No. 1471 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. '3 ^M»roiiiiHHiiiiiiioiatnmn»imiiiMiimMimniiMiiiiiiH4KiiiiH.MiiHMt. Ie toestand itr Teei- en Onlangs verscheen het tweede deel van De toeïtand der handels- en kantoorbe dienden te Amsterdam" getite d: De be dienden op veein-, expeditie en daarmede verband houdende kantoren." Achtereen volgens behandelt deze aflevering denaard en den omvang der bedrijven, eisenen van bekwaamheid en aanneming der bedienden, arbeids- en rusttijden, loon en hiermede samenhangende regelen, uitkeering bij ziekte, invaliditeit, ouderdom en na over lijden, de inrichting der kan toorlokalen, de opleiding der kantoorbedienden, terwijl als bijlagen toegevoegd zijn : een overzicht van de arbeidstijden op de kantoren, waarom trent d« Commissie inlichtingen ontving en een overzicht van de loonen der kantoor bedienden, welke ter kennis van de Com missie zijn gebracht met een resumédier loonen. Er werden inlichtingen verkregen over het volgende aantal kantoren en be dienden : Aantal Aantal bed. Aantal bwlirafai van kantoren, werkzaam die kantoren over wie «p die kant. gegevens rijn verschaft. Veemen ... 9 Expediteurs, cargad. en convooi oopers 23 Stoomv.maatsch. 5 Binnensclieep vaartondernemingen 4 106 80 76 pCt. 204 183 99 54 28 27 97 Totaal . 41 521 317=01 pCt. Behalve van de boekhouders en de cor respondenten is er slechts n categorie van bedienden, van wie een bijzondere vakkennis wordt vereischt n.l. zij, aan wie de expeditie is opgedragen en die expediteurs" worden genoemd. De werkzaamheden van de overige bedienden zijn van eenvoudiger! aard en vorderen naast de kundigheden, -' die de lagere school verschaft, alleen groote nauw keurigheid en nauwgezetheid. Waar ver zendingen naar en van het buitenland behandeld worden, is bovendien zooveel kennis van vreemde talen noodiic, dat in die talen gestelde stukken kunnen worden begrepen. Den meesten patroons is 't onverschillig of de jongste bedienden, die zij aannemen, de lagere ot' ook eeiie middelbare school hebben bezocht, daar de speciale vakkennis voor dit soort kantoren niet op school kan "worden geleerd, doch op het kantoor moet worden verkregen. De aanneming der be dienden geschiedt gewoonlijk mondeling. Op de bijkantoren der veemen wordt voor zoover ze niet in het Gemeentelijk Handels- Entrepot zijn gevestigd op dezelfde tijden ge werkt als door de werklieden, nl. van 6% of 7Vs uur voorin, tot 6 uur nam. In het Entrepot wordt gewerkt gedurende den tijd, waarin het geopend is, nl. des zomers van 6 uur voorm. tot 6 uur nam., des win ters van 8 uur voorm. tot 4 uur nam. en in den tusschen liggenden tijd geleidelijk langer of korter al naarmate de dagen lan ger of korter worden. Bij een enkel veem moeten deze bedienden echter 's avonds toch nog op het hoofdkantoor komen werken. Op de hoofdkantoren is de gewone werk tijd van 9 of van 8 uur voorin, tot 6 uur nam., waarbij onder het werk door wordt koffie gedronken. Do genoemde arbeidstijd ondergaat somtijds eenigo wijziging voor hen die 's avonds moeten terugkomen. Avondwerk komt nog veel voor, doch sedert de laatste zes jaren is bij de groote veemen een regeling getroffen, waardoor dit bij ploegen geschiedt. In welke mate men 's avonds moet terugkomen hangt af van de werkzaamheden waarmede men is belast. Het minst .komt het voor bij hen aan wio de boekhouding is opgedragen. Aan de expeditie-afdeeling is voortdurend avondwerk noodig. Bij de expediteurs, cargadoors en convooiloopers bestaan de moest verschillende werktijden. Vermelding verdient, dat do bedienden van de cargadoors, die verant woordelijk zijn voor de lading van schepen van stoomvaartlijnen, waarvan hun patroon agent is, in het etmaal, dat aan de afvaart van een schip voorafgaat, weinig rust ?IHlIilfnimilllllllllllllllllilimtlHHIIIIIIIHIIilllinillllllllllimiltllllll're HET HUWELIJKS-YRAAGSTUK. Naar het E»<jel»ch,va.n GRACK EI.LÜKY CJIANXING liet leven werd een reeks van ontdekkin gen" voor haar in de dagen, die nu volgden. Zij deed haar werk goed en zonder er veel over te /eggen. En zij maakte snelle vorde ringen. Zij was al een heeleboel beter op de hoogte van Kichard's wereld gekomen sedert den dag, dat zij hern in vertrouwen had meegedeeld, dat zij een soort van syrnpathij begon te voelen voor twee van zijn cliënten John Doe en Ricbard Koe en dat zij zich met verbazing afvroeg, boe ter wereld twee mannen het aanlegden, in zooveel ver schillende soorten van moeilijkheden te ge raken. Sedert dien tijd hadden zij samen heel wat afgewerkt. uinen dat was het tooverwoord dat was do hoofdzaak. Voor Isabel was liet, alsof zij voor het eerst leefde met haar echtgenoot, noch het huwelijk, noch liet moederschap had haar dit gevoel gegeven als iets duurzaams, iets blijvends; deze hadden haar kort stondige oogenblikken van geluk bezorgd, waarna Kichard weer van haar was weggedreven en haar had achtejgelaten, gestrand in een andere wereld dan de zijne, of hoog stens in een afgelegen hoekje van zijn wereld. Maar dit besef wekte een gevoel in haar op, dat veel op wroeging leek en bij haar eerst volgend bezoek te S. zocht ze Eleanor Clarke op, die afgezonderd van de anderen aan het strand zat. Be ex-secretaris werd van dag tot dag mooier, nu zonneschijn en zeewind haar lijn gezichtje een frisschen blos hadden gegeven. Ditmaal was het laabel, die een beetje bleek en vermoeid zag, zooals Kichard aan den lunch opmerkte met een gevoel van sympathie. De kinderen zien er heerlijk uit," zeide Isabel. Ik kan u niet dankbaar genoeg zijn. En hoe gaat het u ? vindt u het hier erg hebben en dikwijls 's nachts doorwerken. Er zijn bedienden die 13 maal per jaar van Zaterdagmiddag 3 uur tot Zondagmorgen 9 uur in touw zijn. Ook op Zondag moet nog meermalen gewerkt worden. De arbeidstijd bij de stoomvaartmaatschappijen is over het algemeen zoo ge regeld, dat avondwerk alleen noodig is voor het vertrek van de boot, derhalve af hankelijk is van het aantal schepen, dat van de lijn vertrekt. Bij een onderneming moet op Zaterdag avond voor het vertrek van de Erigelsche boot aan het werk werden gebleven, dik wijls tot 11 uur 's avonds, ook wel later, zelfs tet 's nachts 5 uur; dit is ook wel op andere avonden noodig als een schip ver traging heeft ondervonden. Jeugdige werk krachten zijn hiervan niet buiten gesloten. Na den nachtdienst kunnen zij den vol genden dag thuis blijven. De werktijd wordt aan boord van het schip doorgebracht, waar ternauwernood eenige consumptie verkrijg baar is, Van de bedienden bij de binnenvaartondernemingen worden dikwijls zeer zware diensten gevorderd, bijv. die welke reeds om 5 uur voorm. aanvangen of om 12 uur 's nachts eindigen. Na eene uitvoerige beschouwing over de oorzaken, welke avondwerk meebrengen, waarbij er op wordt gewezen, dat op veel kantoren het avondwerk alleen veroorzaakt wordt doordat het Oost-Indisch huis geopend is van 9?3 en van (J?7 uur en de Minister van Financiën het dus in ziju macht heeft het avondwerk van tal bedienden met n slag op de heffen, schrijft de Commissie : Op grond van het gehoorde, in het bijzonder van de weerlegging van do geuite bezwaren, spreekt daarom de Commissie als haar overtuiging uit, dat do tegenwoor dige toestand, volgens welken een groot aantal kantoorbedienden beroofd zijn van alle of althans vele vrije avonden, dus van gelegenheid tot ontwikkeling eu ontspan ning, alleen omdat het rijksbureau op ver keerde uren is geopend niet noodzakelijk is. Zij zoude elke poging om hierin ver andering te brengen, zeer toejuichen en ten volle gerechtvaardigd achten, doch voegt er bij, dat het alle aanbeveling zou verdienen, indien door den Minister eene gelijke regeling voor alle rijkskantoren werd vastgesteld." Wat do loonon betreft varieert het aan vangssalaris van den jongsten bediende tusschen f 100.?en f :iOO.?-. Enkele patroons geven hun, die van de Hoogere Burgerschool met 5-jarigen cursus of van de Handelsschool komen een hooger salaris (bijv. f ut)',).?tegen f 180.?). De opklimmiug is in den beginne betrekkelijk snel (telken jare met f5.?a f 1.0.?per maand), zoodat de bediende, als hij 22 of 23 jaar is, op een salaris van f 600.?a f 900. kan rekenen. Eene uitzondering maakt ceno stoomvaartmaatschappij, die met tal van jongens werkt. Do salarissen der chefs de bureau bij de expediteurs varieereu van /" 1250 tot /'2GOO per jaar. De afdeeling-chefs van de veemen genieten van f 1200 tot /' 1700, die van de stoomvaartmuatschappijën van /' 900 tot ? 3600. liet salaris van een chef-expediteur bij een veem varieert tusschcu/'900 en /'17UÓ, bij een expediteur tusschen f\250 en /'l500. Do salarissen van de o\orisc bedienden loopeu van f 600 tot /' 1600. Bij ('e binnenvaart zijn zeer lage loonen. Een commissaris van een beurtveer van 50 jaar verdient slechts f 600.?, een boek houder f'SOO. - bedienden van over de 30 jaar f700.?a f<SOO.?Ook enkele expedi teurs-kantoren steken ongunstig af. De Commissie bevond, dat vaak lange arbeidstijden en lago loonon samengaan. Tantiemes korncn slechts zelden voor bij de gewone bedienden wel bij de procuratie houders en chefs do bureau. Loonsverhooging en bevordering hangen geheel van het goedvinden vini den patroon af. Her haaldelijk werd bij de commissie geklaagd over do weinige kans om in het vak vooruit te komen. Bij ziekte van den bediende zijn enkele patroons al eau w tot het geven van ont slag geneigd; andeven daarentegen go ven behalve het volle looiiooknogondersteunin^. Wat de uitkeering bij invaliditeit betreft vallen de meeste bedrijven onder de OngeIIIUMMJIlllllltlRIIIIlmilllllllllllllIlllllltflIIIIIIIIHIIIIIMIIl! vervelend ? Zoudt u heusch niet liever willen teruggaan naar de stad T' Nu niet meer," antwoordde Eleaiior. Do eei>ie Uayen wel. Ziet u ik ben er aan gewond, altijd har-1 te werken. Maar ik kan u niet zeggen wat het voor mij is geweest die rust, err al die vrije tijd, om over allerlei dingen eens kalm na te denken. J k geloof, dat ik een beetje oververmoei.l was. F,n voor moeder heeft, bet al wonderen gulaan.'' Zij aarzelde een oogunblik, en keek Isabel toerr ernstig aan. Kn ik voet er behoefte aan, u te bedanken?nu, mevroirv Sattcrlee." Isabe! antwoordde niet ; zij was diep ont roerd. ..Kn u, mevrouw S.itter'ee?" vroeg Elcanor (..lai ke. Ik," zeido Isabel, ,,ik geloof dat ik uu eerst begin te leven." En toen zwegen zij beiden, en keken langen j tijd over ,1e ratsen naar de wijde, blauwe zee. Toen zij naai' htus terugkeerden, pvalen Ie over onbelangrijke ciin/en. waren zij zich beiden bew u*l, van een onuitgesproken '? iets den grondslag van een vaii die hechte vriendschapsbanden, «aart'-u '.rouwen ge woonlijk niet iu staat \vorue.ii geacht. j Isabel werd den volgendon Maandag wak ker met een sterk gevoel van hiijuscüap. Z'j verin ugde zich evenzeer op het kantoorwei k als op het onoliic ieele huishouden, en zij liet zich iu een hoekje van den coupéneervallen met een zucht van voldoening. Wat een ge.sot, om eens verlost te zijn van dal, eeuwigdurende heen-en-weer-rei«r,: ' riep Kichard uit, terwijl hij hei raampje open zette. Nu hoeven we de i:eele week niet meer in den trei.-. te zitten." Isabei's geweren kreeg een stock, toen /ij dacht aan al de jaren, dat baar echtgenoot dagelijks been en weer ha-1 gereisd. Zij was bezig met eenige verbazing en met veel eer bied te ontdekken, hoe groot de voorraad mannelijk geduld en goedhartigheid was, die. jaarlijks verbruikt werd door dit, oli'er op de familie-altaren, eerr oli'er. dat zij doordetallooze mede-siachtoit'ers van haar man zonder morren zag volbrengen. vallenwet. Slechts n stoomvaartmaatschappij heeft een pensioenfonds voor haar scheepsvolk, waarin ook de kantoorbedien den zijn opgenomen. Wel geven sommige patroons, als hun bedienden niet meer mee kunnen, eenigen onderstand; en ook aan weduwen van vroeg gestorven bedienden wordt wel eens eenige uitkeering gegeven. Maar voegt de Commissie er bij dit alles neemt niet weg, dat de bedienden geen onbezorgde oude dag en verzorging van hun weduwen gewaarborgd is. Ook de inrichting der kantoorlokalen is de Commissie niet meegevallen. Slechts zelden worden lokalen gebruikt die werkelijk gebouwd zijn voor het doe), waartoe zij thans dienen. Enkele groote veemen en expediteurs maken eene. gunstige uitzon dering. Er wordt geklaagd over slechte verlichting', waardoor zelfs dikwijls 'swinters den geheelen dag kunstlicht moet branden, en over geringe hoogte der lokalen. In de houten gebouwen heerscht 's zomers een ondragelijke warmte en 's winters veel koude, vooral in die op de steigers en lichters; pok over bekrompen ruimte en over de inrichting der privaten wordt geklaagd. Ten opzichte van de opleiding in het vak kan meegedeeld worden, dat het eigenlijke expeditie-vak op het kantoor het best kan worden geleerd. De kleine kantoren zijn echter de beste leerscholen, daar hier de bediende alle voorkomende werkzaamheden moet verrichten en nit t, zooals op de groote kantoren, soms zijn leven lang in ne afdeeling geplaatst blijft. Eigen studie ondervindt door het avondwerk sterke belemmering. Zoouls uit dit overzicht van het rapport blijkt, laat de toestand der bier bedoelde bedienden nog veel te wenschen over. Het is te hopen, dat bij de regeling der arbeids verhoudingen tusschen werkgever e<r werk nemer ook daaraan do noodige aandacht zal worden geschonken. GEKAKD G. LKXWEI.IXK. TentDonstclliitëVincent m Goiöi ia liet IV. Van af den begintijd in Holland tot aan het einde in Anvers gaat er door dit werk n rechte iijn, al i een ontwikkelingsgang volgens onwrikbare voorbeschikking. De vor ming vanden uitvoerder zelf laat zich alleen op merken in de klemmender bewoning eent-r eigene techniek, in een wijder gebarend getui genis van zich zelf. Want er zijn geen zij be wegin gen van het tasten naar sten n punten op door an dereu gevonden banen, de/,o kunstbeoefening regelde zich i u niets naar oen trant van werken die in zwang was. Het is'geen kun.-tverschijning van plaat Blijken aard, die kun nawijzen wat zij voort rejl'el ij ks zich aanworr uit de eigenschappen van een periodieke orrt wik keling irr schilderkunst. Jn dien verstande is deze uiting onbeschaafd, soms rauw in voor iiacht, maar juist daarom wijl do uilloopers in verfijning eu geeste.->ingt spannenheid uit eene volwassene richting, bier niet gedijen kouden. Deze elementen voeren iedere kunstverschijning tot liet uiterste van haar bloei bijna gelijktijdig zijn reeds plekken van beursheid waar te nemen en leiden dan snel tot de verval perïo, Ie, in kennelijke uitputting. (Jok van jnteliectueelc abstractre's, in onzen tijd zoo menig vuldig, bleef hij geheel vreemd. De moder niteit \an deze knust is slechts in zocverie, dat haar leef kracht doortrokken was van den luchtjiring waarin zij ontstond, in engeren zin echter vond zij geen aauknoopingspnnten in du eigen, jommelijkheden, die een schildersgeneratie zich distil leerde uit de stroomingeii van een tijdgeest. Deze uitzegging in. schilderen heet't eeu archaiscb karakter, de bewegingen richten zich naar de elementaire vooi schriften voor (Indertusschen had Kichard zich in den tegenwoordigen stand van zaken geschikt met de grootste gemakkelijkheid. Twintig maal per uag en dat was misschien wel bet beste compliment, dat hij haar bad kunnen maken sprak hij tot zijn vrouw, reikte haar een brief aan, of nam er een van haar aan, gut' haar etui kort bevel, alsof zij de machine was. die zij bewerkte; maar den een-en twintigjtcii keer sprak hij tot haar met ft n zekere uitdrukking in sU-in en oogen, die zij er sedert langen tijd iii had gemist. -s\ u en dan ontlokte haar gebrek aan routine. hem een ongeduldig'.! opmerking en Isabel slikte die kleine verrassingen zwijgend, be denkende, dat /.ij op dat oogenbiik niet zijn vrouw was, Na eenigen. tijd begon zij hum met .gelijke munt terug te betalen, en blijkbaar viel dat alles behalve in liichar,i's smaak. Den eersten keer keek bij met jvfroi^te wenkbrauw c -n op, maar liet j.,e/,icht van l-abel's onschul.Ug hoofd 0.11 druk be/ii'?- vingers ontlokte hem pi<j!-'fii;;;_' ce.i glimlach. Dien Maandag kwam hij vroeg tiru<r van d"ii lunch (hij kwam in den laatste dagen altijd vroeg terug) en voiul zijn ijverige typewriter slapende irr haar stoel, met hatir boek mia~t haar op den grond. Kiehard glimlachte, toen hij het opraapte. Het was /,':/V.-; mi J',ii.h en bleet' met het boek iu de hand naar zijn vrouw Maan kijken, liet was een gloeiend \\ arme dag, en er was een begin van donkere kringen om haar oogen en' van bleekheid op op haar \\angun jul-t-gonoeg om duidelijk te Keggen: Ik heb gewerkt". J iet deed in Kichard een 'jevoel van leederbeid ontwaken, dat rni-plaalst zon zijn geweest tegenover de schitterend-) en onvermoeide Isabel van vn-eger (lagen, en hij boog ziel; over zijn. vrouw heen en kuste haar haar. heel licht, maar de aanraking deed haar ontwaken eri bij het zien van iiichard'sge/.icht zat zij plot seling recht op in haar stoel. Heb ik je laten wachten'.'" riep zij nit op ontstelden, loon. ..Ik was in slaap gevallen." ., l Hinkt je ook niet, dat dat een bewijs is, (laf je je, ijver een beetje moet matigen?" zeide haar echtgenoot. Ju beut elood moe." de kunst in lijn en kleur, toen zij haar eerste uitdrukking vond in liniaire afgemetenheid en strak profieleeren. Daarom is hij voor de collega's een vreemde, voor de kunstminnaars, die naar de versierselen zoeken van een schilderspraktijk, een zonderling; maar voor hen, die om alle raffinementen van specifieke vak aangelegenheden been, wil len gewaarworden tot den inhoud van een uit zegging, onveischillig in welke kunst, is Van (iogh wellicht eerder verstaanbaar dan vele vermaardheden. Dat onze oogen gewend zijn aan de velerlei en glanzende vruchten van het Irnpressionnisme, is mede een reden van zijn veel onbegrepen zijn. Onwillekeurig zoeken we bij schilderijen een gcperfectionneerd uitspruiteel van een richting, die ons vertrouwd raakte. Eeu impressiormist was hij niet, althans niet een van de bekende gedaante. Hij was daarvoor -te veel meer teekenaar dan schilder. Zijn doelen is niet gericht naar het optrekken van een stemmingsbeekl in harmonische samenvoeging van kleur en toonvlakken, waarbij de teekeuing de grenzen regelaar is van tegenstellingen eu verhou dingen. Zijn schilderijen zijn geen melodicn van klcurechikking. In het karkas der dingen is voor hem de oorsprong van het leven, dat zich in den uitschijn van kleurverhoudingen en lijnencomhinaties openbaart. Zijn teekenen is als het uitschrijven der voorwaarden van de constructie. De penteekeningen wijzen allerduidelijkst op den grondaard van zij A erk. Zij zijn als de geraamten van zijn schilderijen en uit de gezonde volwassenheid van hel uitgebreide en tot in de geringste aanwijzingen nadruk kelijk lijnenstel, moge dan blijken op welken vasten grond zijn kleurimpressie's steunen. En «lat grooie, open zien der dingen in hun organisch vorm.nel, wordt niet beneveld door het waarnemen van de schilderachtige spe lingen over het uiterlijke vlak. Het zij een nuchtere pot, waar bloemen in geplaatst worden, of een ruim landschap met zijn strakuitliggende of welvende akkerbanen, liet werd gebouwd uit de lijnen die liet eigenlijk wezen tot hun grondvormen her leiden. Het is altijd vlak af, dikwijls scherp begrensd en met uiterste karigheid in het geven vtm relief, maar het is altijd van een zich schrap zettend karakter. Hij schijnt dan wel na aan de Japanners, maar niet zoo blijmoedig rn-'-iig. niet zot» soepel gekund en evenmatig is zijn teekenen, maar aangrijpender van fel uitslaande bewo genheid. i.)aankor heeft zijii werk wel een decoratieven kant; maar hier dient even onderscheiden IH worden tusschen het samenklinken der verspreide eigcnaardigheotn in stellige, contour en massale kleur, zooals klokkenspel muzikale nuancen breed uit doet veilntden dat nit den geest is en stijl geheeten wordt, eu het decoratieve dat in zijn uitzwelliiig hol, niet anders is dan eer, smaakvolle berekendheid en over legd bundelen, om te. verkrijgen een niterlijkhe:ds-we!stancl, oo<:verlokkend. Kr is iets, ja toch, men zou wel eens wenscben, dat deze nog begenadigd bad mogen zijn met de eigenschap van nigehondenheid, met rustiger macht in geordend handelen, maar ook in dat geval kan ik mij uit dezen arbeid een kunst ontwassen denken, een monumentale knust vooial.a's maar zelden uit mens ^benbanden kan voortkomen. Van even grootsche eenvoud als het re-airneeron der vormen is de ui'druk» ing van kit-ur. I.ogi-ch, zoo logisch als misschien alleen een kinder lijke opvatting in gevost rekken en beschou wen is, was het bedrijf van dezen uiibeelder in kleur en lijn. Het gias is groen, het koren geel, de lucht blauw hoevelen die schilderen weten het wel maar zijn \\eiuig doordrongen van de primaire waaracbli. heki, wijl ban waatneming van die kleur ondeischeidenhederi niet on bevangen meer is: waarheden als koeien ontgaan hun, ze zijn afgedvaaM met een vermeend verdiepend obscrveo-ren, in het opsporen van de nnanceeringen, dia gereedelijk klaar liggen in de natuur tot materiaal van schilderij-mooi. Omdat er geen landschap bes ft geschilderd als hij, nu niet eu in vorige tijden niet, en omdat men al te veel 'net schoon in de natuur wil vinden door tus°chenkou.)St der coripheén van het landschapschilderen, wordt hij niet verstaan. Toch geeft het buiten menig maal revelatie'» ongekend en onverwacht, waarbij alle bekende eu geliefkoosde kienrIk ben volst rok l niet moe, liet komt alleen maar door de warmte." Goed, maar wacht eens even." Haar echtgenoot legde zijn beide handen op haar schouders. .,,!« gaat niet terug naar je schrijf tafel, voordat d.u wil /.eggen.. . neem i rne, niet kwalijk,'' L'ing hij voort, inin of meerj verlegen, terwijl hij zijn handen terugtrok l en een kleur kreeg, maar zon je mij niet j willen beloven, vanavond met mij te gaan j (?ten? Je hebt no;> nooit een /?',??;/ yar<'e.n gezien, is het wel ':' Dan zullen we daar eens naar toe g.ian, en ons eens heerlijk verfri.-scben in een koel hoekje. Afgesproken ?'' Jfiibel aarzelde te-A oogenblik. j Afgesproken,'' zeide zij, en terwijl zij i ba.i<ür op.-toji'l, ging /.ij term; naar haar ; schrijftafel. K n ondank» <h:n ingespannen arbeid -an dien middag waren beulen zich voortduren'! bewust van het genoegt n, dat, hen Viaclitie, en van tijd tot tijd ontmoetten hun ooiïen eika,ar, met een glimlach over hun eigen jongbcid. Dien avond trokken zij, zoo vroolijk als j een paar kinderen, naar den tuin in de j lucht, waar een frissche wind woei, en waar ; 'zij, ondanks de luidruchtigheid om beu been, : of misschien juist \\el daardoor, een heerlijk ! gevoel van rust en af/.ondering hadden in j bet koele boekje, dat zij hadden uitgezocht. | Zij waren beiden oprecht vermoeid van'Jmn | dagwerk, en gaven zich met genot over aan [ de rust en ontspanning van dat uur. In | het begin wisselden zij bijna geen woord : l het was al onderhoudend genoeg, zwijgend ! naar de overige bezoekers te i:i_tten k ij K en ; ; ! maar later begonnen zij druk te praten glimi lachende over allerlei grappige dingen, die ] zij om zich heen zagen, en hun indrukken over hun omgeving uitwisselende, totdat zij ten slotte terecht kwamen op hun eigen aandeel in het leven en de verschil lende gevallen, die Kichard onder handen had, begonnen to bepralen. Ten slotte, terwijl liij van zijn sigaar en zij van haar kollie zat Ie genieten, vervielen zij in eeu stilzwijgen, dat nog het beste was van alles. En toen Kichard in een van die oogeublikken een blik wierp op het gelaat van ziju vrouw, combinatie's, die schilderijen leeraren, ver geten worden. Niemand heeft als hij de realiteit van het licht gegeven, het daglicht van buiten, gelijk het als een andere wereld van licht plotseling zich heenbreekt door het netvlies van ons gezicht, dat zich gewend had aan het ecnu legaan in tinten van de binnenkamer. Het vloeit uit van alle kanten, en het pakt zich samen in een alom uitwemelende klaarheid, het is aaneen ook zonder steun van licht en schaduwpartijen, zonder de geusurpeerde schilderachtigheden van opvallende tegen stellingen, die zoo dikwijls de verfsoorten waaruit ze verkregen werden, in herinnering brengen. En in dat licht zijn alle kleuren ge zegd, onverholen en nadrukkelijk met groote trouwhartigheid, de een na de andere. Is zijn schildertrarit zeer kennelijk van een teekenende beweging in aanhoudend vormbepalen, het kleuren zelf is tot de plastische uitbeelding het hoogste machtsmiddel. De penseelstreken die de kleur uitleggen, spannen tot het uiterste de uxpruss'.e van de teekening. Zijn kleuraanduidingen zijn ruiiutevullend; zoo concreet als het stelsel van vormen, is dd zelfstandigheid van het kleurvolume. Soms in rijke onderscheidenheid van soortea als in Bloeinentuin no. 107, een schil derij boordevol van reëele kleurweulde, dan in nadrukkelijke aanwijzing van enkele scha keeringen, als het gezicht over du velden bij Arles, die openliggen, schuiven met scherpe afbakening van het eene plan naar het andere, onder hot grille daglicht. Zijn schilderen is het opkleuren van de teekening, niet om die op te monteren met een ileurig bekleedsel, nraar om haar tot vleeseh te doen worden. Zie het veld niet' klaprozen, waar het heele veld als 't ware gesmeed is in de kleur, hot groen als van staal, en die lucht zoo troebel, met baar bezetting van een dik, ge ronnen grauw-blauw. En is er krasser stof uitdrukking mogelijk als bij Grasveld no 170 (in een hoek der eerezaal). Maar onder het volkomenste reken ik het Korenveld rro. 123. Dit is voor mij een landschap van klassieke houding. De compositie is er zeer eenvoudig, maar groot-'ch in zijn vasten bouw van het sobere geval. Hier zeker moet impuneeren hut grooie begrip van de formatie der dingen, zoo steil en tevens met zoo betiuersdite macht aU de gedaanten van dit beperkte brokje natuur gehouwen siami in wankellooze vormen, en hoe do kleur in klare mas sieve partijen aan de diepsels en vlakten du volle waarschijnlijkheid van het rcü-'le gaf. Dit landschap zit in elkaar als"f hel g.-buuldhouwd was, de structuur is er hecht, de kleur heeft er lichaam, zoodat het geheel tot een onwrikbare zelfstandigheid werd. Men ziet in Van Gogb's schilderen wel vaak de buitensporigheden van een over spannen kolorist, err 't is waar, soms is zijn kleur van een schrijnende felheid, alsof de natuur iu baar uiterlijk voor hem openaevild lag. Zijn kleurvisie heeft dan het uiterste van haar spanning bereikt, maar deze bleef toch ongebroken. Hij ziet de kleuren ook niet buiuigelijk, ter wille van hun bekorende in tegenstellingen, maar om het weze-i van wat ze beklceden; bij ziet ze in bu.vuging van lijnen en uit du beweging voelt hij du levensweiking van het bestaande; ook inde luchten is er een gebeuren. Zoo is deze kunst dramatisch, haar uitzegging verhalend, dat is episch. Ik heb tot hiertoe de beschouwingen, die geen andere pretentie hebben dan losse praatjes slechts den fv-ieken kant van Yincent's werk laten raken Over het >:i-estclijke, du ziel, die er door zijn menscbelijkheid werd ingeblazen, ais in storm vlagen zoo dikwijls, zonden nog hm iris kolovmen te vullen hebben. Het een, :dt ongetwijfeld vast aan het andere eu bij weinige gc-c-ten was wel het uitzenden van den wil tot de voltrekking in daad, zoo on mi Idellijk Maar ik geloof, dat hut dienstiger is eerst tot inzicht te komen van liet essentieele zijner schildershoedaiiighedeii en daarna af te zien. in hou verbijsterende vaart, maar in n richting, die hoedanigheden zich ontwik kelden tol aan du periode, waar deze zeldzame kunstenaarsnatuur' irr ziulsbek'emdiieid geraakte onder aanwassende stort vloeden van lurcnsmaclrteu. die zich aan hem openbaarden, en hij niet meer vermocht Iu omvangen. Zijn verrukkingen slaan over tot ontzetting, zij branden hem in bloed en hersenen. Zijn synthetiseer en van vorrnerr «imtiiiiiiiiEiiiiiHiiiiimiiiimiiiiitiiiiiiiiBiiiiiMiiiliiiiliiiiiiiHiiliiitmiM werd bij zich plotseling ervan bewust, dat dit hetgenu was, waarvan hij ziju guheele leven had gedroomd die kameraadschap, die even ver af stond van het /ez.elschapsleven als van de eenzaamheid, een verhouding die om :;oo te zug'jt-n een gezellige eenzaam heid was. Kn hij voelde plotseling een harts tochtelijke dankbaarheid, dat het zijn vrouw was, die daar tegenover hum zat, en niet iemand anders. Heb je het riog 7,00 warm ?" vroeg Jsabel, glimlachen l bij bet -.den van zijn verhoogde gelaatskleur. Maar Kicliurd wc-nkto 'lijn keiiner eu maakte het zich heel druk met het betalen van du belachelijk lage rekening, waai bij hii een royale fooi voegde. Zijn glimlach was ditmaal even veelzeggend als die van een vrouw. Ik heb in jaren niet xoovecl plezier gehad voor mijn geld," zeide hij. ..ik ook niet." ..Waarom zouden we bet dan niet eiken avond (toen?" ging hij voort, snel gebruik makende van haar u oorden. Ik weet zoo'ri massa gezellige plekjes --- en jij kent il*--stad eigenlijk in het geheel niet. Toe, laat ous dat afspr-ken !" Zou je me heusch graag bij je h(-bVn?" i! ij antwoordde niet, doch koek haar alleen maar aan. Van dien dag af begon er een uien w' leven voor ben. Eiken avond dineerden /.Ij met elkaar, nu eens hier dan eens daar. naar do ingeving van het oogcublik, en zich voortdu rend verbazende over de talrijkheid van pret tige piekjes in do reuzestad. De plechtige- /alen van de club zagen hen zelden of nooit binnen btrn muri-ri. Hut was een verrassing voor haar echtgenoot, maar een nog veel grootere, voor Isabel zelf, te ontdekken, hoe groot haar talent was, zici te schikken naar de omgeving en du omstandigheden. Het maakte haar tot een uitstekendeu kameraad, die voor al hun kleine avonturen een levendige belangstelling meebracht en dat heerlijke vermogen tot genieten, dat hot gezelschap van sommige menschcu tot een voortdurend feest maakt. (Slot i'ol<jt).