DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1487 Deli in Woord en Beeld. Het r^jk uitgevoerde werk: Deli in Woord en Beeld, verschenen bij J. H. de Bussy te Amsterdam, wil een denk beeld geven, hoe een aantal Westersche pioniers en opvolgende kolonisten, ge vormd : Medan, Laboean-Déli, Serdang, Boven- en Beneden-Langkat, ieder onder een controleur en onder het direct gezag van den Assistent-Resident van Deli. Het hoofd van het gewest, de Resi dent^ bleef evenwel tot 1887 te Bengkalis gevestigd, maar door het in 1884 loosstelling van ?8000.?in vollen eigen dom aan het Nederland-Indisch Gouver nement afgestaan. De geheele residentie is groot 1668.9 D Geogr. mijlen. Naarmate in den loop der jaren de indeeling van het bestuur in Deli zich voegde naar de voortdurende ontwikke ' w "?p^ I i l «~ *r l» i' ^; ** h i > I ! »__ ^Aüjfc-j |-jn... m «g ?»??... fOTTTTf steund door de Nederlandsch-Indische Regeering, binnen het tijdsverloop van nauwelijks 40 jaren, een nagenoeg onbe kende en schaars bevolkte kuststreek, door den tabaks-cultuur, in een bloeiend gewest deden verkeeren. Toen in 1863 de eerste Europeaan in Deli voet aan wal zette, stond de geheele kuststreek, welke thans de residentie: Oostkust van Sumatra" vormt, onder het bestuur van verschillende Maleische vor sten, die volgens het Siak-tractaat van 1858 onderhoorig waren aan den Sultan van Siak. Dit laatste rijk vormde met die onderhoorigheden een afdeeling van de Residentie Riouw en was gesteld onder een te Siak wonenden Assistent-Resident. Het volgende jaar, 1864, deed de eerste bestuursambtenaar zijn intrede in Deli en werd te Laboean-Deli een controleur geplaatst, voor wien eene woning aan de rivier werd gebouwd. Behoorde Deli in den aan rang derhalve tot de Residentie Riouw, de snelle uit breiding van de tabaks-cultuur gaf aan leiding, dat in 1873 het Rijk Siak en Onderhoorigheden tot een afzonderlijke Residentie werd verheven met Bengkalis als hoofdplaats. Laboean-Deli werd nu de standplaats, van een Assistent-Resident, aan wien een Controleur werd toegevoegd. Deze toestand duurde echter slechts tot 1876, toen de Assistent-Residentie Deli in twee onderafdeelingen werd ge splitst, te weten Deli met Serdang onder den Assistent-Resident en Langkat met Tamiang onder een controleur. Aan den Assistent-Resident werd een AspirantControleur toegevoegd. De toeneming van het aantal tabaks-ondernemingen en het daarmede gepaard gaand snel in aan tal stijgen van Europeanen en vreemde Oosterlingen, en de voortdurende bemoeie nis met Atjehsche en Bataksche zaken gaf in 1881 aanleiding tot eene nieuwe reorganisatie van het bestuur. Nu werden vijf onderafdeelingen gePaleis van den Sultan van Deli. afstand doen van den Sultan van Siak van zijne rechten op de Onderhoorig heden, verviel de reden van zijn wonen, aldaar. Opnieuw werd nu het bestuur ge-reorganiseerd. en de zetel er van o vergebracht naar het intusschen ontstane plaatsje Medan, en de Assistent-Resident van Deli ter beschikking van den Resi dent toegevoegd. Nadat in het begin van het laatste tiental jaren der voorgaande eeuw de tabakscultuur eene ernstige crisis had doorgemaakt, meende het hoofd bestuur te Batavia in 1895, dat een Assistent-Resident van Deli overtollige weelde was, en werd deze betrekking eenigen tijd vacant gelaten. Dit duurde tot 1897, toen de afdeeling Deli eerst voorloopig en in 1900 voor goed tot eene Assistent-Residentie werd verheven, be staande uit de onderafdeelingen Medan en Laboean-Deli. In 1902 werden de afdeelingen Boven- en Beneden-Langkat vereenigd «n de controleur te TandjongPoera door een Assident-Resident ver vangen. Thans bestaat de Residentie uit zes afdeelingen, waarvan de eerste vijf de tabaksplantende" gewesten vormen. Zij zijn: I. DEIJ?hoofdplaats Medan , met de onderafdeelingen Medan en Laboean Deli; II. LAXÜKAT hoofdplaats Tandjong Poera , met de onderafdee lingen Beneden Langkat, Boven Langkat en Tamiang; III. SERDANU hoofdplaats Loeboeq Pakam ; IV. PADANG en BEDAUEI hoofdplaats Tebing Tinggi, en V. ASAHAX, hoofdplaats Tandjong Balei , met de onderafdeelingen Asahan, Batoe Bahra en Laboean-Batoe. De zesde afdeeling is de oude zetel van het Bestuur, BEXOKALIS, rnet hoofd plaats van dien naam en verdeeld in drie onderafdeelingen : Bengkalis, Tanah Poetih en Siak. Het eiland Bengkalis werd in 1872 door den Sultan van Siak en zijne rijksgrooten tegen eene jaarlijksche schadeling van het gewest, werden ook de overige takken van het bestuur geregeld. Daartoe behoorde de regeling van het In 1884 werd daartoe onderling goedge vonden, dat onderdanen van het Neder landsen-Indisch Gouvernement zouden zijn: Alle Europeanen en daarmee gelijkgestelden; alle Chineezen; Japanneezen; alle personen in dienst van het Gouvernement, alle niet tot de inheemsche bevolking behoorende personen, gevestigd op ondernemingen, gedreven door Gouvernements onderdanen. De inlandsche bevolking van de residentie: Oost kust van Sumatra," is in het genot gelaten van zelf bestuur ; het NederlandschIndisch Gouvernement'be paalt zich tot het houden van toezicht op- en het geven van leiding aan het Inlandsen bestuur. Dit laatste bestaat uit Inlandsche Vorsten en Grooten, die allen in hun eigen gebied over de Inheemsche bevolking regeeren. Van het Zuiden naar het Noorden de kust volgende, treft men eerst het rijk Siak aan, waarvan de Sultan van Siak Sri Indrapoera en Onderhoorighe den" gebieder is; dan volgt het rijk van den Radja van Pelalawan", vervolgens dat van het Hoofd van Rokan Ampat Kota," daar na de afdeeling Laboean Batoe, waarvan de Vorsten van Bila, Panei en Kota Pinang" elk een deel be sturen en waartusschen het Gouvernementsgebied La boean Batoe ligt, waarop weder het gebied van den Vorst van Koeaio en Leidong" volgt. Naast de Gouvernements bestuursindeeling van de Residentie, bestaat dus nog de oorspronkelijke verdeeling van het land uit verschillende Inlandsche rijkjes. Al deze verschillende vorsten zijn geniet, daartoe te worden uit rengt eenige uren door vol afwisseling, genot en weelde. In de prachtige zalen, schitterend van licht, vorstelijk gemeu beld door de bekende Haagsche firma Mutters ('t ameublement, enz. enz. van de receptiezaal kostte alleen zestig duizend gulden) beweegt zich dan de elite van de Médansche dames en heeren, met de autoriteiten. Vol prinselijke vrijSui.TASf VAN DELI, met wien de eerste planters hun contracten afsloten. gevigheid huldigt de Sultan op zulke feesten nog het echt Oostersche gebruik om aan zijn gasten, vóór het naar-huisgaan, als tanda-mata (aandenken) fraaie geschenken te geven, als prachtige, met goud geborduurde zijden sarongs en muiltjes, aan dames, en mooie wandelonderdaanschap, omdat hier het Nederlandsch-Indisch Gouvernement en Inland sche vorsten naast elkander regeerden. Paleis van den Sultan van Langkat. Paleis van den Sultan van Asahan. dragers van lange Maleische titels, waarin weer tijne verschillen van Doorluchtig heid en allerlei schakeering van hoogeren of lageren adel en oorsprong van hun geslacht liggen opgesloten. Toen de eerste aanraking met Euro peanen plaats .vond, waren zij allen een voudige lieden, die nauwelijks van hun onderhoorigen waren te onderkennen. Hunne inkomsten veroorloofden hun niet, eenigen staat te voeren. Zoo schreef' de heer J. Nienhuis daaromtrent in J k .Indische. M ere uur (jaargang 1888 No. l!) pag. 22.'O dat het inkomen van den Sul tan van Deli destijds l (JOU dollars be droeg, hem opgebracht door zijn 1200 Maleische onderdanen en de Batakkers, die in zijn land kwamen handel drijven. Toen Europeésche cultuur en later nijverheid de welvaart in hun gewest deden toenemen, vermeerderden eveneens hunne inkomsten. Waar de tabakscultuur spoedig eene hooge vlucht nam, brachten sommigen het tot welstand en rijkdom, wat blijken kan uit de afbeeldingen hunner paleizen. Het Paleis van den Sultan van Deli is, in Oosterschen stijl, door een Hollandschen architect gebouwd. De Sultan, een liefhebber van wielrijden, geeft er zeer aangename en schitterende dans feesten. Wijlen Justus van Maurik, die op uitnoodiging van den Sultan het Paleis gezien heeft, spreekt er over in zijne bij Holkema en Warendorf uitgegeven: Indrukken van een Totuk", Indische Typen en Schetsen. De bals" zegt hij in de rijke, ruime, buitengewoon sierlijke receptie zaal gegeven, behooren tot de meest gezochte feestelijkheden en wie de eer stokken met kunstig gesneden ivoren knoppen aan heeren bezoekers. Hoe al de rijkdom door tabaks-cultuur verkregen wordt voor sultans en, meer nog, voor de ondernemers hier te lande, wordt in: Deli in Woon/ en Beeld uit voerig beschreven en door tal van af beeldingen toegelicht. Het vangt aan met het tabaksplanten en eindigt met de tabaks-verkooping in het lokaal: Frascati" te Amsterdam. Maarnoen iltrassid PeiKasa Asai Sial. (De getrouwe, de rechtvaardige, de prachtige. Heer van de Wereld). De tegenwoordige Sultan van Deli, te Medan.