Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1506
J. G. GLEICHMAN.
lang gevreesde slag is ge vallen. Johan
George Gleichman is niet meer.
Sa In den jongst en tyd was hij, onwillens,
ambteloos. Wien echter, .tot het parlemen
taire leven, ,ook slechts in verwijderde be
trekking, bleef zijn beeld onbekend?
Na eene voorbereiding, die hem, eerst
commies, weldra referendaris bij het de
partement, straks secretaris van de
Nederlandscbe Bank, met de hanteering van
financiën vertrouwd maakte, werd hij,
minister, belast met de zelfstandige rege
ling der hoogst gewichtige
landsaangelegenheid. Het was eene zware taak in een
zorgelijk tijdsgewricht. ', .
Lang vóór hem was het denkbeeld eener
successiebelasting in dé* rechte lijn aan den
politieken gezichtiéiridér opgedoemd. Eren
snel echter was het losgelaten. Men .dorst
den maatregel niet aan, die, naar het heette,
aan de kapitaalvorming in den-weg stond,
en het deed, op het oogenblik zelf eener,
door verwantschap geheiligde,
bezitsverwisseling.
Hetgeen zijne Voorgangers deed terug
deinzen, was voor Gleichman eene aanspo
ring te meer. Vastberaden deed hij de poging,
brak den tegenstand en won. Op nieuw
was de oude ervaring bevestigd, dat zelf
bewuste kracht dwars door vooroordeelen
heen een weg zich baant.
Van dat oogenblik af behoorde G-leichman,
ook na zijn kortstondig ministerschap, aan
het publieke leven. Amsterdam begreep, dat
zijne plaats was in het Parlement en dit
gevoelde, dat daarin de eereplaats
hemtoe? kwam. Gelijk vroeger des ministers werk
kring, was. thans de presidiale bemoeiing,
hoe wijdvertakt, hem welkom, begeerlijk
niet._ Ik vatt dat wie de kracht tot
regeeren in zich voelt, de hand naar den teugel
uitrtrekt," zeide Thorbecke. Vóór dit gebaar
was Gleichman te fier.Op den voorzitterszetel
kenmerkte hem eene zeldzame yereeniging
van eigenschappen: eene omvangrijke kennis,
een rijke en rijpe ervaring,een strikte en
stipte onpartijdigheidszin, een onverzwakt en
nauwlettend waardigheidsgevoel. Bovenal
dit laatste, schijnt de sleutel tot de eigen
aardige bekoring, die uitging van zijne in
drukwekkende persoonlijkheid. Niets ging
hem vóór, niets boven het onverpoosd stre
ven, déVolksvertegenwoordiging te houden
en te handhaven op het standpunt, dat hare
hooge roeping aanduidt. Het vrije woord
van den vrijen man, niemand eerde het
meer 'dan Gleichman. Voor den vorm der
gedachtenwisseling echter stelde hu on
wrikbare grens. Zóó werd hij de trouwe
wachter van en voor de parlementaire
beraadslaging in onverschillig welke
richting. Zóó maakte hij den goeden
toen in onze Volksvertegenwoordiging
inheemsch, en werd, onder zijne leiding,
hoffelykheid in 's lands raadzaal voorbeeldig.
Zijne middelen ? Elders *) gaf ik ze aan.
Een wenk, een blik, een korte vermaning,
een summiere opwekking is voldoende om
de gedachtenwisseling . terug tévoeren in
hare bedding, indien zij uitspatten mocht.
BÜvolledige vrijheid voor ontvouwing of
betoog, toont hij gestadig, vertoont hij nooit,
dat een vaste hand het roer omklemd houdt.
Die kunst is niet gering, want velerlei
zegswijs wordt in de Kamer vernomen: de
zakelijke en de oppervlakkige,' de
breed
*) Eigen Haard '95 No. 7.
sprakige en de bondige, de langstijlige en
de puntige, de sierlijke en de gemeenzame,
de deskundige en de vluchtige, de teemende
en de kloeke, de geestige en de zoutelooze,
de zalvende en de forsche, de alledaagsche
en de gezochte, de zwierige en de eenvou
dige, de gekuischte en de ruwe, de knoestige
en de gepolijste. Ook tieren er allerlei
bloemen in den parlementairen hof; geurige,
fleurige, frissche, dorre, maar ook doornige
en stekelige. Veteraan in het parlementair
debat, is geen enkele vorm van redeneer
trant of beeldspraak dezen Voorzitter vreemd.
Aan iedere individualiteit doet hij rech,t
wedervaren, op ne voorwaarde onver
biddelijk volgehouden, tegenover Kamer,
zoowel als Regeering. De lijn van het debat,
hoe breed getrokken, is er steeds, en die
lijn moet worden gevolgd.
Deze gestadige toewijding met zelfver
loochening volgehouden, maakte zijne leiding
verlokkend voor allen. Gleichman deed zich
gelden, voorzeker, maar wat hij deed, gold
een ideaal, dat buiten hem lag. Tot zelfs zijne
grootste politieke wederpartijders moesten
erkennen: tua res agitur ook gij behoort
tot hen, die hij tot hooger peil opvoert.
Voeg bij dit alles een letterkundigen
gekuischten smaak, van een hooggestemd
karakter de afspiegeling. Denk aan de
volharding, waarmede hij, soldaat of veld
heer, in de liberale gelederen diende. Her
inner u, hoe zijn bondige roepstem nooit
hare werking miste, vaak den doorslag gaf.
En gij zult bij de thans geopende groeve
het, voor hem, den dichter nazeggen: non
omnis moriar. Gleichman is van ons heen
gegaan, doch de herinnering aan zijn leven
en werken zal niet lichtelijk verflauwen.
Zij, van wie, samenvattend, dit getuigenis
kan worden afgelegd, behooren tot de besten
hunner tijdgenooten. Zijn verscheiden maakt,
voor het Nederlandsche volk, de Meimaand
tot een rouwmaand.
A m s t., l Mei 1906. J. A. LEYY.
miiiiimiiiiiiiiiiiMi
IMIIIIIIIIMIIIIIIIIIIMIIIIIMIIlnillllllllltllllllllMIIlm
Kunstveiling van J. Schulman.
Oude en nieuwere schilderijen,
waterverfteekeningen, tapijten van Jan Abel
Wassenberg, gravures, prenten, meubelen,
antieke spiegels, pendules, oud-Delftsch,
zilver- en goudwerk, Chineesch en
Japansch porcelein. Netzuke's kunstig be
werkte koperen, bronzen en tinnen voor
werpen, beeldhouwwerken, gobelins, Per
zische tapijten, Indische wapens, kortom
eene groote verzameling van kunst van
velerlei aard, afkomstig van voorname
familiën en bijeengebracht door den
expert J. Schulman, is Zaterdag 6 en
Zondag 7 Mei, van 10 tot 4 uur te zien
in De Brakke Grond" te Amsterdam,
om daar 8, 9 en 10 verkocht te worden.
Onder het oud-Delftsch trekken de
aandacht: een zeldzaam fraai Delftsche
schotel (No. 49), met het goede merk:
Pijnacker; een paar koeien" (No. 15)
met het vermaarde merk: Pieter Gerritz
Kam: Delftsche bekers met Japansch
decor, (No. 35.) Merkwaardig zijn twee
schotels (No. 102 en 103) met de por
tretten van Stadhouder Willem III, in
zijn jeugd, dérapd ge-polgd naar de
Italiaansche llrbinsènotels.
Bij het Cfyineeseh en Japansch porse
lein munten 'uit eön paar porceleinen
kommen van zeldzame kwaliteit, zooge
naamde : klapmutsen, enz.
Onder de meubelen treft men vele
oud-Hollandsche kasten aan, Fransche
commodes, buffetjes uit den tijd van
Louis XVI, Banken-stijl Louis XIV,
kabinetten, empire-stoelen, enz.
Van het zilver werk vragen de aan
dacht : de Apostellëpels, een gegraveerde
brandewijnkom (Sfo. 618), een bouilloir
met komfoor door een Amerikaansch
zilversmid. . "
De horloges NOS. 670, 671 en 672 zijn
zeer begeerd door verzamelaars. Voor
dames is eene rijke keuze: een goud
feëmailleerde nécessaire (No. 677); een
iamanten rivière'(1673); ringen en een
chatalaine (687.)
De nabootsingen van gobelins, de ge
schilderde behangsels zijn uit het huis
der familie Dorhout Mees te Groningen.
Voor de geschiedenis van Amsterdam
komen waterverfteekeningen van H. P.
Schouten in aanmerking: o. a. de
Vischpoort op den Vijgendam, enz.
['.' Rozehouten commode, buikvorrnig. Stijl Louis XV. Bronzen beslag.
Zilveren brandewijnskom (voor Boerenjongens") Achtkantig, met vrouwenfiguren,
voorstellende: de Hoop, het Geloof, hetj Gehoor, de -Smart en het Gezicht. Deze
voorstellingen, even als het familiewapen, zijn er niet, zooals gewoonlijk, in gedreven,
maar gegraveerd. Poim;ons anciens Oroningue. Gewicht 323 Gram. 17 eeuwsch werk.
Portret van Jacob van Borssele van der Hooge, geboren te Middelburg, waar hij in
1650 deel uitmaakte van het stadsbestuur. In 1655 werd bij gekozen tot lid van
den Raad van State. Geschilderd in 1648 door C(brispijn Queborn) een zelden
voorkomend schilderij.
Woelige Zee. Het schilderij is gemerkt H. V. Anth, d. i. Hendrick van Anthonissen, geb. 1605, geat. te Amsterdam, na 1655.
Het groote schip op den voorgrond heeft den Hollandschen vlag in top.