8 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1521 Door de zjjnen opgepast tot den dood met groote liefde, stierf Bekker den Uden Juni. Hjj werd te Jelsum in Friesland begraven. Al spoedig weid door zijne vijanden het ge rucht verspreid dat B. op zy'n sterfbed al zijn dwalingen had herroepen. Deze laster taal is echter door zy'n zoon afdoend weer legd. 18) In tal van gedichten werd aan de nage dachtenis van Bekker de eer bewezen, die hem gedurende zijn leven maar al te vaak was onthouden. Knuttel geeft er een enkel voorbeeld van. Bekker was kind van zyn t\jd. We moeten dit nooit uit het oog verliezen bij zijn exegese, zijn beschouwing over duivelen en engelen, die gansch niet meer is van onzen tijd ondanks het prulschrift van dr. Kuyper, de engelen Gods. Hij is ons dus dikwerf niet doortastend genoeg, soms gelijk dr. Knuttel opmerkt wat nuchter. Maar ondanks deze bezwaren die we niet willen verzwijgen, is Bekker een kloeke figuur, scherp zich afleekenend tegen den achtergrond van calvinistische bekrom penheid en bijgeloof. Daarom is het goed de aandacht nog eens op dezen bestrijder van het bijgeloof te vestigen. Veel nieuwe dingen heeft dr. Knuttel uit den ouden schat niet te voorschijn gehaald bij het vele dat reeds over Bekker is geschreven ware dit niet mogelijk. Maar het oude, dat ons in nieuwen vorm hier wordt gegeven in prettig leesbaren vorm, verrijkt met tal van goede en geestige opmerkingen over den tijd en den tijdgeest waarin Bekkers optreden valt, dat oude nemen we dankbaar aan. Moge dit boekdeel, ver sierd met een portret dat de waarheid van het Fransche rijmpje bevestigt: Oui, par toi de Satan la puissance est bridée Mais tu n'as cependant pas encore assez fait! Pour nous ter du Diable entièrement l'idée Bekker, supprime ton portrait." en een goede reproductie van een spotprent, voorzien van een uitmuntend register, vele koopers en lezers vinden ook onder dat deel van ons volk dat door zijn geschiedschrijvers dikwijls eenzijdig wordt voorgelicht. Hoogeveen. A. KLAVER. 13) Vgl. Fruin, Verspreide Geschr., dl.X, pag. 1?37. 14) ,.De betoverde wereld, zijnde een gron dig onderzoek van 't gemeen gevoelen aan gaande de geesten, deselver aart en vermo gens, Bewind en Bedrijf: als ook 't gene de Menschen door derselver kraght en gemeen schap doen." Mijn editie is die van 1691, gedrukt te Amsterdam bij Daniel van Dalen. 15) Kort beright van B. Bekker, aaneaande alle schriften welke over zijn boek : De Be toverde wereld enen tijd lang heen en weder vermeld zijn. Franeker, Anno 1692. 16) De bet. wereld, dl. IV, Inl. blz. 27. 17) Det bet. wereld, dl. II, blz. 224. 18) In zijn : Sterfbedde van B. Bekker, ofte een oprecht bericht hoe hij sicb. gedurende sijne siekte gedragen heeft... door sijn soon. Afschaffing eener gehate belasting. Waarschijnlijk is het aan velen onbekend, dat in een deel van Nederland nog ieder jaar een tiende penning" geheven wordt van de opbrengst van den grond. Dit ge schiedt op vele landerijen in de provinciën Noordbrabant en Zeeland en ook in Gel derland en enkele streken van Zuid-Holland; onder den naam van tiende" moet aan dezen of genen, die daartoe het recht heeft gekregen, een deel van den oogst worden afgestaan. Zoodra het graan is gesneden en in schoven op het veld is gezet, moet daarvan kennis worden gegeven aan den tiendheffer, wiens gemachtigde voorzien met een bundel groene takken langs de lange rijen van schoven loopt, beginnende waar hij verkiest en telkens nadat hij tien hoopjes heeft afgeteld op den elfden hoop een tak plant ten teeken van eigendom. Eerst daarna heeft de landbouwer het recht zijn oogst op te laden, waarbij hij de gemerkte hoopen moet laten staan om ze later door den tiendheffer te zien weghalen 1). Het doet er niet toe den oorsprong van deze zonderlinge particuliere belasting na te gaan, op dit oogenblik is de heffing in bijna alle gevallen een goed bewezen recht, dat evenals andere eigendommen van tijd tot tijd dóór verkoop in andere handen overgaat; de eigenaar evenals de pachter van het land weet dit en heeft er rekening mede gehouden. Hoe rechtvaardig dan ook op zichzelf', dit neemt niet weg, dat meer dan vroeger en met reden in de oogen der landbouwers, deze belasting een allerhatelijkst karakter draagt en ook in haar wezen tegenwoordig bij uitstek onbillijk is. In vroegere tijden, tot voor ruim een twin tigtal jaren, was het deel van den oogst, dat den tiendhefi'er toekwam evenals de geheele jaarlijksche opbrengst van het land, groo tendeels afhankelijk van de meer of'minder gunstige invloeden, die tijdens den groei hadden ingewerkt. Warmte en koude, regen en wind, hooge of' lage waterstanden in hun onderling verband en afwisseling be paalden of de oogst overvloedig of' schraal ?was en dus de tiendhefi'er zich met veel of' weinig moest tevreden -stellen; hij en de boer zelf werden geregeerd door deze gunst der tijden." Dit alles is tegenwoordig echter ver anderd; de natuur, weersgesteldheid en temperatuur oefenen nog immer grooten invloed uit, waaraan allen onderworpen zijn en niets valt te veranderen, maar ove rigens hangt de opbrengst van het land af van den arbeid, de kennis en het bedrijfs kapitaal, die de boer daaraan kan en wil besteden. De tegenwoordige landbouwer, wil hij niet onvermijdelijk te gronde gaan, mag niet meer boeren", zooals vader en groot vader het nebben gedaan; het land in orde brengen met den mest, dien zijn veestal hem oplevert, het zaad in den akker strooien en het verder aan de natuur overlaten met Gods water over Gods akker te laten loopen. Zijn lijfspreuk is tegenwoordig: waar iets groeien kan, moet het groeien en dan zoo veel en zoo goed mogelijk. Door dit resultaat te verkrijgen moet hij alle hulp middelen te baat nemen, die de landbouw wetenschap hem bij voortduring aanbiedt; en waardoor hij in de mogelijkheid is ge komen de opbrengst van dezelfde opper vlakte land somwijlen te verdubbelen. Deze nieuwmodische uitoefening van het bedrijf kost den landbouwer echter ver hoogden arbeid en vermeerdering van uit gaven; de laatste zoowel door meer loon voor zijn veldarbeiders als voor aankoop van betere zaaigranen en kunstmeststoffen. Van de vermeerderde opbrengt en niet voortspruitende uit den aard van den bodem of de gunstige werking der natuur, maar door zorg, inspanning en geldopoffering van den boer verkregen, komt op het eind van het seizoen de tiendheffer zijn schatting vragen als een recht uit vroegere tijden. Toch is dit in strijd met alle billijkheid, zooals een eenvoudig cijfer nog duidelijker maakt; stel de normale opbrengst van den oogst van eenig stuk land gelijk aan een waarde van /100 dan heeft de tiendheffer recht op ? 10; gelukt het nu den boer door aanwending van meer arbeid en geld de op brengst te verdubbelen tot een waarde van ? 200, dan neemt de tiendheffor daarvan ? 20 en in plaats van deze meerwaarde van ? 100, door eigen inspanning, buiten ecnig toedoen van den tiendheffer uit den bodem te voorschijn gebracht, ontvangt de boer zelf' slechts ? 90 daarvan. De moderne landbouwkundo heeft deze schromelijke onrechtvaardigheden meer en meer aan het licht doen treden en van daar den aandrang om aan deze middeleeuwsche belasting een einde te maken ook bij velen, die er vroeger niet met dezelfde kracht tegen waren «ekant. Reeds meermalen toch is beproefd oene betere regeling te treffen en den landbouwer en grondeigenaar een middel aan de hand te doen om zich en hun eigendom los te maken van dezen druk. Tot nog toe is dit steeds mislukt, ook omdat de Xederlandsche wetgevende vergadering weigerde de her haaldelijk aangeboden wetsontwerpen goed te keuren. Eindelijk nadat reeds vroeger door wetten van 1849 en 1865 de tienden van het stuatsen het kroondomein onder bepaalde voor waarden afkoopbaar waren gesteld, werd in 1872 door eene wet ditzelfde beginsel aangenomen voor alle tienden en derhalve voor iedere tiendplichtige de mogelijkheid geopend om door afkoop zich te bevrijden van de belasting. Deze wet heeft echter op verre na niet het doel getroffen, dat men zich had voorgesteld; slechts een betrekke lijk klein deel der tienden werd afgekocht en dan nog het meest in de eerste tien jaren na het in werking treden dezer wet, zoodat van eene langzame, maar geleide lijke afschaffing geen sprake is. lii rondo cijfers werd tengevolge dezer wet voor eene kapitaalswaarde van onge veer 9J4 inillioen afgekocht, waarvan 7/4 millioen vallen op het eerste tiental jaren, terwijl de waarde der publiek verpachte tienden op dit oogenblik no<j veel meer bedraagt dan 15K millioen gulden. De reden, waarom van deze gelegenheid om zich viin een drukkenden last te ontdoen door den landbouwer zoo weinig gebruik werd gemaakt, is gelegen in do vele onkos ten, moeielijkheden en haast onoverkome lijke bezwaren aan dezen door de wet wel is waar geoorloof'den afkoop verbonden. Om alleen een voorbeeld te noemen: in de meeste gevallen staat het iemand niet vrij om zijn eigen land af te koopen, maar is hij door de bepalingen der wet gedwon gen om nog andere tienden, waarmoe hij en zijn land niets te maken hebben, maar die administratief' daarmee verbonden zijn, ook af te koopen. Het staat dan ook vast voor ieder, die met deze wettige regeling van afkoop van naderbij bekend is, dat onder haar ii\ een afzienbaar tijdperk nooit sprake zal kunnen zijn van algemeene afschaffing. Deze overweging heeft enkele jaren ge leden het Nederlandsch Landbouwcomit er toe gebracht nogmaals een poging te beproeven om een beteren weg voor deze afschaffing te vinden dan tot nu toe was ingeslagen. Het comitébenoemde eene commissie 2) tot onderzoek, die indertijd een uit voerig rapport heeft uitgebracht en daarbij heeft overgelegd een geheel uitgewerkt wetsontwerp met Memorie van Toelichting, waarin zij oen middel aan de hand doet om voor goed deze kwestie op te lossen, met inachtneming van alles wat recht en bil lijkheid eisenen voor beide partijen, dat zijn: de tiendheffers zoowel als de tiendpiichtigon. Het Landbouwcomitéheeft toen voorgesteld de tiendheffing te vervangen door eene vaste groudrcnte, overeenkomende met do tegenwoordige waarde der tienden. De tegenwoordige regeerhig heeft dit denkbeeld, onder groote waardeering van den arbeid van het comité, overgenomen en steunende op denzelfden grondslag heeft zij aan de Tweede Kamer een wetsontwerp in dien geest aangeboden, den naam echter veranderende in tiendrente. Er is daarbij geen sprake van de eene of andere manier van tiendaf'koop, vrijwil lig of verplicht, en waarop vroegere pogingen l om een einde te maken aan deze gehate belasting, steeds schipbreuk hebben geleden, maar het recht van tiendheffing wordt eenvoudig bij de wet opgeheven, een maat regel derhalve zoo afdoende mogelijk. Aan de tegenwoordige rechthebbenden zal echter door het Rijk eene schadevergoeding worden verstrekt, overeenkomende met het financieel verlies, ontstaande door deze vernietiging van hun recht; terwijl de gelden daarvoor benoodigd zullen gevonden worden door op de wijze der grondbelasting een zeker bedrag aan geld te vorderen van de eigenaars der landerijen, die en in de mate zooals zij van daarop drukkende tiendlasten bevrijd worden. Bij de voorgestelde regeling is het merk waardig, dat zij voordeelig is voor alle partijen. De tiendplichtige zal zeer zeker gaarne in plaats van afstand te doen van oen deel van zijn oogst, oen vaste grondof tiendrente betalen, zooals die volgens het ontwerp wordt berekend, ook al is het ge middeld bedrag misschien niet minder, hij krijgt daardoor do onbeperkte vrijheid over de beschikking van den grond en van zijn oogst, hetgeen onder sommige omstandig heden voor hem van groote waarde is. De tiendheffer krijgt hot gekapitaliseerde be drag van hetgeen hij ieder jaar als tiendopbrengst te vorderen heeft; geheel zonder last en risico heeft deze invordering toch niet altijd plaats, bovendien loopt hij do kans, dat door wijziging der cultuur do tiend in sommige jaren niet kan worden ge heven, van deze moeite; en govaren is hij in de toekomst bevrijd. De Dritte irn llui/iff, de Noderlaiidsche Staat, zal nimmer schade, oorder wellicht voordeel genieten; zij liet ook alleen of' het meest indirect, omdat verschillende overheidsbemoeiingen, die hier en daar bij de invordering der tienden door de ontevredenheid dor tiendplichtingen of orn andere oorzaken dikwijls noodzakelijk bleken te zijn, in het vervolg vervallen en bovendien omdat hot algemeen belang wordt gediend door een beletsel weg te nemen, dut in sommige streken de ontwikkeling van den landbouw tegenhoudt. De tiendrente, die betaald moet worden door den tiowlpliclitige is hooger dan de rente, die de Staat zal moeten geven voor de kapitalen, die lilj noodig heeft tot uitkecriiig van schadevergoeding aan don tieiidheffor, wiens rechten worden opge heven. Voor een «edeelto is dit om do vele onkosten te dekken, die voor schatting der tienden, voor verschillende commissiën en administratie gemaakt moeten worden, maar vooral omdat de wet deze nieuwe groudrente in een termijn van 30 jaren bij wijze van annuïteit wil doen vervallen. Zoo ooit een wetsontwerp met ingenomen heid door de belanghebbenden is ontvangen dan zeker liet onderhavige, het is te hopen, dat do commissie van rapporteurs uit de Tweede Kamer, in wier handen het thans berust, een gunstig advies zal brengen, zooals het denkbeeld reeds gunstig was be oordeeld door de vier ambtenaren bij Binu. Zaken, Financiën, Justitie en Waterstaat, aan wie indertijd het ontwerp van het Landbouwcomitéter beoordeeling was ge geven. Niemand zal dq vereenvoudigingen en verbeteringen, die thans in het ontwerp Van het Comitézijn aangebracht, ontkennen; moge het daarom door gemeenschappelijk samengaan van alle partijen, en buiten de politiek om, spoedig tot wet worden en. daardoor dezo middeleeuwscho druk op don landbouw eindelijk voor goed worden op geheven. G. W. B. 1) Oorspronkelijk is hot weliswaar de tiende schoof fioweest. die telkens werd weggenomen, door allerlei omstandigheden is het later echter de elfde geworden; bovendien komen hierbij nog uitzonderingen te pas, zoodat op de meeste plaatsen de tiend niet moor is dan liet dertiende deel vuil den oogst, dus tusschen 7 en 8 pOt. 2) Zij bestond uit: mr. J. P. Moltzer, G. A. M. Groenoveldt, mr. B. M. Vlielander Hein, mr. P. Kink, jhr. mr. 1). de Blocq van Ilaersma de Witt, dr. C-f. AV. Bruinsma, W. A. Gooien, II. M. Hartog, S. O. Kortewcg, F. B. Lölmis, J. D. Fransen van de Putte, mr. A. Forf, mr. J. Kosters. NIEUWE UITGAVEN. Supplement over het Ie halfjaar 1906 op W. F. SLEE Tzn.'s Fondsenboek voor 1906. Utrecht, W. LeijdenrothMouvement du Commerce des Pays-Bas 1905". Happart Consulaire de MEINARD MEUENS, consul général de Serbie Amsterdam, (avec un tableau et nomenclature de maisons de commerce, etc.). Kiekjes in onze weeshuizen of over de controle bij de opvoeding der weezen en tegen de groote weeshuizen te Amsterdam. Helder, H. J. P. Egner. Panorama Amsterdam, Plantage in de Mtunstsaat. Antieke Meubelen, Porceleinen, Schil derijen, Oostersche Tapijten. Vaste nrtjxen. Toegang vrij. Het Panorama Jerusalem is dagelijks geopend. Magazijn Oud-Holland Damrak 75 AMSTERDAM. TELEFOON 72C1. Imitatie- en Antiek Kunstsnijwerk, Koperwerk, Oude Perzische tapijten, enz., enz. ATELIER VOOR HET VERVAARDIGEN VAN OUD-HOLLANDSCH SNIJWERK. _ _____ J. J. BIESING, Kunsthandel. 's-GRAVENHAGE, Molenstraat 65,65* en 61 Moderne Schilderijen, Aquarellen en Gravures. 1606 Rembrandt-Jubiïeum 1906 TENTOONSTELLING VAN OUD HOLLANDSCHE KUNST FBBDBRIK MULLER & Co., DOELENSTHAAT 16-18 AMSTERDAM. -Entree l 10~ 1 uur / l'~ Entree { 1-5 ^ ^ Q 1Q Dagelijks, behalve Zondags van 10 Juli tot 15 September. DE WONING LEIDSCHESTRAAT 13 HART's RAMIE-STOrPEN, BESCHIKT VOOR GORDIJNEN, VITRAGE, HAND WERKEN, BEKLEEDINO, BESPANNING. COMPLETE COLLECTIE TE BEZICHTIGEN BEWONING LEIDSCHESTRAAT13 MODERNE MEUBILEERING APARTE MODELLEN ro,8?, .* ontwerpen, eigen fabrikaat, bij onze ensembles wordt steeds op artistieke kleur en combinatie gelet. Billijke prijzen. H- -t--i--i--i--)--«--i--i--iStalen en Teekeningen op aanvrage. Levering franco met garantie. +- HVraagt onze speciale prijscourant voor Kantoor-Meubelen. PHOENIX Meubileer-lnrichting 234 Spuistraat, 76Damrak, Amsterdam G.&J.COOL. AMSTERDAM. ROTTP«DAM. " -UT;fctCHT. 8LOEMCHACHT77 - DE1.FTSCHEJTRAAT6I '-" BïtTSÏR/ÏAT 30 AARDEWERK 5TEENDRUKKERIJ TIKETTEHFABRIEK, ARNHEM TELEPHÜON 970 NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP ZEISTER FABRIEK VAN KOPERWERKEH S MINUTEN VAN STATION DRIKBBEQKH MODERN EN ANTIEK KOPERWERK GIETERIJ VOOR FIJN KOPER KM BRONS * GR1SANT1 * Kilverstraat 111, Amsterdam. Kunatnijverheidaartikelen, Beeld werice.n, - Tegelaohilderijen. c \ ?^1 >P KOPER CN ZIN^«s 6EB°OW.PELIX MERITIS" ?KEIZER5GRACHT32<t TCL. 2ÖO7 fl Alp, Kist- en KunstnijverMlsliaflW Sierkunst". 33. Aardewerk, Koperwerk, Batik en Borduurwerk. Schilderijen, Lithografieen. Antiquiteiten. Beeldhouwwerk. E D DOLF ELION & Co. Js. VAM G1MKEL = ZEIST ? FABRIKANT VAN KUNST-KOPERWERKEN IN OUD-HOLLAND8CHE MODERNE- EN ANDERE STIJLEN