De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1905 16 juli pagina 9

16 juli 1905 – pagina 9

Dit is een ingescande tekst.

Na 1464 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Het mastklimmen naar de Minister-portefeuilles. Het portret in den koffer. (UIL) MAMA : Alfons. jongen, bengel ... is grootpapa Loubet daar óók bij geweest." Duitsche gemoedsrust. (J-u g end.) TVKD. MAAGD : >e jongens, durven jtiilie niet?" KOOR VAX DE EOO-I;KZOI:KEI;S : Ach, Mevrouw, die coca^nemast is zoo verbazend glad." Deutsche Gemüthsrube Pau', ff:-:;'. (M rtchca)is de beurt aan de dame. (Boston Wenn der gallische Ilahn krabt auf dein englischen Mist, Gibt's einoii Krieg, o J e r 's b i o i b t w i e es i s t. De belangeloozen in Marokko. (UU:.) 1 A '\ < "O Dictator Trepow. (Jity,'n<1.) Alleen kijken! Xiet aankomen! Nu ziiaen we eens zien. wie dat liet eerst ,//. / uitlioudt. Niet dringen, mijne lieeren . . . aanstonds is bet vi beurt! Bleloof, II. (Slot). De blauwe kleur" heeft altijd een eenigszins ongunstige beteekenis. (Jok in andere talen. Een nonte bleu" ia een vertelseltje, een sprookje; diables bleus", zijn hersen schimmen ; un coup bleu" schot in 't wild, in de lucht, terwijl men een pnrti bleu" zegt van een rooverbende. Zegt een Engelschman niet: I am in the blues" TOOI-: ik heb het land! Voor St. Juttemis, d. i. een tijd die nooit komt: In a blue nioon ?" That is enough to give you tlie blues" zegt een landerige, landziekige zoon Albions, terwijl the blue devels" (anders dan Franache di ables bleus") de naam is voor delirium tromens, een overmatig gebruik van blue-ruin", d. i. hellevocbt, sterke drank. In het Duitsch vindt inen ook nog de uitdrukkingen : ein blaues Wunder aehen", voor verstomd staan, en einen blanen Montag maehen" voor: Maandag houden. De Dinsdag was van ouds een dag geschikt geoordeeld voor al!e werk. De oude afleiding van Dings-dag, d, w. z. de dag voor het ge?ding", de rechtspraak, U sedert geruimen tijd opgeborgen bij al de verklaringen die zuiver op den klank af, bij schijnbare natuur lijkheid, de grootste onwaarschijnlijkheid hebben, en daarom bij nader onderzoek wer den afgedankt. Het is de dag van den oud?Germaanschen krijgsgod wiens naam in 't eerste lid verborgen zit. Kan het anders, dan dat die dag gunstig moest zijn voor hen, die iets wenschten te ondernemen '.' Vooral, omdat mt-n toch eindelijk eens moest aanvangen. En langer uitstellen kan alweer niet, want Woensdag, de Wodansdag, ?werd weer minder gunstig beoordeeld. Althans iiniii .jinnHiHiiiilMiuiK voor gewichtigen arbeid die door de heksen, op Woensdag bij voorkeur uitrijdend, licht kon worden tiei-t-oord. En vond men daarvoor niet in het Nieuwe Testament de bevestiging door het feit, dat Judas zijn mee-'ter op een Woensdag verried? JU<x.i/ die dag niet een ongeluksdasr zijn '.' AU d« Donderdag niet aan den opperdonderaar, aan den go l des hemels die den bliksem slingert en den donder doot ratelen, dient gewijd te zijn, welke dag zou het dan wezen '! .Reeds Jupiter slingerde bij de Komeinen, Zeus bij de Oirieken zijn Donnerkeule" en Donar met zijn geweMi ^en hamer nam bij de Germanen die, taak van Griekenlands en Rome's goden over, Xou daarvan de gewoonte zijn afgeleid om vergaderingen te presideeren met hamershur, bij vcrkoopingen met den hamer af te slaan?" Hoeveel raadselachtig blijft er toch, zelfs bij de aliergewoonste gebruiken in ons dagelijksch leven over, waarvan wij geen verklaring kunnen geven, waarnaar wij slecht kunnen raden en gissen ? Een feit is het infusschen, dat over het algemeen de Don lerdag werd beschouwd als de dag geschikt voor het sluiten van verdra gen, van huwelijken, van verkoopingen e. d n der weinige dagen dus van de week dien men niet als een ongeluksdag beschouwde. Want ook de Vrijdag was weer een Dies ater", een zwarte, oen oiittehiksdag. Aan de afleiding zou men het niet zoggen. Met vrij, frank, heeft de naam niets te maken. Het is niet de dag waarop men vrij-af heeft, zoo als men eertijds op den klank afgaande, dacht. Evenmin heeft het woord iets uitstaande met den naam Freya, de zuster van Freyz, het Noorsehe godenpaar. Maar wél met F'ria, de oud-Germaanscbe godin der liefde, de Venus der Komc-inen, de Aplirodite der Grieken. En terwijl mt'.u zuil meenen dat een <iag, gewijd aan de/.e iieftalligste en meest algemeen behulp'.amo der hemelbewoners een geluksdag bij uitnemendheid, een feest- en genots-dag van bet zuiverste gehalte moest zijn, bemerken wij dat hij, onder den invloo;l vai\ hot ehrUtend'.'Hi, tot r'e.n ongeluk.--dag bij uitnumendlieid werd. Wie zal een huwelijk o;) een VrijM.i^' jbiit-u, om daarna <!o boo wereld de aanleiding te geven tot de spreek wijze : hij is op een Vrijdag getrouwd'', in de beteekenis van : zijn huwelijk is onge lukkig '.'" Maar onder <!en invloed van het Christen dom inntxt deze dag wel tut een droef heidsdag worden, Werd Jezus niet op een Vrijdag gekruisigd ? En men moet teruggaan tot <ie;i tijd. toen liet Christendom zijn invloed nog niet had doen gevoelen, om den Vrij- (Venu-0dag terug te vinden als een dag van vreugd en opgewektheid. Dat dit ook bij oude vol keren het geval was, blijkt niet alleen b;j Grieken eu Uomoinen. Ook bij de Moham medanen is de Vrijdag, de Dschuma, do heilige dag dor rust, geen ongeluksdag. Thans schiet nog slechts du Zaterdag over. Men zou kunnen verwachten, dat deze nu weer eens een gunstige uitzondering zou maken eu voor afwisseling een geluksdag zou zijn. Maar neen ! Kinderen op den laatsten dag der week geboren werden huichelaars! Zóó wordt door het volksgeloof geleerd. Ken voorrecht daaraan verhonden (misschien wel de aanleidendo oorzaak van hun gebrek ?) wa% dat ze nauwkeuriger hoorden en scher per zagen dan andere stervelingen. p Zater dag werd niets nieuws ondernomen. Een tamelijk logisch volksgeloof, want door den daaraan sluitenden Xonda..:. wanneer men niet werken m'>'-!'t, moest de arbeid (och blijven liggen eU wanneer dan daarbij nog; weer de Maiinduu' Uwaui. waarop men niet ai-bei ien ii-',l,l--, .|an werd liet op Zaterdag be,ponnen werk 'wee dagen gestaakt. Toch man men op Znferdag niets onafgedaan laten. Werk dat n;"t vnk'iiidiajd was. werd den vol genden nacht heksen bewaakt en door /?>n.la afgespccinen. En hulp niet gesteld was, is duivel dal men op zulk te begrijpen. ..laar t'?"?h ontlireekr o >!; aan den Xatenlag do licht/.iide in den. werkelijken zin niet. < urn Xa'aTi'aa; zoo kwaad Of u<: zun scliijiil, vroeg of laat. En li;er;i!.-èstaat zeker de volksmeening in verbaiul, dat op XatenUig de zon altijd wel eeiriL'e o ..'"nbiikken «cliijnr. waarom men dan ook spreekt van ..Sabbath-weertje." De schrijfwijze ..Satur'la;:", als alleiding van Siituniu.s, den la;ijnsi:li(!ii ':aai-god heefc men laten varen. Wa;vvo'.u is niet vocht dui delijk. De taalkundigen zijn vrij wel een stemmig, dat de c o d .Saturnus tocii in het woord ligt opgeslot 'n, a! vindt men in 't IToojrdiiitsche Sum<ut<,> en in het Eransche riamedi ook het Latijnsche woori Sabattum (^r Sabbath) terucr. Doch merkwaar li;» is het xekcr, dat het meerondeel der dagen van de week tot ongeluksdaien wwdeu in de gedachten Van het volk. Moet dat zijn .oorzaak vinden in een diepgeworteld pessimisme 't Mag men aannemen, dat liet volk, de spraak makende gemeente het leven eigenlijk besehouwt als een aaneenschakeling van don kere da.sren, waartusschen slechts een enkel vroolijk zonnestraaltje kan doorbreken? Of is het een onbewuste waarschuwing: liet leven i- ernstig, de levenstaak is zwaar ( mensch, denk er aan u voor Ie bereiden op j proote teleurstellingen! Bemoedigend is bet volksgeloof zeker niet. en bij, die zich licht laat K-iden door voorgevoelens, vindt aanlei ding te over tot bange vree5. En er zijn er nog genoeg, óók ouder de ontwikkelden, die hun knooppn tellen" en kruis of munt" werpen vóór ze iets pc'.viehtigs oijdenieuien. En wie meent, dat alleen bij de heidenen in den ouden tijd in stille geloften werden ge) daan voor de vervulling van hartewenschen, j vergiet zich deerlijk. Jn dezen zin leven er { nog heidenen genoeg zelfs iu onze aller-be schaafdste kringen. Doch genoeg. We zapen ook in de dage lijks gebruikte dagnaim-n vee! raadselachtig», We zitten.'' om weer een scheepsterm te gebruiken, ..aan don grond." En wanneer wij in zulke gevallen maar IKÏS weten te verklaren, dan mogen we reeds Mij zijn. Zóó zal elke vingerwijzing tot opheldering van duisterbeden in onze moedertaal, elke vonk van licht op liet gebied van folk-lore, wel kom zijn. Ieder werke daartoe mede zooveel hij kan. Maar tevens bedenke hij, dat tegenover elke verklaring van ne zijde minstens drie weige ringen staan. Want niets is meer tubjeetief dan de verklaring van onbegrepen of onver klaarbare uitdrukkingen. Laat dit echter niet afschrikken van het wagen van pogingen! Xoyt heeft het iemand hier zoo klaer Of 't hapert noch al hier of da ir.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl