DE AMSTERDAMMER WEEKBLADVOOR NEDERLAND. No. 1513 Het Vredespaleis Wat nu? De vredespaleis-prijsvraag is mislukt, volkomen en hopeloos mislukt, althans in dien zin, dat zij geen praktisch bruikbaar resultaat opleverde. A raison van een honorarium, dat naar verluidt de buiten sporige hoogte van ?2000 reis- en ver blijfkosten de man beloopt, heeft de jury aan het Carnegiebestuur welbeschouwd eene delicieuse kool gestoofd door de bekroning van zes feitelijk en voor zijn doel vrij waardelooze ontwerpen. Het jury-rapport behelst voorts geene nadere aanduiding over de wijze hoe een der ontwerpen door wijziging en vereenvoudiging ter uitvoering zou zijn geschikt te maken. Dat rapport trouwens geeft niet alleen het summum van het geen op het gebied van jury-uitspraken ooit aan onbeduidenheid werd vertoond, het is ook op vele punten met zich zelf in strijd. Hoe aandachtiger men het leest, hoe eer is men geneigd het verhaal te gelooven dat het rapport anderhalf uur voor het vertrek van den Parij sohen trein door den heer Hénot, met zijn hoed op het hoofd en al loerende naar de klok, zou opgesteld zijn! Terecht schreef in de Opmerker de heer A. W. Weissman: een ontwerp, is het eene stil-zwijgende er kenning dat het aan de gestelde objectieve eischen beantwoordt. Het Carnegie-bestuur, dat nu de knoop moet ontwarren, zit in een min aan genaam parket en is van zijn gebouw nog verder verwijderd dan vóór de prijs vraag. Voorwaar, eene schoone gelegen heid voor de diplomaten in het Bestuur om ter eere van hun stand te bewijzen hoe onredelijk de snaaksche speling van het toeval toch is, die in de nieuwe Berlijnsche domkerk de diplomatenloge deed korrespondeeren met het koepelmozaiek van de zaligspreking der armen van geest! Gemakkelijk zal de oplossing wel niet vallen. De prijsvraag op zijde schuiven als ware zij niet gehouden, zal, nu bebekroningen" uitgereikt werden, moeilijk gaan. Een weinig leedvermaak moge onchristelijk zijn, het is vergeeflijk, om dat eigen schuld o.a. het gehuldigde stelsel der prijsvraag en het door architekten genoeg gekritiseerde programma wel de hoofdoorzaak der moeilijkheid is. De Heeren de Allen zaten echter te hoog dan dat de stem der kritici de Niemendallen tot hen vermocht door te dringen. Jammer intusschen, dat nu door alle betrokkenen zooveel tijd en zorg volkomen nutteloos zijn verspild. Het moet aanvankelijk de bedoeling John F. Belcher, Pres. E. I. B. A. aan zijne bekroning het moreele recht het gebouw ook uit te voeren; daarvoor is hem de Ie prijs toegekend. Graat het Bestuur der Carnegie-stichting nu terugkrabbelen dan kompromitteert het in de oogen der geheele wereld l o. de Jury, die een ontwerp bekroonde dat niet aan het programma voldeed, en 2o. zich zelf, als de opsteller van een foutief p rogramma. Wordt evenwel eene tweede prijsvraag uitgeschreven dan zou wellicht eene kleine korrektie aan te brengen zijn. Er zijn n,l. enkele ontwerpen, waarvan het voel en tastbaar is, dat hun inzender er met geen lijn en gedachte aan gewerkt heeft. De kaboutermannetjes zijn verdwenen sinds de nieuwsgierige kleerenmakersvrouw ze verraste en schrikken deed, als de aardige fontein ter zijde van het Dom-Hotel te Keulen te zien geeft. Geen architect vond 's morgens een ontwerp op zijn beddetafeltje klaar liggen. Er zijn thans andere stille krachten ie hulp geroepen. In Engeland noemt men zulke eene stille hulp een Ghost" en de Engelsche uitgenoodigde Henry T. Hare, die openlijk den heer Fulton dank zegde voor zijne kostelijken steun, is zeker de eenige niet die zuchten kon: Die ich rief, die Geister Werd 'ich nun nicht los. de lijn die begon met het uitnoodigen en honoreeren van enkele uitverkoren mededin gers. Alleen het voor de hand liggende, dat aan Cordonnier eene omwerking van zijn ontwerp zou zijn opgedragen, hoorde men niet. Het dilemna is intusschen interessant: Een der bekroonden kan niet gekozen worden, en een ander mag niet gekozen worden. Door het strenge consigne is het niet gemakkelijk afbeeldingen van ontwerpen te geven. Hierbij zijn evenwel een viertal Engelsche inzendingen gereproduceerd, te weten die van de beide uitgenoodigden Henry T. Hare en John F. Belcher, welke laatste sedert enkele weken, als president van het Royal Institute of British Architects werd opgevolgd door het Engelsche jurylid Thomas Edward Collcutt; het derde afgebeelde ontwerp is van Alexander Koch en het vierde van Wills & Anderson & Cotman. De Engelsche bouwmeesters zijn blij kens hunne vakbladen uitermate ver toornd over de,Jury-uitspraak en hebben zich blijkbaar niet gestoord aan het consigne. De greote tempel, die, geenszins op rationeele wijze uit den onderbouw ont wikkeld, het ontwerp van Koch bekroont, heeft eene symbolische beteekenis. Hij stelt voor de woning van de Godin des De een krijgt een prijs om zijne oorspronkelijkheid, de ander ofschoon hij alle oorspronkelijkheid mist; een derde wordt bekroond om den eenvoud en de soberheid van zijn ontwerp, een vierde ofschoon beide hoedanigheden niet zijn te vinden; een vijfde dankt zijn succes aan zijn volgen van den Nederlandschen stijl der zestiende eeuw, een zesde kan de weinige belangwekkendheid van zijn arbeid toch een prijs niet doen ontgaan." De verwezenlijking van het goed koopste der bekroonde plannen zou met uitzondering misschien van Otto Wagner's ontwerp (4de prijs) naar alle waarschijnlijkheid meer kosten dan Carnegie's geheele gift en hiervan moet een groot gedeelte apart worden gehouden voor de stichting der boekerij, waartoe de schenker zich aanvankelijk had willen bepalen met eene dotatie van ruim anderhalf milioen gulden. Onder die omstandigheden had dan ook geen der ontwerpen mogen zijn be kroond. De jury had dienen op te mer ken dat de aangeduide bouwsom zóó ver overschreden werd, dat de ontwerpen feitelijk waardeloos waren voor het be oogde doel. Zij had dan aan de inzenders tegemoet komingen kunnen verleenen of ontwerpen aankoopen. Te meer waar het jury-rap port geen voorbehoud maakt, verleent de bekroning eene zekere sanctie aan Alex. Koch (Londen). geweest zijn om bij de opening der ten toonstelling te gelijk bekend te maken wien de definitieve bouwopdracht toe vertrouwd was. Es war so schön gewesen, Es hat nicht sollen sein. De vraag: wat nu?" is intusschen van beteekenis ook voor niet bouwkun dige kringen. Immers, indien hier niet met takt wordt gehandeld en met beter overleg dan in de Vredes-paleis-kwestie tot nog toe is tentoongespreid, dan is het gevaar groot dat de reputatie van ons land weer een knauw krijgt. Zij is men herinnere zich de vele buitenlandsche komplimenten over onze voort varendheid door het ergerlijke ge treuzel met de plaatskeuze reeds dermate geblameerd dat... er nog best wat bij kan zonder zulks in het oog loopt, zal menigeen misschien denken Er loopen verschillende geruchten of zijn het ballons d'essai? Het eene is dat een hernieuwd con cours zal worden uitgeschreven tusschen het vier- en veertig-tal ontwerpers, waar uit na eenige voorloopige schiftingen de Jury ten slotte koos. Dit nu zou jegens de bekroonden en met name jegens den eerst-bekroonden Cordonnier eene schro melijke onbillijkheid zijn. Hij ontleent Wills & Anderson & H. S. Cotman. Henry T. Hare. Zou het nu niet aangewezen zijn om bij een tweede prijsvraag maar direkt die geesten" van vleesch en bloed ten tooneele te roepen met voorbijgang der officieele inzenders ? In dit verband mag men zich de interessanteadvertentie herinneren waarbij, een Nederlandache architect, H. B., onder bijvoeging van de mededeeling, dat hij ter mededinging uitgenoodigd was door het Carnegie-bestuur, bekwame teeke naars vroeg, bij wie academische oplei ding tot aanbeveling strekte. Het resul taat der aldus ingezette Nederlandsche inzending is eene onbeduidende, commonplace" inodern-Oostenrijksche architektuur, genre-Wagn er. Een ander en vrij hardnekkig gerucht wil, dat geheel buiten de bekroonden om, aan een architect een nieuw projekt zou zijn gevraagd. Het ware te wenschen dat dit gerucht weldra als canard, officieel, en bovendien afdoend, werd tegengespro ken. Want deze oplossing, die de gebeele prijsvraag tot eene komedie zou stem pelen, zou ons land al zeer sterk compromitteeren, vooral doordien de naam van een landgenoot genoemd wordt. Eene der gelijke oplossing ware i n haar absolute wil lekeur overigens een waardig uiteinde van Vredes. Men ziet, volgens verklaring van den auteur, deze, in brons gegoten, uitrijden, hare zegeningen over de aarde te verspreiden. Er schijnen evenwel twee Godinnen onder n dak te wonen zou dan de vrede ook binnenshuis bewaard zijn? want zoowel de voorals de achtergevel prijkt met de bronzen groep der uitrijdende Vredesgodin. Werden uit de inzendingen (de cata logus der tentoonstelling vermeldt er 221, het jury-rapport slechts 217) er eerst 44 voor nadere beoordeeling uitgekozen, dit getal kromp door verdere schifting tot 16 ineen. Bij deze zestien is het ontwerp van n (thans te Londen woonachtig) landgenoot overgebleven: Jan F. Groll, een in Delft als leerling van wijlen prof. E. Gugel opgeleid bouwkundig ingenieur, die, in samenwerking met Ohmann, in 1885 den tweeden prijs verwierf voor een Amsterdamsch Beurs-projekt. Het spijt mij inderdaad zér geen ge bruik te mogen maken der zich in mijn bezit bevindende foto's van Groll's ont werp (No. 129 Pax Vobiscum). Een voortreffelijk gedachte plattegrond gaat hier gepaard met eene schilderachtige en toch indrukwekkende architectuur, eenigszins Engelsch getint (genre lm