DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1470 en de kosten noodwendig eene absolute even redigheid zou bestaan? Inderdaad heeft voor het bereiken van grootsche effekten menig maal den ruimen blik meer waarde dan een ruime beurs. En aan de eerste heeft het in casu ontbroken. Niet gevoeld werd dat het gold een monu ment te stichten als vertolking, meer dan dat, als symbool eener hooge en verheven bestemming; dat het gebouw van het Hof van Arbitrage niet kon volstaan te zjjn een geriefeljjk vredeskantoor" verbonden met een ruim boekenmagazijn, maar dat moest worden getracht de architektonische uiting te geven aan een wereldomvattend beginsel. Gelijk eene Akropolis de weerspiegeling is van het grieksche levensideaal, de kathe dralen der middeleeuwen van mystiek geloof en kerkelijke macht verhalen, een Versailles hecht en zuiver den geest belichaamt van het absolute koningsschap dat het deed ont staan, had ook het vredespaleis kunnen worden een monument dat iets te zeggen had, dat sprak van overtuiging en bezieling. Kan, zoo vroeg ik in de De Bouwwereld" 1905, No. 34, overtuigender dan in dit geval geconstateerd worden in welke mate de hoo gere, zinnelijke beteekenis der bouwkunst thans onbegrepen is; hare functie als monu mentale vertolking van den tijdgeest en zijne roerselen in het vergeetboek getaakt en zij, die jaar-duizenden achtereen geroepen werd de mijlpalen op den weg der menschelijke beschaving te stichten thans, als slachtoffer van nuchterder tjjden, ter bevrediging van in hoofdzaak stoffelijke behoeften eene ondergeschikter rol speelt?" Reeds de eigenschappen van het terrein werken fnuikend. In zooeren genoemd vak blad schreef ik daaromtrent: De hoop dat de keuze van een bouwter rein ter elfder ure nog tot een bevredigend resultaat werd gebracht doordien de regeejing op haar stuk zou blijven staan en het Malieveld worden aangewezen, ia niet in f ervulling gegaan. Het boekje van Zorgvliet dat ten slotte, toen ieder beu was van 't eindelooze gehaspel en coüte qui coitte een eind moest komen aan 't gesol dat de geheele wereld over lachlust gepaard aan spot en ergernis wekte, maar aangekocht werd, is feitelijk al even weinig als het vroeger aan gewezen weiland van freule Van Bylandt ge schikt voor eene, aan de beteekenis van een Vredespaleis" beantwoordende ontplooiing der architektuur. Hierby *s niet slechts te denken aan het bouwwerk in abstracto, voor zich beschouwd. Men heeft zich te stellen op hooger stand punt en te oordeelen naar het ruimer, meer omvattend beginsel dat zich in de laatste jaren opnieuw baan breekt, bouwwerk en omgeving in nauw verband tot elkander brengend, opdat door de innige en harmo nische samenwerking dier beide faktoren een stemmingsvol geheel als het verhevenste en volledigste eindresultaat kan worden bereikt. Op het Malieveld, waar het gebouw had kunnen worden gedacht in verband met een als definitief te beschouwen milieu van hoogst indrukwekkend ja plechtig karakter, was een architektonisch- monumentaal ensemble van hooger orde te stichten geweest. Het Zorgvliet-terrein, eenerzijds reeds begrensd door een wijk van twijfelachtige kunstwaarde, over eenige jaren ook anderzijds omsloten door een villapark, zelf ongunstig van vorm en situatie, slaat den ontwerper vleugellam." Eenzelfde weifeling als ten aanzien van de keuze van een terrein bestond met betrekking tot het stelsel van de prijsvraag. Eerst zou zij internationaal worden; daarna kwam als een donderslag het bericht dat uit elk land een tweetal deelnemers zou worden uitgenoodigd. De Raad van Bestuur der Carnegiestichting, vreezend een te sterke aandrang van ontwerpen, had om dien stroom in te dijken het meest onsympatieke middel gekozen! Dienaangaande geïnterpelleerd, werd heel goedig toegezegd dat nog zou worden over wogen in hoeverre de Nederlandsche bouw kundigen, die niet rechtstreeks waren uitgenoodigd, alsnog in de gelegenheid konden worden gesteld van hunne capaciteiten blijk te geren. Zwichtend voor de protesten van de bouwkundigen van alle landen is ten slotte het Bestuur weer van besluit veranderd, in zooverre dat bet nu ieder zyn zin ging geven: de prijsvraag zou internationaal en vrij wezen terwijl buitendien nog speciale uitnoodigingen worden verzonden. (Diplomatie, Rechthaberei" of waren de besprekingen met de uit te noodigen architekten reeds te ver gevor derd om geheel van het denkbeeld van do besloten prijsvraag af te zien ?) Een gemengd stelsel dus, dat, als ieder kompromis, de fouten der faktoren in zich vereenigt zonder dat eene beheerschende deugd ze neutraliseert. De, te weinige maar te hooge, geldprijzen zullen als de kaars de muggen, legio ont werpers, rijpe en groene, aantrekken. De jury komt voor duizenden teekeningen te staan, die eene individueele beoordeeling on mogelijk maken. De ontwerpen worden groeps gewijze ingedeeld en afgedaan, gedeeltelijk door hulpkrachten; nietige formeele bezwa ren doen overigens voortreffelijke gedachte ontwerpen roemloos ondergaan; de jury gaat mede oordeelen op grond van rapporten al dan niet van gecommiteerden uit haar mid den, tengevolge waarvan de eenheid van beoordeelings-grondslag ontbreekt. Dit wat betreft de bezwaren eener groote, internationale prijsvraag; die verbonden aan het stelsel der besloten prijsvraag zijn van anderen, meer persoonlijken aard. Óp een prijsvraag als die voor het Vredespaleis vooral, moet zelfs de zwakste schijn worden vermeden dat bevoorrechting plaats vindt, de meest strikte onpartijdigheid niet wordt in acht genomen, konnekties" te vaak het andere, fatsoenlijke woord voor reklame en intrige het winnen van talenten. Een tweetal architekten dat als bij uitstek gelden mag als de dragers der bouwkunst van hun land, is zoo maar niet aan te wijzen. De invloeden, die op een vrije keuze werken, zijn moeilijk in hun loop te volgen. Door aan de eer der uitnoodiging ook een toelage te verbinden, zijn bovendien de uitverkorenen ervan ontheven om te zien op moeite en kosten bij het voorbereiden hunner inzending. Op zulke ontwerpen zal de aandacht saamgetrokken worden, te meer omdat vermoede lijk, in overleg met de jury, zullen worden uitgenoodigd bouwmeesters van zekere verraaardheid, wier algemeene richting a priori zeker is de instemming der jury te genieten. Waar de manier van zulke bouwmeesters zich nu gemeenlijk onderscheidt door zekere wel bekende en vaste eigenaardigheden, is de kans groot dat een deskundig oog, onwillekeurig maar toch met vrij groote zekerheid, bij het bezien der ontwerpen het geheim van menigen verzegelden naambrief doorgrondt. En toch zou het zoo eenvoudig geweest zijn om, met vereeniging van de voordeelen der beide stelsels, de meeste steenen des aanstoots uit den weg te ruimen, wanneer maar niet het traditioneele prijsvraag-recept ook voor dit buitengewone geval klakkeloos gevolgd was. Door een reeks van nationale vóórwed strijden, die buitendien zeer wel tot schets ontwerpen hadden kunnen bepaald zijn, waren voor elk land eenige vertegenwoor digers aangewezen, die dan onderling den internationalen eindwedstrijd uitvochten. Dan was de eindjury gesteld voor een beperkt aantal van uitgelezen ontwerpen, die met den meesten ernst individueel konden sy orden beoordeeld. Het had aan het prestige van haar oordeel slechts ten goede gekomen. Ook in de voorwedstrijden kon iedere in zending dan tot zijn recht komen. Een goed ontwerp dat bij eene internationale prijs vraag in de zee der teekeningen spoorloos verdwijnt, kan in het nationale vóór-concours op zijn vervaardiger de aandacht vestigen en hem voor zijn arbeid en talent beloonen. Nu wordt daarentegen een schat van kost baren arbeid volkomen nutteloos verinorst, vooral omdat volledige ontwerpen met details gevraagd worden, terwijl het bij prijsvragen van dien omvang zoo voor de hand ligt eerst een ideeën-prijsvraag uit te schrijven. Maar ook voor dit, nieuwere, denkbeeld, is de sleur blijkbaar teruggedeinsd. Van de kleinere opmerkingen, waartoe het programma der prijsvraag aanleiding geeft, mogen hier nog enkele gememoreerd worden. Waarom niet nog eenige kleine prijzen, i ? 500 byv., uitgeloofd of voor aankoop van ontwerpen beschikbaar gesteld ? Op zoo groote deelname als te vernachten is, zijn zes prijzen te weinig. De bepaling dat ontwerpen, die te 's-Gravenhage later inkomen dan 20 Maart lyOö, buiten beschouwing blijven, is eene grove onbillijkheid jegens verafwonemle mededin gers. De invloed van de woonplaats was te elimineeren geweest door voor te schrijven dat ontwerpen, blijkens poststempel, uiterlijk op den aangegeven datum ter verzending, moeten zijn opgegeven. De verafwonenden verkeeren ook in on gunstige conditie, wanneer zij wenschen ge bruik te maken van de gelegenheid inlich tingen te vragen. Eén centraal-bureau voor de geheele wereld is, waar in totaal slechts 7 maanden voor de beantwoording der prijs vraag beschikbaar zijn, te weinig. Bovendien rijst de vraag, in welke hoedanigheid de heer Knuttel als vraagbaak optreedt. Is hij 't geen zeker hetkorrektst zou wezen, slechts brievenbus of spreekbuis der jury, of mag hij deze bij hare beoordeeling binden door zelfstandige beantwoording der tot hem ge richte vragen? Ook de toezegging eener open bare behandeling van alle inkomende vragen, opdat alle mededingers gelijkelijk kunnen protiteeren van de noodig gebleken aanvul lingen van het programma, wordt gemist. Dat op een los regeltje, aan het hoofd van het programma, een bouwsom (? 1,000,000) wordt genoemd, terwijl noch eene begroo ting gevraagd, noch, ten einde eenheid van berekening te bereiken, eene lijst van te 's-Gravenhage geldende prijzen gegeven wordt, zou haast willen doen vermoeden, dat door die vermelding eerst achteraf, na vaststelling en afdrukking van het programma, nog een ter elfder ure ontdekt verzuim zoo goed mogelijk moest worden hersteld. Bij eene ruime opvatting van het pro gramma hadden de ontwerpers de noodige gegevens moeten ontvangen om het gebouw op zijn voordeeligst te kunnen plaatsen en ontwerpen ten opzichte van bestaande stra ten enz. en bet althans zoo goed mogelijk nog te doeti deel uitmaken van het stads beeld in zijn geheel. Nu wordt daarentegen een volkomen abstrakte, akademische oplos sing uitgelokt. Immers de prentjes van het terrein zeggen absoluut niets en de gegeven situatie is voor het zooeven geschetste doel oa voldoende. Herinneren wij ten slotte er aan dat in Weekblad voor )iet Recht door mr. van Stippiaan Luiscius er op gewezen wordt dat de gevraagde groote zaal voor de rechtsspraak onbruikbaar is, dat daarentegen meer dere kleine zalen hadden moeten worden geëischt ea dat eea lift ontbreken zal, tot ongerief der meestal bejaarde en met zware verantwoordelijkheid beladen gedelegeerden. Het Handehbiail eindelijk merkte op, dat voor de journa'isten geen vertrek gevraagd en ook niet aan een hulp-telegraafbtireau gedacht is; beiden mogen z.i. niet ontbreken. Bestond in de betrokken vakkringen van den aanvang af over het algemeen al weinig vertrouwen inet de behandeling der vredespaleii-aangelegenlieid voor zoover die archi tectonische belangen raakte, het behoeft wel niet gezegd te worden dat het programma weinig bijdragen zal tot verhooging der instemming. Als bovendien zooveel atrijd om een vredespaleis in wording, maar niet eens een kwaal voorteeken blijkt! Amsterdam. J. U. W. LELIMAX, Bouw/:. Ingenieur. IHIimilllllMIIIIMMimillllinilmMIIIIHIIIIIIIMMIIimilMMIIIimMIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIII UIT DE NATUUR CXX. Zwammen eten. Die onnoozele oranje paddestoelen, de eierzwammen in mijn opstelletje van de 't dat ze mij ter verantwoording riepen en vroeger hoe en wanneer moet dat goedje inge zameld worden? Is het geschikt voor conser veering? Kan men altijd zeker zijn, dat de verdachte dubbelganger door de inzamelaars vorige week, zijn mee oorzaak geworden, dat ik in de afgeloopen vacantie met zoon en broer een reis naar Midden-Duitschland ben gaan doen; wat ik in 't geheel niet van plan was. Dat lijkt heel vreemd en toch is het verband eenvoudig genoeg. Ik had immers gezegd, dat daar in de Hilversuinsehe bosschen jaarlijks voor wie weet hoeveel duizenden gulden aan voedsel voor menschen verloren gaan. Daar zijn natuurlijk, nu ik den practischen kant van natuurlijke historie naar buiten keerde, gega digden op af gekomen, en even natuurlijk is UITVCKRIIK PLAFOUD - «i WAnDBttCHILIXRinG ? «JZ. ? VOOR als zoodanig onderscheiden wordt ? Hoe wor den de cantharellen gebruikt, versch, als toe spijs of als hoofdschotel ? Kn nog zoo veel (Zin i'ci'voltj op i>agina S). BEEüDEfi, YASEN ,% JARDINIÈRES TEGELSCHILDERIJEN ENZ. MUSEUM GKISANTI, ROKIN 95, (Stille tijde), AMSTERDAM. Toegang vrij. DROUOT ?* '-fr \VKS8ER & Co. 4- 4* LANGE HOUTSTRAAT 7 & 2 * - - - eii Matijr - - IVI KK«'. :t7l - GROOTSTE INRICHTING VOOR COMPLETE MEUBILEERING == IN ALLE STIJLEN = ANTIQUITEIT EN = EIGEN MEUBELFABRIEK LARENSGHE KUNSTHANDEL VILLA MAUVE" BIJ DEN MOLEN LAKEN (N.H.) WlB HET LAND VAN MATTVK" BEZOEKT, VEBZtjnifi NIET EEN BEZOEK TE BRENGEN AAN DR TENTOONSTELLING VAN LARENSCHE KUNSTWERKEN VAN : VAN BLAADEREN, VAN BEEVER, CO BREMAN, BROEDELET, BRIËT, DOOYEWAARD, GEBHARD, HART NIBBR1G, HUGENHOLTZ, DE JONG, KKVER, LAGUNA, LANGEVELD, 4NTON 91411V E Sr., MELIS, WALLY MOES, VAN DER VEN, V. D. WALL BAKE, WOLTER BNZ, ENZ. DB KÜNSTZAAL is GRATIS TOKÜANKKUJK, OOK ZO.HDAGS. J.J.BIESING, Kunst han del. 's-GRA.VENHA.GE, Molenstraat 65,65* en 67. Moderne Schilderijen, Aquarellen en Gravures. Laat uwe woiiing inrichten «u** DEPflöElX",fSlfAiBster<l. Nieuwe ontwerpen. Smaakvolle ensembles. Zeer billijke noteering. Foto's en Prijscouranten en Begrootingen gratis. Plaatsing door eigen personeel onder volledige garantie. Vele attesten. MEUBEL-BAZAR, Singel 263 283, lt>ij de Paleisstraat. Kantoor-Meubelen «u. J. MEJJEKISK MEIJER. Telefoon 3OGS. Prijs. . f3O. tBINNENHUlS ROK1N 12OAnSTERDAr1 MEUBELEN EN-MU15RAAD NAAR-ONTWE R PEN-VAN bEKENDE-AMBACHTSEN MATIGE-fRUZCN-MCUBELEN VAN-EIGEN' WERKPLAATS COMPLETE WONING -IN RICHTINGEN. GEBEELDHOUIDE MEUBELS. ra» J. W. DE GBAiFHilram Onden Engireg 18. ©I5TEL! AmfSTERDAffl AARDEWERK EM TEGELS f" ^ FAIENCE Fe l EN TEGEL f k-J FABRIEK t_ [MOLLAND, l NAAMLVENN-CEVTB l JL UTRECHT ^J BEliTIG \RNHEM 01 10 E.LEGRAMADRES LITHO" I JJ ? ^ TT t AARD WERK HOEFSS ? H ? a IT -DE -FABRIEK ZU D-HOILAND DEPOTFKALVER5TRAATM-I MAMMEN SMÖOFtSTEENMANTELS fi J!» l Pf}ni AMSTERDAM. ROTTERDAM. UTRECI C7« 'Ct l/. C/1/C/k, BLOEMGRACHT7J DELFTSCHE5T(t«AT6l ' BIUSTROAI UTRECHT. BlUiTROATjO