste 5 maanden van het loopende jaar on
geveer 20 pCt. hoogcr voor liet goud en
30 pCt. meer voor het blanke meiaal.
Van de transportondernemingen ter zee
gingen de aandeelen Kon. Pak et vaart van
151 tot 153 vooruit, de Miïller's obligatiën
van 101 tot 102, de aand. R.jlterdumsche
Lloyd van 110 tot 112. en de dito's Zuid
Amei'ikalijn van 61 i u t O 4?.s pCt. Het must
avanceerden de aand. Java-China-Japan, die
van 111/4 tot 119 pCt. kor.den verbeteren.
De Kon. West Ind. maildicnst bad met
de uitgifte van de nieuwe aandeelen, de vorige
week besproken, succes. Op de vrije inschrij
vingen kan slecl ts 70 pC'r. word n toegewezen.
De Xed. Lloyd, die in 1901 is opgericht
en de winst van !A)(>3 van /' 1GOO voor
afschrijving op de opricntingskosten gebruik
te zal over het afgeloopen jaar 6 pOt. divi
dend uitkeeren Minder gunstig was die
periode wederom voor de veel beproefde
Zeeland". Van de obligaliesehuld wordt
wederom niets afgelost. De directie vijst in
het verslag op de geringe vergoeding voor
het vervoer der brievenrnalen; de opbrengst
was minder, niettegenstaande het transport
vermeerderde.
Beter waren de uitkomsten van het bedrijf
van de Java-Cliina-Japaiilijn, o v-er 1!H)4. het
eerste volle exploitatie jaar. De uitreizen
van Nederlandsch-Iudiënaar Japan en China
hadden steeds volle ladingen tegen vrij
bevredigende vrachten. Op de terugreizen
werden hoofdzakelijk steenkolen van Japan
vervoerd tegen geringe vrachtprijzen, liet
aandoen van Shanghai gaf belangrijke teleur
stelling ; het opnemen in de route van
Macassar bracht het tegendeel. Suiker en steen
kolen zijn de voornaamste transportartikelen.
Door bev' rdering van sneller verkeer hoopt
de directie het vervoer uit te breiden o:n
daardoor tevens niet uitsluitend afhankelijk
te zijn van de vrachtiuarkt van bovenver
melde stapelartiken. Een nieuw schip is be
reids in aanbouw. liet saldo van de exploi
tatie is ruim ? 331.000. Zou specificatie
daarvan de beoordeeling van de resultaten
niet gemakkelijker maken? Op de kosten
van opricbting wordt ruim ? (io'.d'iO afge
schreven. Die rekening vind ik op de balans
toch nog voor ? 128.000 en met het creëeren
van een vernieuwings- en reservefonds is
nog geen begin gemaakt. Voor afschrijving
op de stoomschepen is ruim ? 130.000 be
stemd, d.i. ruim 6 pCt. van de balanswaarde
van die bezittingen. Voor koersverschillen
wordt ? 8000 gereserveerd. Den aandeel
houders wordt 5 pCt. dividend uitgekeerd.
Tot betaling daarvan is n ton noodig,
waartoe de beschikbare middelen ruimschoots
voldoende zijn. De koers der aandeelen
wisselde in 1V04 tusschen 82 tot 106%.
Ten slotte nog een opmerking betreffende
de bankengroep. De aandeelen Ned. Bank v.
Zuid Afrika sprongen van 114 tot 104 terug,
tengevolge van het teleurstellend bericht dat
de geheele winst voor afschrijving zal worden
gebruikt en dus geen dividend zal worden
uitgekeerd.
De'sGravenLaagsclie Algemeen Voorschot
bank publiceerde een gunstig rapport omtrent
den tinanciëelen toestand endeadminstratitve
inricliting dezer onderneming, onderteekend
door vier aandeelhouders met goedklinkende
namen, en mede onderteekend door een
instituut accountant-rapporteur.
De ontvangen jaarverslagen worden suc
cessievelijk besproken.
Amst., Marnixstr. 409. l >, T ? >n- -n a
Braam, Borneo". p Jum ' D' STIGTER'
Veiling van oude en moderne schil
derijen en antiquiteiten door de
firma Fred. Muller & Co.
In e Brakke Grond'' zullen deze kunst
schatten te bezichtigen zijn 24, 25 en 26
Juni. Ze zijn afkomstig uit verschillende
verzamelingen, dio de catalogus als
naatgewoonte noemt. De collectie Tatarsky uit
Petersburg is vooral belangrijk om haarinhoud
aan oude kunst. Daar zijn werken onder van
W. van Aelst, de twee Breughels, (de jonge
Pieter on Jan) Breenbergh, Bril, Van Goyen,
De Heem, Kiek. Haarlemsche Vermeer, J.
van Xoordt, Van dor Pool, Jan AVeenix en
anderen. Een andere catalogus geeft verschil
lende grooto namen van moderne meesters,
waarbij, naar de reproducties to oordeelen,
vooral werken van Mauve, Lsraëls, Poggenbeek
en Blommers te noteeren vallen. Een dorde
catalogus vat samen oude schilderijen en
de antiquiteiten. Ik vind hier onder do ouden
nog verschillende namen dio zeer aanmer
kelijk hot hierboven gegeven aantal vermeer
deren kunnen; ramen als Cuyp, Willaert",
Vroom, Verspiunck, (deze boido tot boden
in het ILiurJemsch museum aanwezig).
Ravesteyn, Maes, P. du Laor, Van der
Heydon, Janzoon van Geulen, l!, van dor Ast.
De antiquiteiten, beslaande uit meubels,
porcoloin en :;;:rdower!f. sculptuur,
zilverwerken, kleinodieön etc., vormen samen een
givot aantal nummers.
AV. S.
iHtiiiiMimtiiiim
door D E i x K i: A n.
Zoekende liep men de kampongs af: Pa
Sastro" was verdwenen en dat onder verden
king van moord op zijn kind.
Daar stond het. verlaten huisje, schuilgaande
onder breedbla iige pisangboomen ... do geit
stiet oen klaagzang uit om nooit, te voren
ondervonden vorwaarloozing on hot kleine
uupje, op oen houten kruk gezeten, stik etn
lenig pootje vooruit, mot niet te miskennen
smeekbede om iets eetbiuirs voor het hongerige
maagje. Rammelend aan do ketting, waagde
hot een sprong en griste een dookoe uit oen
bruine kinderhand. Vlug sprong hot mot den
buit tem/, stopte dien in een wangzuk en
kook triomfantelijk de saamgescho jlde kinder
schaar aan, dio luid lachend zich in kleinere
groepjes verdeelde om over do vroegere be
woners van 't verlaten huisje to sproken,
Als Mok Sarina druk werk had. waren
ze immers geroepen en mochten ze op de bank
voor 't huisje mot kleinen Sidin spelen ; hoe
lokker smaakte do pisang gareng, die hun
tot belooning word gegeven. En nu was
die vrijgevige. Mok Sarina zoo op eens ge
storven en was er oen lijkjo gevonden, met
den stroom een heel eind afgedreven, dat van
kleinen Sidin" on zijn vader, Pa Sastro",
was zoek on bleof zoek.
V:
-.',
>:Diep gebogen en als wezenloos volgde
Sastro do baar, die. gedragen door
karnpongbewoners en gevolfd doer familie en bekenden,
zijn goedo vrouw naar het kerkhof bracht.
Luid-.- weerk'onk bet la llali. luli !'' eentonig
terugkeerend, en ais Sastro oen enkelen keer
liet hoofd oprichtte, wakker geschrikt door
die klanken, dan bleek uit den angstig ver
suften blik, dat iiij de omgeving trachtte te
herkennen en vooral «lat siczang, dat als van
Torre op zijn ooren indrui.-clite.' En verder
«ing do tocht : familie-leden on vrienden achter
de baar hiov-en hun eentonig refrein weer
aan, tot de ,-chaie S;et kleine inlandschc
kerkhof betrad. De gun- dor melatHs,
overvloe lig op hel witte bekleedsel der baar
neergelegd, woei over tot hem en weereven
vermocht dit de wozenlouslioid der trokken
te ontspannen. Daar word do kist neer
gelaten !
* ->r
~Wat beteekent do,: oploop van mensclien!
Ltnig mot n sprong richtten huHJongens
zich op; toekuu r, j lids werpen vlug
doslondar.g voor do brand'. nde zon om 't hoofd;
baboes met en zonder do hun toevertrouwde,
kinderen reppen zicii naar den grootoii weg
om te z.ion, wat daar voorbij komt.
Te midden van twee polilie-oppassers gaat
een inlander, stevig gekneveld, maar als
werkluigelijk, diep gubog<-n, voort.
Men nadert het residentie-huis en 't nieuwtje
vliegt reeds vooruit, dat Sastro, de moor
denaar van zijn kind. opgespoord, gevat is.
En straks vertelt de oppas, hoe men, onder
overhangende, dicht bebluderde boomou en
struiken, den schuldige gevonden hooft,
zittende aan de riviorkant. Eerst op niets
lettend, strak voor zich uitstarend, had hij
zich laten binden, kalm on gelaten, om later
gewillig mot hen mee te gaan.
Do assistent- resident, oen waardig on
mtnsclilievend man. begon zijn verhoor. Do toe
dracht dor zaak was bom zoo vreemd, zoo
ongemeen voorgekomen, dat hij begreep niet
mot een gewoon misdadiger te doen te bob
ben ; oor met oen zielszieke. Door nauw
keurig ingewonnen inlichtingen naar Sastro's
vroeger loven, wist hij dat hij een gelukkig
echtgenoot, een liefhebbend vader was geweest,
geacht als een ijverig kampongbewoner bij
zijn hoofden.
Hij sprak hem dan ook toe op de hem
eigen, warme, sympathieke manier, die steeds
vertrouwen had gewekt bij den inlander. De
man die er kommervol uitzag, tot op het
been vermagerd, werd ontdaan van de knel
lende banden en dit gaf al Tast verademing.
Langzaam, telkens in mijmering verzonken,
begon hij zijn verhaal. Teruggekeerd van de
begrafenis had hij zijn kicd in de armen
genomen, was er mee naar de rivier gegaan
en toen was hij in een toestand gekomen,
waarvan hij zich weinig herinnerde.
Hoelar,g hij aan dien ri derkant gezeten had?" Hij
wist het niet." Of bij het kind in «Ie rivier
geworpen had?" Hij wist het niet."
Zwijgonti, in volle berusting afwachtend,
welk vonnis over hem zou worden geveld,
zat daar de arme Sastro, een schim van 'tgeen
hij vroeger was. De zaak naar den landraad
te verwijzen, den man in zijn verdriet en
ellende over te geven aan hartelooze behan
deling. . . niet alz.oo de assistent-resident.
Met een paar minzame woorden gaf hij
den arme te kennen, dat hij begreep hoe
diep zijn smart was, en werd den oppassers
gelast «ion beschuldigde nu weg te voeren,
maar vooral hem toegevend' en goed te be
handelen.
Op den weg naar S. reed ratelend een
mylord om stil te houden voor liet aldaar
gelegen krankzinnigengesticht. De
assistentresident stapte uit tjn had een ernstig onder
houd met den direkteur dier inrichting.
Beide heeren waren het hierover eens: een
oppassend huisvader wordt niet op eens een
laag moordenaar." Sastro, krankzinnig ge
worden door den plotselingen dood zijnor
beminde vrouw, had in een vlaag van waanzin
zijn kind in 't water geworpen. Hij werd
opgenomen i u 't gesticht.
Zóó recht" te spreken, uitte zich later
de gesüohtKÜrfcteiir, vermag een man als
A. . . ., die zich de moeite geeft, het zielelevon
van den.inlandor na t o gaan en zoo ook de gees
telijke stoorni-sen waarneemt. In de meeste ge
vallen zou deze zaak naar den Inndraad zijn
verwezen en de man als moordenaar" ge
hangen."
Don Haag, 20 Juli '05. (Historisch).
imiMimiiiifciMi
Jk
u,
Den WelEl Geb. Heer f, SratM,
WelF.,1. GW-. J l a-r.
In uw schrijven over Nanringa's werk in
Amstercliüiimti' van 11 Juni 1.1., beweert
, ,1e soortnaam sensitift" besprekende:
Maar sensitieve kunst is een volkomen
(en)noodelcoze aanduidiüg, die slechts begrips
verwarring kan aanbrengen, nu daarmee bij
voorstellingen, die een ieder doodjievvonu
wedergave van de werkelijkheid kunnen toe
schijnen, zeker teeken- en schilderwerk als
eene bepaalde foortelijkhe.id wil (iiiderscheiden
zijn. Het geeft aanleiding tot het zoeken
naar de keuinerki-n van deze kunstsoort en
die zijn niet voorhands to vinden."
Afgaande op wat u dan verder beweert,
mag aangenomen worden dat u niet de drie
stadia in kunst: observatie, sensatie en extase,
beken l is. In de werken van Ue'iibrandr,
Erans Hals en v. d. Helst dunken z" mij bet
zuiverst waarneembaar. Du Seh u t i ei smaal t ij d '
van v. d. Helst zou een werk van louter
observatie-kunst ger.oenul kunnen worden,
onulat vorm en inhoud in niets verschilt van
wat een tretl'end juist gekleurde futogiafie
ons ook zou kunnen geven. In de
Staiilmeesters" van Rembrandt daarentegen ontdek
ik sensi'.ieve en extatische ui'.injjen, (.mdat
liet daaruit afstralende licht mij extatisch
doi.'t ontroeren en de kleuren, evenals de
Beethovensehe muziek, mij een eindeloozu
reeks sensaties geven. En tlnor de
buiiengewone wijze waarop Erans Hals ziel aan
zijn vormen weet te geven, onderga ik even
eens de extatische ontroering.
Van Xanninga's werk nu geven de kleuren
mij sensaties, omdat de voorsu-llii):.', hetzij
stilleven of landschap, niet A priori de uiting
van eene slaal'sche navolging der natuur is,
maarten complex van objectieve waarneming
en van sensitieve uitingen. Dio lamste, om
't met een voorbeeld duidelijk te maken, ont
staan volgendenvijs : Op Xo. 3 ) L'.-nte'' staat
een wit huisje. Dit huisje, in /ijn
jeugdigmooie lontesfeer, gaf XannitiL'a de sensatie
alsof daar een bruid woont. Xu is 't toch
veel mooier, dat do kunsten:;!!!' zijn ?M-nsatie
gelooft en gehoorzaamt en dienovereenkom
stig zijn kleuren bezielend leven geeft, dan
dat hij. Gudeinannetjesaehtig wijs redeneert:
maar woont daar wel een bruid?... Dat grijze
baksteonen huis, enz...." Zóó doende-zou
hij al het spontaan-levc nde in zich donden.
Men zou kunnen vragen, \vaason men de
gewaarwording dat ei' in dat huis een bruid
aauwe/i;; is. sensitief noem! ? Antwo trd: om
dat niet, het huis hot 'm doet; ma.ir het van
uit de zielestemming d;iarnp iieoidalen Ie licht
van den kunstenaar de brui'! in 't huis doet
wonen. En die waan is werkelijker en ook
lijnnr en O' '; geest vet'heiï'ender dan de meest
nauwkeurige observatie, en is even zoo gr >ot
als de mee-t machtige bogiips-v ertolk'ng van
een grijs gebouw onder een lonte-hemel.
Gradueel is er bijna geen verschil in de
uiting van eene fijngevoelde observatie en
dio van eene sensitieve gewaarwording van
een object. .Maar er is eene es.-'entit'jrl ver
schil. Het zit daarin dat in 't no iio^cnbük
een gruen-zwarto tleseli b.v.b. mijn aandacht
trekt om niets anders dan om zijn vorm en
kleuren (observatie); maar in ten ander
oogenblik kan bij ongekende ge waar wordingen
in mij oproepen, 011 a! naarmate de sugge
stieve kraeht nu van die >:-'waarwordingen
noemt men ze sensitief of extatisch.
Om het onderscheid nu oen,- op een andere
wijze te doen uitkomen : liet gaat er mee
als met hot hooron van kia-'sieke, muziek;
do n haalt er werelden van aandoening
uit (sensatie), een ander meent verstandig
te zijn door 't geluid als een mechanisch op
hem aankomende klank-trilling te ontleden
(observatie). Zijn hart. zijn gevoel, zijn
verbeeldingsvermngen kan of durft hij niet to
laten \v< rkeu.IErj isalsde logisch-rcdcneorende
mathematicus, die, om zijüverveling opeen
avondbal te verdrijven, uitrekent hoeveel
danspassen elk niencch en hoeveel al do aan
wezigen te samen op elke vierkame voet on
por seconde wol maakten. Terwijl na -/.i]n buur
man van de gebaren der dansenden een
groote schat van aandoeningen wist te krijgen,
verkreegonze arme mathematicus niets anders
dan een rekensom.
Ongeveer evenzoo, wel niet zóó erg, maar
toch ongeveer, gaat het met u, mijnheer
Steenhofi. U ziet de rulligheden op N's pastels;
maar u ziet niets van de daaruit sprekende
geest, die de dingen toch maakt tot wat ze zijn.
U ?iet niets van die mystieke kerk-iutérieurp,
die, volgens Odilon Redon, een nieuwe noot
vertegenwoordigen in de Hollandsche schil
derkunst. U ziet niets van die scherp, vlijmend
scherp geschilderde stadsgezichten Rustiek '
No. 70, Zondagmorgen" No. 30. Buurtleven"
No. 3! enz; die worden door u inde vogelvlucht
van uwe hautaine kunstbeschouwing als
werken van een stamelende techniek" be
titeld. En die groote, fursche on vlotte
sneeuw-paste! X'o. (i bleof ook door u onont
dekt of werd ook daar, evenals bij de anderen,
de rulligheden allén door u gezien?
U schrijft wel, dat in sommige pastels eene
stemming onmiskenbaar aanwezig is, maar
uwe woorden geven mij in niets de overtuiging
dat u ook maar n oogenblik van stemming
doorleefde.
Achtend,
J. J. LSAÜCSOX.
* *
*
Di n liter J. J. Itaücxon.
WelEd. H,\'r,
Wat is nu eigenlijk de strekking van uw
schrijven? Ik vind er toch geen bestrijding
van wat ik beweerde of van de algemoene be
schouwingen waarmee ik betoogen wou, dat
kunst zich niet moet opdringen onder verkon
diging van een leus, maar dat zij in haar ver
schijning allereerst, zoo niet uitsluitend, van
haar workelijken inhoud moet komen getui
gen. De kunstenaar moet niet trachten te
ovorroden, maar zijn werk zal ons overrompelen.
Uit die stelling tracht gij me niet te verdrij
ven; ook acht u mij wel mondig, schijnt het,
om over sensitieve kunst een woordje mee te
praten! Ik kan dan uit uw stuk alleen helder
lezen dit: dat gij van mij gevergd hadt het
werk van den heer Xanninga liooger te
echatton dan ik dood. Het spijt me nu haast, dat u
mij met do ..drie stadia in kunst: observatie,
sensatie, extase, bekend" acht te zijn; 't i»
me of u, bij uw verwijt van tekort te schieten
in mijn oordooi, zegt: je wiet nu wat sensi
tief is, do liet r Xanninga weet dat hij sen
sitieve kunstwerken voortbrengt, waarom
vindt je die dan niet mooi, a priori ?
Ik heb weinig lu-t mot u samen nu verder
aan 't uitspinnen te gaan van abstracte
bet'chouwingen over 't wezen der kunst, of de
mysterieuze werking i u een kunstemiarsziel.
Op verschillende, punten in h w verhandeling
over die zaken, zou ik al veel bemerkingen
on nadere uitleggingen noodig achten. Zooals
u onderscheidt de kunst van lïombrundt en
v. d. Holst, men kan er (voorloopig) mee in
stemmen. Maar uw argumentatie hooft heel
stoik don schijn alsof ermee bewezen wil
woeden dat de kunstenaar zijn sensutie's
in de hand houdt, als een materiaal waar
over hij do vrije en willekeurige beschik
king hooft. U denkt toch niet dat
Rombraiult bij hot schilderen zijner fitaalmeesters
zijn werkkracht putte uit het bewustzijn van
te vorkeeren in do sfeer van het extatische?
'k Geloof oerder dat hij werkelijk moer.de
do natuur s!;iaJ'-ch na to volgen." Dekennis
van zijn ontroeringen en do vil in do daad
houden bij den kunstenaar misschien even
nauw 011 raadselachtig velband, als do ziel
on het lichaam in de geheelo
men-chverschijning. Do energie tot handelen verhoudt zich
als 't ware mechanisch tot de expansie van
ei n uion.-eheiLjkhoid. Ei; ook do KOJIlelijk
heid van deze, bepaalt noodwi-ndijr bet karak
ter dor uiting, onverschillig in welken kunst
vorm dio gegeven wordt.
Jk wil door een kunstvoortbrengsel om
/ijn eigene macht, ontroerd worden, dan komt,
vanzelf zijn gedaante als oen belichaming
van een bepaalde sensatie zich kennelijk
onderscheiden. Ook bij gemis van toelichtin
gen of medt-doeüngen, bijv. dat de schilder
lnj het obseivoeren van een wit huisje in
zijn jeugdig-mooie lontosfeor1'" zich daarbinnen
0(11 bruid droomde, (!) zal de openbaring
komen.
't Is of we daarmee in hypnoze gebracht
mouten worden om een schilderij mooi te
noemen. A's nu al do/.e werken gaaf en
puur waren (onverschillig welke sensatie's,
en hoe die eok «duidelijk to detei'inineoron
zijn, zo m jeton toch bij den beelden kunste
naar, sleurende op de obsrrvaUo, hun uit
drukking vinden in kleur on l i. n,i die toe
lichtingen en zieishekentenisseii zouden het
genot er van niet verstoren, integendeel
misschien.?-Xu de macht tot ir.ting echter
nog iaii'j; niet geö.'onrodi.d is aan do pretentie
van wat ze willen schijnen, zie ik daar to
veel in : tretl'ende verdichtselen li<>i\'n<>p de
observatie. Onder hel, noodige Vuorbohoud
heb ik evenwel mijn waardeering van Xan
ninga's werk uitgesproken, en wel vooral bij
zijn schilderijen. Ik sta er echter niet voor
als u mot een: /// im/nn il-r «/)*.'(/< <Y kuurt,
om ui dio teekenin^en mot hun vaak rullige,
ja wozenlooze, pastelklenrtjes
(nsomskarakterioozo lijntjes, onvoorwaardelijk om hun
voorgewonden geestelijken inhoud to ver
heerlijken. Zulk een verheerlijking, we)
verklaarbaar bij een inlimus, kan schadelijk
Worden voor oen, dio no;; slechts zér ge
deeltelijk bereiken mocht, en kuil er loo bij
brengen, dat bij hom ivaarneming-van-zich
zelf, allengs meer do overhand krijgt op do
gewaarwordingen, de natuurlijke sensatie's.
W. S_TH,i:.\lI01T.
IMMmimillMIMIMinMIlUIIHIIHHHmHIIIIMIlifc»
HET EERE-KRUIS,
van Bourqnin; een aardigheidszet, ingezonden
door den heer G. van Leeuwen. Amsterdam.
Zwart (1.0 schijven).
2e Jaargang. 25 Juni 1905.
Red.: '.'. Jf. BROEKKAMP, Damruk 59, Amst.
Verzoeke allo mododoolingon, deze rubriek
betreffende, te richten aan bovenstaand adres.
Probleem XP. 35 is goed opgelost door: l
L. Goudsmit. K. (.'. do Jom_'o, G. van Leen- j
won, E. J. do Wolf, Amsterdam; J. Blaauw, j
K. Uouwes. X". Botiwes, D. Kikko, Edatn; i
.1. Luteijn, Groede: A. Toxopius, Groningen; ]
l'. Muilwijk, (iroot Ammers; W. van Duulen, j
J. Kortgcns, Haarlem; K. Koster, Hoog ('ar- j
spel; W. Vijn, [loogwoud; II. S. Louw, Mon- j
nikkendam; J. Meijer, Xijiuegon; T. J. liouwes, j
Spijk (Gr.j
u
Wit (18 schijven).
Men heeft ons medegedeeld, dat dit pro
bleem is opgedragen aan president Loubet
van Frankrijk.
Over 14 dagen vermelden wij de oplossing
en daarna de namen van hen, die ons binnen
dien tijd de goede oplossing hebben toe
gezonden.
UIT DK DAMWERELD.
Te Marseille zal van l tot 31 Ju'.i a.?., een
groot concours gehouden worden, om het
kampioenschap van Marseille. Vele bekwame
spelers zullen hieraan deelnemen, en de strijd
belooft hoogst interessant te worden.
Wij ontvingen mededeeling, dat aan de
simultaan séanco in De Kroon" te Amster
dam, j.l. Zaterdag 17 Juni, hebben deelge
nomen 30 spelers. Hiervan was de uitslag
als volgt: "Door den heer J. de Haas werden
24 partijen gewonnen, 3 verloren en 3 remise
gemaakt.
De winners waren, de heeren J. ZurelL
J. Kater en 11. \V. J. Kooring.
Stand der Correspondentie partijen.
(Zie de rubriek van 11. en 18 Juni 1.1.).
14. Z 2,4, (i, S/11, 13/14, 17, 19, 21, 24
22. W 22. 2S, 32/33, 35/3(i. 38/3i), 42,45. 48 41;
l G. Z. J/4, 6, S/!/, il, ll-j/iy, 23.24 ' '
17. W20.2S. jjl/3^, 35/89, 42,43', 45, 48 50
2'.». Z 2 3, 5/8, 10, 11' u. K; 17 ~
23. W 25, 31, 34/30. 41, 43/40. 4S 49
30. Z 2;3, 5/6. 8, 12 13, l(i ?_>(>, -J
2G. W 21, 26;27, 29, 31, 35.30, 40/13, 45, 48
32. Z 2,3, 5, S/;l, l l 13, In/10, l S; l 'J. 23,25 20,29
23. W 27 2S. _30/.'i2, 34 H>. 42/4:!. 45. 4.S
33. Z 3, 5 G, s. fj, 13/10, 21, 24/25, 27"
23. W 28. 32/40, 42/45. 48
34. Z 2. G, N/14, Ui, ItTTT), 21, 23 ^4
23. W 25. 27 28. 32,33. 35. 37;38. 40 42. 44/46, 4S
35. Z 2/3, ti/9, l J/i 2, In l G, 2o
28. W 27. 29, 31 .?32, 34. 36 37, 40, 42, 46. 49
36, '/j 2,3, G, 8/y, 11, 13, 15:77), J i'. 21, 23/24
25. W 22. 28, 30. 3233. 35;39. 41,42, 4,s;49
37. Z. 3, 6, S, 10/13, 15, 16, IS, 20, 23
25. W 26/27, 02. 35/36. 38,40. 43/45.47-18
38. Z i, 5/0, 8, 12, 15/16, l'.l, 21, 24
25. W 34 35, 5ff, 41/42, 44, 40/17, 49. dim 25
39. Z L' 3, d, u, U, ly/ao, 23/24
23. W 29, 3237. 39/45, 48
40. Z 3, G/9, 1-MO, !.8~ 23,24, 26
22. W 27 28. 31), 32/33, 35/39. 42/43, 47/48. 50
41. Z l, 3, G, 811, 13, 15, 20, 25 L'G, 3U
'"
_
42. Z 3, G.y, ~2 Ui, 18 1 9, 21, 23,24
~'!' ^' 27/28. 3D/33, 35,36, 38,39, 42 43. 45/46,48
44. Z ?_' 3. 7/9, 13 l 7, 21' 21, 25 23
25. W 23. 27, 32. 3-1/37. 3,9 43. 45, 47
-15. Z 2, 5, ld, l.'.TÖTTs, ~2(' .23
27. W 29 30, 32 34, 39/40, 44, 46 47, 49.
C O K l i V, S P 0X1) E N T I E - \V E D S T l i IJ D
Tabel der gespeelde zetten van Wit.
^ r ; ~, r : ^ ~
i~"j ?% ' O -S< : yl ^,
-°: OJ : c;
No.
Voortzetting van partij :
17.034-30, L 25:34
25. E 37-31, B 26:37
27. E 37-32, G 25:34
2S. E 32-28, J 18:29, E 39-34, J 29:40
35. E 33-29, K 24:33
59. K 44-39, J 25:34
73. N 27-22. B 18:27
74. X 29-24. 1) 19:30
77. .X 49 14, K 25:34
gedw.