DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Nó. 1482 in dien t\jd niet precies aanspraak maken op den naam schoolpaleizen. En hoe stond het met de onderwijzers? In het manuscript van den schoolopziener lees ik over hen: Te Schoonebeek hield Je hospes aldaar er een knecht op ma, die des winters school moest houden. Zoo was het onderwijs te Westerbork ook aan een huis of familie verbonden.... Te Dalen was een man vol vuur, en ook niet onkundig, maar ongeschikt. Ten blijk van het doelmatige van het onderwijs diene alleen, dat in byzijn van mij en den Pred. van Loenen de kinderen ondervraagd wier den over Australien; terwijl mij bij onder zoek bleek, dat zij niet wisten, in welk land zy woonden." Nog een staaltje. De heer Pothof vond in scholen voorschriften (schryfvoorbèelden zeker) als : het hangen dat doet zeer, maar het rabraken nog veel meer. Welke waarde destijds aan mooi schryven gehecht werd, leert ons het volgende: Iemand, later door den heer Pothof tot waarne mend onderwijzer aangesteld, schreef een slechte hand. Hij begaf zich daarom naar Koevorden, om les te nemen bij een daar wonenden grooten schrijfmeester", waar mede hij 8 weken lang van 's morgens 5 tot 's avonds 10 uren bezig was en als een meester in de schrijfkunst terugkeerde." De gedweeheid der toenmalige onderwij zers leeren we kennen uit de volgende en laatste aanhaling, die ik hier uit het merk waardig handschrift des heeren Pothof een plaats geef: Ik heb myre onderwijzers, zooals elders is geschied, niet als slaven behandeld, die beefden, om voor hunnen Heer te verschij nen, en zelfs in de keuken op geene stoel durfden te gaan zitten, maar heb hen steeds zonder onderscheid als mijne vrienden en ala hoogst noodige wezens in de maatschappij behandeld." Havelte. B. BYMHOLT. De flÉeentelilke Banton TanLeeniniinnnnne cóncnmntie met de particnliere industrie. (Ingebonden.') Offlcieele Banken van Leening, huizen van koop met recht van wederinkoop, bankin stellingen, waar op pand beleend wordt, credietbanKen voor deftige lieden en voor nering doenden, pandjeshuizen, enz. enz., allen hebben het doel om voorschot te geven op onderpand. Met offlcieele banken van leening beoogen de gemeentebesturen, de geldbehoevenden te vrijwaren voor afzetterijen, voor woekerwinst, daar een wet op den woeker ten onzent ontbreekt. Het doel van deze in richtingen moet zijn om tegen zoo min moge lijke kosten den gemeentenaren geldelijk voor schot op onderpand te geven. De kosten van beheer en administratie moeten door de pandjesgevers gelijkelijk worden gedragen; de een moet en mag niet meer betalen dan de ander en de gemeentenaren, die geen gebruik van de inrichting maken, mogen daarvan hoegenaamd geen vóór- en nadeel onder vinden door bate of schade, die ze in de gemeentekas veroorzaakt. Het mag name lijk niet plaats hebben, zooals nog slechts kort geleden, het geval was, dat de inrich tingen bate en ook nadeel opleverden aan de gemeentekas. Dit is dan ook door ver scheidene gemeentebesturen ingezien. Zoo is te Amsterdam in 1900 het kapitaal, bij de bank van leening in gebruik, gesplitst in een gedeelte waarvan de gemeente eigenaresse is en waarvoor door de inrichting 31A en4pCt. rente wordt betaald en een gedeelte, dat eigendom is van de Bank-, en waarvan geen rente wordt vergoed. Laatst genoemd ge deelte, om zoo te zeggen het gerestitueerd kapitaal, stelt de som voor van de saldo's ge durende ettelijke jaren door de inrichting ten onrechte gestort in de gemeentekas. Men was toen op het goede pad, maar de laatste jaarverslagen toonen aan, dat men, om saldo's te vermijden, zeer groote afschrijvingen doet op de gebouwen en bovendien een reserve fonds maakt en niet bepaald noodzakelijke uitgaven doet. Zoodoende laat men door de achterdeur binnen wat voorheen door de vóórdeur kwam naar de gemeentekas. 'Zoo komt in de jaarverslagen voor: Afschrijving op d t gebouwen Ecseryc-fonds. Begroeting^ Uitgaven. Begrootiug. Uitgaven. 1902 ? 4564.62 ? 4564.62 ? 1905 5600.?18475.57 5000.1904,, 6412.?23894.915 _ 5000. Het administratieloon in 1902 tijdelijk noodig geacht bracht op: 1902 / 25000.?1) ?25526.35 1903 23800.?32848.58 1904 27000.-- 34652.73 Aan administratieloonen werd o.a. in 1903 ontvangen (deze opgaaf komt echter in het Verslag over 1904 niet meer voor): O]> de voorschotten van ? 0.40 tot ? l.?l tent boven 1.?t/m ., 2.50 2 , 2.50 6.?5 , . 6. 10.?10 10.-- , 24.- 12 24.50.?15 50.?, 500.?25 en bracht op 304472 panden ? 3045 , 384211 , '?7684 188518 9426 51460 5146 40470 4857 10526 , 1579 4450 1112 ? 328VJ Mij dunkt, nadere toelichting hiervan is overbodig, daar men wel kan zien wie, het onnoodig verder te heffen administratieloon betalen. Deze beschouwing geldt de gemeentelijke Banken van Leening. Ze hebben tegen woordig een zware concurrentie in de par ticuliere industrie, die zich, dank zij het ontbreken van eenige wettelijke regeling en strafbepalingen, voortdurend als een zwam uitbreidt. Daarom is dubbel zaak voor de gemeentebesturen om toe te zien, met art. 135 van de Gemeentewet in de hand, dat geen woeker en afzetterij plaats hebben in de door ons bedoelde particuliere gelegenheden, en zoodoende de pandgevers heil gaan zien in de 1) Naar men vermeent. l gecontroleerde gemeentelijke Banken van Leening. Deze moeten dan echter tegen de laagst mogelijke kosten voorschot geven en zooveel doenlijk gelegenheid aanbieden voor directe en discrete hulp. Daarom mogen de reglementen door bin dende bepalingen aan de concurrentie van deze particuliere inrichtingen geen voor sprong opleveren, hetgeen in vele opzichten toch wél 't geval is. Zoo moet zooveel mogelijk elk waardehebbend voorwerp en ook handelsartikel, dat niet spoedig aan bederf onderhevig is, als pand worden aangenomen. Nederl. effec ten, loten, enz. zijn soliede onderpanden; overal buitenslands wordt daarop voorschot verstrekt. Het minimum-voorschot stelle men op' f 0.50, het maximum stelle men niet vast. Den angst voor de beleening van diamant en juweel overdrijve men niet. Daarvoor zijn intelligente taxateurs vereischte, daar: juiste taxatie: ruwe dito ~ groote voor schotten: kleinere dito groote rente: klei nere dito, en die grootere voorschotten zijn direct in 't belang der pandgevers, terwijl de grootere rente-opbrengst rnoét aangewend worden tot verlaging van de kosten der beleening. In de meeste buitènlandsche banken van leening, ook in vele particuliere pandjeshuizen ten onzent, wordt op Zondag tot het middag uur beleend en de banken moeten op de werkdagen van 8 uur v.m. tot 8 uur n m. constant geopend zijn. Dit is slechts te ver krijgen, zonder aanmerkelijke uitbreiding van personeel, door op de stille uren van beleening een enkele beambte, zoo eenvoudig-administratief mogelijk, daarmede, dus niet met de lossing, te belasten, die dan bij terugkeer van het personeel zich kan gaan verfrisschen. Ter bespoediging van de lossing der weekpanden op Zaterdag-avond, kan men gedu rende den dag de beleenbriefjes brengen tegen ontvangst van een kaart of koperen penning, waarop Bank No. en doorloopend nummer, ten einde de te lossen voorwerpen 's avonds spoedig te kunnen afgeven. Deze handelwijze heeft o. a. te Maastricht met succes plaats. Een en ander moet dieneu om de concur rentie van de particuliere industrie het hoofd te bieden en zooveel mogelijk den woeker te voorkomen. Men schatte deze en de onzedelijkheid daarin gelegen niet gering. Te Amsterdam b.v. wor den in de particuliere beleenhuizen minstens tweemaal zooveel panden gebracht als in de gemeentelijke banken, en betalen zij hier hoogstens 13 pet. per jaar plus administratie loon, ddiir wordt niet zelden 4 a 6 pet. 's maands plus staan- en hanggeld in rekening gebracht, ongezien de oneerlijke practijken! Er is door den afgetreden minister Dr. A. Kuyper eene Rijks-wettelijke regeling toege zegd en in wording. Hopen wij, dat deze zóó urgente voorziening in een te lang ge voelde behoefte, de laatste dateert van L826 en is als waardeloos te beschouwen, door den tegenwoordigen minister van binnenlandsche zaken spoedig aan de orde zal worden gebracht. Moge intusschen de aandacht der gemeente besturen zooveel mogelijk op den tegenwoor digen toestand gevestigd blijven. X. NIEUWE UITGAVEN. ANNIE SALOMOXS, Verzen. Bussum, O. A. J. van Dishoeck. Een visioen van den millionair, door MARIE CORELI.I, bewerkt door mevrouw J. P. WESSELINK- VAX ROSSUM, met 9 platen. Amsterdam, L. J. Veen. Kokoro van Lafcadio Hearn, bewerkt uit het Engelsch, door J. P. WESSELIXK-YAN EOSSUM. Amsterdam, H. Meulenhoff. Eerste verzen, door P. J. v. BAARDA. Amster dam, H. Meulenhoff. Kleengedichtjes, II, van Gumo GEZELLE. Am sterdam, L. J. Veen. Huize ter Aar, door JEANNE REYNEKE VAN STUWE, 2 deelen, Amsterdam, L. J. Veen. miiMiMNimillllHimiilii Geertje, door J. DE MEESTER, 2 deelen. Am sterdam, C. A. J. van Dishoeck. De scftrijver Is. Quér/do. Haarlem, Erven Bonn. Wintertijd, door J. VAN OVERLOOP. Rotter dam, Meindert Bogaerdt Jun. ASTRID EHRBXCRON-MÜLLER mevrouwtje ELSEÜETH, Een. requiem, uit het Deensch, door BETSY BAKKEH-NORT. Arnersf., Valkhoff&Co. Alice van Weslerhove, roman, door ANTON SMIT. Amersfoort, Valkhoff& Co. Der Ziele wonderland, door ELIZE KNUTTELFAraus. Amsterdam, W. Versluijs. De gemeenteraad een gevaar voor d-! itadfbelangen ?, door L. L. C. M. VAN OÜTIIOORX. Den Haag, Ned. boek- en steendrukkerij. H. W. Pu. E. v. D. BERCH VAN EYSINGA, Ge kleurde wolken. Een boek van proza en verzen. Amsterdam, W. VerslOjjs. In de natuur, kijkjes in 't natuurhven «oor ouders en op oeders, door J. STAMPERIUS. Am sterdam. W. Versluijs. De oude strijd, door ALHERT VKRWEIJ. Am sterdam, W. Versluijs. ' Moderne sp/oolcjes, van OSCAR WU.DE. Naar het Engelsch. door MARIE VAN OOSTERZEE. Boek versiering en illustraties van Gust. van de Wall Perné. Baarn, Hollandia-drukkerlj. Gedichten, door GEZA EITSCHL. Amsterdam, W. Versluijs. De schoone verbeelding. Verzen van JULIUS DE BOER. Amsterdam, VV. Versluijs. Pro en Contra", serie I, No. ~, Vivisectie. Pro : dr. H. J. L. Strijcken-, Contra : Felix Ortt, No. 8, Geheel onthouding- Pro : dr. A. W. van Wijk,Contra: G. Oo ter.baan. Baarn, Hollandia drukkerij. De hut in het bosch, door C. Jon. KIEVIET. Geïllustreerd door A. BEERENDS. Amsterdam, Van Holkema it Warendorf. Door Nederl. Oost-Indi'é. Schetsen van het land en volk, bewerkt door T. J. BEXEMER, met een inleiding van J. F. NIERJIEIJER en ongeveer 300 illustraties en kaarten, afl. l?3. Gronin gen, J. B. Wolters. Guiter'slreken vanPim, Piet en Puckie, verteld en geteekend door Louis RAEMAKKERS. Baarn. Hollandia-drukkerij. JOHAN, Een eerste liefde, door Jos. M. VAX MEXS. Den Haag, Martmus Nijhoff. Handleiding tot ? de kennis van het spiritisme, door H. N. DE FREMERY, tweede, vermeerderde druk, afl. I. Met tal van illustratiën en een alphabetisch zaakregister. Bandversiering van Herman Teirlinck. Bussum, C.A.J.v. Dishoeck. Heilig Ind'ië, door J. B. Rrzirs. 2 deelen. Bussum, C. A. J. van Dishoeck. Havenlichtjes, door LODE BAEKELMANS. Am sterdam, Van Holkema & Warendorf. Antwer pen, Ned Boekhandel. Studiën in kunst en kritiek, door EDUAKD B. KOSTEH. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf. De IsraelitisclieProfeten,dooi' dr. J.C.MATTiiEg. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf. Heintjes Groote Vacant>e, door Joh. H. BEEN en geïllustreerd dbör Jou. BRAAKKNSIEK. De band voor dit jongensboek werd ontworpen door R. W. P. DE VRIES Jr. Napoleon de Groole. door H. TH. CHAITUIS. Alkmaar, Firma P. Kluitman. Peter Napoleon, naar,Jiet Nborsch van BERNT LIE, door mevr. K*KKEBJ?NORT. Geïllustreerd. Dr. D. F. WiïiHANfi,!1 Rulaman. Een verhaal uit den tijd der HolenjihenÉchen en Holenberen, met een voorwoord van N. VAN HICHTUM naar den 5den druk uit h. Duitsch, door J. ROK.UA DE'BOER. Met 3 platenen 22 tekstillustr. Uitgaven van G. B. v. Goor Zonen, Gouda. ' ' ?« Inhoud van Tijdschriften. Eigen Haard, N"o. 46: Een pleegdochter, door M. J. Salverda de Grave?Herderschê. VIL Bij de groepen in Fauna Neerlandica" van Artis", door J. Daalder Dzn , met af b. (Slot.) Het Groote Woudhuis, door Uxor, met af b. De Kwakzalver, door P. van der Wielen, met af b. II. De Beiersche Kapel, door N. KI., met portretten en af b. Feuilleton. Zooeven verscheen: DE TENTOONSTELLING VAN KUNSTNAALDWERK IN HET MUSEUM VAN KUNSTNIJVERHEID TE HAARLEM o o * NOVEMBER-DECEMBER 1904. 45 AFB. IN LICHTDR., WAARVAN 5 IN KLEUREN, MEÏTEKST VAN ELISABETH M. ROGGE EN EEN VOORWOORD VAN E. H. VON SAHER. Formaat 40 x 30 cM. Prijs f 18.?. Prospectus verkrijgbaar. UITGAVE VAN SCHELTEMA & HOLKEMA'S BOEKHANDEL, AMST. UITVCXRIHG PLAFOQD - «n UlAnDBCSCHILDCRinG ORTllKRP?n VOOR DROVOT -h -l- WKSSEK & Co. -l- H* LAS6E HOÜTSTKAAT 7 & 2 « - Den Haatr . l KI.EFOOX INTKUC. »7« GROOTSTE INRICHTING VOOR COMPLETE MEUBILEERING = IN ALLE STIJLEN = =: ~ zr ANTIQUITBITENzr = = EIGEN MEUBELFABRIEK MAPMEREN SCHOORSTEENMANTELS 6. & J. COOL AMSTERDAM. ROTTERDAM. UTRECHT. BLOEMGRACHT// , DELFT5CHESTRAAT6I BllTiTRAAT30 J. J. BIESING, Me tfttsl handel. '8-GRA.VENHA.GrE, Molenstraat 65,65*6161. Moderne Schilderijen, Aquarellen en GravnrM. 3'lJ l KASTJE/27.50 Filiaal: AKTEN FOTO MUZIEK Jalonzie sluiting. Prima bewerking. Eikenhout in de wasch. Hoog totaal 127 cM. 10 laden, ieder Mnnenwerks 38 X SlVg X 7V2Franco zending M ieder spoor- of bootstation. Directe l e v e r l n g-. Vraagt onze uitgebreide geïll. Prijscouranten | Phoenix Menbileer-Inriditiüg ) AMSTERDAM. Hoofd magazijnen: 234 SPUISTRAAT 76 D A TI KAK MEUBEL-BAZAR, Singel 263 283, ij de Kantoor-Meubelen enz. J. MEIJE1UNK MEIJER. Telefoon 3968. Prijs. . ? 3O. n« J. W. DE GRAAFF-Hite Ouden Engweg 18. VASEN .% JARDINLÈRES TEGELSCHILDERIJEN ENZ. MUSKUM GRIMAXTI, ROK1N 95, (Stille zijde), AMSTERDAM. Toegang vrij. AfngTERPAm AARPEWËRK tt EBEliïlQ ARNHEM i «J l C fe \&\<^&\\ 2>cx? -M.H. en a,v\, voegen z>c <^e,\e.\\ ee-vt ju-tot wctO VCMI b& ttcutj, 6aat ^e»etw iw o-n»» a l'cfi ct> *i^-n opge-ncvtacvi. lloopt 6aai.6ooi ?vneei vn«t 6avi op ove^ge-noinew «laatje». XVI,v,ta»icf »ief tapijt, tutie t, ft. 6coi eiaew &d\vaav^v f gepfaafot £[595. - ócfc jtoffe-n ew atootet* ^bto'» op aanvtaqc. Spiiisliaal' 171, ficid oï'alii^liaat c/e^oon 614-0. AARD WERK IT -DE -FABRIEK ZU D-HOLAND DEPOT'KALVER5TRAAT-I4I