Historisch Archief 1877-1940
Na 1464
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Het mastklimmen naar de Minister-portefeuilles.
Het portret in den koffer. (UIL)
MAMA : Alfons. jongen, bengel ... is grootpapa Loubet daar óók bij geweest."
Duitsche gemoedsrust. (J-u g end.)
TVKD. MAAGD : >e jongens, durven jtiilie niet?"
KOOR VAX DE EOO-I;KZOI:KEI;S : Ach, Mevrouw, die coca^nemast is zoo verbazend glad."
Deutsche Gemüthsrube
Pau', ff:-:;'. (M
rtchca)is de beurt aan de dame. (Boston
Wenn der gallische Ilahn krabt auf dein englischen Mist,
Gibt's einoii Krieg, o J e r 's b i o i b t w i e es i s t.
De belangeloozen in Marokko. (UU:.)
1 A '\
< "O
Dictator Trepow. (Jity,'n<1.)
Alleen kijken! Xiet aankomen! Nu ziiaen we eens zien. wie dat liet eerst ,//. / uitlioudt.
Niet dringen, mijne lieeren . . . aanstonds is bet
vi beurt!
Bleloof,
II. (Slot).
De blauwe kleur" heeft altijd een
eenigszins ongunstige beteekenis. (Jok in andere
talen. Een nonte bleu" ia een vertelseltje,
een sprookje; diables bleus", zijn hersen
schimmen ; un coup bleu" schot in 't wild,
in de lucht, terwijl men een pnrti bleu"
zegt van een rooverbende. Zegt een
Engelschman niet: I am in the blues" TOOI-: ik heb
het land! Voor St. Juttemis, d. i. een tijd
die nooit komt: In a blue nioon ?" That
is enough to give you tlie blues" zegt een
landerige, landziekige zoon Albions, terwijl
the blue devels" (anders dan Franache di
ables bleus") de naam is voor delirium tromens,
een overmatig gebruik van blue-ruin", d. i.
hellevocbt, sterke drank. In het Duitsch
vindt inen ook nog de uitdrukkingen : ein
blaues Wunder aehen", voor verstomd staan,
en einen blanen Montag maehen" voor:
Maandag houden.
De Dinsdag was van ouds een dag geschikt
geoordeeld voor al!e werk. De oude afleiding
van Dings-dag, d, w. z. de dag voor het
ge?ding", de rechtspraak, U sedert geruimen
tijd opgeborgen bij al de verklaringen die
zuiver op den klank af, bij schijnbare natuur
lijkheid, de grootste onwaarschijnlijkheid
hebben, en daarom bij nader onderzoek wer
den afgedankt. Het is de dag van den
oud?Germaanschen krijgsgod wiens naam in 't
eerste lid verborgen zit. Kan het anders, dan
dat die dag gunstig moest zijn voor hen, die
iets wenschten te ondernemen '.'
Vooral, omdat mt-n toch eindelijk eens
moest aanvangen. En langer uitstellen kan
alweer niet, want Woensdag, de Wodansdag,
?werd weer minder gunstig beoordeeld. Althans
iiniii .jinnHiHiiiilMiuiK
voor gewichtigen arbeid die door de heksen,
op Woensdag bij voorkeur uitrijdend, licht
kon worden tiei-t-oord. En vond men daarvoor
niet in het Nieuwe Testament de bevestiging
door het feit, dat Judas zijn mee-'ter op een
Woensdag verried? JU<x.i/ die dag niet een
ongeluksdasr zijn '.'
AU d« Donderdag niet aan den
opperdonderaar, aan den go l des hemels die den
bliksem slingert en den donder doot ratelen,
dient gewijd te zijn, welke dag zou het dan
wezen '! .Reeds Jupiter slingerde bij de
Komeinen, Zeus bij de Oirieken zijn
Donnerkeule" en Donar met zijn geweMi ^en hamer
nam bij de Germanen die, taak van
Griekenlands en Rome's goden over, Xou daarvan
de gewoonte zijn afgeleid om vergaderingen
te presideeren met hamershur, bij
vcrkoopingen met den hamer af te slaan?" Hoeveel
raadselachtig blijft er toch, zelfs bij de
aliergewoonste gebruiken in ons dagelijksch leven
over, waarvan wij geen verklaring kunnen
geven, waarnaar wij slecht kunnen raden en
gissen ?
Een feit is het infusschen, dat over het
algemeen de Don lerdag werd beschouwd als
de dag geschikt voor het sluiten van verdra
gen, van huwelijken, van verkoopingen e. d
n der weinige dagen dus van de week dien
men niet als een ongeluksdag beschouwde.
Want ook de Vrijdag was weer een Dies
ater", een zwarte, oen oiittehiksdag. Aan de
afleiding zou men het niet zoggen. Met vrij,
frank, heeft de naam niets te maken. Het
is niet de dag waarop men vrij-af heeft, zoo
als men eertijds op den klank afgaande, dacht.
Evenmin heeft het woord iets uitstaande met
den naam Freya, de zuster van Freyz, het
Noorsehe godenpaar. Maar wél met F'ria, de
oud-Germaanscbe godin der liefde, de Venus
der Komc-inen, de Aplirodite der Grieken.
En terwijl mt'.u zuil meenen dat een <iag,
gewijd aan de/.e iieftalligste en meest
algemeen behulp'.amo der hemelbewoners een
geluksdag bij uitnemendheid, een feest- en
genots-dag van bet zuiverste gehalte moest
zijn, bemerken wij dat hij, onder den invloo;l
vai\ hot ehrUtend'.'Hi, tot r'e.n ongeluk.--dag bij
uitnumendlieid werd. Wie zal een huwelijk o;)
een VrijM.i^' jbiit-u, om daarna <!o boo
wereld de aanleiding te geven tot de spreek
wijze : hij is op een Vrijdag getrouwd'', in
de beteekenis van : zijn huwelijk is onge
lukkig '.'"
Maar onder <!en invloed van het Christen
dom inntxt deze dag wel tut een droef
heidsdag worden, Werd Jezus niet op een Vrijdag
gekruisigd ? En men moet teruggaan tot <ie;i
tijd. toen liet Christendom zijn invloed nog
niet had doen gevoelen, om den Vrij-
(Venu-0dag terug te vinden als een dag van vreugd
en opgewektheid. Dat dit ook bij oude vol
keren het geval was, blijkt niet alleen b;j
Grieken eu Uomoinen. Ook bij de Moham
medanen is de Vrijdag, de Dschuma, do
heilige dag dor rust, geen ongeluksdag.
Thans schiet nog slechts du Zaterdag over.
Men zou kunnen verwachten, dat deze nu
weer eens een gunstige uitzondering zou
maken eu voor afwisseling een geluksdag
zou zijn.
Maar neen ! Kinderen op den laatsten dag
der week geboren werden huichelaars! Zóó
wordt door het volksgeloof geleerd. Ken
voorrecht daaraan verhonden (misschien wel
de aanleidendo oorzaak van hun gebrek ?)
wa% dat ze nauwkeuriger hoorden en scher
per zagen dan andere stervelingen. p Zater
dag werd niets nieuws ondernomen. Een
tamelijk logisch volksgeloof, want door den
daaraan sluitenden Xonda..:. wanneer men
niet werken m'>'-!'t, moest de arbeid (och
blijven liggen eU wanneer dan daarbij nog;
weer de Maiinduu' Uwaui. waarop men niet
ai-bei ien ii-',l,l--, .|an werd liet op Zaterdag
be,ponnen werk 'wee dagen gestaakt. Toch
man men op Znferdag niets onafgedaan laten.
Werk dat n;"t vnk'iiidiajd was. werd den vol
genden nacht
heksen bewaakt en door
/?>n.la afgespccinen. En
hulp niet gesteld was, is
duivel
dal men op zulk
te begrijpen.
..laar t'?"?h ontlireekr o >!; aan den Xatenlag
do licht/.iide in den. werkelijken zin niet.
< urn Xa'aTi'aa; zoo kwaad
Of u<: zun scliijiil, vroeg of laat.
En li;er;i!.-èstaat zeker de volksmeening
in verbaiul, dat op XatenUig de zon altijd
wel eeiriL'e o ..'"nbiikken «cliijnr. waarom men
dan ook spreekt van ..Sabbath-weertje."
De schrijfwijze ..Satur'la;:", als alleiding van
Siituniu.s, den la;ijnsi:li(!ii ':aai-god heefc men
laten varen. Wa;vvo'.u is niet vocht dui
delijk. De taalkundigen zijn vrij wel een
stemmig, dat de c o d .Saturnus tocii in het
woord ligt opgeslot 'n, a! vindt men in 't
IToojrdiiitsche Sum<ut<,> en in het Eransche
riamedi ook het Latijnsche woori Sabattum
(^r Sabbath) terucr.
Doch merkwaar li;» is het xekcr, dat het
meerondeel der dagen van de week tot
ongeluksdaien wwdeu in de gedachten Van het
volk. Moet dat zijn .oorzaak vinden in een
diepgeworteld pessimisme 't
Mag men aannemen, dat liet volk, de spraak
makende gemeente het leven eigenlijk
besehouwt als een aaneenschakeling van don
kere da.sren, waartusschen slechts een enkel
vroolijk zonnestraaltje kan doorbreken?
Of is het een onbewuste waarschuwing:
liet leven i- ernstig, de levenstaak is zwaar
( mensch, denk er aan u voor Ie bereiden op
j proote teleurstellingen! Bemoedigend is bet
volksgeloof zeker niet. en bij, die zich licht
laat K-iden door voorgevoelens, vindt aanlei
ding te over tot bange vree5. En er zijn
er nog genoeg, óók ouder de ontwikkelden,
die hun knooppn tellen" en kruis of munt"
werpen vóór ze iets pc'.viehtigs oijdenieuien.
En wie meent, dat alleen bij de heidenen in
den ouden tijd in stille geloften werden
ge) daan voor de vervulling van hartewenschen,
j vergiet zich deerlijk. Jn dezen zin leven er
{ nog heidenen genoeg zelfs iu onze aller-be
schaafdste kringen.
Doch genoeg. We zapen ook in de dage
lijks gebruikte dagnaim-n vee! raadselachtig»,
We zitten.'' om weer een scheepsterm te
gebruiken, ..aan don grond." En wanneer
wij in zulke gevallen maar IKÏS weten te
verklaren, dan mogen we reeds Mij zijn. Zóó
zal elke vingerwijzing tot opheldering van
duisterbeden in onze moedertaal, elke vonk
van licht op liet gebied van folk-lore, wel
kom zijn.
Ieder werke daartoe mede zooveel hij kan.
Maar tevens bedenke hij, dat tegenover elke
verklaring van ne zijde minstens drie weige
ringen staan. Want niets is meer tubjeetief
dan de verklaring van onbegrepen of onver
klaarbare uitdrukkingen. Laat dit echter niet
afschrikken van het wagen van pogingen!
Xoyt heeft het iemand hier zoo klaer
Of 't hapert noch al hier of da ir.