No. 1483 D K A M S T E R D A M M K R W K E K B L A D VÓÓR NEDERLAND. Marine d Arjfent lllillllllllllli l iiiiiiiiiiiiiiiil i iiiiimimi rum Er is herhaaldelijk en met zekeren ophef in tijdschriften gesproken over zoogenaamde kunst-fotografieën naar gegraveerde en geëtste prenten, die hierin een verschil maken met gewone fotografieën dat zij, behalve de exacte wedergave van de voorstelling op zich-zelf (de gewone fotografieën doen dit evenzeer) ook nog de nabootsing van het eigenaardig <sachet der gravure, op bedriegeljjke wijze, bedoelen. Een streven, alleen te verklaren uit de begeerte om het echte door een surro gaat te vervangen, maar dat met wei-begre pen kunst-ontwikkeling niets te maken heeft. Onlangs las ik een door den heer Wierink, in het Maandblad voor teekenonderwijs, ge schreven warme aanbeveling van dit werk, ?dat, volgens den heer W. niet van de origineelen te onderscheiden is." 1) Deze zienswijze van een bekwaam man bevreemdde m\j voornamelijk hierdoor, dat zijn meening niet dadelijk gevolgd werd door een nog warmer aanbeveling, betreffende «en afdoende bescherming van grafische kunstwerken. Het maakt den indruk alsof de schoone wer ken van vroegere graveurs, door de ijverige bemoeiingen "van fotografen, nu eindelijk ergens uit een vergeten hoek worden gehaald. Terwijl toch de uitgebreidste verzamelingen van echte stukken, die men kan verlangen, in prentenkabinetten, welgeordend en ver zorgd, kosteloos voor ieder dagelijks te zien zijn. Wat mag dan toch de reden zijn dat met zooveel onderscheiding over deze foto's gesproken wordt? Is het die uiterlijke tooi, de nagemaakte kleur van oud papier en verbleekte druk inkt, die den werkelijken liefhebber alleen wrevelig kan maken als het meest-geraffi neerde in de namaak, waardoor toch nimmer leven zal worden gegeven aan wat dood geboren werd? En al ware het uiterlijk der echte werken nóg bedriegelijker nagebootst, bijv. door ook het relief der lijnen in het papier te doen na-drukken, een verlangen om echt door valsch te willen vervangen, is altijd verkeerd. Deze praktijken zijn onverdedigbaar en moesten worden voorkomen. Zij zijn over bodig, van geen nut, omdat zy niets nieuws brengen; een schooner of doeltreffender uit drukking der prentkanst-technieken beoogen zij niet. Zij zijn foutief omdat de verme nigvuldiging een der voornaamste factoren in het werk van den grafischen kunstenaar zelf en waarin juist de oorsprong ligt van dezen kunstvorm tot een afzonderlijk be drijf wordt gemaakt buiten kunst en kunste naar om. Zoodra de opzet gericht zal zijn op le vende kunstenaars als een niet minder ge makkelijke prooi en wie belet dit zal het onrechtmatige hiervan, ook voor leeken, duidelijk uitkomen. Op het oogenblik name lijk dat de arbeid van vele maanden en dik, wijls van jaren, zoover gereed is gekomen, om, met behulp van de pers door den kun stenaar, of onder zijn leiding, te worden ver menigvuldigd de leden toch waarom het geduldig uitgraven van een weerbarstig materiaal ondernomen werd kan een industrieel uit zijn hoek komen schieten om, langs fotografischen weg, bij honderdtallen, een surrogaat te leveren (tegen verminderden prijs natuurlij k 2). Deze industrieel, zich door niets gestuit ziende integendeel! beproeft een kans om het hecht verband in de werkzaamheid van kunstenaars te verkrachten, hun energie te verlammen. Erger dan in de bekende historie van kat, aap en kastanjes, loopen zij gevaar, weerloos te staan tegenover de naaperyen van ondernemers. Ook de fotograaf moet aanspraak kunnen maken op bescherming zijner voortbrengselen «n van wat hij, als fonds voor zijn onderne ming, zoeken moge. Niets belet hem om, op z$n wijze, met zijn werktuigen, de natuur in beeld te brengen. Maar hy' vergrijpe zich niet aan het voortbrengsel, dat tot in zijn innigst wezen het eigendom blijft van den maker, zyn persoon vertegenwoordigt, zijn merkteeken draagt; want hierin ligt het eigenlykste wat gezocht wordt en deze in dustrie verlokkend maakt. De welwillendheid der Directies van Pren tenkabinetten wordt klaarblijkelijk verkeerd begrepen en misbruikt tot de uitoefening van een overbodig geschacher; en dit zoo smakelijk bereide surrogaat bedreigt, als de langzame infiltratie van een gif, den groei van die zuivere kunst-technieken, waar van een deugdelijke ontwikkeling door ge noemde Instellingen eigenlijk wordt bedoeld; waarvoor zij o.a. in het leven werden ge roepen. En dat ten gerieve van hen die zich iiiiiiiimiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiuimiiiiimiiiiiiiiimiiiiiM verbeelden te moeten voldoen aan misplaatste verlangens en aan een zeker snobisme. Het fotografeeren van kunstwerken, on schadelijk, en dikwijls nuttig, waar het be treft een unicum (schilderijen, teekeningen) is in dit geval een bezigheid van minder onschul digen aard. Want wél kennelijk wordt hier bedoeld de verspreiding in alle richtingen van een product, ontleend aan arbeid waarbij de maker- zelf slechts goede vermenigvuldiging be trachtte n.l. de afdrukken der metalen plaat. Het is de sobere uitdrukking van den grafi schen kunstenaar de met zwart op wit ge zette lijn die eenig uiterlijk bereiken langs fotografischen weg gemakkelijk maakt. By foto grafische opnamen van een meer-samengesteld werkmiddel, het overbrengen van schilderijen tot mechanisch-gekleurde prenten, blijft het resultaat, ook in het uiterlijke der proeve, ondanks de zorgvuldigste behandeling, ver beneden elk peil; en het is zeker een vreemd soortig geval, nu men zich gereedmaakt om het Volk, als een bizondere versnapering, dit fabrikaat (in vergulde omlijsting) voor te zetten. Zonderling vooral ook, omdat het betreft de nagedachtenis van een man die zich vóór alles, zoozér afkeerig toonde van het levenlooze en onechte. Wanneer de rechten'van vroegere meesters schijnbaar niet worden aangerand, de ons nagelaten eerbare werken moesten, uit een gevoel van respect, tegen zulke ondernemingen beveiligd blijven. Dit is, dunkt my, een hoofdgedachte bij het inrichten van kostbare verzamelingen. Hetzij dan dat deze namaak, in de oogen van enkelen, niet van de origineelen te onder scheiden is men wil er zelfs op gaan zweren het staat vast dat de industrieel zich eigenmachtig inlaat met kunstaangelegenheden, waarin hij tot eenige handeling op eigen houtje, onbevoegd is. Natuurlijk zal Meester Lucas zich niet ge griefd kunnen voelen, als de zoo teedere zorgen voor zijn werk, thans door den leek, op zijn manier, worden overgenomen 3). Maar nu deze productie, blijkens veler ver keerde meening, als de ware bedoeling onzer graveurs gaat gelden, en aldus geïntroduceerd, zich prorapt zal uitbreiden, is het tijd om op het ongepaste ervan te wijzen. Het is den fotograaf volstrekt niet geoor loofd om prenten verzamelingen of ander werk van grafische kunstenaars te exploiteeren. A m s t., 19 Nov. 1905. P. DüPONT. 1) Waarschijnlijk in navolging van soortge lijke aanbevelingen (ook De Kroniek plaatste iets in dien geest, eenige jaren geleden) heeft de heer J. W. N. in het laatste nummer van dit weekblad, zijn bewondering en waar deering" uitgesproken voor wat hij leukweg exquise kunst" gelieft te noemen; van een aankondiging kan geen sprake zijn en van reclame evenmin, zooals de heer J. W.N. het uitdrukkelijk verklaart. Het is merkwaardig om, na deze lofrede op fotografenbezigheden, ook nog het slot te lezen van zijn artikel over Arti", dus over zelf-arbeidende kunstenaars, die de heer .T. W. N. gaarne vanuit de gebruikelijke hoogte, toespreekt (ik heb nooit recht begrepen op welke gronden). Het wemelt van middelmatigheden, die met meer of minder geluk een eenmaal aangenomen maniertje volgen of op brutale wijze leentjebuur spelen bij hen, die over meer dan zij te beschikken hadden. Het al of niet geslaagde in deze proeven der naastige inzenders is meer een commercieeldan een kunstbelang en kan dus verder on besproken blij ven" (Amsterdammer van 12 Nov. 1905). Ik dacht zoo dat het middelmatige werk van zelf-arbeidende menschen altijd nog belangrijker is dan het bekwaam ontwikkelen van fotografische opnamen. 2) De prijzen die J. W. N. opgeeft zijn, voor lichtdrukken, nogal hoog te noemen. 3) Is een zijner gravuren niet geslaagd, dan maakte hij een andere en betere; komen er onzuivere afdrukken te voorschijn, hij ver nietigt ze. Geen stuk mag met zijne naamteekening de wereld in, of het moet de vol maaktheid nabij komen die het in zijn ver mogen is er aan mede te deelen". (Busken Huet over Lucas van Leiden). Op zy'n drucken was hy soo heel sinlijck en nouw siende, dat hij gheen Printen noyt heeft laeten uytgaen, daer eenigh minste gebreck of vlecxken aen was. lek hebbe oock verstaen dat tijn dochter soude getuyght heb ben, dat hy groote hoopen Printen verbrandt heeft, die misdruckt waeren". (Van Mander over Lucas van Leiden). NIEUWE UITGAVEN. In 't veen- en polderland, door P. VAN ASSCIIE. Antwerpen, C. J. & E. Janssens. Maatschappij van Nijverheid departement Amsterdam". Vijfentwintigste Verslag der Teekenschool voor Kunstambachten, cursus 1904?1905. Florence Nightingak. Naar den derden Engelschen druk van SARA TOOLEY, door J. W. ÓNNEN-BoNGERS. Utrecht, H. Honig. REMBRANDT HARMENSZ.VAN RIJN. Uit het leven van een groot kunstenaar. Een boek voor Jong Holland, door G. H. MARIUS. Amsterdam,P. N. van Kampen & Zoon. Burgermenichen, door FRANS COENEN. Rotter dam, W. L. & J. Brusse. Klassenstrijd, door FHED. W. H. EMONS. Bussum, I\ W. H. Emons. Nicoline, door STELLE MARE. Geïllustreerd door LEO GESTEL. Amsterdam, J. C. Dalmeijer. Mannen Wettéty-RojÉ;MÏ?|8É£weeTdeelen, van GUSTAAF VERMEEBSCH, 2aeèlèn. Bussum, C. A. J. van Dishoeck. Catustrophen, door J. EVEHS Jr. Bussum, C. A. J. van Dishoeck. Bobbie op Vredenborch, door C. L.VAN BALEN, met vier platen. Zutphen, W. J. Thieme&Co. Armenzorg en volksverzekering, door mr. J. P. CAN. Haarlem, H. D. Tjeenk Willink & Zoon. PERCY BYSSHE SnEi^Kï,Alastor,ofdegeest der eenzaamheid. Uit het Engelsch in Ned. verzen overgezet door dr. K. H. DE RAAK, met een voorrede van WILLEM KLOOS. Rotterdam, W. L. & J. Brusse. Mijn verweer tegen het voorstel van com missarissen der Russische bosch-exploitatiemaatschappij om mij te ontslaan, door C. HooGENDIJK Jr. Amsterdam. November. INA BOUDIEU-BAKKER, Kinderen. STI.IN STKEUVSLS, Lenkkven, vijfde druk. Am sterdam, L. J. Veen. HEHM. BOREL, De laatste incarnatie, tweede druk. Amsterdam, L. J. Veen. JOÜANNA VAN Woui)E, Van hart tot hart. Goedkoope uitgave. Amsterdam, L. J. Veen. Het beroemde prentenboek, naar STRUWELPE TER, door Oom Gus. Geïllustreerd door G. SPOOR. Amsterdam, H. Meulenhoff. Inleiding tot de wijsbegeerte, door dr. C. J. WIJNAENDTS FRANCKEN. Haarlem, H. D. Tjeenk Willink & Zoon. Scandinaafsche persoonlijkheden, door GEORG BRANDES. Haarlem, H. D. Tj. Willink & Zoon. Voor broer en zus, (versjes voor de kamer), door FABIËS. Geïllustreerd door A. J. BOSSCHA. Haarlem, A. E. v. d. Heide. Uit het leven van merkwaardige vrouwen, door dr. ALETTA H. JACOBS. Amsterd. F. v. Rossen. OSCAR WILDE, De profundis, met inleiding van L. VAX DEYSSEL. Amsterdam, Scheltens & Giltay. Guido Gezelle's proza werkeni De Doolaards in Egypten, 7e uitgave. Von den kkenen hertog, 3e uitgave. AmsterL. J. Veen. ]s. VAN G1MKEL =========s ^S «^ X R> JL ^ FABRIKANT VAN KUNST-KOPEB WEBKEN DJ OUD-HOLLANDSCJHE MODEBNE- EN ANDERE STIJLEN D RIY5ChMBEL C L OCH E "S OP KOPER EN ZINhs. GtB°W.,FELIX MERITIS" KEIZER5GRACHT-32<r TEL. 2ÖO7 MARMEREN SCHOORSTEENMANTELS f* O l Pfini AMSTERDAM. ROTTERDAM. UTRECt 17» OC (/? (/(/t/*., BLOEMGRACHT?/ DELFTSCHESTRfl AT6I BILTSTRAA1 J. j. BIESING, Kunsthandel. 'S-GRAVENHA.GE, Molenstraat 65,65AmCT. Moderne Schilderij», Aquarellen en firavarM. £?" KASTJE ? 27 BOl MUZIEK ^ «l-^^i Jalonzie sluiting. Prima bewerking. Eikenhout in de was. Hoog Maal 127 cü. 1O laden, ieder binnenwerk» 38 X 31i/2 X 7Vs Franco zending tot ieder spoor- of bootstation. Directe levering. Vraagt onze uitgebreide geïll. Prijscouranten!] Pboenix Menbileer-InriÉting Hoofdmagazijnen .' 234 SPUISTRAAT Filiaal: 76 DAÜRAK Panorama in de Amsterdam, Plantage Antieke Meubelen, Porceleinen, Schil derijen, Oostersche Tapijten. Va#le prijsen- Toegang rrtf. Het Panorama Jerusalem is dagelijks geepend. nrma J. f. DE GRAAFF-lve» - Ouden Engweg 18. VASEN .*» JAKDINIERES TEGELSCHILDERIJEN ENZ. MUSEUM 6RISANTI, ROKIN 95, (Stille zijde), _ AMSTERDAM. Toegang vrij. AmSTERDAm AARDËUJERK EH TEGELS TELEGRAMADRES LITHO" ;MT.COMMTELfTOOM9 ec-M- c&c&i 2>e geve-M, et ? i i-ntetteuta, 00,0,1* eiqew oopt aarioot *vi«*« wet 6a-n.op i pfaatjea. 2Jfeevefi3gaa-M.ee a£cv\, XVI,' '? ' Spuisliaat 171, of (a-ftc-n cowvpbet, fa. oct cigc-vi. l gepfaafot ,fl OÖ. 1 CM. atcotec« foto'» ' cp aawvta^e. ^4^7. AARDEWERK HCómOEFSa i UIT-DE-FABRIEK I ZU O-HOL AND DEPDT-KALVER5TRAAT'I4-I